Một số giải pháp nâng hạn chế ro cho vay ngắn hạn tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương việt nam chi nhánh tây hà nội

CH

NGă1. T NG QUAN V NGÂN HÀNG TH
NGăM I, NGHI P V
CHO VAY NG N H N VÀ R I RO CHO VAY NG N H N
C A NGÂN HÀNG TH
NGăM I

1.1. T ng quan v NHTM
1.1.1. Khái ni m, đ c đi m, vai trò và ch c n ng c a NHTM
1.1.1.1. Các khái ni m
NHTM là m t t ch c trung gian tài chính có v trí quan tr ng trong n n kinh t
qu c dân và ho t đ ng theo đ nh ch trung gian mang tính ch t t ng h p. Có r t nhi u
đ nh ngh a khác nhau v NHTM tu theo đi u ki n c a m i n c và s phát tri n c a
h th ng tài chính n c đó.
V ph ng di n lý thuy t, có r t nhi u đ nh ngh a v NHTM, m i đ nh ngh a đ u
mang m t giá tr nh t đ nh vì m i tác gi đ ng trên m t góc đ riêng, có quan đi m
c a riêng mình đ phát bi u.
- Nhà kinh t h c David Begg đ nh ngh a: “NHTM là trung gian tài chính có gi y
phép kinh doanh c a Chính ph đ cho vay ti n và m các tài kho n ti n g i”
-

o lu t Ngân hàng c a Pháp n m 1941 c ng đã nói: “NHTM là nh ng xí

nghi p hay c s mà ngh nghi p th ng xuyên là nh n ti n b c c a công chúng d i
hình th c ký thác, ho c d i các hình th c khác và s d ng tài nguyên đó cho chính
h trong các nghi p v chi t kh u, tín d ng và tài chính”.
- Vi t Nam, theo Lu t tín d ng do Qu c h i khóa XII, thông qua ngày 16 tháng
6 n m 2010, đ nh ngh a: “NHTM là lo i hình Ngân hàng đ c th c hi n toàn b ho t
đ ng Ngân hàng và các ho t đ ng kinh doanh khác nh m m c tiêu l i nhu n”.
Theo Lu t NHNN: Ho t đ ng Ngân hàng là ho t đ ng kinh doanh ti n t và d ch

v Ngân hàng v i n i dung th ng xuyên là nh n ti n g i và s d ng s ti n này đ
c p tín d ng, cung ng d ch v thanh toán qua tài kho n.
Xuyên su t t l ch s hình thành h th ng NHTM đ n hi n t i cho th y, các
NHTM ch xu t hi n trong đi u ki n n n kinh t đã phát tri n đ n m t trình đ nh t
đ nh, d n đ n tính t t y u khách quan c a vi c hình thành h th ng NHTM g n bó ch t
ch v i s phát tri n kinh t .
1.1.1.2.

c đi m c a NHTM

- NHTM là m t t ch c đ
hoàn tr .

c phép nh n ký thác c a công chúng v i trách nhi m

- NHTM là m t t ch c đ c phép s d ng ký thác c a công chúng đ cho vay,
chi t kh u và th c hi n các d ch v tài chính khác.
1


- NHTM là DN ho t đ ng kinh doanh trong l nh v c ti n t vì m c tiêu l i
nhu n. c đi m c a ti n t là r t nh y c m và d b tác đ ng nh h ng b i nh ng
bi n đ ng, nh ng thay đ i c a các y u t môi tr ng bên ngoài và bên trong.
- Ngu n v n kinh doanh c a NH ch y u là ngu n v n đi vay d i hình th c
ti n g i, b n ch t c a nó là ngu n v n ti n t t m th i nhàn r i do đó tính n đ nh
t ng đ i th p.
- S d ng v n: ch y u là c p tín d ng cho các DN, các t ch c cá nhân hay đ u
t vào các tài s n chính, đó là ho t đ ng kinh doanh t o ra ngu n thu nh p ch y u cho
m i NH, nh ng m c đ r i ro c a nghi p v này r t cao.
- S n ph m NH là nh ng d ch v tài chính v i nh ng đ c đi m vô hình, không

tách r i, không n đ nh và không d tr đ c.
- M c đ r i ro trong kinh doanh NH r t cao, vì v y các NHTM luôn ph i đ i
đ u v i r i ro ph i có nh ng bi n pháp h u hi u đ phòng ng a và h n ch r i ro.
-C

ng đ c nh tranh trong l nh v c NH này càng cao.

- NHTM ph i ch u s giám sát ch t ch và th ng xuyên c a các c quan qu n lý
v mô. Các NHTM m c dù c nh tranh gay g t v i nhau nh ng l i c n ph i có s th ng
nh t v 1 s nghi p v , ph i h tr nhau v thanh kho n, v n kinh doanh, chia s r i
ro, đ đ m b o an toàn cho t ng NH c ng nh cho toàn h th ng vì các NHTM ch u
nh h ng dây chuy n v i nhau.
1.1.1.3. Vai trò c a NHTM
- Góp ph n nâng cao hi u qu và phát tri n s n xu t kinh doanh.
- Góp ph n th c hi n ch ng trình chuy n d ch c c u kinh t h p lỦ theo h
công nghi p hóa, hi n đ i hóa.
- NHTM v a là n i t o môi tr

ng

ng v a là n i th c thi chính sách ti n t qu c gia.

- NHTM là c u n i gi a kinh t qu c dân và kinh t qu c t .
1.1.1.4. Ch c n ng c a NHTM
- Ch c n ng trung gian tín d ng: Ch c n ng trung gian tín d ng đ c xem là
ch c n ng quan tr ng nh t c a NHTM. Khi th c hi n ch c n ng trung gian tín d ng,
NHTM đóng vai trò là c u n i gi a ng i th a v n và ng i có nhu c u v v n. V i
ch c n ng này, NHTM v a đóng vai trò là ng i đi vay, v a đóng vai trò là ng i cho
vay và h ng l i nhu n là kho n chênh l ch gi a lãi su t nh n g i và lãi su t cho vay
và góp ph n t o l i ích cho t t c các bên tham gia: ng i g i ti n và ng i đi vay...

Cho vay luôn là ho t đ ng quan tr ng nh t c a NHTM, nó mang đ n l i nhu n l n
nh t cho NH.
2

Thang Long University Library


- Ch c n ng trung gian thanh toán: đây NHTM th c hi n các thanh toán theo
yêu c u c a KH qua các ph ng ti n thanh toán ti n l i nh séc, y nhi m chi, y
nhi m thu, th rút ti n, th thanh toán, th tín d ng… Tùy theo nhu c u, KH có th
ch n cho mình ph ng th c thanh toán phù h p. Do v y các ch th kinh t s ti t
ki m đ c r t nhi u chi phí, th i gian, l i đ m b o thanh toán an toàn. Ch c n ng này
đã thúc đ y l u thông hàng hóa, đ y nhanh t c đ thanh toán, t c đ l u chuy n v n,
t đó góp ph n phát tri n kinh t .
- Ch c n ng t o ti n: T o ti n là m t ch c n ng quan tr ng, ph n ánh rõ b n ch t
c a NHTM. Ch c n ng t o ti n đ c th c thi trên c s là ch c n ng tín d ng và ch c
n ng thanh toán. Thông qua ch c n ng trung gian tín d ng, NH s d ng s v n huy
đ ng đ c đ cho vay, s ti n cho vay ra l i đ c KH s d ng đ mua hàng hóa, thanh
toán d ch v …V i ch c n ng này, h th ng NHTM đã làm t ng t ng ph ng ti n
thanh toán trong n n kinh t , đáp ng nhu c u thanh toán, chi tr c a xã h i.
1.1.2. Nh ng ho t đ ng ch y u c a NHTM
- Ho t đ ng huy đ ng v n
+ Nh n ti n g i t các t ch c cá nhân: Ti n g i là n n t ng cho s th nh
v ng và phát tri n c a NH, là c s c a các kho n cho vay và do đó là ngu n g c sâu
xa c a l i nhu n và s phát tri n c a NH. KH g i ti n vào NH v i r t nhi u m c đích
khác nhau ho c đ ti t ki m ho c đ thanh toán, tu theo m c đích c a KH, NH có các
hình th c huy đ ng nh : ti n g i giao d ch, ti n g i phi giao d ch.
+ Nh n v n góp: NH có th nh n v n góp t các c đông khác.
+ Vay t các t ch c tín d ng trong và ngoài n

c.

