PHẢN ỨNG của các NHÀ đầu tư QUA VIỆC CHI TRẢ cổ tức tại các NGÂN HÀNG THƯƠNG mại cổ PHẦN VIỆT NAM LUẬN văn THẠC sĩ

TR

NG

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH

--------------------HÀ NG C LINH

PH N NG C A NHÀ
UT
QUA VI C CHI TR C T C T I CÁC
NGÂN HÀNG TH
NG M I C PH N
VI T NAM.

LU N V N TH C S KINH T

Tp. H Chí Minh - 2014


TR

NG

B

GIÁO D C VÀ ÀO T O
I H C KINH T TP. H CHÍ MINH

--------------------HÀ NG C LINH

PH N NG C A NHÀ
UT
QUA VI C CHI TR C T C T I CÁC
NGÂN HÀNG TH
NG M I C PH N
VI T NAM.
Chuyên ngành:

Tài chính – Ngân hàng

Mư s :

60340201

LU N V N TH C S KINH T

NG

IH

NG D N KHOA H C:

TS. TR N TH M NG TUY T

Tp. H Chí Minh – N m 2014

L I CAM OAN
Tôi xin cam đoan đ tài này đ
d

i s c v n c a ng

ih

c th c hi n d a trên quá trình nghiên c u trung th c

ng d n khoa h c.

ây là đ tài lu n v n th c s kinh t ,

chuyên ngành Tài chính – ngân hàng. Lu n v n này ch a đ
hình th c nào và t t c các ngu n tài li u tham kh o đ u đ

c ai công b d
c trích d n đ y đ .

Tp. H Chí Minh, ngày…… tháng …… n m 2014
Tác gi

HÀ NG C LINH

ib tk


M CL C
TRANG PH BÌA

L I CAM OAN
M CL C
DANH M C CÁC B NG, S
DANH M C CÁC T
L IM
Ch

VI T T T .............................................................................. ix

U ................................................................................................................. x
ng 1: T ng quan v ph n ng c a nhƠ đ u t qua vi c chi tr c t c c a

ngơn hƠng th
1.1

, HÌNH V , PH L C....................................... vi

ng m i c ph n. ................................................................................... 1

T ng quan v ngân hàng th

hàng th

ng m i c ph n và chính sách c t c t i các ngân

ng m i c ph n.............................................................................................. 1

1.1.1

T ng quan v ngân hàng th

ng m i c ph n. ............................................ 1

1.1.2

Chính sách c t c t i các ngân hàng th

ng m i c ph n. .......................... 2

1.1.2.1 Khái ni m. ................................................................................................ 2
1.1.2.2 Các hình th c chi tr c t c. ..................................................................... 3
1.1.2.3 Các nhân t tác đ ng đ n chính sách chi tr c t c. ................................ 4
1.2

T ng quan v lỦ thuy t ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c c a

ngân hàng th

ng m i c ph n. .................................................................................... 7

1.2.1

LỦ thuy t không quan tâm đ n c t c.......................................................... 8

1.2.2

Chi phí giao d ch ........................................................................................ 10


1.2.3

Quy t đ nh không ch c ch n...................................................................... 11

1.2.4

Các tiêu c c x y ra trong công ty .............................................................. 11

1.2.5

Tài chính hành vi. ...................................................................................... 12

1.2.6

Dòng ti n t do. ......................................................................................... 13

1.2.7

Chi phí đ i di n. ......................................................................................... 13

1.2.8

LỦ thuy t tín hi u ....................................................................................... 14

1.2.9

S l a ch n gi a c t c b ng ti n m t và mua l i c phi u qu . .............. 15

1.2.10 Chính sách thu . ......................................................................................... 16
1.3

Các nghiên c u tr

c đây v ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c. ..

.......................................................................................................................... 17
1.3.1

K t qu nghiên c u tr

c đó c a Ming Dong, Chris Robinson, Chris Veld

(MCC). .................................................................................................................... 17
1.3.2
1.4

Các nghiên c u khác .................................................................................. 20

Thi t k mô hình nghiên c u. ........................................................................... 20

1.4.1

Mô hình nghiên c u đ xu t ...................................................................... 20

1.4.2

Các gi thuy t nghiên c u ......................................................................... 21

1.4.3

D li u nghiên c u..................................................................................... 23

1.4.4

Ph

K t lu n ch

ng pháp nghiên c u ........................................................................... 23
ng 1:...................................................................................................... 24


Ch

ng 2: Th c tr ng ph n ng c a nhƠ đ u t qua vi c chi tr c t c t i các

ngơn hƠng th
2.1

S l

ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam. ........................................... 26
c v các ngân hàng th

ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam. .......... 26

2.1.1

Ngân hàng th

ng m i c ph n Vi t Nam. ............................................... 26

2.1.2

Ngân hàng th

ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam. ........................... 27

2.2

Th c tr ng chi tr c t c c a các ngân hàng th

ng m i c ph n niêm y t t i

Vi t Nam trong th i gian qua (2008-2013) ................................................................ 32
2.2.1

