Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên trường đại học Y khoa Vinh đến năm 2020

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

CAO THỊ THANH LƯƠNG

MéT Sè GI¶I PH¸P PH¸T TRIÓN §éI NGò GI¶NG VI£N
TR¦êNG §¹I HäC Y KHOA VINH §ÕN N¡M 2020

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC


NGHỆ AN - 2013


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

CAO THỊ THANH LƯƠNG

MéT Sè GI¶I PH¸P PH¸T TRIÓN §éI NGò GI¶NG VI£N
TR¦êNG §¹I HäC Y KHOA VINH §ÕN N¡M 2020

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.05

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học:

PGS. TS. PHẠM MINH HÙNG

NGHỆ AN - 2013


Lêi c¶m ¬n
Trong suốt quá trình học tập và nghiên cứu luận văn, ngoài sự cố
gắng của bản thân, tôi đã nhận được rất nhiều sự quan tâm của thầy cô, bạn
bè, người thân và đồng nghiệp.
Trước tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban giám hiệu, Khoa Giáo dục,
Phòng Đào tạo Sau đại học Trường Đại học Vinh và tất cả các giảng viên đã
trực tiếp giảng dạy, truyền đạt vốn kiến thức quý báu cho chúng tôi.
Đặc biệt, tôi xin được bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc tới PGS.TS.
Phạm Minh Hùng, người thầy đã hướng dẫn, giúp đỡ tôi hoàn thành
luận văn này.
Đồng thời, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến: Ban Giám hiệu,
Phòng Tổ chức Cán bộ Trường ĐHYK Vinh; Gia đình, bạn bè và đồng
nghiệp đã động viên khích lệ, cung cấp tài liệu, đóng góp ý kiến và tạo mọi
điều kiện giúp tôi trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu luận văn.
Mặc dù đã cố gắng song luận văn sẽ không tránh khỏi những sai sót,
tôi mong nhận được sự góp ý của các thầy cô, bạn bè, đồng nghiệp và độc giả
quan tâm đến luận văn.
Xin chân thành cảm ơn!
Nghệ An, tháng 10 năm 2013
Tác giả luận văn

Cao Thị Thanh Lương


MỤC LỤC
Trang

MỞ ĐẦU.........................................................................................................10
1. Lý do chọn đề tài.....................................................................................10
2. Mục đích nghiên cứu ..............................................................................13
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.........................................................13
4. Giả thuyết khoa học.................................................................................14
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu............................................................14
6. Phương pháp nghiên cứu ........................................................................14
7. Đóng góp của luận văn............................................................................15
8. Cấu trúc của luận văn..............................................................................15
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA............................16
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu....................................................................16
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài........................................................16
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước........................................................17
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài...........................................................18
1.2.1. Giảng viên và đội ngũ giảng viên..................................................18
1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giảng viên ...................................19
1.2.3. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên....................21
1.3. Người giảng viên Đại học Y khoa trong bối cảnh đổi mới cơ bản và
toàn diện giáo dục đại học Việt Nam..........................................................22
1.3.1. Vị trí, vai trò của người giảng viên Đại học Y khoa.....................22
1.3.2. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền của giảng viên Đại học Y khoa. .25
1.3.3. Yêu cầu về năng lực và phẩm chất của giảng viên Đại học Y khoa
.................................................................................................................28
1.4. Một số vấn đề về phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Y khoa.........33
1.4.1. Sự cần thiết phải phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Y khoa...33
1.4.2. Mục đích, yêu cầu phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Y khoa 40
1.4.3. Nội dung, phương pháp phát triển đội ngũ giảng viên Đại học Y
khoa.........................................................................................................42

Tiểu kết chương 1........................................................................................46
Chương 2
THỰC TRẠNG CÔNG TÁC PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA VINH.................47
2.1. Khái quát về Trường Đại học Y khoa Vinh.........................................47
2.1.1. Quá trình phát triển........................................................................47


2.1.2. Cơ cấu tổ chức, bộ máy.................................................................50
2.1.3. Quy mô đào tạo............................................................................51
2.2. Thực trạng đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh............................54
2.2.1. Số lượng........................................................................................54
2.2.2. Chất lượng.....................................................................................56
2.3. Thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Y khoa Vinh
.....................................................................................................................67
2.3.1. Các giải pháp đã sử dụng để phát triển đội ngũ giảng viên Trường
Đại học Y khoa Vinh...............................................................................67
2.3.2. Đánh giá các giải pháp đã sử dụng để phát triển đội ngũ giảng viên
Trường Đại học Y khoa Vinh..................................................................68
2.4. Nguyên nhân của thực trạng.................................................................76
2.4.1. Nguyên nhân thành công...............................................................76
2.4.2. Nguyên nhân hạn chế, thiếu sót.....................................................77
Tiểu kết chương 2........................................................................................80
Chương 3
MỘT SỐ GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG
ĐẠI HỌC Y KHOA VINH ĐẾN NĂM 2020................................................81
3.1. Nguyên tắc đề xuất giải pháp...............................................................81
3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục tiêu................................................81
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn................................................81
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả................................................81

