Những giải pháp cơ bản để phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mục lục
Trang
A- Lời mở đầu...................................................................................................2
B- Nội dung.......................................................................................................3
I- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ
nghĩa(KTTTĐHXHCN)..............................................................................................3
1- Quan niệm về kinh tế thị trờng(KTTT)......................................................................3
1.1- Quan niệm...........................................................................................................3
1.2- Đặc điểm cơ bản của KTTT................................................................................4
2- Sự cần thiết khách quan phát triển KTTTĐHXHCN..................................................7
2.1- Phát triển KTTT là sự lựa chọn đứng đắn...........................................................7
2.2- KTTT không những tồn tại khách quan mà còn cần thiết cho công cuộc xây
dựng CNXH .....................................................................................................8
3- Những phổ biến và đặc thù của KTTTĐHXHCN ...................................................10
3.1- Những phổ biến của thị trờng định hớng XHCN .............................................10
3.2- Những đặc thù của thị trờng định hớng XHCN ...............................................11
II- Những đặc đIểm cơ bản của KTTTĐHXHCN ở Việt nam..........................................11
1. Những đặc trng tổng quát của nền KTTTĐHXHCN ở Việt nam.............................11
1.1- Đặc trng về định hớng mục tiêu của nền kinh tế ..............................................11
1.2- Đặc trng về thể chế kinh tế ...............................................................................12
1.3- Đặc trng về thể chế quản lý...............................................................................12
1.4- Đặc trng về quan hệ phân phối..........................................................................12
1.5- Đặc trng về vai trò quản lý của Nhà nớc...........................................................12
2- Đặc đIểm KTTT trong thời kì quá độ ở Việt Nam ..................................................13
2.1- Nền KTTT còn ở trình độ kém phát triển .........................................................13
2.2- Nền kinh tế thị trờng với nhiều thành phần kinh tế trong đó kinh tế Nhà nớc giữ
vai trò chủ đạo.................................................................................................13
2.3- Nền KTTT phát triển theo cơ cấu kinh tế mở................................................14
2.4- Nền KTTT phát triển theo định hớg XHCN với sự quản lý vĩ mô của nhà nớc 15
III- Thực trạng và những giải pháp cơ bản để phát triển KTTTĐHXHCN ở Việt Nam..15

1- Thực trạng KTTT ở Việt Nam..................................................................................15
1.1. Thực trạng KTTT ở Việt Nam vẫn còn ở trình độ kém phát triển, nền kinh tế
còn mang tính tự cung tự cấp..........................................................................15
1.2- ảnh hởng của mô hình kinh tế chỉ huy với cơ chế tập trung quan liêu bao cấp.
.........................................................................................................................16
2- Mục tiêu phấn đấu phát triển KTTTĐHXHCN........................................................16
3- Những giải pháp cơ bản để phát triển KTTTĐHXHCN ở Việt Nam.......................17
3.1- Thực hiện chính sách nhất quán kinh tế nhiều thành phần...............................17
3.2- Mở rộng phân công lao động, phát triển kinh tế vùng, lãnh thổ, tạo lập đồng bộ
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
các yếu tố thị trờng..........................................................................................17
3.3- Đẩy mạnh công tác nghiên cứu, ứng dụng khoa học và công nghệ, đẩy mạnh
công nghiệp hóa, hiên đại hoá.........................................................................17
3.4- Giữ vững ổn định chính trị, hoàn thiện hệ thống pháp luật, đổi mới các chính