Chi tr c t c b ng ti n m t t i các ngân hàng th

ng m i c ph n. ........ 32

2.2.2

Chi tr c t c b ng c phi u c a các ngân hàng th

ng m i c ph n....... 34

2.2.3

So sánh v i các doanh nghi p thu c ngành khác. ..................................... 35

2.3

Nghiên c u ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c t i các ngân hàng

th

ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam. ............................................................... 36
2.3.1

Nghiên c u đ nh tính v ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c....
.................................................................................................................... 36

2.3.1.1 M c tiêu nghiên c u đ nh tính. .............................................................. 36
2.3.1.2 Cách th c th c hi n nghiên c u đ nh tính.............................................. 37
2.3.1.3 K t qu th c hi n nghiên c u đ nh tính. ................................................ 38
2.3.1.4 Xây d ng mô hình h i quy. .................................................................... 41
2.3.2

Nghiên c u đ nh l

ng v ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c.

.................................................................................................................... 43


2.3.2.1 Thi t k m u nghiên c u đ nh l

ng. .................................................... 43

2.3.2.2 T ng quan s b v k t qu thu th p và th ng kê d li u. ..................... 45

ánh giá đ tin c y c a thang đo. .......................................................... 57

2.3.2.3

2.3.2.4 Ki m tra giá tr thang đo......................................................................... 58
2.3.2.5 K t qu h i quy. ..................................................................................... 61
ánh giá chung th c tr ng phân tích ph n ng nhà đ u t qua vi c chi tr c

2.4

t c t i các ngân hàng th
K t lu n ch
Ch
th

ng m i c ph n Vi t Nam. ................................................ 65

ng 2:...................................................................................................... 66

ng 3: M t s ki n ngh vƠ gi i pháp v vi c chi tr c t c t i các ngơn hƠng
ng m i c ph n niêm y t Vi t Nam. ................................................................... 67
nh h

3.1
hàng th
3.1.1

ng ho t đ ng kinh doanh và chính sách chi tr c t c c a các ngân

ng m i c ph n t i niêm y t Vi t Nam. ...................................................... 67

nh h

ng ho t đ ng kinh doanh c a các ngân hàng th

ng m i c ph n

niêm y t t i Vi t Nam. ............................................................................................ 67
3.1.2

nh h

ng chính sách c t c c a các ngân hàng th

ng m i c ph n

niêm y t t i Vi t Nam. ............................................................................................ 68
3.2

Gi i pháp v vi c chi tr c t c t i các ngân hàng th

ng m i c ph n Vi t

Nam. .......................................................................................................................... 69
3.3

M t s ki n ngh ............................................................................................... 72

3.3.1

Ki n ngh trong chính sách thu . ............................................................... 72

3.3.2

Ki n ngh trong th i gian thanh toán c t c. ............................................. 74


3.3.3

Ki n ngh trong vi c hoàn thi n các công c d ch v h tr các nhà đ u t

trên th tr

ng ch ng khoán. ................................................................................... 76

K t lu n ch

ng 3:...................................................................................................... 77

K T LU N CHUNG ................................................................................................... 78
DANH M C TÀI LI U THAM KH O .................................................................... 79
PH L C ...................................................................................................................... 81


DANH M C CÁC B NG, S

, HÌNH V , PH L C

B ng:
B ng 2.1: Quy mô niêm y t c a các ngân hàng th

ng m i c ph n Vi t Nam. ......... 28

B ng 2.2: Tình hình kinh doanh c a các NHTMCP niêm y t-Quy mô t ng tài s n giai
đo n 2010-2013 ............................................................................................................. 29
B ng 2.3: Tình hình kinh doanh c a các NHTMCP niêm y t -Doanh thu giai đo n
2010-2013. .................................................................................................................... 30
B ng 2.4 Tình hình kinh doanh c a các NHTMCP niêm y t -L i nhu n sau thu giai
đo n 2010-2013. ............................................................................................................ 30
B ng 2.5: T l c t c b ng ti n m t c a các NHTMCP niêm y t qua các n m 20082013 ............................................................................................................................... 32
B ng 2.6: T l c t c b ng c phi u, c phi u th

ng c a các NHTMCP niêm y t qua

các n m 2008-2013.. ..................................................................................................... 34
B ng 2.7: Cronbach’s alpha .......................................................................................... 57
B ng 2.8: Ma tr n t

ng quan ...................................................................................... 58

B ng 2.9: Ki m đ nh KMO và Bartlett ......................................................................... 60
B ng 2.10: M c đ t

ng quan gi a bi n ph thu c và các bi n đ c l p .................... 61

B ng 2.11: Phân tích ANOVA ...................................................................................... 62
B ng 2.12: K t qu h i quy l n 1 .................................................................................. 63
B ng 2.13: K t qu h i quy sau khi lo i b bi n. ......................................................... 64


S đ :

S đ 1.1: Mô hình nghiên c u. ..................................................................................... 21
S đ 1.2 Quy trình nghiên c u. .................................................................................... 24
S đ 2.1: C c u t ch c c a các NHTMCP Vi t Nam. .............................................. 26
Hình v :
Hình 1.1: Chính sách c t c trong th tr

ng v n hoàn h o. .......................................... 8

Hình 1.2: D ch chuy n dòng ti n trong chính sách c t c. ............................................. 9
Hình 2.1:

tu i nhà đ u t . ........................................................................................ 45

Hình 2.2: Thu nh p nhà đ u t ...................................................................................... 46
Hình 2.3: H c v n nhà đ u t . ...................................................................................... 47
Hình 2.4: Kinh nghi m nhà đ u t . ............................................................................... 47
Ph l c:
Ph l c 1: Danh sách các ngân hàng th

ng m i

Vi t Nam. .........................................