3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi...................................................81
3.2. Các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh đến
năm 2020.....................................................................................................81
3.2.1. Nâng cao nhận thức cho các cấp quản lý về sự cần thiết phải phát
triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Y khoa Vinh đến năm 2020....82
3.2.2. Xây dựng và thực hiện quy hoạch đội ngũ giảng viên Trường Đại
học Y khoa Vinh đến năm 2020 đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và
nâng cao chất lượng.................................................................................85
3.2.3. Chú trọng nâng cao phẩm chất đạo đức, trình độ chuyên môn
nghiệp vụ cho giảng viên Trường Đại học Y khoa Vinh........................89
3.2.4. Đổi mới phương thức tuyển dụng giảng viên Trường Đại học Y
khoa Vinh theo hướng khách quan, công bằng và có yếu tố cạnh tranh. 93
3.2.5. Xây dựng cơ chế đánh giá và sàng lọc đội ngũ giảng viên Trường
Đại học Y khoa Vinh...............................................................................95
3.3. Thăm dò sự cần thiết và tính khả thi của các giải pháp đề xuất.........100
3.3.1. Thăm dò sự cần thiết của các giải pháp đề xuất..........................101
3.3.2. Thăm dò tính khả thi của các giải pháp đề xuất..........................103
Tiểu kết chương 3......................................................................................106


KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ.......................................................................107
1. Kết luận.................................................................................................107
2. Kiến nghị .............................................................................................108
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................111
PHỤ LỤC


DANH MỤC CÁC TỪ VIẾT TẮT
CBGV
CBQL

CĐYT
CNH - HĐH
CP
ĐH
ĐH-CĐ
ĐHYK
ĐNGV
GDĐH
GD-ĐT
GS
GV
HSSV
NCKH
PGS
SV
TCCB
TS
UBND

Cán bộ giảng viên
Cán bộ quản lý
Cao đẳng y tế
Công nghiệp hóa - Hiện đại hóa
Chính phủ
Đại học
Đại học, cao đẳng
Đại học y khoa
Đội ngũ giảng viên
Giáo dục đại học
Giáo dục và Đào tạo

Giáo sư
Giảng viên
Học sinh sinh viên
Nghiên cứu khoa học
Phó Giáo sư
Sinh viên
Tổ chức cán bộ
Tiến sĩ
Ủy ban Nhân dân


DANH MỤC CÁC BẢNG, SƠ ĐỒ
Trang
Bảng:
Bảng 1.1. Các cơ sở đào tạo nhân lực y tế trình độ đại học, sau đại học
theo các vùng địa lý ........................................................................................37
Bảng 1.2. Ước tính nhu cầu đào tạo nhân lực y tế đến năm 2020...................39
Sơ đồ 2.1. Cơ cấu tổ chức của Trường ĐHYK Vinh......................................51
Bảng 2.1. Quy mô tuyển sinh và lưu lượng HSSV Trường ĐHYK Vinh.......52
Bảng 2.2. Tổng hợp số lượng CBGV Trường ĐHYK Vinh...........................54
Bảng 2.3. Trình độ chuyên môn của giảng viên Trường ĐHYK Vinh...........56
Bảng 2.4. Kết quả điều tra thực trạng về phẩm chất chính trị
của ĐNGV Trường ĐHYK Vinh....................................................................58
Bảng 2.5. Kết qủa điều tra thực trạng về đạo đức nghề nghiệp, lối sống,
tác phong của ĐNGV Trường ĐHYK Vinh...................................................59
Bảng 2.6. Kết quả điều tra thực trạng năng lực chuyên môn nghiệp vụ
của ĐNGV Trường ĐHYK Vinh....................................................................60
Bảng 2.7. Cơ cấu ngành nghề của đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh..61
Bảng 2.8. Cơ cấu độ tuổi của đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh ........65
Bảng 2.9. Thống kê thâm niên công tác của ĐNGV Trường ĐHYK Vinh....66

Bảng 2.10. Kết quả khảo sát, đánh giá giải pháp về chính sách đãi ngộ,
thu hút GV của Trường ĐHYK Vinh..............................................................70
Bảng 2.11. Kết quả khảo sát đánh giá giải pháp mở rộng hợp tác quốc tế
để đào tạo và trao đổi giảng viên của Trường ĐHYK Vinh............................73
Bảng 2.12. Kết quả khảo sát, đánh giá giải pháp tăng cường công tác kiểm
tra,đánh giá đối với ĐNGV Trường ĐHYK Vinh...........................................74
Bảng 3.1. Tổng hợp đánh giá về sự cần thiết của các giải pháp....................102
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trong các kỳ đại hội vừa qua, Đảng Cộng sản Việt Nam luôn coi Giáo
dục - Đào tạo là quốc sách hàng đầu, là một trong những động lực quan trọng
thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước, là điều kiện để
phát huy nguồn lực con người. Đây là trách nhiệm của toàn Đảng, toàn dân,
trong đó nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục là lực lượng nòng cốt, có vai trò


quan trọng. Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng tiếp
tục khẳng định vấn đề này, trong đó nhấn mạnh “phát triển đội ngũ giáo viên
là khâu then chốt” trong chiến lược “đổi mới căn bản và toàn diện Giáo dục Đào tạo”[9].
Sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng khẳng định: “Không có thầy
giáo thì không có giáo dục... không có giáo dục, không có cán bộ thì không
nói gì đến kinh tế - văn hóa” [13; tr. 84]. Do đó, xây dựng, phát triển đội ngũ
giáo viên không chỉ là vấn đề mang tính lý luận mà còn có ý nghĩa thực tiễn
sâu sắc đối với sự phát triển giáo dục của nước ta.
Quán triệt tư tưởng Hồ Chí Minh, căn cứ vào thực tiễn tình hình GDĐT của đất nước, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ XI của Đảng
khẳng định: “Đổi mới căn bản, toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng
chuẩn hóa, hiện đại hóa, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong
đó, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngũ giáo viên và cán bộ
quản lý là khâu then chốt” [9].
Trong lịch sử nước ta, “tôn sư trọng đạo” là truyền thống quý báu của