sách tài chính ,tiền tệ giá cả............................................................................18
3.5- Xây dựng và hoàn thiện hệ thống kinh tế vĩ mô, đào tạo đội ngũ cán bộ quản lý
kinh tế và các nhà kinh doanh giỏi..................................................................18
3.6- Thực hiện chính sách đối ngoại có lợi cho KTTT ĐHXHCN...........................18
C- Kết luận.....................................................................................................19
Tài liệu tham khảo.........................................................................................20
A- Lời mở đầu
Ngày nay,không ai phủ nhận vị trí vai trò đặc biệt quan trọng của kinh tế
hàng hoá và kinh tế thị trờng trong quá trình phát triển nền sản xuất xã hội,phát
triển lực lợng sản xuất xã hội,cũng nh việc không ai phủ nhận sự tồn tại khách
quan của chúng.Không ai còn ngây thơ cho rằng kinh tế hành hoá,kinh tế thị tr-
ờng là sản phẩm riêng có của chủ nghĩa t bản.Đảng ta đã khẳng định: sản xuất
hành hoá không đối lập với chủ nghĩa xã hội ,mà là thành tựu phát triển của nền
văn minh nhân loại,tồn tại khách quan cần thiết cho công cuộc xây dựng chủ
nghĩa xã hội và ngay cả khi chủ nghĩa xã hội đã đợc xây dựng. Đối với Việt

Nam việc chuyển đổi nền kinh tế vận hành theo cơ chế thị trờng có sự quản lý
của Nhà nớc là một bớc ngoặt quan trọng đã và đang làm thay đổi bộ mặt của
toàn bộ đời sống kinh tế xã hội.Sự hình thành t duy kịnh tế thị trờng định hớng
xã hội chủ nghĩa không chỉ đơn thuần là sự tìm tòi và phát kiến về mặt lý luận
của chủ nghĩa xã hội ,mà còn là sự la chọn và khẳng định con đờng và mô hình
phát triển trongthựctiễn mang tính cách mạng và sáng tạo của Việt Nam.Phát
triển kinh tế thị trờng định hớng xã hội chủ nghĩa đã trở thành một quá trình tất
yếu phù hợp với quy luật phát triển của thời đại và đáp ứng yêu cầu phát triển
của đất nớc.Tuy nhiên,đây là sự nghiệp vô cùng khó khăn,phức tạp, lâu dài bởi
lẽ nó rất mới mẻ,cha có tiền lệ, phải vừa làm vừa rút kinh nghiệm.Đặc biệt
trong việc tận dụng vai trò to lớn và u điểm của kinh tế thị trờng để thúc đẩy
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
tăng trởng,phát triển kinh tế.Đồng thời khắc phục đợc những hạn chế cũng nh
những khuyết tật của kinh tế thị trờng.Chính vì vậy, việc nghiên cứu đề tài này
đã trở thành vấn đề cấp thiết ,đầy ý nghĩa,không chỉ đối với tôi mà còn đối với
tất cả mọi ngời ,khi mà sức bành trớng của kinh tế thị trờng ngày càng rộng lớn.
B- Nội dung.
I- Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trờng
định hớng xã hội chủ nghĩa(KTTTĐHXHCN).
1- Quan niệm về kinh tế thị trờng(KTTT).
1.1- Quan niệm.
Trớc đổi mới,trong quan điểm về chủ nghĩa xã hội (CNXH),
Ngời ta hiểu KTTT chỉ là đặc trng của chủ nghĩa t bản(CNTB),còn CNXH
thì sẽ không có KTTT.Thời gian đầu đổi mới,tuy chúng ta đã hiểu rằng KTTT là
điều khôngthể tránh khỏi trong quá trình xây dựng CNXH ,nhng vẫn còn hoài
nghi,cha tin tởng về khả năng dung hợp KTTT với CNXH.
Thực tiễn đổi mới kinh tế xã hội ở một số nớc theo hớng phát triển
KTTT đã chứng tỏ rằng,nền kinh tế mà chúng ta đang xây dựng không phải là
tàn d của CNTB,cũng không phải là cái mà chúng ta bị bắt buộc phải miễn cỡng

chấp nhận.Nó cũng không phải là bớc quá độ trongqua trình đi lên CNXH và
sẽ vợt qua khi CNXH thắng lợi. KTTT XHCN là bớc phát triển tất yếu của nền
kinh tế và nền văn minh nhân loại, là trình độ phát triển cao hơn của
KTTTTBCN.
Vậy nên, hiểu KTTT là gì? KTTT là trình độ phát triển cao của kinh tế
hàng hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố đầu vào và đầu ra đều đợc thông qua
mua bán trên thị trờng.
Trong nền KTTT, các quan hệ kinh tế của các cá nhân, các doanh nghiệp
đều biểu hiện thông qua quan hệ mua bán hàng hoá và dịch vụ trên thị trờng.
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mục đích của các thành viên khi tham gia vào thi trờng là tìm kiếm lợi ích cho
mình theo sự điều tiết của giá cả trên thị trờng Mặt khác ,xét về mặt lịch
sử,kinh tế hàng hoá có trớc KTTT.Chỉ khi nào kinh tế hàng hoá tăng trởng
nhanh,thị trờng đợc mở rộng ,đồng bộ,các quan hệ thị trờng tơng hoàn thiện
mới có KTTT. Nh vậy , KTTT không phải là một giai đoạn khác biệt,độc lập
đứng ngoài kinh tế hàng hoá mà là giai đoạn phát triển cao của kinh tế hàng
hoá.