Ph l c 2: Danh sách chi tr c t c b ng ti n m t c a các ngành . ...................................
Ph l c 3: Danh sách chi tr c t c b ng c phi u c a các ngành. ...................................
Ph l c 4: Danh sách các chuyên gia tham gia kh o sát. ...................................................
Ph l c 5: B ng câu h i kh o sát .......................................................................................
Ph l c 6: K t qu th ng kê. ..............................................................................................

Ph l c 7: ki m tra các y u t đ tu i, h c v n, thu nh p, kinh nghi m trong bi n Y. .....


DANH M C CÁC T

VI T T T

ACB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Á Châu.

BID

Ngân hàng th

ng m i c ph n đ u t và phát tri n Vi t Nam.

CP

Chính ph .

CTG

Ngân hàng th

ng m i c ph n công th

EIB

Ngân hàng th

ng m i c ph n xu t nh p kh u Vi t Nam.

HNX

S giao d ch ch ng khoán Hà N i.

HSX, HOSE

S giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh.

MCC

Ming Dong, Chris Robinson, Chris Veld.

MBB

Ngân hàng th

N

Ngh đ nh.

N T

Nhà đ u t .

NHTM

Ngân hàng th

ng m i.

NHTMCP

Ngân hàng th

ng m i c ph n.

NVB

Ngân hàng th

ng m i c ph n qu c dân.

SHB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Sài Gòn- Hà N i.

STB

Ngân hàng th

ng m i c ph n Sài Gòn th

TTCK

Th tr

VCB

Ngân hàng th

ng Vi t Nam.

ng m i c ph n quân đ i.

ng tín.

ng ch ng khoán.
ng m i c ph n ngo i th

ng Vi t Nam.


L IM

U

 Lý do ch n đ tài: C c u ngu n v n trong h th ng Ngân hàng th

ng m i

ph n l n do các kho n thu nh p qu c dân t m th i nhàn r i trong s n su t kinh doanh,
đ

c g i vào Ngân hàng v i nhi u m c đích khác nhau. V i vai trò là m t trung gian

tài chính, các ngân hàng t p trung ngu n v n nhàn r i trong n n kinh t đ chuy n đ n
các nhà đ u t có nhu c u v v n nh m ph c v cho ho t đ ng s n xu t kinh doanh,
qua đó thúc đ y n n kinh t phát tri n. Ngân hàng và các ho t đ ng v ngu n v n
quy t đ nh tr c ti p đ n s t n t i và phát tri n c a các Ngân hàng th

ng m i. Ngu n

v n đóng vai trò chi ph i và quy t đ nh đ i v i các ho t đ ng c a các Ngân hàng
th

ng m i trong vi c th c hi n các ch c n ng c a mình. C u trúc c a ngu n v n

trong m t ngân hàng bao g m các kho n n vay và ngu n v n ch s h u, trong đó
ngu n v n vay chi m ph n l n và có vai trò h t s c quan tr ng đ các ngân hàng
th

ng m i thu đ

c ph n l n l i nhu n t các nghi p v đ c tr ng c a mình. Ngu n

v n ch s h u ch chi m m t ph n r t nh trong c u trúc này, nh ng vai trò c a nó
c ng không h thua kém ngu n v n vay. Ngu n v n ch s h u cung c p ngu n l c
ban đ u cho ngân hàng đ có th duy trì ho t đ ng khi ngân hàng m i thành l p, là c
s t o ni m tin cho khách hàng đ n giao d ch v i ngân hàng, là c s đ cho m t khách
hàng vay nh m phòng ng a r i ro kinh doanh cho ngân hàng… M t ngân hàng mu n
phát tri n n đ nh, b n v ng thì c c u ngu n v n ch s h u c ng ph i đ
và t ng tr

c duy trì

ng theo k p đà phát tri n c a ngân hàng, vì v y các nhà qu n tr c n ph i

am hi u mong mu n c a các nhà đ u t , đ c bi t là trong chính sách c t c. Chính sách
c t c c a m t công ty s nh th nào đ thu hút đ
đ ut ?

c ngu n l c tài chính t các nhà

i v i m t nhà đ u t thì v n đ c t c có th c s quan tr ng đ i v i h hay

không? Các nhà đ u t c n c t c ti n m t h n hay là c n c phi u?...