+ Phát hành gi y t có giá: NH có th huy đ ng v n thông qua vi c phát hành
k phi u, ch ng ch ti n g i…
+ Vay NHNN: NHNN là NH c a các NH, là ng i cho vay cu i cùng c a các
t ch c tín d ng trong tr ng h p h không có đ kh n ng thanh toán. Trong tr ng
h p này các NH th ng m i vay ti n đ bù đ p thi u h t, đ m b o kh n ng thanh
kho n trong tr ng h p c n thi t.
- Ho t đ ng tín d ng
+ Cho vay: là vi c m t bên (bên cho vay) cung c p ngu n tài chính cho đ i
t ng khác (bên đi vay) trong đó bên đi vay s hoàn tr tài chính cho bên cho vay
trong m t th i h n th a thu n và th ng kèm theo lãi su t. Cho vay g m nhi u lo i
nh : cho vay tiêu dùng, cho vay tài tr d án, cho vay th ng m i…
th

+ Cung c p các d ch v tài chính khác: chi t kh u th
ng m i, b o lãnh, thuê mua thi t b .
3

ng phi u và cho vay


- Ho t đ ng trung gian, thanh toán và ngân qu các nghi p v này đ c th c hi n
theo s u nhi m c a KH trên c s KH có tài kho n thanh toán t i NH. Nh ng nghi p
v này c ng mang l i cho NH m t kho n thu nh p d i d ng phí d ch v nh : cung
c p các tài kho n giao d ch và thanh toán, th c hi n d ch v thanh toán trong và ngoài
n c, th c hi n d ch v thu và phát ti n m t cho KH, cung c p d ch v y thác, qu n
lý ti n m t…
- Các ho t đ ng khác: T v n tài chính, đ u t , b o qu n v t có giá, tài tr ho t
đ ng Chính ph , bán các d ch v b o hi m…

1.2. T ng quan v ho tăđ ng cho vay ng n h n c a NHTM
1.2.1. Khái ni m, đ c đi m và vai trò c a ho t đ ng cho vay ng n h n c a NHTM
1.2.1.1. Các khái ni m v cho vay ng n h n c a NHTM
- Theo Quy t đ nh s 1627/2001/Q -NHNN c a Th ng đ c NHNN v vi c ban
hành Quy ch cho vay c a t ch c tín d ng đ i v i KH: “Cho vay là m t hình th c
c p tín d ng, theo đó t ch c tín d ng giao cho khách hàng s d ng m t kho n ti n đ
s d ng vào m c đích và th i gian nh t đ nh theo tho thu n v i nguyên t c có hoàn
tr c g c và lãi ”.
- B n ch t cho vay là m t giao d ch v ti n ho c tài s n trên c s có hoàn tr mà
th c ch t là s cho vay m n d a trên c s tin t ng, tín nhi m l n nhau, trong đó s
hoàn tr là đ c tr ng thu c v b n ch t c a cho vay.
- C ng theo Quy t đ nh s 1627/2001/Q : Cho vay ng n h n là các kho n vay có
th i h n cho vay đ n 12 tháng.
- Nh v y cho vay ng n h n c a NHTM là vi c t ch c tín d ng c p cho KH s
d ng m t kho n ti n vào m c đích nh t đ nh và th i gian đ n 12 tháng theo th a thu n
v i nguyên t c hoàn tr g c và lãi.
1.2.1.2.

c đi m cho vay ng n h n c a NHTM

- ây là hình th c cho vay truy n th ng lâu đ i c a các NHTM, luôn chi m t
tr ng vay cao trong ho t đ ng c a các NHTM.
i t ng và các hình th c cho vay ng n h n r t đa d ng, bao g m nhà n c,
các t ch c tài chính, DN và ng i tiêu dùng, nên các hình th c cho vay c ng đa d ng
và phong phú. Tùy theo m c đích và đ i t ng vay mà NH có th xác đ nh các ph ng
th c cho vay phù h p.
-

- Cho vay ng n h n g n li n v i chu k ngân qu , nhu c u v n th i v c a DN,
nhu c u chi tiêu theo mùa, theo ngày l l n… c a các cá nhân. Vì đ c s d ng đ bù

đ p thi u h t v n l u đ ng c a các DN và các nhu c u chi tiêu ng n h n c a cá nhân
nên các kho n vay này có th i h n thu h i v n nhanh.
4

Thang Long University Library


- Th i h n thu h i v n nhanh nên r i ro c a kho n cho vay ng n h n th p h n
trung và dài h n, m c lãi su t c ng th p h n.
1.2.1.3. Vai trò c a ho t đ ng cho vay ng n h n c a NHTM
Cho vay ng n h n c ng là m t trong s các lo i hình cho vay c a NH nên nó
mang đ y đ các vai trò c a cho vay nh là:
-

i v i khách hàng:

+ áp ng k p th i nhu c u v quy mô và ch t l ng v n KH: V i ch c n ng
chính là đi vay đ cho vay, NH đ ng ra huy đ ng ti n g i t dân c và các DN. M i cá
nhân và t ch c, khi có ngu n v n nhàn r i t m th i có th g i và NH nh m t s l a
ch n an toàn và ít r i ro. NH dùng s v n t m th i này đ cung c p cho các cá nhân và
các DN đang có nhu c u v v n.
+ Giúp KH n m b t đ c c h i kinh doanh, trang tr i các kho n chi tiêu nâng
cao ch t l ng cu c s ng: N u KH đi vay c a NH có th huy đ ng k p th i ngu n v n
t đó n m b t đúng th i c kinh doanh, hay nh trong th i gian g n đây ho t đ ng cho
vay tiêu dùng cá nhân r t phát tri n, t o đi u ki n thu n l i cho cá nhân tiêu dùng
trong cu c s ng.
+ Góp ph n nâng cao ch t l ng s d ng v n c a KH, nh t là đ i v i các KH
DN ph i t ng c ng qu n lý và s d ng v n kinh doanh có hi u qu đ t ng nhanh
vòng quay c a v n r i tr n đúng h n.
+ Cho vay góp ph n gia t ng t c đ tích lu v n: T ng DN mu n tích lu v n

đ phát tri n s n xu t ph i tr i qua m t th i gian dài mà nh có cho vay mà các kho n
v n nhàn r i đ c t p trung l i vào các NH và các NH đã cho các DN vay k p th i làm
cho s n xu t phát tri n m nh, nhanh chóng t ng c ng tích lu v n cho t ng DN.
+ Giúp cho các DN duy trì ho t đ ng s n xu t kinh doanh liên t c, tái s n xu t
m r ng, đ i m i trang thi t b công ngh …
-

i v i ngân hàng:

+ Ho t đ ng cho vay là ho t đ ng c b n ch y u c a NHTM, chi m t tr ng
l n nh t, ph n ánh ho t đ ng đ c tr ng c a NH.
+ Ho t đ ng cho vay mang l i ngu n thu nh p chính cho NH.
+ a d ng hóa danh m c đ u t , giúp gi m r i ro: vì ho t đ ng cho vay góp
ph n phân chia r i ro tín d ng cho NH.
+ Góp ph n giúp NH m r ng các ho t đ ng kinh doanh khác: t ho t đ ng
cho vay là c t lõi NH kinh doanh hi u qu h n, mang l i ngu n l i l n, t đó có th
ti n hành nh ng ho t đ ng kinh doanh khác.
5


-

i v i n n kinh t và xã h i:

+ Giúp luân chuy n v n t ng i t m th i d th a v n sang ng
th i thi u v n, giúp phân b hi u qu ngu n l c xã h i.

i đang t m

+ Mang l i ngu n thu l n cho ngân sách nhà n c: Vì c ng là ho t đ ng kinh

doanh, NH c ng nh các DN khác đ u ph i đóng thu cho nhà n c, n u NH kinh
doanh t t s mang l i ngu n thu l n cho ngân sách.
+ Thông qua ch c n ng phân ph i l i v n gi a các ngành, cho vay ng n h n
góp ph n thúc đ y s n xu t phát tri n, t ng tr ng kinh t . Tr c h t nó ph c v vi c
phân ph i l i v n gi a các ngành kinh t khác nhau, góp ph n vào vi c bình quân hoá
t su t l i nhu n và góp ph n tích t , t p trung v n đ i v i n n kinh t .
+ Cho vay ng n h n đ c coi nh m t công c trong chính sách ti n t qu c
gia đ th c hi n đi u hoà l u thông ti n làm cho ti n t n đ nh. Thông qua cho vay,
NHNN ti n hành vi c phát hành thêm ti n vào l u thông ho c rút b t ti n ra kh i l u
thông tu theo yêu c u phát tri n kinh t .
+ Cho vay ng n h n là công c tài tr cho các ngành kinh t . Nh có cho vay
c p v n mà nhi u l nh v c kinh t , nhi u ngành kinh t đã ph c h i và phát huy đ c
th m nh.
+ Là kênh truy n t i v n tài tr c a nhà n c đ n nông nghi p nông thôn, góp
ph n xóa đói gi m nghèo, n đ nh chính tr xã h i thông qua nh ng ch ng trình u
đãi cho các công trình trung ng hay nh ng h nghèo đ vay v n s n xu t kinh
doanh, các NH đã góp ph n gi m b t gánh n ng cho xã h i.
1.2.2. Phân lo i cho vay ng n h n c a NHTM
- C n c vào m c đích s d ng:
+ Cho vay tiêu dùng
+ Cho vay kinh doanh
- C n c vào ph

ng pháp cho vay:

+ Cho vay t ng l n
+ Cho vay theo h n m c tín d ng
+ Cho vay khác
- C n c vào lo i ti n cho vay:
+ Cho vay n i t

+ Cho vay ngo i t
- C n c v o tính ch t cung ng v n g m :
+ Cho vay b sung v n
6

Thang Long University Library


+ Cho vay trên tài s n (Chi t kh u, bao thanh toán)
- C n c vào b o đ m ti n vay:
+ Cho vay có đ m b o b ng tài s n
+ Cho vay tín ch p
- C n c vào đ i t

ng vay v n:

+ Cho vay cá nhân
+ Cho vay DN, t ch c
- C n c vào cách th c:
+ Cho vay tr c ti p
+ Cho vay gián ti p
- C n c vào ph

ng th c tr n :

+ Cho vay hoàn tr nhi u l n
+ Cho vay hoàn tr 1 l n
1.2.3. Quy trình cho vay ng n h n t i NHTM
Quy trình cho vay ng n h n là t ng h p các công vi c t khi NH ti p nh n h s
vay v n c a m t KH đ n khi quy t đ nh cho vay, gi i ngân, thu n và thanh lý h p

đ ng cho vay.
Vi c xác l p m t quy trình cho vay và không ng ng hoàn thi n nó đ c bi t quan
tr ng đ i v i m t NHTM. V m t hi u qu , m t quy trình cho vay s giúp cho NH
nâng cao ch t l ng cho vay và gi m thi u r i ro cho vay. V m t qu n lý, quy trình
cho vay có tác d ng làm c s cho vi c phân đ nh quy n và trách nhi m cho các b
ph n trong ho t đ ng cho vay, là c s đ thi t l p các h s , th t c vay v n.
Xét v b n ch t thì cho vay ng n h n là m t hình th c c a cho vay, do đó c ng
ph i tuân th đúng quy trình cho vay c a NHTM đ c th hi n b ng s đ sau:
S ăđ 1.1. Quy trình cho vay c ăb n t i NHTM
B c 1: L p h s
đ ngh cho vay

B c 2: Phân tích,
th m đ nh cho vay

B

B

c 6: Thanh lý
h p đ ng

c 5: Giám sát
cho vay

(Giáo trình “Qu n tr tín d ng Ngân hàng Th
7

B c 3: Quy t
đ nh cho vay

B c 4: Ký k t
h p đ ng cho vay
và gi i ngân

ng m i”, PGS.TS inh Xuân H ng)


- B c 1: L p h s đ ngh cho vay: KH cung c p thông tin và cán b tín d ng
sau khi ti p xúc KH, ph bi n và h ng d n KH l p h s vay v n.
- B c 2: Phân tích cho vay: T ch c th m đ nh v các m t tài chính và phi tài
chính do cá nhân ho c b ph n th m đ nh th c hi n, đ xác đ nh kh n ng hi n t i và
t ng lai c a KH trong vi c s d ng v n vay và hoàn tr n vay. V i m c tiêu:
+ Tìm ki m nh ng tình hu ng có th x y ra d n đ n r i ro cho NH, d đoán
kh n ng kh c ph c nh ng r i ro đó, d ki n nh ng bi n pháp gi m thi u r i ro và h n
ch t n th t cho NH.
+ Phân tích tính chân th t c a thông tin thu đ c t phía KH trong b
đó nh n xét v thái đ , thi n chí c a KH làm c s quy t đ nh cho vay.

c 1, t

- B c 3: Quy t đ nh cho vay: NH quy t đ nh cho vay ho c t ch i cho vay d a
vào k t qu đã phân tích.
- B c 4: Ký k t h p đ ng cho vay và gi i ngân: NH s th m đ nh các ch ng t
theo đi u ki n c a h p đ ng tín d ng tr c khi gi i ngân và ti n hành phát ti n theo
h n m c cho vay đã kỦ k t trong h p đ ng.
- B c 5: Giám sát cho vay: b c này, nhân viên ph i th ng xuyên ki m tra
vi c s d ng v n vay th c t c a KH, hi n tr ng tài s n đ m b o, tình hình tài chính
c a KH… đ đ m b o kh n ng thu n .
- B c 6: Thanh lý h p đ ng: L p các th t c đ thanh lý và ti n hành thanh lý

h p đ ng.
1.3. T ng quan v r i ro cho vay ng n h n c a NHTM
1.3.1. Khái ni m v r i ro và r i ro tín d ng
Theo d th o thông t 2014/quy đ nh v h th ng qu n lý r i ro trong ho t đ ng
Ngân hàng ban hành ngày 13/03/2014: “R i ro trong ho t đ ng Ngân hàng là kh
n ng x y ra t n th t làm gi m thu nh p, v n ch s h u ho c h n ch kh n ng đ t
đ c m c tiêu kinh doanh c a t ch c tín d ng, chi nhánh Ngân hàng n c ngoài”.
R i ro c a NHTM g m: R i ro tín d ng, r i ro th tr ng, r i ro thanh kho n, r i
ro danh ti ng, r i ro chi n l c, r i ro ho t đ ng và r i ro t p trung.
Trong đó r i ro tín d ng là r i ro x y ra do bên đ c c p tín d ng, bên có ngh a
v ho c đ i tác không th c hi n ho c không có kh n ng th c hi n m t ph n ho c toàn
b ngh a v c a mình theo cam k t.
Hi p c Basel II: “R i ro tín d ng là r i ro có nguyên nhân t s không ch c
ch n v kh n ng ho c đ s n sàng c a m t đ i tác th c thi ngh a v trong h p đ ng”.
Theo thông t s 02/2013/TT_NHNN: “R i ro tín d ng trong ho t đ ng Ngân
hàng là t n th t có kh n ng x y ra v i n c a TCTD, chi nhánh Ngân hàng n
8

Thang Long University Library

c


ngoài do KH không th c hi n ho c không có kh n ng th c hi n m t ph n ho c toàn
b ngh a v c a mình theo cam k t ”.
1.3.2. Phân lo i r i ro cho vay ng n h n
Cho vay ng n h n c ng là m t lo i hình cho vay nên c ng có đ y đ các lo i r i
ro cho vay.
Theo GS.TS Nguy n V n Ti n, giáo trình “Qu n tr Ngân hàng th
NXB Th ng kê 2012:

ng m i”,

R i ro cho vay g m r i ro giao d ch và r i ro danh m c
- R i ro giao d ch là m t hình th c c a RRTD mà nguyên nhân phát sinh là do
nh ng h n ch trong quá trình giao d ch và xét duy t cho vay, đánh giá KH. Bao g m:
+ R i ro l a ch n: là r i ro liên quan đ n quá trình đánh giá và phân tích tín
d ng đ quy t đ nh tài tr tín d ng c a NH.
+ R i ro b o đ m: Là r i ro liên quan đ n các tiêu chu n đ m b o, nh các
đi u kho n ghi trong h p đ ng vay, các lo i TS B, ch th đ m b o, cách th c đ m
b o và m c vay trên giá tr c a TS B.
+ R i ro nghi p v : là r i ro liên quan đ n công tác qu n lý kho n vay và ho t
đ ng cho vay, bao g m c vi c s d ng h th ng x p h ng tín d ng và k thu t x lý
các kho n vay có v n đ .
- R i ro danh m c: là r i ro tín d ng mà nguyên nhân phát sinh do nh ng h n
ch trong qu n lý danh m c cho vay c a NH. R i ro danh m c g m:
+ R i ro n i t i: là r i ro xu t phát t các y u t đ c đi m riêng có, mang tính
chuyên bi t bên trong c a m i ch th đi vay ho c ngành, l nh v c kinh t . Nó xu t
phát t đ c đi m ho t đ ng, đ c đi m s d ng v n c a KH vay v n.
+ R i ro t p trung: là tr ng h p t p trung v n cho vay quá nhi u đ i v i m t
s KH, cho vay quá nhi u DN ho t đ ng trong cùng m t ngành, m t l nh v c kinh t ,
cùng m t vùng đ a lý nh t đ nh, cùng m t lo i hình cho vay có đ r i ro cao.
1.3.3.

c đi m và nguyên nhân c a r i ro cho vay ng n h n
c đi m:

- R i ro mang tính gián ti p: R i ro tín d ng x y ra sau khi NH gi i ngân v n
vay và trong quá trình s d ng v n vay c a KH. Do đó NH th ng vào th b đ ng
và bi t thông tin sau ho c thông tin không chính xác v nh ng khó kh n c a KH do đó

th ng có nh ng x lý ch m tr .
- R i ro đa d ng và ph c t p: c đi m này th hi n s đa d ng ph c t p c a
nguyên nhân gây ra r i ro c ng nh di n bi n s vi c, h u qu khi r i ro x y ra.
9


- Có tính ch t t t y u, luôn t n t i và g n li n v i ho t đ ng tín d ng c a NHTM:
R i ro luôn t n t i và g n li n v i ho t đ ng cho vay, ch p nh n r i ro là t t y u trong
ho t đ ng NH. Các NH c n đánh giá các c h i kinh doanh d a trên m i quan h r i
ro – l i ích nh m tìm ra l i ích x ng đáng v i m c r i ro ch p nh n đ c.
Nguyên nhân
ng

- Nguyên nhân khách quan: đó là nh ng nguyên nhân b t kh kháng tác đ ng đ n
i vay khi n h m t kh n ng thanh toán cho NH.