Một vấn đề nữa cần quan tâm, rằng thị trờng là gì ? Ta thấy rằng có nhiều
cách tiếp cận khác nhau về thị trờng.
+ Thị trờng nghĩa là lĩnh vực trao đổi(theo Lênin).Khái niệm thị trờng
không thể tách rời khái niệm phân công lao động xã hội .Hễ ở đâu và khi nào có
phân công lao động xã hội và sản xuất hàng hóa thì ở đó có thị trờng. Quy mô
của thị trờng gắn với trình độ phân công và chuyên môn hoá lao động xã hội.
+Thị trờng là lĩnh vực lu thông hàng hoá, nó là nhân tố của quá trình tái
sản xuất xã hội, nối sản xuất với tiêu dùng , là lĩnh vực giao tiếp giữa ngời sản
xuất và ngời tiêu dùng .
+Kinh tế chính trị quan niệm: Thị trờng là tổng hòa những mối quan hệ
mua bán trong xã hội , đợc hình thành do những điều kiện lịch sử, kinh tế, xã
hội nhất định.

1.2- Đặc điểm cơ bản của KTTT.
1.2.1.Những điều kiện hình thành KTTT.
Sự xuất hiện của thị triờng sức lao : đây là một bớc tiến bộ trong lịch sử
nhân loại (từ lao dộng nô lệ trở thành lao động tự do). Sở dĩ sự xuất hiện của thị
trờng sức lao động là điều kiện đầu tiên quyết định sự hình thành KTTT, vì:
Thứ nhất: nó là công cụ để thoả mãn nhu cầu về lợi nhuận cho các nhà
kinh doanh, nhờ giá trị sử dụng đặc biệt của nó.
Thứ hai: sự xuất hiện của hàng hoá sức lao động không chỉ đơn thuần là
phơng tiên mau bán thông thờng mà còn là vốn là t bản là điều kiện đầu tiên để
giúp cho các nhà kinh doanh đạt đợc mục đích là lợị nhuận. Từ đó dẫn tới sự ra
đời của các thị trờng mới nh: thị trờng vốn, thị trờng tiền tệ v.v
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Phải tích luỹ đợc một số tiền nhất định: lý luận của phái trọng thơng đã
cho thấy CNTB muốn ra đời cần phải trải qua một thời kì tích luỹ tiền tệ để giải
quyết nhu cầu về vốn ban đầu. Thực ra, cho tới nay mọi ngời đều thừa nhận
KTTT là thành tựu chung của nhân loại và nó đợc sử dụng nh một công cụ để
thúc đẩy tăng trởng kinh tế. Song trong lịch sử, CNTB lại là xã hội đầu tiên sử
dụng KTTT . Vì vậy, cũng có thể rút ra từ lịch sử hình thành CNTB những vấn
đề chung trong sự hình thành một nền kinh tế thị trờng. Những biện pháp tích
lũy tiền mà giai cấp t sản áp dụng trong thời kì tích luỹ nguyên thuỷ nói lên
rằng: để chuyển từ kinh tế hàng hoá giản đơn sang sang kinh tế thị trờng tất yếu
phải có một thời kì tích luỹ tiền tệ ( mặc dù về phơng pháp có thể khác nhau).
Cần có hệ thống tài chính, tín dụng ,ngân hàng tơng đối phát triển.
Có ngời nói rằng : nền KTTT là nền kinh tế tiền tệ . Thực chất là họ muốn
nói đến một thuộc tính của nền kinh tế thị trờng. Bởi vì,trongnền kinh tế thị tr-
ờng, mọi hoạt động đều có thể đợc biểu hiện bằng các chỉ tiêu tiền tệ .Vì vậy,
tốc độ lu chuyển các nguồn vốn tiền tệ rất lớn và hệ thống của nó rất phức tạp.
Sự phát triển của hệ thống tài chính, tín dụng, ngân hàng chính là điều kiện để
đáp ứng nhu cầu vốn tiền tệ cho các doanh nghiệp cũng nh cho các tổ chức kinh

tế, trên cơ sở đó duy trì sự cân đối giữa cung và cầu về vốn tiền tệ ở cả tầm vĩ
mô cũng nh vi mô.
Phải có một hệ thống kết cấu hạ tầng tơng đối phát triển.
Một trong những vấn đề có tính quy luật của sự hình thành và phát triển
KTTT là hệ thống cấu hạ tầng phải đi trớc một bớc nhằm đảm bảo cho sự lu
thông thông suốt của hàng hoá và tạo đợc môi trờng đầu t , môi trờng kinh
doanh thuận lợi cho các nhà doanh nghiệp và các nhà đầu t .