ng tr

nh ng v n đ đó, lu n v n góp ph n gi i quy t các v n đ liên quan đ n chính sách c

c


t c v i đ tài: “Ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c t i các Ngân hàng
th

ng m i c ph n Vi t Nam”.
 M c tiêu nghiên c u, câu h i nghiên c u: Tr

c bài lu n v n này, thì có r t

nhi u bài lu n v n hay đ tài nghiên c u khác đ u đư nghiên c u v v n đ chính sách

c t c, song các bài nghiên c u này ch d ng l i

khía c nh n ng l c chi tr c a các

doanh nghi p ch ch a bài nghiên c u nào nghiên c u v mong mu n c a nhà đ u t .
H có mu n nh n c t c không? N u có thì đi u gì tác đ ng đ n mong mu n nh n c
t c đó? Và làm th nào đ h đ t đ

c m c đ h u d ng cao t vi c chi tr c t c...

gi i quy t cho các câu h i đó, bài lu n v n t p trung vào m c đích chính là: Xem xét
ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c c a ngân hàng th

ng m i c ph n

Vi t Nam và đ xu t các ki n ngh , gi i pháp v chính sách c t c c a các ngân hàng
th

ng m i c ph n Vi t Nam. Trên c s đó, m c tiêu c th c a đ tài bao g m:
úc k t lỦ lu n t ng quan v ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c



c a ngân hàng th

ng m i c ph n.

 Phân tích th c tr ng chi tr c t c c a các ngân hàng th

ng m i c ph n

Vi t Nam.
 Kh o sát nghiên c u ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c c a các
ngân hàng th

ng m i c ph n Vi t Nam.

xu t gi i pháp v vi c chi tr c t c c a ngân hàng th



ng m i c ph n

Vi t Nam.


it

ng nghiên c u và ph m vi nghiên c u:

it

ng nghiên c u c a lu n

v n là ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c t i các ngân hàng th

ng m i c

ph n Vi t Nam. Vì th , ph m vi nghiên c u c a đ tài là nh ng nhà đ u t cá nhân
tham gia đ u t vào các ngân hàng th

ng m i c ph n Vi t Nam đ

c niêm y t t i s

giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh và s giao d ch ch ng khoán Hà N i


qua th c tr ng các n m t 2008-2013 và cu c kh o sát di n ra t gi a 06/2014 đ n
07/2014.
 Ph

ng pháp nghiên c u: D a trên m c tiêu nghiên c u đó, bài lu n v n ti p

c n m c tiêu theo hai ph
đ nh l

ng pháp đó là d a vào nghiên c u đ nh tính và nghiên c u

ng.

Nghiên c u đ nh tính: S d ng ph
li u thu th p đ

ng pháp th ng kê, t ng h p, phân tích các d

c v th c tr ng chi tr c t c c a các ngân hàng th

ng m i c ph n

Vi t Nam.
Nghiên c u đ nh l
l

ng:

tài lu n v n s d ng ph

ng pháp nghiên c u đ nh

ng thông qua kh o sát b ng b ng câu h i do các nhà đ u t

t

tr l i (self-

administered questionnaire) là công c chính đ thu th p d li u đ nh l

ng. B ng câu

h i ch a nh ng phát bi u v m c đ mong mu n nh n c t c c a nhà đ u t , các y u
t

nh h

ng đ n mong mu n nh n c t c,… B ng ph

ng pháp đ nh l

ng (thi t k

thang đo, ki m đ nh thang đo, ki m đ nh, h i quy…) đ th c hi n ki m đ nh tác đ ng
c a chính sách c t c, d a vào k t qu đó đ làm c s đ a ra quy t đ nh cho nhà qu n
tr .
 K t c u đ tài: Ngoài ph n m đ u và ph n k t lu n, k t c u đ tài bao g m 3
ch
Ch

ng 1: T ng quan v ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c c a ngân

hàng th
Ch

th

ng m i c ph n.

ng 2: Th c tr ng ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c t i các ngân

hàng th
Ch

ng:

ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam.

ng 3: M t s ki n ngh và gi i pháp v vi c chi tr c t c t i các ngân hàng
ng m i c ph n niêm y t t i Vi t Nam.

 Ý ngh a nghiên c u:

tài lu n v n góp ph n ki m đ nh l i các gi thuy t v

chính sách chi tr c t c trên th tr
th

ng Vi t Nam nói chung và t i các ngân hàng

ng m i Vi t Nam nói riêng. T ki m đ nh này ta có th đánh giá và so sánh ph n

ng c a các nhà đ u t đ i v i chính sách c t c t i Vi t Nam v i nghiên c u t
trên th tr

ng t

ng th gi i. T đây, lu n v n góp ph n đ a ra m t s đ xu t v chính sách

thu , th i gian thanh toán c t c đ i v i Chính ph nh m t o ra s công b ng trong
chính sách c t c, c ng nh các quy t đ nh v vi c chi tr c t c cho các nhà qu n tr
ngân hàng hi n nay.


1

Ch

ng 1: T ng quan v ph n ng c a nhƠ đ u t

qua vi c chi tr c t c c a ngơn hƠng th

ng m i c

ph n.
1.1 T ng quan v ngơn hƠng th
ngơn hƠng th
1.1.1

ng m i c ph n vƠ chính sách c t c t i các

ng m i c ph n.