dân tộc, nhà giáo bao giờ cũng được nhân dân yêu mến, kính trọng. Những
năm qua, chúng ta đã xây dựng được đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo
dục ngày càng đông đảo, phần lớn có phẩm chất đạo đức và ý thức chính trị
tốt, trình độ chuyên môn, nghiệp vụ ngày càng được nâng cao. Đội ngũ này
đã đáp ứng quan trọng yêu cầu nâng cao dân trí, đào tạo nhân lực, bồi dưỡng
nhân tài, góp phần vào thắng lợi của sự nghiệp cách mạng của đất nước.
Tuy nhiên, trước những yêu cầu mới của sự phát triển giáo dục trong
thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá, đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý
giáo dục có những hạn chế, bất cập. Số lượng giáo viên còn thiếu nhiều, đặc
biệt ở các vùng sâu, vùng xa, vùng đồng bào dân tộc thiểu số. Cơ cấu giáo
viên đang mất cân đối giữa các môn học, bậc học, các vùng, miền. Chất lượng


chuyên môn, nghiệp vụ của đội ngũ nhà giáo có mặt chưa đáp ứng yêu cầu,
chủ yếu truyền đạt lý thuyết, ít chú ý đến phát triển tư duy, năng lực sáng tạo,
kỹ năng thực hành của người học. Một bộ phận nhà giáo thiếu gương mẫu
trong đạo đức, lối sống, nhân cách, chưa làm gương tốt cho học sinh, sinh
viên noi theo...
Tình hình trên đòi hỏi phải tăng cường xây dựng đội ngũ nhà giáo và
cán bộ quản lý giáo dục một cách toàn diện. Đây là nhiệm vụ vừa đáp ứng
yêu cầu trước mắt, vừa mang tính chiến lược lâu dài, nhằm thực hiện thành
công Chiến lược phát triển giáo dục 2001-2010 và chấn hưng đất nước với
mục tiêu "xây dựng đội ngũ nhà giáo và cán bộ quản lý giáo dục được chuẩn
hoá, đảm bảo chất lượng, đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đặc biệt chú
trọng nâng cao bản lĩnh chính trị, phẩm chất, lối sống, lương tâm, tay nghề
của nhà giáo; thông qua việc quản lý, phát triển đúng định hướng và có hiệu
quả sự nghiệp giáo dục để nâng cao chất lượng đào tạo nguồn nhân lực, đáp
ứng những đòi hỏi ngày càng cao của sự nghiệp công nghiệp hoá, hiện đại
hoá đất nước" [26].
Trường ĐHYK Vinh là truờng đại học chuyên ngành Y - Dược trực

thuộc tỉnh Nghệ An, thành lập năm 2010 trên cơ sở nâng cấp Trường CĐYT
Nghệ An, với nhiệm vụ đào tạo và bồi dưỡng cán bộ có trình độ đại học, sau
đại học và các trình độ thấp hơn trong lĩnh vực y tế; Nghiên cứu, phát triển
các khoa học sức khoẻ góp phần phục vụ sự nghiệp bảo vệ, chăm sóc và nâng
cao sức khoẻ cho nhân dân. Trường đã được Bộ Y tế, Bộ GD&ĐT và UBND
tỉnh Nghệ An ưu tiên đầu tư hàng năm để trong tương lai sẽ thành một trong
những trung tâm đào tạo và cung cấp nguồn nhân lực y tế chất lượng cao cho
khu vực Bắc Trung bộ.
Tuy nhiên, do nhu cầu chăm sóc sức khoẻ nhân dân ngày càng tăng,
khoa học kỹ thuật cũng như y học phát triển mạnh, trong khi trường mới


thành lập, đội ngũ giảng viên chủ yếu được xây dựng trên cơ sở hoàn thiện,
phát triển và bổ sung đội ngũ giảng viên của trường CĐYT Nghệ An trước
đây, do đó còn bộc lộ nhiều bất cập như chất lượng chuyên môn chưa đảm
bảo, cơ cấu chưa đồng bộ, phương pháp dạy học chậm đổi mới, số giảng viên
có trình độ GS, PGS, Tiến sĩ còn thấp... chưa đáp ứng yêu cầu.
Để đáp ứng xu thế phát triển giáo dục đại học trong giai đoạn mới và
thực hiện Quy hoạch phát triển nhân lực tỉnh Nghệ An giai đoạn 2011 2020 "xây dựng và thực hiện quy hoạch đội ngũ giảng viên và cán bộ quản
lý giáo dục đại học, bảo đảm đủ về số lượng, nâng cao chất lượng, đáp
ứng yêu cầu đổi mới giáo dục đại học. Chú trọng nâng cao trình độ chuyên
môn và nghiệp vụ sư phạm của giảng viên, tầm nhìn chiến lược, năng lực
sáng tạo và tính chuyên nghiệp của cán bộ lãnh đạo, quản lý" [31], vấn đề
đặt ra đối với Trường ĐHYK Vinh hiện nay là phải xây dựng được đội ngũ
giảng viên đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu và chuẩn hoá về trình độ
chuyên môn.
Từ những lý do trên, chúng tôi chọn đề tài "Một số giải pháp phát
triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Y khoa Vinh đến năm 2020 " để
nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu

Đề xuất một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK
Vinh đến năm 2020 đủ về số lượng, đồng bộ về cơ cấu, đáp ứng yêu cầu về
chất lượng.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên các trường ĐH trong giai đoạn
hiện nay.