+ Tình hình an ninh trong n c và khu v c b t n: đi u này c ng có th nh
h ng t i vi c kinh doanh c a KH d n đ n thua l th m chí m t tr ng hàng hóa, nguy
hi m t i tính m ng KH, NH m t kh n ng thu h i v n cao.
+ Do kh ng ho ng hay suy thoái kinh t , l m phát, m t cân b ng cán cân
thanh toán qu c t , t giá h i đoái bi n đ ng b t th ng… đi u này khi n cho nh ng
nhà kinh doanh không có kh n ng d báo tr c và đ a ra nh ng bi n pháp phòng
ng a h p lỦ thì khó đ i phó đ c, d n đ n h m t kh n ng hoàn tr đúng h n ho c
hoàn tr ch m gây nhi u t n th t cho NH.
+ Môi tr ng pháp lý không thu n l i, l ng l o trong qu n lý v mô: nh ng v n
b n pháp lu t m i có th gây h n ch cho m t s l nh v c, vi c t ng gi m thu , h n
ng ch… s gây cho ch th kinh doanh ngành đó có nh ng bi n đ i nh t đ nh. Làm
nh h ng đ n kh n ng thanh toán c a KH: có th là thanh toán ch m, không tr
đ c h t g c và lãi khi đáo h n.
+ Các y u t khác: thiên tai, d ch b nh, h a ho n... làm cho ho t đ ng kinh

doanh c a KH b đình tr , gi m sút d n đ n thua l , phá s n (đ c bi t là các KH trong
l nh v c: nông, lâm, th y s n…), KH m t kh n ng thanh toán.
+ T phía khách hàng:
V i KH là cá nhân, ch y u là vay đ tiêu dùng thì nguyên nhân có th là do
KH b th t nghi p, s c b t th ng hay do ho ch đ nh ngân qu không chính xác.
V i khách hàng DN thì r i ro đ n t vi c s d ng v n vay sai m c đích, kém
hi u qu , kinh doanh thua l , ch DN thi u n ng l c, tham ô l a đ o hay do m t đoàn
k t ban đi u hành…
- Nguyên nhân ch quan: T phía ngân hàng:
+ Do chính sách tín d ng không h p lý, công tác qu n lý nghi p v cho vay
c a NH ch a t t. C th đó là NH ch a xây d ng đ c m t quy trình cho vay chu n
hóa, h p lý, các bi n pháp giám sát các kho n vay có hi u qu không cao, vi c thu
th p thông tin v tình hình ho t đ ng kinh doanh c a KH ti n hành ch m làm gi m
khá n ng ch đ ng x lý khi r i ro xu t hi n.
10

Thang Long University Library


+ Ch t l ng cán b tín d ng kém, không đ trình đ đánh giá KH ho c đánh
giá sai, không tuân th đúng quy trình, thi u s giám sát tín d ng, thi u am hi u th
tr ng, thông tin không đ y đ , ho c do nhân viên thông đ ng v i KH th c hi n
nh ng kho n vay mang l i nhi u r i ro ho c gây m t v n cho NH.
+ H th ng thông tin: trong quá trình cho vay, NH ch y u thu th p thông tin
t phía KH, đ chính xác không cao. Do v y n u h th ng thông tin do cán b tín d ng
thu th p không t nhi u ngu n khách quan khác r t d d n đ n quy t đ nh sai l m, r i
ro trong ho t đ ng cho vay là khó tránh kh i.
- Ngoài ra còn các nguyên nhân gây r i ro t v n đ b o đ m ti n vay: Trong
ho t đ ng cho vay, vi c đ m b o tài s n cho các kho n vay đ c đ nh giá g c và ký
k t gi a NH cho vay và KH vay. R i ro có th x y ra do NH cho vay không đánh giá

đúng giá tr tài s n đ m b o ho c giá tr tài s n th ch p có bi n đ ng theo chi u
h ng x u.
1.3.4. H u qu c a r i ro cho vay
1.3.4.1.
-

i v i ngân hàng
i v i ngân hàng cho vay:

+ NH không thu đ c n g c và lãi, th t thoát v n c a ngân hàng, l i nhu n
gi m sút gi m doanh s cho vay, vòng quay v n c a ngân hàng gi m: Khi xu t hi n
các kho n n x u, vi c đ u tiên là các NH s tìm cách thu h i n , vi c này liên quan
đ n nhi u bên nên s làm gia t ng chi phí, mà c ng có th v n không thu h i đ c g c
và lãi, làm m t v n, gia t ng chi phí c h i…
+ Uy tín c a ngân hàng gi m sút: Ho t đ ng ngân hàng bao gi c ng đ t ch
tín lên hàng đ u, h n ch t i đa t t c nh ng thông tin x u nh h ng đ n ho t đ ng
c a NH. N u m t NH có t l n x u l n, có thông tin không thu h i đ c n b đ a
vào di n ki m soát đ c bi t thì uy tín c a NH đó s b gi m sút.
+ M t kh n ng thanh toán và có nguy c phá s n:
có ngu n v n đ đ
cung c p tín d ng cho KH thì NH vay c a t ch c dân c khác đ tài tr tín d ng. N u
r i ro tín d ng do không thu h i đ c n x y ra, NH s h n ch ngu n thanh toán ti n
g i cho các KH khác. N u m t kh n ng thanh toán kéo dài s r t d d n đ n phá s n.
- i v i h th ng ngân hàng: Gây ra hi u ng domino gây nh h ng x u t i h
th ng NH: N u có s th t thoát l n trong ho t đ ng tín d ng dù ch m t NH cho vay
tr c thu c, không kh c ph c k p th i thì có th gây nên “ph n ng dây truy n” đe do
đ n an toàn và n đ nh c a toàn b h th ng NH, gây h u qu r t l n đ n s phát tri n
c a n n kinh t .

11

1.3.4.2.

i v i khách hàng

- Khi kh n ng thanh kho n c a NH b gi m sút, NH s không có kh n ng ti p
t c tài tr v n cho các t ch c cá nhân. Các đ i t ng nh n tài tr v n c a NH s b
nh h ng l n đ n ho t đ ng kinh doanh c a h .
- Khi NH m t kh n ng thanh kho n thì các KH g i ti n t i NH có nguy c không
thu h i đ c v n và h ng lãi.
1.3.4.3.

i v i n n kinh t :

NH đóng vai trò quan tr ng trong n n kinh t th tr ng. Nó liên quan đ n m i
ngành, m i thành ph n kinh t , là khâu c t y u cung c p v n cho n n kinh t . Vì v y,
NH có nh h ng l n đ n chính sách ti n t , đ n công c đi u ti t v mô c a nhà n c.
- Khi NH g p r i ro có th khi n n n kinh t m t n đ nh. Ph n ng dây chuy n
đ n các ngành kinh t khác vì v n là g c r c a m i DN nên NH là n i cung c p v n
cho DN thì NH là ngu n s ng c a n n kinh t : NH đ v d n đ n kinh t suy thoái,
s c mua gi m…
- i v i quan h kinh t đ i ngo i: nh h ng đ n hình nh và v th c a h
th ng tài chính NH c a qu c gia c ng nh toàn b n n kinh t c a qu c gia đó.
1.4. Quy trình qu n tr r i ro cho vay t i NHTM
S ăđ 1.2. Quy trình qu n tr r i ro cho vay t i NHTM
B

c 1. Nh n d ng r i ro

B

c 2. o l

B

c 3. Giám sát r i ro

B

ng r i ro

c 4. Tài tr r i ro

(Ngu n: “Qu n tr Ngân hàng th

ng m i”- GS.TS Nguy n V n Ti n)

- B c 1. Nh n d ng r i ro: chính là tìm các bi u hi n và các y u t tác đ ng có
th d n đ n r i ro mà NH có th g p ph i trong quá trình xem xét và cho KH vay.
Nh n d ng r i ro bao g m n i dung: theo dõi, xem xét, nghiên c u môi tr ng ho t
đ ng, quy trình cho vay đ th ng kê các d ng r i ro tín d ng, nguyên nhân t ng th i
k và d báo đ c nh ng nguyên nhân còn ti m n có th gây ra r i ro cho vay.
12