T ng quan v ngơn hƠng th

Ngân hàng th

ng m i đ

ng m i c ph n.

c hi u là t ch c đ

c thành l p theo quy đ nh c a pháp

lu t, kinh doanh trong l nh v c ti n t , v i ho t đ ng th
d

ng xuyên là nh n ti n g i

i nhi u hình th c khác nhau và s d ng s ti n này đ c p tín d ng, cung ng d ch

v thanh toán cho các ch th trong n n kinh t , nh m m c tiêu l i nhu n.
Các ngân hàng th

ng m i có c c u nh m t lo i hình doanh nghi p, có quy n l i,

ngh a v và m i quan h bình đ ng nh các doanh nghi p khác. Các ngân hàng th

ng

m i ho t đ ng v i m c đích là tìm ki m l i nhu n d a trên ho t đ ng kinh doanh ti n
t và các ho t đ ng khác có liên quan nh : huy đ ng v n, c p tín d ng, cung ng d ch
v thanh toán qua tài kho n, và các ho t đ ng kinh doanh khác đ
trong lu t t ch c tín d ng. Ngân hàng th

c quy đ nh c th

ng m i đóng vai trò là m t t ch c tài

chính trung gian giúp cung ng v n t n i th a đ n n i thi u, đáp ng nhu c u v n
kinh doanh và v n đ u t cho n n kinh t , v n tiêu dùng cho xư h i, hay góp ph n giúp
các bên thanh toán ti n qua l i khi có phát sinh quan h kinh t th
ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng th

ng m i. L nh v c

ng m i là tài chính ti n t , đi u này tác đ ng

tr c ti p đ n toàn b n n kinh t v mô, cho nên khi l nh v c này g p ph i nh ng bi n
đ ng x u ho c b t th

ng, cùng v i s v n đ ng liên t c theo chu k c a n n kinh t

thì ho t đ ng kinh doanh c a ngân hàng th
kh n.

ng m i s ph i đ i m t v i nh ng khó


2

C n c trên hình th c s h u thì ngân hàng th
th

ng m i nhà n

c, ngân hàng th

doanh, chi nhánh ngân hàng th
n

ng m i bao g m: Ngân hàng

ng m i c ph n, ngân hàng th

ng m i n

c ngoài, ngân hàng th

ng m i liên

ng m i 100% v n

c ngoài.
Trong đó, ngân hàng th

ng m i c ph n đ

c hi u là ngân hàng đ

ho t đ ng b ng ngu n v n góp c a các c đông d

c thành l p và

i hình th c mua c ph n, có t

cách pháp nhân theo quy đ nh c a pháp lu t, t ch c ho t đ ng theo mô hình công ty
c ph n.
Gi ng nh nh ng doanh nghi p c ph n khác, sau khi th c hi n kinh doanh có lưi
n u không có k ho ch đ tái đ u t vào các d án m i thì ngân hàng th

ng m i c

ph n s th c hi n chi tr c t c cho các c đông.
1.1.2

Chính sách c t c t i các ngơn hƠng th

1.1.2.1

Khái ni m.

C t cđ

ng m i c ph n.

c hi u là ph n chia l i cho m i c ph n đ

c l y ra t l i nhu n ròng

sau thu sau khi tr c t c u đưi và thu nh p gi l i đ trích qu . Vì v y, c t c không
đ

c xác đ nh tr

c mà ph thu c vào k t qu kinh doanh và chính sách chia c t c

c a công ty.
C đông n m gi c phi u th
nên c ng là ng

i tr c ti p th h

ng là m t trong nh ng ng

i ch c a doanh nghi p

ng k t qu s n xu t kinh doanh c ng nh là ng

ch u m i r i ro trong kinh doanh. Vì v y, m c c t c nh n đ

i

c ph thu c vào chính

sách chi tr c a công ty đó và k t qu kinh doanh mà công ty đó th c hi n đ

c.

Chính sách c t c là m t trong ba chính sách tài chính quan tr ng c a các doanh
nghi p. Vi c k t h p c hai quy t đ nh đ u t và quy t đ nh tài tr là quy t đ nh v
chính sách c t c. Chính sách c t c là chính sách n đ nh phân ph i gi a l i nhu n


3

gi l i tái đ u t và chính sách c t c cho c đông, l i nhu n gi l i s đ
và nó cung c p cho các nhà đ u t m t ngu n t ng tr
t

c tái đ u t

ng l i nhu n ti m n ng trong

ng lai, còn c t c cung c p cho h m t thu nh p hi n t i. Nó n đ nh m c l i nhu n

sau thu c a công ty s đ

c đem ra phân ph i nh th nào, bao nhiêu ph n tr m đ

c

gi l i đ tái đ u t và bao nhiêu dùng đ chi tr c t c cho các c đông. Vì th , chính
sách c t c s có nh h

ng đ n s l

ng v n c ph n trong c u trúc v n c a doanh

nghi p và chi phí s d ng v n c a doanh nghi p đó.
1.1.2.2

Các hình th c chi tr c t c.