3.2. Đối tượng nghiên cứu
Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh
đến năm 2020.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất và thực hiện được các giải pháp có cơ sở khoa học, có tính
khả thi thì có thể phát triển được đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh đáp
ứng yêu cầu đào tạo nguồn nhân lực y tế chất lượng cao cho tỉnh Nghệ An và
khu vực Bắc Trung bộ.
5. Nhiệm vụ và phạm vi nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận của vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên
đại học.
5.2. Nghiên cứu cơ sở thực tiễn của vấn đề phát triển đội ngũ giảng
viên Trường ĐHYK Vinh.
5.3. Đề xuất các giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK
Vinh đến năm 2020.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin lý luận để xây dựng
cơ sở lý luận của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau:
- Phương pháp phân tích - tổng hợp tài liệu;
- Phương pháp khái quát hoá các nhận định độc lập.

6.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Nhóm phương pháp này nhằm thu thập các thông tin thực tiễn để xây
dựng cơ sở thực tiễn của đề tài. Thuộc nhóm này có các phương pháp cụ thể sau:
- Phương pháp điều tra;
- Phương pháp tổng kết kinh nghiệm giáo dục;
- Phương pháp nghiên cứu các sản phẩm hoạt động;


- Phương pháp lấy ý kiến chuyên gia.
6.3. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phần mềm SPSS để xử lý số liệu thu được.
7. Đóng góp của luận văn
7.1. Về mặt lý luận
Hệ thống hoá các vấn đề lý luận về phát triển đội ngũ giảng viên đại học;
làm rõ những đặc trưng của việc phát triển đội ngũ giảng viên đại học Y khoa.
7.2. Về mặt thực tiễn
Khảo sát toàn diện thực trạng phát triển đội ngũ giảng viên Trường
ĐHYK Vinh, từ đó đề xuất các giải pháp có cơ sở khoa học và có tính khả thi
để phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐHYK Vinh đến năm 2020.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị, phụ lục, tài liệu tham khảo,
luận văn gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận của vấn đề phát triển ĐNGV trường đại học Y khoa.
Chương 2: Thực trạng công tác phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Y
khoa Vinh.
Chương 3: Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường Đại học Y
khoa Vinh đến năm 2020.


Chương 1

CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ PHÁT TRIỂN
ĐỘI NGŨ GIẢNG VIÊN TRƯỜNG ĐẠI HỌC Y KHOA
1.1. Lịch sử vấn đề nghiên cứu
Thế kỷ XXI, thế kỷ của khoa học và công nghệ, thế kỷ của trí tuệ và
cạnh tranh thị trường, thế kỷ của sự bùng nổ thông tin và xu thế toàn cầu
hoá... Đất nước ta đang tiến lên con đường CNH-HĐH, với những tư tưởng
cao đẹp là “Dân giàu, nước mạnh, xã hội dân chủ, công bằng và văn minh”
như nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ IX của Đảng đã đề ra.
Điều đó đặt ra những yêu cầu to lớn, cấp bách về nguồn lực, đặc biệt là
chất lượng nguồn lực con người. Đó là chất lượng toàn diện con người Việt
Nam về: Phẩm chất đạo đức, bản lĩnh chính trị, năng lực trí tuệ, thể lực và kỹ
năng nghề nghiệp của con người Việt Nam. Nền kinh tế tri thức của Việt Nam
có đạt được hiệu quả hay không, Tương lai đất nước, tiền đồ của dân tộc ta có
được phồn vinh, thịnh vượng hay không, có sánh vai được với các nước tiên
tiến trên thế giới hay không là tuỳ thuộc phần lớn vào chất lượng đào tạo thế
hệ trẻ Việt Nam.
Để thực hiện được mục tiêu đó, phải thực hiện đổi mới nội dung,
phương pháp dạy học, chương trình, sách giáo khoa, tăng cường đầu tư cơ sở
vật chất cho giáo dục...đặc biệt phải thực hiện công tác xây dựng, phát triển
đội ngũ giảng viên nhằm nâng cao chất lượng giáo dục.
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Cùng với quá trình phát triển về mọi mặt của đời sống kinh tế - xã hội,
hệ thống giáo dục luôn được các quốc gia quan tâm phát triển và hoàn thiện
để đáp ứng nhu cầu nâng cao dân trí, phát triển nguồn nhân lực, đặc biệt trong
giai đoạn hiện nay với sự phát triển mạnh mẽ của quá trình toàn cầu hoá và sự
ra đời của nền kinh tế tri thức. Ở tất cả các nước, bất luận là nước giàu hay
nước nghèo, châu Á hay châu Âu, ĐNGV đều có vai trò quyết định đến phát