Thang Long University Library


- B c 2. oăl ng r i ro: Là quá trình tính toán t n su t xu t hi n r i ro, ti n
đ và m c đ nghiêm tr ng c a r i ro. G m 2 n i dung: Tính toán xác su t x y ra r i

ro, tính toán tác đ ng x y ra r i ro.
- B c 3. Giám sát r i ro: Là vi c th c hi n m t cách đ ng b , toàn di n các
bi n pháp g m: Các bi n pháp k thu t, s d ng công c , chi n l c… nh m ng n
ng a h n ch r i ro, h n ch t n th t x y ra trong ho t đ ng cho vay c a NHTM.
- B c 4. Tài tr r i ro: Là các ho t đ ng đ cung c p nh ng ph ng ti n nh m
bù đ p t n th t khi r i ro x y ra, hay t o qu cho nh ng ch ng trình khác đ gi m b t
r i ro và b t đ nh hay gia t ng nh ng k t qu tích c c. Các bi n pháp tài tr r i ro: T
tài tr là NH t kh c ph c r i ro b ng cách dùng chính v n c a mình ho c v n đi vay
đ bù đ p t n th t, chuy n giao r i ro là vi c chuy n giao t n th t cho m t tác nhân
kinh t khác g m: chuy n giao r i ro b o hi m và chuy n giao r i ro phi b o hi m.
1.5. Các ch tiêu đoăl

ng r i ro cho vay ng n h n c a NHTM

1.5.1. M t s mô hình s d ng đánh giá r i ro cho vay ng n h n c a NHTM
- Môăhìnhăđi m s x p h ng tín d ng: Mô hình đi m s tín d ng đ c thi t l p
d a vào các ch tiêu tài chính quan tr ng đ c ph n ánh t s li u th ng kê trong l ch
s . Các mô hình đi m s tín d ng th ng s d ng s li u ph n ánh đ c đi m c a
ng i vay đ tính toán xác su t c a r i ro tín d ng ho c đ phân lo i KH d a trên c
s m c đ r i ro đã xác đ nh.
s d ng mô hình này, các t ch c tín d ng ph i xác
đinh các ch tiêu ph n ánh các đ c đi m tài chính và r i ro tín d ng đ i v i t ng đ i
t ng vay c th .
- Môăhìnhăđi m s Z:
Z=1,2X1+1,4X2+3,3X3+0,6X4+1,0X5
+ X1 = T s : “V n l u đ ng ròng / T ng tài s n”
+ X2= T s : “L i nhu n gi l i/T ng tài s n”
+ X3 = T s : “L i nhu n tr

c thu và ti n lãi vay/T ng tài s n”

+ X4=T s : “Th giá c phi u/Giá tr ghi s c a n dài h n”
+ X5=T s : “Doanh thu/T ng tài s n”
Theo mô hình đi m s Z đ
+ Z<1,81

c đánh giá nh sau:

:V n

+ 1,81+ Z>2,99

: Lành m nh

Z càng cao thì ng i cho vay có xác su t v n càng th p, còn n u công ty có đi m s
Z nh h n 1,81 thì s b x p vào nhóm có r i ro cao.
13


1.5.2. M t s ch tiêu s d ng đánh giá r i ro cho vay ng n h n c a NHTM
- Phân lo i n quá h n
u tiên khi nhìn vào tình hình r i ro c a NH đ c đánh giá qua s n quá h n
và t l n quá h n: N quá h n là m t ph n hay toàn b kho n n c a DN đã đ n th i
h n thanh toán mà không thanh toán đ c.
C n c vào th c tr ng tài chính c a KH và/ho c th i h n thanh toán n g c và lãi vay,
t ch c tài chính quy mô nh th c hi n phân lo i n theo 5 nhóm nh sau:
+ Nhóm 1 (N đ tiêu chu n) bao g m: Các kho n n trong h n; Các kho n n
quá h n d i 10 ngày. ây là kho n đ c đánh giá có kh n ng thu h i đ c đ y đ
vào đúng h n

+ Nhóm 2 (N c n chú ý) bao g m: Các kho n n quá h n t 10 ngày đ n d i
30 ngày; Các kho n n c c u l i th i h n tr n l n đ u. NH b t đ u ph i đi u ch nh
k h n tr n l n đ u cho DN.
+ Nhóm 3 (N d i tiêu chu n) bao g m: Các kho n n quá h n t 30 ngày
đ n d i 90 ngày; Các kho n n c c u l i th i h n tr n l n đ u quá h n d i 30
ngày theo th i h n tr n đã đ c c c u l i l n đ u; Các kho n n đ c mi n ho c
gi m lãi do KH không đ kh n ng tr lãi đ y đ theo h p đ ng tín d ng. NH s c
c u l i th i h n tr n l n đ u cho DN.
+ Nhóm 4 (N nghi ng m t v n) bao g m: Các kho n n quá h n t 90 ngày
đ n d i 180 ngày; Các kho n n c c u l i th i h n tr n l n đ u quá h n t 30 ngày
đ n d i 90 ngày theo th i h n tr n đã đ c c c u l i l n đ u; Các kho n n c c u
l i th i h n tr n l n th hai.
+ Nhóm 5 (N có kh n ng m t v n) bao g m: Các kho n n quá h n t 180
ngày tr lên; Các kho n n c c u l i th i h n tr n l n đ u quá h n t 90 ngày tr
lên theo th i h n tr n đ c c c u l i l n đ u; Các kho n n c c u l i th i h n tr
n l n th hai quá h n theo th i h n tr n đ c c c u l i l n th hai; Các kho n n
c c u l i th i h n tr n l n th ba tr lên, k c ch a b quá h n ho c đã quá h n.
Sau khi c c u l i l n ba tr lên mà v n không tr đ c n thì kho n n s đ c
khoanh và ch x lý.
( Ngu n: Thông t s 15/2010/TT-NHNN)
- T l n quá h n cho vay ng n h n
T l n quá h n cho vay ng n h n=

x 100

Trong đó :
+ N ng n h n quá h n bao g m các kho n n ng n h n t nhóm 2-5
14

Thang Long University Library

+ T ng d n ng n h n là t ng d n ng n h n l y k qua các n m
Ch tiêu này cho th y n quá h n chi m t tr ng bao nhiêu trong t ng d n . Nó
ph n ánh ch t l ng cho vay ng n h n c a NH là có hi u qu hay không. Ch tiêu càng
cao ch ng t ch t l ng cho vay ng n h n c a NH càng th p, đang ti m tàng r i ro thu
n cao. Theo thông t c a BTC s 49/2004/TT-BTC, các NH có t l n quá h n < 5%
đ c x p lo i A ngh a là ch t l ng cho vay t ng đ i t t, còn t 5 - 8% đ c x p lo i
B và > 8% x p lo i C ngh a là y u kém. NH nên c g ng duy trì t l này m c th p
nh t có th .
đ

N t nhóm 3 đ n nhóm 5 là n x u, NH còn d a vào t l n x u đ đánh giá
c kh n ng tr n c a KH, kh n ng qu n lý ch t l ng và r i ro tín d ng c a NH.
- T l n x u cho vay ng n h n
T l n x u cho vay ng n h n =

x 100

T ng n x u ng n h n g m n ng n h n t nhóm 3-5
T l này càng cao thì bu c NH ph i tìm cách kh c ph c và x lý n m t cách có
hi u qu , bên c nh đó ph i c ng c l i công tác qu n lỦ và đánh giá cho vay đ tránh
nh ng r i ro có th x y ra. Các NH c n tìm cách đ gi m t l này, h ng t i m c tiêu
b ng 0.
- Vòng quay v n ng n h nătrongăn m = Doanh s thu n ng n h n / D ăn
cho vay ng n h n bìnhăquơnătrongăn m
D n cho vay ng n h n bình quân trong k = ( D n cho vay ng n h n đ u k
+ d n cho vay ng n h n cu i k ) / 2
Ch tiêu này ph n ánh m t đ ng v n ng n h n c a NH đ c s d ng cho vay m t
bao nhiêu l n trong m t n m. Ch tiêu này cao ch ng t ngu n v n ng n h n c a

NH đã luân chuy n nhanh, tham gia vào nhi u chu k s n xu t kinh doanh. Nh
v y, ch tiêu này càng cao càng ph n ánh NH nhanh chóng đáp ng nhu c u v
v n ng n h n, tình hình t ch c qu n lý cho vay t t, hi u qu cho vay càng cao.
Vòng quay v n càng nhanh thì đ c coi là t t và đ u t càng an toàn.
- Ch tiêu trích l p d phòng r i ro
+ T l trích l p DPRR cho vay ng n h n
DPRR ng n h n trích l p
T l trích l p DPRR cho vay ng n h n =

15

D ăn bình quân


+ H s kh n ngăbùăđ p
H s kh n ngăbùăđ p =

DPRR ng n h năđƣăđ

c trích

N đƣăx lý r i ro

DPRR tín d ng là trên c s hình thành 5 nhóm n , đ nh k hàng quý, NH ph i
trích l p d phòng r i ro cùng v i xét duy t các kho n n r i ro, l p ph ng án thu h i
n đã x lý r i ro.
D phòng r i ro bao g m: D phòng chung và d phòng c th
+ D phòng chung: là 0,75% t ng giá tr các kho n n t nhóm 1-4
+ D phòng c th : nhóm 1: 0%, nhóm 2: 5%, nhóm 3: 20%, nhóm 4: 50%,
nhóm 5: 100%.