Hi n nay có ba hình th c chi tr c t c là ti n m t, c phi u và tài s n.
i v i hình th c chi tr c t c b ng ti n m t thì c t c mà c đông nh n đ
chính là ti n m t, khi th c hi n chi tr c t c ti n m t thì l
gi l i c a công ty s b gi m đi.

i u này th

ng nh h

ng ti n m t và l i nhu n
ng r t l n đ n dòng ngân

l u c a các doanh nghi p, cho nên hình th c chi tr này chúng ta th
t i nh ng doanh nghi p đư b

c

ng b t g p h n

c vào giai đo n bưo hòa. M t áp l c n a trong c t c

ti n m t là kh n ng công ty ph i gia t ng thêm n , làm t ng chi phí ki t qu tài chính
và r i ro trong các d án đ u t khi t tr ng ti n vay

m c l n.

i v i hình th c chi tr c t c b ng c phi u thì c đông nh n đ

c t c t c là c

phi u, khi th c hi n chi tr thì ti n m t c a công ty không b gi m đi mà thay vào đó là
s chuy n d ch ngu n v n t gi m l i nhu n ch a phân ph i và t ng lên ngu n v n
đi u l .

u đi m trong tr

ng h p này ta th y rõ là vi c h n ch đ

ch y ra kh i doanh nghi p nh ng đ i l i s làm gia t ng s l

cl

ng ti n m t

ng c phi u đang l u

hành và đi u này s làm pha loưng c phi u làm cho ch s c b n, giá tr c a c phi u
gi m đi. Vì th nên chúng ta ít khi b t g p các doanh nghi p trong giai đo n bưo hòa
chi tr b ng c phi u mà hình th c này l i th

ng th y h n trong các doanh nghi p


4

đang trong quá trình phát tri n, khi mà nh ng doanh nghi p này đang c n ngu n v n
đ m r ng quy mô hay đ u t cho các d án m i.
i v i hình th c chi tr c t c b ng tài s n thì c t c mà c đông nh n đ
là trái phi u ho c ch ng khoán khác c a công ty, nh ng thông th

c có th

ng nh t là chi tr

nh ng s n ph m do chính công ty đó s n xu t ra ví d nh : cà phê, d u n, n

c

m m… Hình th c chi tr này đư có t khá lâu đ i và kéo dài cho đ n ngày nay. Nh ng
nhìn chung thì v i hình th c này, đ h u d ng cho các c đông không cao nên d n d n
thì chúng ta c ng r t hi m khi g p. Do đó, trong bài lu n v n, tác gi c ng không đ
c p đ n hình th c chi tr c t c này.
1.1.2.3

Các nhân t tác đ ng đ n chính sách chi tr c t c.

Chính sách c t c cho bi t đ
mà công ty ki m đ
thích t ng tr
ph n t

c m c chi tr cho các c đông trong m c l i nhu n

c, kho n l i nhu n gi l i s đ

ng l i nhu n trong t

c công ty tái đ u t nh m kích

ng lai và do đó có th

nh h

ng đ n giá tr c

ng lai. M c khác, c t c cung c p cho các c đông l i nhu n hi n h u th

ng

xuyên, có nhi u y u t k t h p tác đ ng đ n chính sách chi tr c t c cho doanh
nghi p.
 Các Ổ u t pháp lý: B t bu c ph i có nh ng quy đ nh đ ràng bu c vi c chi tr
c t c nh m h n ch vi c suy y u dòng v n và các v n đ tiêu c c trong công ty. Nhìn
chung có các quy đ nh c th sau: Th nh t là không dùng v n c a doanh nghi p đ
chi tr c t c. Th hai là c t c ph i đ

c chi tr t l i nhu n ròng hi n nay và trong

th i gian qua. Th ba là không th chi tr c t c khi doanh nghi p m t kh n ng thanh
toán. Các quy đ nh này đa ph n nh m vào nh ng doanh nghi p m i ho c các doanh
nghi p nh có l i nhu n gi l i tích l y t i thi u, còn đ i v i các công ty đư phát tri n
b n v ng thì các kho n l i nhu n gi l i tích l y l n nên r t ít khi b tác đ ng b i các
quy đ nh pháp lỦ này.


5

 Các đi u kho n h n ch : Các đi u kho n h n ch th

ng n m trong các giao

kèo trái phi u, kho n vay, th a thu n vay ng n h n… Các đi u kho n này gi i h n c
t c mà doanh nghi p chi tr cho c đông nh m gi m thi u r i ro chi tr c a bên cho
vay, chính đi u này làm ng n c n chính sách chi tr c t c c a doanh nghi p.
 Các nh h

ng c a thu và chi phí giao d ch: H u h t các nhà kinh t đ u cho

r ng trong m t th gi i không có thu thì các nhà đ u t s bàng quan v i vi c nh n c
t c hay lưi v n. Nh ng trong th c t , thu nh p t c t c b đánh thu cao h n nhi u so
v i thu nh p t lưi v n. Ngoài ra, thu nh p c t c b đánh thu ngay, còn thu nh p lưi
v n có th hoưn đ n các n m sau. Vì th s r t h p lỦ khi rút ra k t lu n là các nhà đ u
t có th không thích nh n c t c. Khi quy t đ nh chi tr c t c, doanh nghi p s cân
nh c đ n s chênh l ch gi a thu su t đánh trên thu nh p lưi v n và thu nh p c t c
hay chi phí giao d ch t vi c nh n c t c và chi phí phát sinh khi bán c phi u.
 Các nh h