Tăng cờng vai trò kinh tế của nhà nớc.
Ngày nay, thuyết kinh tế thị trờng tự do không còn thích hợp nữa.Trong
điều kiện mới , Nhà nớc phải can thiệp bằng nhiều biện pháp, ở những mức độ
khác nhau để điều tiết thị trờng, phát triển và và bảo vệ nền kinh tế quốc gia,
chống khủng hoảng, giành thắng lợi trong cạnh tranh trên thị trờng thế
giới.
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.2.2.Đặc trng của KTTT.
*Tính tự chủ của các chủ thể kinh tế rất cao.
Các chủ thể trong nền KTTT bao gồm các doanh nghiệp , các hộ kinh
doanh, các cá nhân và cả nhà nớc. Họ là ngời đề ra các quyết sách kinh tế các
quyết định trong kinh doanh, họ phải tự chịu trách nhiệm về tính khả thi của các
quyết sách, quyết định đợc ban hành, cũng nh phải gánh chịu rủi ro nếu có.
Chỉ có nền kinh tế hàng hóa dựa trên sự tách biệt về kinh tế giữa những ngời sản
xuất mới có các đặc trng này. Nó hoàn toàn không thể có ở trong nền kinh tế kế
hoạch hoá , tập trung bao cấp .
*Dung lợng chủng loại hàng hóa trong nền kinh tế thị trờng rất phong phú,
đa dạng, do vậy, mọi nhu cầu tiêu dùng của con ngời dễ dàng đợc thoả mãn.
Đặc trng này cũng không thể có ở một nền kinh tế hàng hoá kém phát triển. Chỉ
có trong nền KTTT với trình độ phát triển cao của lực lợng sản xuất, của phân
công và chuyên môn hóa lao động mới có đặc trng này .
*Gía cả phải đợc xác định ngay trên thị trờng .

Theo lý luận giá trị của Mác, giá cả là sự biểu hiện bằng tiền của giá trị
hàng hóa. Mà giá trị hàng hóa lại là sự kết tinh của hao phí lao động xã hội cần
thiết. Song trên thực tế giá cả ngoài sự quyết định của giá trị hàng hóa ra còn
chịu ảnh hởng khá lớn của quan hệ cung cầu. Sự biến động của quan hệ cung
cầu sẽ kéo theo sự biến động của hàng hóa và ngợc lại.Nh vậy trong nền KTTT
giá cả là phạm trù kinh tế trung tâm, vừa là chiếc phong vũ biểu phản ánh tình
trạng của thị trờng lại vừa là công cụ thông qua cung cầu để điều tiết hoạt động
của các chủ thể kinh tế.
*Cạnh tranh là một tất yếu của KTTT.
Mọi động lực của cạnh tranh suy cho đến cùng đều xuất phát từ lợi ích
kinh tế . Trong cuộc cạnh tranh đó , tất yếu có ngời đợc ngời thua.Tuy nhiên cần
phân biệt cạnh tranh lành mạnh và cạnh tranh không lành mạnh:
Cạnh tranh lành mạnh là tình trạng cạnh tranh diễn ra trong khuôn khổ
pháp luật bằng và bằng những biện pháp kinh tế-kỹ thuật, qua đó năng cao năng
suất lao động ,số lợng và chất lợng hàng hóa, dịch vụ, hạ giá thành sản phẩm,
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
tăng hiệu quả trong kinh doanh. Cạnh tranh lành mạnh là động lực phát triển
của nền kinh tế thị trờng .
Cạnh tranh không lành mạnh là những quan hệ cạnh tranh đợc tiến hành
bằng những hình thức, biện pháp phi kinh tế,vi phạm luật pháp thu lợi bất
chính.Quan hệ cạnh tranh kiểu này gây thiệt hại cho ngời tiêu dùng,đồng thời
cũng gây thiệt hại cho xã hội nói chung nên cần đợc nghiêm trị bằng pháp luật .
KTTT là hệ thống kinh tế mở. Bởi nó lấy trao đổi làm mục đích của sản
xuất kinh doanh (đã trao đổi là phải mở cửa hớng ra bên ngoài). Trên thực tế,
không tồn tại một nền KTTT theo kiểu đóng kín , không có giao lu kinh tế
với bên ngoài. Thực tiễn phát triển KTTT ở các nớc trên thế giới đều chứng
minh điều đó .
2- Sự cần thiết khách quan phát triển KTTTĐHXHCN.