S ti n d phòng c th ph i trích đ i v i t ng KH đ

c tính theo công th c sau:

Trong đó:
R: T ng s ti n d phòng c th ph i trích c a t ng KH;
:là t ng s ti n d phòng c th c a t ng KH t s d n th 1 đ n th n
Ri: là s ti n d phòng c th ph i trích c a t ng KH đ i v i s d n g c c a kho n
n th i. Ri đ c xác đ nh theo công th c:
Ri= (Ai – Ci) x r
Trong đó:
Ai: S d n g c th i.
Ci: giá tr kh u tr c a tài s n b o đ m, tài s n cho thuê tài chính (sau đây g i chung là
tài s n b o đ m) c a kho n n th i.
r: t l trích l p d phòng c th theo nhóm đ
Tr

ng h p Ci > Ai thì Ri đ

c quy đ nh.

c tính b ng 0.

Vi c th c hi n phân lo i n và trích l p d phòng r i ro khi n cho NH ch đ ng
h n nhi u trong vi c phòng ng a r i ro.
(Ngu n: Thông t 02/2013/TT-NHNN)

16

Thang Long University Library

- T l an toàn v n t i thi u CAR (%)
T l an toàn v n t i thi u CAR =

x 100

Trong đó:
+ V n t có: g m v n c p I và v n c p II
+ T ng tài s n có r i ro là t ng giá tr các tài s n có n i b ng đ c xác đ nh
theo m c đ r i ro và giá tr tài s n có n i b ng t ng ng c a cam k t ngo i b ng
đ c xác đ nh theo m c đ r i ro theo quy đ nh
(Ngu n: Thông t s 36/2014/TT-NHNN)
T l an toàn v n t i thi u là m t th c đo đ an toàn v n c a NH. T l này
th ng đ c dùng đ b o v nh ng ng i g i ti n tr c r i ro c a NH và t ng tính n
đ nh c ng nh hi u qu c a h th ng tài chính. B ng t l này ng i ta có th xác đ nh
đ c kh n ng c a NH thanh toán các kho n n có th i h n và đ i m t v i các lo i r i
ro khác nh r i ro tín d ng, r i ro v n hành. Chính vì lỦ do đó, các nhà qu n lý ngành
NH các n c luôn xác đ nh rõ và giám sát các NH ph i duy trì m t t l an toàn v n t i
thi u, Vi t Nam t l này hi n đang đ c NHNN quy đ nh t i thi u là 9%.
1.6. Các y u t
NHTM

nhă h

ngă đ n quy trình qu n tr r i ro cho vay ng n h n t i

- Nhân t thu c v phía khách hàng:
+ Nhu c uăđ uăt ăc a KH: B t k lo i hàng hóa hay d ch v nào mu n tiêu
th đ c thì c n ph i có ng i mua. Tín d ng NH c ng v y, NH không th cho vay

n u nh không có ng i vay. Xét trong ph m vi toàn b n n kinh t thì nhu c u v n
ng n h n cho s n xu t kinh doanh luôn là c n thi t nh ng v i t ng NHTM thì không
ph i lúc nào c ng nh v y. Do s l ng KH có quan h v i NH là có h n và có nh ng
lúc nhu c u đ u t c a các KH này không cao, ch ng h n trong giai đo n ho t đ ng
kinh doanh g p khó kh n các DN th ng có xu h ng thu h p s n xu t. Trong tr ng
h p đó nhu c u v n ng n h n c a các DN s không cao và do đó NH s g p khó kh n
n u mu n m r ng cho vay ng n h n.
+ Kh n ngăc a KH trong vi căđápă ngăcácăđi u ki n, tiêu chu n cho vay
c a NH:
đ m b o an toàn, tránh r i ro khi cho vay, các NHTM th ng đ t ra
nh ng đi u ki n, tiêu chu n cho vay nh m phân lo i, ch n ra nh ng KH có th hay
không th cho vay. Ch nh ng KH nào đáp ng đ y đ các yêu c u c a NH thì m i
đ c xem xét cho vay. Nh ng đi u ki n tiêu chu n này có th r t khác nhau tu theo
NH c th , song nhìn chung các NH đ u quan tâm t i m t s v n đ sau: tính h p lý,
h p pháp c a m c đích s d ng v n, n ng l c tài chính, n ng l c s n xu t kinh doanh
17


c a DN, tính kh thi c a d án, các bi n pháp b o đ m. Rõ ràng kh n ng c a KH
trong vi c đáp ng các đi u ki n, tiêu chu n tín d ng s nh h ng tr c ti p đ n ch t
l ng tín d ng c a NH. B i n u đa s các KH không th đáp ng đ c yêu c u c a
NH, có th do đi u ki n đ t ra quá kh t khe, không th c t ho c do kh n ng c a các
KH quá th p, thì NH không th m r ng cho vay trong khi v n b o đ m an toàn.
+ Kh n ngăc a KH trong vi c qu n lý và s d ng kho n vay có hi u qu :
Khi cho vay thì NH trông đ i kho n tr n s đ c l y t chính k t qu ho t đ ng c a
d án ch không ph i b ng cách phát m i tài s n th ch p, c m c . i u này l i ph
thu c vào hi u qu qu n lý và s d ng v n vay c a KH. Có nhi u y u t c n thi t đ
đ m b o cho vi c s d ng v n vay c a KH đ t hi u qu cao, trong đó có m t s nhân
t gi vai trò quy t đ nh nh : v th , n ng l c th tr ng, n ng l c công ngh , ch t
l ng đ i ng nhân s , trình đ qu n lý.

- Nhân t thu c phía ngân hàng:
+ QuyămôăvƠăc ăc u k h n c a ngu n v n NHTM: Mu n cho vay đ c thì
đi u ki n tr c tiên là NH ph i có v n. Nh ng ch có v n thôi thì ch a đ , do yêu c u
ph i đ m b o kh n ng thanh toán th ng xuyên nên các kho n vay ng n h n c a NH
c n ph i đ c tài tr liên t c b ng các ngu n v n ng n h n, n u tài tr ng n h n b ng
các ngu n v n trung và dài h n s khi n NH m t thêm nhi u chi phí h n.
+ N ngăl c c a NH trong vi c th măđ nh các d án:
h n ch r i ro NH
c n th c hi n t t công tác th m đ nh d án, th m đ nh KH, xét trên các m t: t cách
pháp lý, kh n ng tài chính, m c đ tín nhi m…V n đ đ t ra đây là th t c và các
đi u ki n, tiêu chu n đ c s d ng làm c n c đ đánh giá KH và d án đ u t có h p
lý hay không. N u các đi u ki n, tiêu chu n đ t ra quá kh t khe, không phù h p v i
th c t thì s có r t ít các DN b o đ m tho mãn đ c yêu c u, c n tr NH trong vi c
thu hút thêm KH. Ng c l i, n u quy trình đi u ki n đ t ra không ch t ch có th s
khi n cho NH sai l m trong vi c ra quy t đ nh cho vay, d n đ n r i ro cho vay. Chính
vì v y trong quá trình ho t đ ng các NHTM ph i không ng ng c i ti n, hoàn thi n
công tác th m đ nh c a mình.
+ N ngăl c giám sát và x lý các tình hu ng cho vay c a NH: Ho t đ ng
kinh doanh NH luôn ch a đ ng nh ng r i ro ti m n không th l ng tr c đ c.
Chính vì v y mà công tác giám sát và x lý các tình hu ng tín d ng sau khi cho vay có
Ủ ngh a r t quan tr ng. Ho t đ ng giám sát ch y u t p trung vào các v n đ nh : s
tuân th đúng m c đích s d ng v n c a KH; tình hình ho t đ ng th c t c a d án,
ti n đ tr n , quá trình s d ng, b o qu n và bi n đ ng tài s n c a KH; nh ng v n đ
m i n y sinh trong quá trình th c hi n d án. Th c hi n t t công tác này s giúp NH
phát hi n và ng n ch n k p th i nh ng bi u hi n tiêu c c nh s d ng v n sai m c
18