ng c a kh n ng thanh kho n: Khi th c hi n chi tr c t c dòng

ti n s ch y ra kh i doanh nghi p, vì v y kh n ng thanh kho n trong dòng v n c a
doanh nghi p càng l n thì doanh nghi p càng có nhi u kh n ng chi tr c t c. Ví d
nh ngay c khi m t doanh nghi p th c hi n tái đ u t và mang l i l i nhu n cao, làm
gia t ng l i nhu n gi l i thì có th doanh nghi p này không có kh n ng chi tr c t c
n u không có đ tài s n có tính thanh kho n cao, nh t là ti n m t. Các doanh nghi p
th

ng b sung thanh kho n b ng cách đi vay ho c phát hành thêm c phi u đ tr c

t c, nh ng c hai hình th c này c ng có nh ng nh
 Kh n ng vaỔ n và ti p c n các th tr
th

ng d dàng ti p c n v i th tr

c đi m riêng c a nó.
ng v n: Doanh nghi p l n có uy tín

ng tín d ng và các ngu n v n bên ngoài thì càng có

nhi u kh n ng chi tr c t c b i kh n ng thanh kho n linh ho t và t n d ng các c
h i đ u t . Ng

c l i, đ i v i các doanh nghi p nh r t khó ti p c n v i ngu n v n bên

ngoài thì khi có c h i đ u t m i thu n l i, th
v i m c tiêu t i đa hóa giá tr doanh nghi p.

ng vi c chi tr c t c không nh t quán


6


th

n đ nh thu nh p: Các doanh nghi p khi đư đ t t i giai đo n phát tri n bưo hòa

ng s không th c hi n gi m chi tr c t c ngay c nh ng lúc g p khó kh n nghiêm

tr ng v tài chính. B i vì đi u này s phát đi m t tín hi u không t t cho tình hình kinh
doanh hi n t i c a công ty, và s làm nhà đ u t đ nh giá th p và xa lánh công ty. Vì
v y, m t doanh nghi p có l ch s l i nhu n n đ nh th

ng s n lòng chi tr c t c cao

h n m t doanh nghi p có thu nh p không n đ nh. M t doanh nghi p có các dòng ti n
t

ng đ i n đ nh qua nhi u n m có th t tin v t

tin t

ng lai h n và th

ng ph n ánh s

ng này trong vi c chi tr c t c cao h n.

 Tri n v ng t ng tr

ng: Doanh nghi p khi đang trong quá trình phát tri n s c n

m t ngu n v n l n đ tài tr cho các d án c a mình. N u doanh nghi p th c hi n chi
tr c t c b ng ti n m t thì dòng v n s ch y ra kh i công ty, và khi đó doanh nghi p
không có ngu n v n bù đ p cho kho n thi u h t cho quá trình phát tri n c a mình.
Thay vào đó, doanh nghi p s phát hành thêm c ph n ra công chúng ho c gi l i
nhu n l i đ h tr cho vi c tái đ u t , nh ng vi c phát hành thêm th

ng s t n nhi u

chi phí h n nên ph n l n các công ty trong giai đo n này s ch n gi l i l i nhu n đ
tái đ u t .
 L m phát: Theo th i gian, các kho n đ u t c a doanh nghi p d n d n b m t
giá do l m phát gây ra nh là s ti n đ u t th c t vào kho hàng và các kho n ph i thu
có chi u h

ng t ng đ b sung vào giá tr mà nó m t đi. Nh v y l m phát có th bu c

m t doanh nghi p gi l i l i nhu n nhi u h n đ duy trì v th v n luân chuy n gi ng
nh tr

c khi có l m phát.

 Các u tiên c a c đông: M t doanh nghi p đ

c ki m soát ch c ch v i ít c

đông n m gi c ph n thì ban đi u hành có th theo u tiên c a các c đông quy t đ nh
ph

ng th c x lỦ c t c theo hình th c nào, n u m t doanh nghi p ch u khung thu

su t biên cao thì h s thích m t chính sách gi l i đ tái đ u t h n là m t chính sách
chi tr c t c cao. Còn các doanh nghi p có s l

ng c đông l n thì không th tính

đ n các u tiên c a c đông khi đ a ra quy t đ nh chi tr c t c mà ch có th xem xét


7

các y u t c h i đ u t , nhu c u dòng ti n, ti p c n th tr

ng tài chính và các y u t

liên quan khác. Vì v y, tùy theo m c đ s h u c a t ng công ty mà chính sách c t c
s khác nhau.
 B o v ch ng loãng giá: N u m t doanh nghi p có m c chi tr c t c cao, khi
đ ng tr