triển nguồn nhân lực, bồi dưỡng nhân tài và qua đó nâng cao vị thế và trình

độ phát triển của mỗi quốc gia. Theo một nghiên cứu về hệ thống giáo dục của
40 quốc gia, vùng lãnh thổ của công ty giáo dục Mỹ Pearson vừa công bố, thì
Phần Lan và Hàn Quốc đang nổi lên là “những cường quốc giáo dục”, dù hệ
thống giáo dục của họ khác nhau. Hàn Quốc được cho là có hệ thống giáo dục
cứng nhắc và chú trọng thi cử, trong khi hệ thống giáo dục Phần Lan lại linh
hoạt hơn. Tuy nhiên, cả hai quốc gia này đều chú trọng đào tạo giáo viên giỏi,
xem trọng trách nhiệm và có một “sứ mệnh đạo đức” nhằm đề cao nỗ lực đào
tạo. Theo sau Phần Lan và Hàn Quốc lần lượt là Hồng Kông, Nhật,
Singapore, Anh, Hà Lan, New Zealand, Thụy Sĩ và Canada. Trong khi đó, Úc
và Mỹ lần lượt được xếp ở vị trí 13 và 17. Nghiên cứu còn nêu ra một số bài
học cho các nhà hoạch định chính sách. Theo đó, giáo dục đòi hỏi sự chú ý
mang tính hệ thống, tập trung, nhất quán và lâu dài mới có thể đạt sự tiến bộ.
Đặc biệt, giáo viên giỏi rất quan trọng đối với nền giáo dục chất lượng cao.
Việc phát hiện và giữ chân họ chưa hẳn là vấn đề lương cao. Thay vào đó,
giáo viên cần được đối xử như những nhà chuyên nghiệp, chứ không phải là
những kỹ thuật viên trong cổ máy giáo dục khổng lồ [32].
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Ở trong nước, trong những năm gần đây đã xuất hiện một số công trình
nghiên cứu về vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên. Đó là các công trình của
các tác giả Phạm Thanh Nghị [19], Đỗ Minh Cương và Nguyễn Thị Doan [6]
… Nhưng trong các công trình này, các tác giả mới chỉ nêu lên sự cần thiết
phải phát triển đội ngũ giảng viên và đề xuất một số giải pháp để phát triển
đội ngũ giảng viên ở trường Đại học, Cao đẳng nói chung.
Và một số luận văn thạc sĩ, tiến sĩ chuyên ngành Quản lý giáo dục, đó
là: Luận án tiến sĩ của tác giả Nguyễn Văn Đệ về Phát triển đội ngũ giảng
viên đại học vùng Đồng bằng sông Cửu Long đáp ứng yêu cầu đổi mới giáo
dục đại học [11]; Luận văn của tác giả Lê Thị Thu Hồng về một số giải pháp
phát triển đội ngũ giảng viên Trường Cao đẳng Ngô Gia Tự Bắc Giang giai

đoạn 2011 - 2020 [15]; Luận văn của tác giả Nguyễn Thị Lan (2012) về một
số giải pháp quản lý phát triển đội ngũ giảng viên Trường ĐH Văn hóa, Thể
thao và Du lịch Thanh Hóa [18]...
Ngoài ra có rất nhiều nghiên cứu thảo luận xung quanh vấn đề vì sao
phải nâng cao chất lượng đào tạo, làm gì để đảm bảo và nâng cao chất lượng
đào tạo, hiệu quả nghiên cứu khoa học... trên báo chí, các ý kiến đều thống
nhất ở sự cần thiết phải thực hiện đồng bộ các giải pháp, trong đó đổi mới
quản lý giáo dục Đại học là khâu đột phá, phát triển đội ngũ giảng viên đủ về
số lượng, đồng bộ về cơ cấu, chuẩn hóa về trình độ là nhiệm vụ trung tâm.
Trên cở sở kế thừa các công trình nghiên cứu về phát triển đội ngũ
giảng viên, đề tài “Một số giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên Trường
ĐHYK Vinh đến năm 2020” nhằm đáp ứng mục tiêu, nhiệm vụ nhà trường đặt
ra, nâng cao chất lượng giáo dục, đào tạo nguồn nhân lực cho sự nghiệp công
nghiệp hóa, hiện đại hóa đất nước. Đối với Trường ĐHYK Vinh đây là công
trình nghiên cứu đầu tiên đề cập đến vấn đề phát triển đội ngũ giảng viên.
1.2. Các khái niệm cơ bản của đề tài
1.2.1. Giảng viên và đội ngũ giảng viên
1.2.1.1. Giảng viên
Theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, giảng viên là “tên gọi chung
những người làm công tác giảng dạy ở các trường Đại học, Cao đẳng, ở các
lớp tập huấn cán bộ. Ở các trường Đại học và Cao đẳng, giảng viên là chức
danh của những người làm công tác giảng dạy thấp hơn phó giáo sư ” [27].
Theo Từ điển Giáo dục học, giảng viên là “chức danh nghề nghiệp của
nhà giáo trong các cơ sở giáo dục đại học và sau Đại học, dưới giáo sư, phó
giáo sư và giảng viên chính” [28; tr. 103].
Còn theo theo Luật Giáo dục của Nước Cộng hoà xã hội chủ nghĩa Việt
Nam, giảng viên là tên gọi chỉ nhà giáo thực hiện hoạt động dạy học và giáo
dục tại các cơ sở giáo dục Cao đẳng, Đại học và Sau Đại học [21].