Thang Long University Library

đích, âm m u t u tán tài s n, l a đ o NH. ng th i, qua vi c luôn bám sát ho t đ ng
c a KH thì NH có th có bi n pháp giúp đ KH thông qua vi c cung c p thông tin b
ích, k p th i, đ a ra các l i khuyên ho c tr c ti p giúp đ các KH khi g p khó kh n
b ng cách đi u ch nh k h n n , cho vay thêm…
+ Chính sách cho vay c a NH: Chính sách cho vay c a NH là m t h th ng
các bi n pháp nh m liên quan đ n vi c m r ng ho c h n ch cho vay nh m đ t đ c
các m c tiêu c a NH đó trong t ng th i k . Tr c h t là v m t quy mô cho vay, n u
chính sách cho vay c a NH trong m t th i k nào đó là h n ch cho ng n h n thì có
ngh a là quy mô cho vay ng n h n c a NH đó s b thu h p. Ngoài ra, chính sách cho
vay c a NH còn bao g m m t lo t các v n đ nh quy đ nh v đi u ki n, tiêu chu n
cho vay đ i v i KH, l nh v c tài tr , bi n pháp b o đ m ti n vay, quy trình qu n lý
cho vay, lãi su t…N u chính sách cho vay đ c xây d ng và th c hi n m t cách khoa
h c và ch t ch , k t h p đ c hài hòa l i ích c a NH, c a KH và c a xã h i thì s h a
h n m t ch t l ng cho vay t t không r i ro. Ng c l i, n u vi c xây d ng và th c
hi n chính sách cho vay không h p lý, không khoa h c thì ch c ch n s d n t i r i ro
cho vay.
+ Thông tin cho vay: Thông tin luôn là y u t c b n c n thi t cho công tác
qu n lý dù b t k l nh v c nào. Trong ho t đ ng cho vay NH c ng v y, đ th m đ nh
d án, th m đ nh KH tr c h t ph i có thông tin v d án, v KH đó, đ làm t t công
tác giám sát sau khi cho vay c ng c n có thông tin. Thông tin càng chính xác, k p th i
thì càng thu n l i cho NH trong vi c đ a ra quy t đ nh cho vay, theo dõi vi c s d ng
v n vay và ti n đ tr n . Thông tin chính xác k p th i đ y đ còn giúp cho NH xây
d ng ho c đi u ch nh k ho ch kinh doanh, giám sát kho n vay gi m r i ro.
+ Công ngh NH, trang thi t b k thu t c ng là m t nhân t tác đ ng t i
gi m thi u r i ro cho vay ng n h n c a NH, nh t là trong th i đ i khoa h c k thu t
phát tri n nh v bão hi n nay. M t NH s d ng công ngh hi n đ i đ c trang b các
ph ng ti n k thu t ch t l ng cao s t o đi u ki n đ n gi n hóa các th t c, rút ng n
th i gian giao d ch, đem l i s ti n l i t i đa cho KH vay v n. ó là ti n đ đ NH thu
hút thêm KH, m r ng cho vay. S h tr c a các ph ng ti n k thu t hi n đ i còn
giúp cho vi c thu th p thông tin nhanh chóng, chính xác, công tác l p k ho ch, xây

d ng chính sách cho vay c ng có hi u qu h n, vi c th m đ nh giám sát KH t t h n.
+ Ch tă l ng nhân s và qu n lý nhân s c a NH: Cho dù khoa h c k
thu t hi n đ i đã m ra c h i t đ ng hóa trong nhi u l nh v c song nhân t con
ng i v n luôn gi vai trò quy t đ nh. c bi t trong ho t đ ng cho vay NH là ho t
đ ng ph c t p, có liên quan đ n nhi u v n đ c a đ i s ng xã h i thì vai trò c a con
ng i l i càng quan tr ng trong đó n i b t lên hai v n đ : ch t l ng nhân s và qu n
19


lý nhân s . Ch t l ng nhân s
đây không ch đ n thu n đ c p đ n trình đ chuyên
môn mà còn bao g m c l ng tâm, đ o đ c, k lu t lao đ ng c a ng i cán b NH
nói chung và cán b cho vay nói riêng. Bên c nh ch t l ng nhân s thì công tác qu n
lý nhân s c ng c n đ c bi t chú ý, c n s p x p công vi c c a h sao cho phát huy h t
th m nh và h n ch đi m y u c a t ng ng i, đ ng th i có ch đ đãi ng h p lý
nh m nâng cao tinh th n trách nhi m, t o s ph i h p nh p nhàng ho t đ ng c a t ng
thành viên trong m t gu ng máy th ng nh t cùng h ng t i m t m c tiêu chung là
qu n lý r i ro cho vay hi u qu .
- Nhân t khách quan:
+ Môiătr ng t nhiên: Nói chung môi tr ng t nhiên không tác đ ng tr c
ti p t i ho t đ ng qu n tr r i ro c a NH mà vai trò c a nó th hi n qua s tác đ ng
đ n ho t đ ng s n xu t kinh doanh c a KH, đ c bi t là các DN mà ho t đ ng ph
thu c nhi u vào đi u ki n t nhiên nh các ngành nông nghi p, ng nghi p… i u
ki n t nhiên di n bi n thu n l i hay b t l i s nh h ng đ n hi u qu s n xu t kinh
doanh c a KH, do đó nh h ng t i kh n ng tr n cho NH, t o ra r i ro.
+ Môiătr ng kinh t : Là m t thành ph n trong n n kinh t , s t n t i và phát
tri n c a NH c ng nh KH ch u nh h ng r t nhi u c a môi tr ng này. S bi n
đ ng c a n n kinh t theo chi u h ng t t hay x u s làm cho hi u qu ho t đ ng c a
các NH và KH bi n đ ng theo.
c bi t, trong đi u ki n qu c t hóa m nh m nh

hi n nay, ho t đ ng c a NH và KH không ch ch u nh h ng c a môi tr ng kinh t
trong n c mà c môi tr ng kinh t qu c t . Nh ng tác đ ng do môi tr ng kinh t
gây ra có th là tr c ti p đ i v i NH ho c tác đ ng x u đ n hi u qu kinh doanh c a
KH, qua đó gián ti p nh h ng t i quá trình qu n tr r i ro cho vay c a NH.
+ Môiătr ng chính tr , xã h i: S n đ nh c a môi tr ng chính tr , xã h i là
m t c n c quan tr ng đ ra quy t đ nh c a các nhà đ u t . N u môi tr ng này n
đ nh thì các nhà đ u t s yên tâm th c hi n vi c m r ng đ u t và do đó nhu c u v n
ng n h n t ng lên. Ng c l i n u môi tr ng b t n thì h s tìm cách thu h p s n xu t
đ b o toàn v n, h n ch r i ro khi đó ho t đ ng kinh doanh NH b thu h p, gây áp l c
t i qu n tr r i ro trong cho vay.
+ Môiătr ng pháp lý: Môi tr ng pháp lý không ch t ch nhi u khe h và
b t c p s t o c h i cho các KH làm n b t chính, l a đ o l n nhau và l a đ o NH
gây ra r i ro cho vay l n. Các chính sách c a Nhà n c ch a rõ ràng, c th và ch a
c p nh t v i tình hình qu c t c ng s khi n các NH tuân th không đúng d d n đ n
tr ng h p hi u nh m, sai ph m, không theo k p tình hình th gi i… có th t o nên r i
ro khi g p đ i tác n c ngoài do các b lu t b t đ ng.
20

Thang Long University Library


K t lu năch

ngă1

Trong ch ng 1, khóa lu n đã đ a ra nh ng khái ni m c b n v NHTM, tìm
hi u các ho t đ ng c a NHTM, t p trung vào ho t đ ng cho vay ng n h n cùng v i
nh ng r i ro trong ho t đ ng cho vay c a ngân hàng, nh ng tác đ ng c a r i ro cho
vay ng n h n và nh ng y u t nh h ng đ n vi c cho vay. Bên c nh đó là quy trình
qu n tr r i ro cho vay cùng v i m t s ch tiêu, mô hình đo l ng và đánh giá r i ro

cho vay ng n h n. Ch ng này là c s lý lu n đ làm ti n đ cho vi c phân tích th c
tr ng v cho vay ng n h n và r i ro cho vay ng n h n t i Ngân hàng TMCP Công
th ng Vi t Nam – chi nhánh Tây Hà N i ch ng sau.