c m t c h i đ u t h s c n m t ngu n v n m i đ bù đ p vào kho n thi u

h t. V n đ vay thêm n là v n đ khó kh thi b i vì t i th i đi m đó doanh nghi p đư
s d ng m t đòn b y tài chính h p lỦ n u vay thêm n thì r i ro c a công ty s t ng
cao d n đ n m t ki m soát ho c là có th do m t s đi u kho n vay tr

ty không th vay thêm đ

c đó nên công

c n . Vì v y công ty s s d ng m t cách n a là phát hành

thêm c ph n ra công chúng ho c phát hành cho chính c đông hi n h u đ b sung
dòng ngân l u, n u nhà đ u t không có đ kh n ng đ mua đúng s c ph n phát
hành thêm s d n đ n quy n s h u theo ph n tr m c a h gi m xu ng. Vì v y, nhi u
doanh nghi p ph i ch n gi l i l i nhu n nhi u h n và chi tr c t c th p đ tránh r i
ro loưng giá.
1.2 T ng quan v lý thuy t ph n ng c a nhƠ đ u t qua vi c chi tr c t c c a
ngơn hƠng th

ng m i c ph n.

Ph n ng c a nhà đ u t qua vi c chi tr c t c th hi n thái đ c a nhà đ u t khi
h đ ng tr

c chính sách c t c c a công ty.

đây, h có hai l a ch n: M t là quy t

đ nh đ u t vào c phi u đ nh n c t c b ng cách gi c phi u qua ngày giao d ch
h

ng quy n nh n c t c ho c không mu n nh n c t c b ng cách bán c phi u tr

ngày giao d ch h

ng quy n và mua l i sau ngày giao d ch không h

c t c. Chúng ta s hình dung ra m t thang đo đ

c

ng quy n nh n

c b t đ u t không nh n c t c đ n

cu i cùng là r t mu n nh n c t c, và ph n ng c a nhà đ u t s ch y trong thang đo
này. N u chính sách chi tr c t c phù h p t o ra mong mu n nh n c t c c a nhà đ u
t thì ph n ng c a nhà đ u t là r t mu n nh n chi tr đó, còn n u chính sách không


8

phù h p v i mong mu n c a nhà đ u t thì h s t b vi c đ u t đ nh n c t c c a
c phi u đó. S d ch chuy n này ph thu c vào các y u t sau:
Lý thuy t không quan tơm đ n c t c

1.2.1

Nghiên c u tr

c đây c a Miller và Modigliani (1961) cho th y r ng chính sách c

t c c a m t doanh nghi p trong m t th tr
tr c a nó và m t c đông có th có đ
phi u tr

c khi ch t danh sách h

ng v n hoàn h o không nh h

c m t k t qu t

ng đ n giá

ng t n u h th c hi n bán c

ng c t c và mua l i c phi u sau khi ch t danh

sách.
Hình 1.1: Chính sách c t c trong th tr
Tr

ng v n hoàn h o.

c khi chia c t c

Sau khi chia c t c

Giá tr m i c ph n
tr

c khi chia c t c

C đông m i

Toàn
b
giá
tr
C đông c

doanh
nghi p

Giá tr m i c ph n
sau khi chia c t c

T ng s c ph n

T ng s c ph n

Ngu n: Theo giáo trình tài chính doanh nghi p c a Tr n Ng c Th .


9

hình 1.1 cho th y chuy n d ch giá tr x y ra nh th nào. Doanh nghi p chi tr
1/3 t ng giá tr c a mình v i t cách là c t c và huy đ ng thêm ch ng đó ti n đ làm
đi u đó b ng cách bán các c ph n m i. Kho n l v n c a các c đông c t

ng tr ng

b ng m t s t gi m trong quy mô c a các h p in đ m. Nh ng kho n l v n s đ

c bù

tr m t cách t

c chi

ng ng b i ngu n ti n m i huy đ ng b ng h p màu tr ng s đ

tr cho các c đông c d

i hình th c c t c.

Hình 1.2: D ch chuy n dòng ti n trong chính sách c t c.
C t cđ

c tài tr b ng cách

Phát hành c ph n

không chia c t c,
không phát hành c ph n
C đông m i

C đông m i

C ph n
Ti n m t
Doanh nghi p

Ti n m t

C ph n

Ti n m t
C đông c

C đông c

Ngu n: Theo giáo trình tài chính doanh nghi p c a Tr n Ng c Th .
Trong hình 1.2 chúng ta th y rõ h n v xu h

ng d ch chuy n c a dòng ti n. Ban

đ u là doanh nghi p s phát hành c phi u đ thu ti n v và dùng đúng l
tr c t c. C đông m i nh n đ

ng ti n này

c c ph n và đ i l i h ph i chi tr ti n m t đ doanh

nghi p tr c t c cho c đông. Còn các c đông hi n h u thì nh n đ

c c t c nh ng

h l i m t đi đúng m t ph n ki m soát doanh nghi p đó. Thay vào đó h không ch n
cách nh n c t c mà s bán đúng m t ph n c ph n c a mình đang s h u b ng l
ti n mà doanh nghi p chi tr c t c và thu ti n v thì h c ng nh n đ

ng

c m t k t qu