Như vậy, giảng viên là nhà giáo làm công tác giảng dạy ở các cơ sở
giáo dục Đại học và Cao đẳng.
1.2.1.2. Đội ngũ giảng viên
Đội ngũ
Theo Từ điển tiếng Việt, đội ngũ là “tập hợp gồm số đông người cùng
chức năng hoặc nghề nghiệp tạo thành một lực lượng” [29; tr. 339].
Khái niệm đội ngũ không chỉ được sử dụng trong lĩnh vực quân sự mà
còn được sử dụng một cách phổ biến trong nhiều lĩnh vực hoạt động khác
nhau như: đội ngũ trí thức, đội ngũ công nhân viên chức, đội ngũ y bác sỹ…
Trong lĩnh vực giáo dục, thuật ngữ đội ngũ được sử dụng để chỉ
những tập hợp người được phân biệt với nhau về chức năng trong hệ thống
giáo dục. Ví dụ: đội ngũ giáo viên, đội ngũ giảng viên, đội ngũ cán bộ quản
lý trường học.
Đội ngũ giảng viên
Đội ngũ giảng viên là một tập hợp những người làm nghề dạy học, giáo
dục tại các trường Cao đẳng, Đại học được tổ chức thành một lực lượng (có tổ
chức) cùng chung một nhiệm vụ là thực hiện các mục tiêu giáo dục đã đề ra
cho tập hợp đó, tổ chức đó. Họ làm việc có kế hoạch và gắn bó với nhau
thông qua lợi ích về vật chất và tinh thần trong khuôn khổ quy định của pháp
luật thể chế xã hội. Họ chính là nguồn lực quan trọng trong lĩnh vực giáo dục
Đại học.
1.2.2. Phát triển và phát triển đội ngũ giảng viên
1.2.2.1. Phát triển
Theo từ điển Tiếng Việt, phát triển là "biến đổi hoặc làm cho biến đổi từ
ít đến nhiều, hẹp đến rộng, thấp đến cao, đơn giản đến phức tạp" [29; tr. 769].
Theo hướng tiếp cận này, phát triển là sự gia tăng về số lượng và sự
biến đổi về chất lượng vận động theo hướng đi lên trong mối quan hệ bổ sung
cho nhau tạo nên giá trị mới trong một thể thống nhất; phát triển trong thế ổn

định và bền vững. Phát triển bao giờ cũng xuất phát từ thực tế. Phát triển từ
thấp đến cao, từ ít đến nhiều, từ yếu đến mạnh, bao hàm trong đó có một số
giai đoạn phát triển có cả đường cong, đường dích dắc, vừa liên tục vừa đứt
đoạn, vừa có tính phổ biến vừa mang tính đặc thù. Đó là một quá trình tích
luỹ và chuyển hoá không ngừng giữa lượng và chất, thông qua sự đấu tranh
giữa các mặt đối lập theo con đường phủ định của phủ định. Nó bao hàm cả
những bước tiệm tiến và nhảy vọt.
1.2.2.2. Phát triển đội ngũ giảng viên
Phát triển đội ngũ giảng viên có thể hiểu là một quá trình tăng tiến về
mọi mặt của đội ngũ giảng viên trong một thời kỳ nhất định. Phát triển đội
ngũ giảng viên là tạo ra một đội ngũ giảng viên đủ về số lượng, đảm bảo về
chất lượng, có trình độ được đào tạo đúng chuẩn quy định, có phẩm chất đạo
đức, có năng lực chuyên môn đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ của các trường đại
học và cao đẳng.
Tùy theo mục đích, yêu cầu, nhiệm vụ của nhà trường, cơ sở đào tạo
mà phát triển đội ngũ giảng viên có thể theo các quan điểm khác nhau:
- Quan điểm phát triển đội ngũ giảng viên lấy người giảng viên làm
trọng tâm. Đây là quan điểm được nhiều tác giả đề cập, và đề cao vai trò của
giảng viên trong quá trình phát triển đội ngũ. Giảng viên là trung tâm, là đối
tượng cần đặc biệt chú ý. Tất cả mọi hoạt động khác đều tập trung vào mục
đích tăng cường năng lực của các cá nhân giảng viên trên cơ sở đáp ứng nhu
cầu và khuyến khích sự phát triển của họ như những chuyên gia.
- Quan điểm phát triển đội ngũ giảng viên trên cơ sở kết hợp giữa cá
nhân giảng viên với mục tiêu của nhà trường. Đây là quan điểm có sự kết
hợp giữa nhu cầu cá nhân giảng viên và nhu cầu nhà trường trong sự phát
triển đội ngũ giảng viên, nhằm đảm bảo cho nhà trường ổn định và phát triển
bền vững. Quan điểm này đánh giá vai trò của giảng viên và nhà trường