21


CH

NGă2. TH C TR NG V CHO VAY NG N H N VÀ R I RO CHO
VAY NG N H N T I NGÂN HÀNG TH
NGăM I C PH N
CỌNGăTH
NGăVI T NAM - CHI NHÁNH TÂY HÀ N I

2.1. T ng quan v l ch s hình thành và phát tri n Vietinbank và Vietinbank
Tây Hà N i
2.1.1. T ng quan v l ch s hình thành và phát tri n Vietinbank
Ngân hàng TMCP Công Th ng Vi t Nam (VietinBank) đ c thành l p t n m
1988 sau khi tách ra t NHNN Vi t Nam và chính th c ho t đ ng k t ngày 8/7/1988.
Ngày 25/12/2008, Ngân hàng Công Th ng Vi t Nam t ch c bán đ u giá c ph n ra
công chúng thành công và th c hi n chuy n đ i thành DN c ph n.
Vietinbank là Ngân hàng th ng m i l n, gi vai trò quan tr ng, tr c t c a
ngành ngân hàng Vi t Nam. VietinBank đã thi t l p quan h v i g n 1.000 đ nh ch tài
chính c a 90 qu c gia trên toàn th gi i, là NH đ u tiên t i Vi t Nam m chi nhánh t i
Châu Âu, đánh d u b c phát tri n v t b c c a n n tài chính Vi t Nam trên th
tr ng khu v c và th gi i. n n m 2014, VietinBank đã phát tri n m ng l i t i t t
c các t nh thành trong c n c và v n ra qu c t v i 152 chi nhánh (CN), g m 149
CN trong n c, 2 CN t i
c và 1 CN t i Lào cùng trên 1.000 Phòng giao d ch/Qu

ti t ki m.
Qua 27 n m phát tri n, t m vóc c a VietinBank th hi n qua t c đ t ng tr ng
n t ng. Khi m i thành l p, quy mô t ng tài s n 718 t đ ng. n h t n m 2014, t ng
tài s n c a VietinBank đ t 660 ngàn t đ ng - g p h n 3 l n so v i n m 2008, t ng
14,6% so v i n m 2013.
ng th i ti p t c là NH d n đ u v l i nhu n v i 7.300 t
đ ng, là DN x p th 6 (TOP 10) và đ ng đ u trong h th ng NH trong b ng x p h ng
1.000 DN n p thu thu nh p DN l n nh t Vi t Nam n m 2013 và n m 2014. Nh ng
k t qu kinh doanh đáng t hào c a VietinBank đã đ c kh ng đ nh b i các gi i
th ng danh giá do các t ch c trong và ngoài n c ghi nh n: 01 Huân ch ng
c
l p h ng Nhì, 3 n m liên ti p n m trong B ng x p h ng 2.000 DN l n nh t th gi i
VietinBank c ng đã đ c T p chí Tài chính châu Á bình ch n là NH huy đ ng v n t t
nh t Vi t Nam …
( Ngu n: Báo Lao

ng)

2.1.2. T ng quan v l ch s hình thành và phát tri n Vietinbank Tây Hà N i
Vietinbank Tây Hà N i là m t đ n v thu c trong h th ng chi nhánh c a Ngân
hàng TMCP Công th ng Vi t Nam. Vietinbank Tây Hà N i đ c thành l p t ngày
24/02/2006 theo quy t đ nh s 054 Q /H QT-NHCT1 c a H i đ ng qu n tr
22

Thang Long University Library


Vietinbank trên c s tách t Vietinbank C y Gi y. Chi nhánh có tr s t i đ
Tùng M u, huy n T Liêm, thành ph Hà N i.

ng H

Nh ng n m g n đây tuy th tr ng có nhi u bi n đ ng, song công tác huy đ ng
v n trong c ng đ ng dân c v n có s t ng tr ng khá và n đ nh, s l ng KH g i
ti n t ng cao h n so v i n m tr c. c bi t chi nhánh đã m r ng cho vay đ i v i các
DN v a và nh , t nhân, cá th , h gia đình… đ n nay đã có hàng nghìn KH phát tri n
s n xu t kinh doanh n đ nh t v n vay NH, t o nhi u vi c làm, t ng thu nh p cho
ng i lao đ ng. Nh v y, chi nhánh đã đ t đ c nh ng thành t u nh t đ nh và tr
thành m t chi nhánh ho t đ ng hi u qu trong h th ng chi nhánh c a Ngân hàng
TMCP Công th ng Vi t Nam.
2.1.3. C c u t ch c và ch c n ng t ng phòng ban c a Vietinbank Tây Hà N i
S ăđ 2.1. C ăc u t ch c c a Vietinbank Tây Hà N i
GIÁM

C

P.GIÁM

Kh i kinh
doanh

P.KH

Kh i qu n lý
r i ro

P.Qu n lý
r i ro

DN l n

P.KH
DNVVN

P.Qu n lý
n có v n
đ

P.KH cá
nhân

C

Kh i tác
nghi p

Kh i
h tr

P.K toán

P.T ng h p

P.Ti n t
kho qu

hành chính

P.Thanh
toán,

XNK

P.Thông tin
đi n toán

Phòng
giao d ch

P.T ch c

Qu TK,
i m GD

(Ngu n: Phòng T ch c hành chính, Vietinbank - chi nhánh Tây Hà N i )

23


Giámăđ c: Là ng i đ i di n cao nh t, th c hi n ch c n ng đi u hành, qu n lý chung
và th c hi n nhi m v theo phân c p, y quy n c a T ng giám đ c Ngân hàng TMCP
Công th ng Vi t Nam.
Phóăgiámăđ c: Có 2 phó giám đ c: Là ng

i giúp vi c tr c ti p cho Giám đ c.

Kh i kinh doanh
Phòng khách hàng doanh nghi p:
- Là phòng nghi p v tham m u, giúp H i ng qu n tr và T ng giám đ c trong
qu n lỦ, đi u hành t ch c kinh doanh c a Vietinbank.
- Th c hi n xây d ng chính sách KH, ch đ o, đi u hành, qu n lý ho t đ ng kinh

doanh đ i v i KH là DN phù h p v i quy đ nh c a NHNN và Vietinbank.
Phòng khách hàng cá nhân:
- T ch c và qu n lỦ đ i ng phát tri n kinh doanh và bán hàng v i s n ph m KH
cá nhân: Tín d ng, huy đ ng v n, th , NH đi n t .
- Xây d ng, phát tri n và khai thác có hi u qu c s d li u KH ti m n ng.
- T ch c vi c phát tri n, duy trì quan h v i KH cá nhân.
Kh i qu n lý r i ro
Phòng qu n lý r i ro:
- Nh n bi t và xác đ nh m c đ c a các nguy c r i ro.
- Có hành đ ng phòng tránh ho c gi m thi u các r i ro chính.
- Tri n khai k ho ch đ i phó s c b t ng và x lý nh ng th t b i có th x y ra.
Phòng qu n lý n có v n đ :
Thu h i n :
- Ti p nh n qu n lý n t n đ ng.
- C c u n t n đ ng b ng các bi n pháp.
- X lý tài s n đ m b o n vay b ng các bi n pháp thích h p.
Mua bán n
- Mua bán n c a các t ch c tín d ng khác.
- Bán các tài s n đ m b o n vay thu c quy n NH.
Kh i tác nghi p

24

Thang Long University Library


Phòng k toán:
- Tr c ti p h ch toán k toán, th ng kê và thanh toán c a các phòng ban theo quy
đ nh c a NH.
- T ng h p, l u tr tài li u v h ch toán, k toán, quy t toán và các báo cáo l u

chuy n ti n t theo quy đ nh.
- Th c hi n các kho n n p thu , trích l p ngân sách nhà n

c theo lu t đ nh…

Phòng ti n t kho qu :
- Th c hi n nhi m v qu n lý, xu t nh p và b o qu n an toàn tuy t đ i Qu d
tr phát hành, Qu nghi p v phát hành và các tài s n khác trong kho qu t i chi
nhánh; th c hi n các nghi p v v qu n lỦ, l u thông ti n t , cung ng ti n m t cho
các T ch c tín d ng, Kho b c Nhà n c trên đ a bàn.
- Phân tích và đánh giá tình hình tài chính t i các phòng ban đ có k ho ch s
d ng h p lý ngu n ngân qu .
Phòng thanh toán XNK:
- Th c hi n các nghi p v kinh doanh ngo i h i (mua, bán, chuy n đ i), thanh
toán tr c ti p, các nghi p v liên quan đ n thanh toán qu c t .
- N m b t, c p nh t chính xác, th
đoái và th tr ng ngo i t .

ng xuyên, k p th i các thông tin v t giá h i

Kh i h tr
Phòng t ng h p:
- Xây d ng các k ho ch kinh doanh theo t ng k (ng n, trung và dài h n) theo
đ nh h ng kinh doanh c a NH.
- T ng h p, phân tích, theo dõi các ch tiêu, ho t đ ng kinh doanh theo t ng k ,
quy t toán k ho ch, d th o các báo cáo t ng k t.
- D th o, th c hi n các thông tin phòng ng a r i ro và x lý r i ro tín d ng.
Phòng t ch c hành chính:
m b o tham m u hi u qu công tác t ch c b máy
nhân s , ho ch đ nh ngu n l c nhân s , qu n lý nhân s t i chi nhánh.

Phòng thông tin đi n toán: Qu n lý khai thác các ng d ng công ngh thông tin theo
đúng đ nh h ng, m c đích, ch c n ng ho t đ ng c a NH và theo quy đ nh c a nhà
n c.
Phòng giao d ch: Th c hi n các nghi p v , tr c ti p giao d ch v i KH đ n huy đ ng
v n b ng VN và ngo i t , x lý các nghi p v cho vay, các nghi p v thanh toán,
b o lãnh theo đúng quy đ nh c a Nhà n c và Vietinbank.
25