Trớc hết,hiểu thế nào là KTTTĐHXHCN KTTTĐHXHCN là việc sử

dụng công nghệ KTTT để thực hiện mục tiêu của CNXH. Đây là quá trình
phải giải quyết đồng thời hai vấn đề vừa phát triển KTTT vừa phải giải quết
những mục tiêu của CNXH. Việc giải quyết hai vấn đề phải gắn bó chặt chẽ
với nhau ngay từ đầu và suốt trong quá trình phát triển của nó. Chính điều
này là đIểm phân biệt giữa KTTT dới CNTB với KTTTĐHXHCN
2.1- Phát triển KTTT là sự lựa chọn đứng đắn.
Nh mọi ngời đã biết, KTTT là một kiểu tổ chức kinh tế phản ánh trình độ
phát triển nhất định của văn minh nhân loại.Từ trớc đến nay nó tồn tại và phát
triển chủ yếu dới CNTB, là nhân tố quyết định sự tồn tại và phát triển của
CNTB. CNTB đã biết lợi dụng tối đa u thế của KTTT để phục vụ cho mục tiêu
phát triển tiềm năng kinh doanh, tìm kiếm lợi nhuận, và một cách khách quan
nó thúc đẩy lực lợng sản xuất của xã hội phát triển mạnh mẽ .
Thực tiễn đổi mới kinh tế-xã hội ở một số nớc theo hớng phát triển KTTT
đã chứng tỏ rằng, nền kinh tế mà chúng ta đang xây dựng không phải là tàn d-
của CNTB, cũng không phải là cái mà chúng ta bị bắt buộc, phải miễn cỡng
chấp nhận. Nó cũng không phải là bớc quá độ trong quá trình đi lên CNXH
và sẽ đợc vợt qua khi CNXH đã thắng lợi. KTTTXHCN là bớc phát triển tất yếu
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
của nền kinh tế và nền văn minh nhân loại là trình độ phát triển cao hơn của nền
kinh tế nhân loại sau KTTTTBCN . Có quan niệm nh vậy mới thấy đợc rằng bản
chất thời kì quá độ từ CNTB lên CNXH trên phạm vi toàn thế giới không phải là
sự xoá bỏ nền KTTT nói chung, mà là sự quá độ từ nền KTTTTBCN sang nền
KTTTXHCN .
2.2- KTTT không những tồn tại khách quan mà còn cần thiết cho công cuộc xây dựng
CNXH .
2.2.1- Sự tồn tại khách quan của KTTT.
Nh ta đã thấy, một số quan niệm trớc đây cho rằng : kinh tế hàng hóa là
sản phẩm riêng của CNTB, đây là quan điểm sai lầm, bởi kinh tế hàng hóa còn
có trớc CNTB .Từ đó cơ chế CNXH đợc vận hành theo cơ chế tập chung quan

liêu bao cấp, làm cho CNXH phát triển trì trệ hay là một trong những nguyên
nhân làm cho CNXH khủng hoảng .
Cũng có quan điểm khác cho rằng : KTTT không thể dung hợp với
CNXH, đây cũng là quan đIểm sai lầm. Chính C.Mác đã chỉ ra rằng, kinh tế
hàng hóa tồn tại trong nhiều phơng thức sản xuất khác nhau, có thể khác nhau
về quy mô hình thức phát triển, dẫn đến kinh tế hàng hoá là nền văn minh nhân
loại. Kinh tế hàng hoá, KTTT không những tồn tại khách quan mà còn cần thiết
cho công cuộc xây dựng CNXH cả đến khi CNXH đã đợc xây dựng. Nó tồn tại
khách quan bởi lẽ,những điều kiện chung để kinh tế hàng hóa xuất hiện và tồn
tại là:
*Sự phân công lao động xã hội với t cách là cơ sở trao đổi, chẳng những
không mất đi ; trái lại ngày một phát triển cả về chiều rộng lẫn chiều sâu. Sự
chuyên môn hoá và hợp tác hoá lao động đã vợt khỏi biên giới quốc gia và ngày
càng mang tính quốc tế.Vả lại phân công lao động xã hội là cơ sở và là động lực
để nâng cao năng suất lao động xã hội, nghĩa là làm cho kinh tế ngày càng có
nhiều sản phẩm thặng d định để trao đổi, mua bán. Do đó, làm cho trao đổi,
mua bán hàng hóa trên thị trờng càng phát triển hơn .
*Sự tồn tại và phát triển của nhiều hinh thức sở hữu, nhiều thành phần kinh
tế khác nhau tạo lên sự khác biệt kinh tế giữa các chủ thể kinh tế độc lập cũng
8