ngang nhau. Đó là sự hợp tác, sự cộng đồng trách nhiệm, vì thế công tác xây

dựng và phát triển đội ngũ giảng viên sẽ đạt hiệu quả.
1.2.3. Giải pháp và giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
1.2.3.1.Giải pháp
Theo Từ điển tiếng Việt, “giải pháp được xem là phương pháp giải
quyết một công việc, một vấn đề cụ thể” [29; tr. 387].
Còn theo tác giả Nguyễn Văn Đạm, “giải pháp là toàn bộ những ý
nghĩa có hệ thống cùng với những quyết định và hành động theo sau, dẫn tới
sự khắc phục một khó khăn” [10; tr. 325].
Để hiểu rõ hơn khái niệm giải pháp, chúng ta cần phân biệt với một
số khái niệm tương tự như: phương pháp, biện pháp. Điểm giống nhau của
các khái niệm này đều nói về cách làm, cách tiến hành, cách giải quyết một
công việc, một vấn đề. Còn điểm khác nhau ở chỗ, biện pháp chủ yếu nhấn
mạnh đến cách làm, cách hành động cụ thể, trong khi đó phương pháp nhấn
mạnh đến trình tự các bước có quan hệ với nhau để tiến hành một công việc
có mục đích.
Theo tác giả Nguyễn Văn Đạm, “phương pháp được hiểu là trình tự
cần theo trong các bước có quan hệ với nhau khi tiến hành một công việc có
mục đích nhất định” [10; tr. 325].
Còn theo tác giả Hoàng Phê, “phương pháp là hệ thống các cách sử
dụng để tiến hành một công việc nào đó” [20].
Về khái niệm biện pháp, theo Từ điển tiếng Việt, đó là “cách làm, cách
giải quyết một vấn đề cụ thể” [29; tr. 64].
Như vậy, khái niệm giải pháp tuy có những điểm chung với các khái
niệm trên nhưng nó cũng có điểm riêng. Điểm riêng cơ bản của thuật ngữ này
là nhấn mạnh đến phương pháp giải quyết một vấn đề, với sự khắc phục khó
khăn nhất định. Trong một giải pháp có thể có nhiều biện pháp.


1.2.3.2. Giải pháp phát triển đội ngũ giảng viên
Giải pháp phát triển ĐNGV là hệ thống các cách thức tổ chức, điều

khiển hoạt động phát triển ĐNGV. Từ đó đề xuất các giải pháp phát triển
ĐNGV, thực chất là đưa ra các cách thức tổ chức, điều khiển có hiệu quả hoạt
động phát triển ĐNGV.
Giải pháp phát triển ĐNGV ĐHYK là các hoạt động cụ thể được chủ
thể quản lý sử dụng để tác động đến các thành tố cấu trúc của ĐNGV nhằm
giải quyết những vấn đề tồn tại của đội ngũ này, phát triển nó theo mục tiêu
đã xác định.
1.3. Người giảng viên Đại học Y khoa trong bối cảnh đổi mới cơ
bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam
1.3.1. Vị trí, vai trò của người giảng viên Đại học Y khoa
Dân tộc Việt Nam là một dân tộc hiếu học, luôn tôn trọng đạo nghĩa.
Từ xưa đến nay, nhà giáo nói chung, người giảng viên ĐHYK nói riêng vẫn
luôn được nhân dân yêu mến, kính trọng. “Tôn sư trọng đạo” là đạo lý, là
truyền thống quý báu của dân tộc, là ngọn lửa mãi mãi tỏa sáng theo thời
gian. Không phải ngẫu nhiên mà Việt Nam, một trong số rất ít các nước
trên thế giới có riêng một ngày để tôn vinh người thầy giáo và một ngày để
tôn vinh người thầy thuốc bởi những gì mà họ đã đóng góp và cống hiến
cho xã hội.
Nghề dạy học ra đời tương đối sớm, nó hình thành khi nền sản xuất xã
hội phát triển đến một trình độ nhất định. Trong quá trình lao động sản xuất
người ta cần phải truyền lại cho nhau những kinh nghiệm đấu tranh với thiên
nhiên để tạo ra của cải vật chất cho xã hội. Mới đầu ở mức thấp, người ta có
thể truyền đạt một cách trực tiếp thành quả lao động tập thể, người này theo
kinh nghiệm của người khác, nhưng khi kinh nghiệm đã phong phú theo sự
phát triển của sản xuất thì truyền đạt phải đòi hỏi đến vai trò của người trung


gian, đó là thầy giáo. Như vậy nghề dạy học gắn chặt với lao động sản xuất
của xã hội, góp phần hình thành phẩm chất, năng lực cần thiết của người lao động.
Trải qua bao năm biến cố thăng trầm của lịch sử, nét đẹp truyền thống

của chân dung Nhà giáo Việt Nam luôn được vun đắp và mãi trường tồn với
tấm lòng nhân ái, tâm huyết. Chính vẻ đẹp đó đã giúp cho các nhà giáo có
thêm nghị lực để vượt qua khó khăn tận tuỵ với nghề, dìu dắt các thế hệ học
sinh trở thành người công dân tốt, nhiều tài năng cho đất nước.
Cũng như bao lĩnh vực khác, các thầy giáo cô giáo đang tham gia giảng
dạy trong ngành Y cũng đã, đang và sẽ hàng ngày miệt mài chở những con đò
cập bến tri trức. Nhưng có lẽ, trọng trách có phần nào to lớn và nặng nề hơn
khi chính họ là người đào tạo ra những "Lương y có tầm lòng Từ mẫu" sẽ
ngày đêm chăm sóc cho sức khoẻ con người.
Có thể nói người giảng viên ĐHYK có vai trò đặc biệt quan trọng trong
việc hình thành nhân cách của các em SV ngành y. Đối tượng này không phải
là vật vô tri vô giác như tấm vải của người thợ may, viên gạch của người thợ
hồ hay khúc gỗ của người thợ mộc... mà là một con người nhạy cảm với
những tác động của môi trường bên ngoài theo hướng tích cực và cả tiêu cực.
Do vậy, người giảng viên phải lựa chọn và gia công lại những tác động xã hội
và tri thức loài người bằng lao động sư phạm của mình nhằm hình thành con
người đáp ứng yêu cầu của xã hội. Hiệu quả lao động của người giảng viên
ĐHYK sống mãi trong nhân cách của người học, nên nó vừa mang tính tập
thể rất sâu, vừa mang dấu ấn cá nhân rất đậm, nó đòi hỏi ở người giảng viên
ĐHYK một tinh thần trách nhiệm cao và sự am hiểu nghề nghiệp nhất định.
Chính vì thế, việc xây dựng, nâng cao năng lực ĐNGV ĐHYK là một yêu cầu
tất yếu khách quan của xã hội, một mặt đòi hỏi người giảng viên vừa phải rèn
luyện y đức, nhân cách, vừa phải nâng cao trình độ chuyên môn, nghiệp vụ,
tay nghề để có đủ năng lực tham gia trực tiếp vào việc đào tạo nguồn nhân lực
y tế cho nước nhà.


Ngày nay, với sự phát triển của công nghệ y học, sự bùng nổ về thông
tin, đặc biệt là sự phát triển mạnh mẽ của internet và công nghệ truyền thông
đã có những ảnh hưởng lớn tới cuộc sống con người. Bên cạnh đó, sự phát

triển của nền kinh tế đất nước, xu thế hội nhập kinh tế quốc tế ngày càng ảnh
hưởng mạnh mẽ đến dạy học nói chung, đến vai trò của người giảng viên
ngành y nói riêng.
Trong dạy học xuất hiện nhiều hình thức giảng dạy mới như dạy học
trên truyền hình, dạy học trực tuyến …Với các phương tiện dạy học hiện đại,
các phương pháp dạy học mới làm thay đổi đáng kể quá trình và cách thức
truyền đạt tri thức từ giảng viên tới người học. Vai trò của người giảng viên
cũng có những thay đổi đáng kể. Từ vị trí trung tâm, chủ động truyền thụ kiến
thức, kinh nghiệm cho người học, vai trò người giảng viên ngày nay đang
dịch chuyển theo hướng chỉ đạo, định hướng, tư vấn, hướng dẫn người học…
Người học trở thành trung tâm của quá trình dạy học, chủ động, sáng tạo tìm
tòi, khám phá, chiếm lĩnh kiến thức, kỹ năng nghề nghiệp. Điều này không có
nghĩa là vai trò của người giảng viên bị giảm xuống mà ngược lại càng được
nâng cao hơn. Người giảng viên phải giúp người học nhận thức được những
kiến thức đúng, bổ ích đồng thời tư vấn cho người học cách thức tổ chức cũng
như phương pháp học tập phù hợp để họ có thể lĩnh hội và sử dụng đúng đắn,
có hiệu quả những tri thức mà mình đã thu nhận được.
Như vậy vai trò của người giảng viên ĐHYK trong bối cảnh đổi mới cơ
bản và toàn diện giáo dục đại học Việt Nam hiện nay đã thay đổi theo các
hướng chủ yếu sau:
- Đảm nhận nhiều chức năng hơn so với trước, có trách nhiệm lớn hơn
trong việc lựa chọn nội dung dạy học và giáo dục.
- Chuyển mạnh từ chỗ truyền thụ kiến thức sang tổ chức việc học của
người học, sử dụng đến mức tối đa những nguồn tri thức trong xã hội.


- Coi trọng việc cá biệt hoá trong học tập, thay đổi tính chất trong quan
hệ thầy trò.
- Yêu cầu rộng rãi hơn những phương tiện dạy học hiện đại, do đó yêu
cầu trang bị thêm những kiến thức và kỹ năng cần thiết.

- Yêu cầu hợp tác rộng rãi và chặt chẽ hơn với các giảng viên cùng
trường, thay đổi cấu trúc trong mối quan hệ giữa giảng viên với nhau.
- Yêu cầu giảng viên tham gia các hoạt động rộng rãi ngoài nhà trường.
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xem việc trồng người là sự nghiệp trăm
năm. Trồng cây đã khó, trồng người còn khó hơn. Đặc biệt, với đặc thù của
các trường ĐHYK hầu hết giảng viên đồng thời cũng là các cán bộ Y tế
hàng ngày làm việc ở các bệnh viện, vượt lên rất nhiều khó khăn trong
cuộc sống để hoàn thành cả 2 trọng trách “trồng người” và “cứu người”. Vì
lẽ đó, người giảng viên ĐHYK cần phải thường xuyên trau dồi không chỉ
trình độ chuyên môn mà còn cả về y đức, lối sống, phong cách, tác phong
và cái tâm trong sáng của mình. Có thể nói sự phát triển của xã hội từ quá
khứ, hiện tại và tương lai dẫn tới sự thay đổi lớn về vai trò, vị trí của người
giảng viên. Tuy nhiên, trong bất kỳ xã hội nào, tại bất kỳ thời điểm nào
người giảng viên nói chung, người giảng viên trong lĩnh vực y khoa nói
riêng vẫn luôn có vị trí, vai trò quan trọng trong phát triển nguồn nhân lực
cho quốc gia.
1.3.2. Tiêu chuẩn, nhiệm vụ và quyền của giảng viên Đại học Y khoa
Giảng viên ĐHYK nằm trong hệ thống giảng viên các trường đại học,
do đó tiêu chuẩn, nhiệm vụ, quyền của giảng viên ĐHYK được thực hiện theo
Điều lệ trường Đại học ban hành kèm theo Quyết định số 58/2010/QĐ-TTg
ngày 22/9/2010 của Thủ tướng Chính phủ, cụ thể:
1.3.2.1. Tiêu chuẩn của giảng viên ĐHYK
1. Có phẩm chất, đạo đức, tư tưởng tốt.