Phân phối thu nhập trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
A. Më ®Çu
Thực hiện đổi mới của Đảng cộng sản Việt Nam, nước ta chuyển sang
nền kinh tế thị trường xã hội chủ nghĩa và đã đạt được một số thành tựu
quan trọng: giữ vững định hướng xã hội chủ nghĩa, kinh tế tăng trưởng liên
tục với tốc độ cao, đời sống nhân dân được cải thiện. Tuy nhiên, sự phân
hoá giµu nghèo có xu hướng gia tăng. Vấn đề thực hiện công bằng trong
phân phối thu nhập, gắn tăng trưởng kinh tế với tiến bộ và công bằng xã
hội là một vấn đề vừa cấp bách vừa thường xuyên lâu dài và cũng là vấn đề
nhạy cảm nhất trong đời sống kinh tế xã hội nước ta.
Phân phối là một vấn đề rộng lớn liên quan đến các hoạt động kinh tế,
xã hội, văn hoá…của nhà nước và nhân dân lao động. Nó là kết quả của sản
xuất do sản xuất quyết định nhưng nó ảnh hưởng không nhỏ tới sản xuất:
có thể phát triển hoặc kìm hãm sự phát triển của sản xuất, ổn định tình hình
kinh tế-xã hội, nâng cao ®ời sống nhân dân, thực hiện mục tiêu dân giàu
nước mạnh, xã hội c«ng b»ng d©n chñ, văn minh. Ph.Ănghen viết: “phân
phối không phải chỉ đơn thuần là kết quả thụ động của sản xuất và trao đổi,
nó cũng có tác động trở lại đến sản xuất và trao đổi.”
Nước ta chuyển từ cơ chế tập trung quan liêu bao cấp sang cơ chế thị
trường có sự quản lý của nhµ nước do vậy phương thức sản xuất cũng thay
đổi. Mà mỗi hình thái phân phối đều biến đi cùng lúc với phương thức sản
xuất nhất định, tương ứng với hình thái ph©n phèi ấy.
Phân phối có tác động rất lớn đối với sản xuất nên nhà nước cách
mạng cần sử dụng phân phối như là một công cụ đề xây dựng chế độ mới,
để phát triển kinh tế theo hướng xã hội chủ nghĩa. Chính vai trò quan trọng
trong lý luận kinh tế của vấn đề phân phối khiến em chọn đề tài: “Phân
phối thu nhập trong kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa ở
Việt Nam.”
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
B. néi dung

I. Lý luËn chung vÒ ph©n phèi
Vấn đề phân phối có tầm quan trọng không chỉ ở chỗ nó nói lên quan
hệ lợi ích giữa các lợi ích kinh tế trong nền kinh tế mà còn phản ánh những
nhân tố quyết định ẩn giấu đằng sau các quan hệ đó, giúp ta hiểu được quy
tắc vận hành kinh tế thực tế. Để hiểu được điều đó trước tiên chúng ta cần
khái niệm phân phối thu nhập và kinh tế thị trường và lý luận của chủ nghĩa
Mac-Lenin về Phân phối-lý luận đặt nền tảng và là khởi nguyên cho lý luận
phân phối thu nhập và chủ nghĩa xã hội.
1. Kh¸i niÖm ph©n phèi thu nhËp trong kinh tÕ thÞ trêng
Ngày nay, tuy còn nhiều ý kiến khác nhau nhưng nhiều nhà kinh tế đã
thống nhất với nhau rằng kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa
thực chcất là nền kinh tế hàng hoá nhiều thành phần, vân động theo cơ chế
thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội chủ nghĩa.
Thu nhập: theo nghĩa rộng là thu nhập trong nền kinh tế thị trường bao
gồm doanh thu của chủ doanh nghiệp và thu nhập của chủ các yếu tố sản
xuất. Còn theo nghĩa hẹp, thu nhập là phân phối trả công cho chủ các yếu
tố sản xuất như tiền lương, lợi nhuận, tức lợi, địa tô.
Ở đây nói thu nhập và phân phối thu nhập là theo nghĩa hẹp, tức là
nhu cầu về tiền lương, lợi nhuận, địa tức, địa tô. Vậy phân phối thu nhập
trong nền kinh tế thị trường là phân phối về tiền lương, lợi nhuận, lợi tức và
địa tô cho chủ các yếu tố sản xuất.
2. Lý luËn cña chñ nghÜa M¸c - Lªnin vÒ ph©n phèi
Lý luận về phân phối của chủ nghĩa xã hội và trong thời kỳ quá độ lên
chủ nghĩa xã hội được bắt nguồn từ học thuyết của các nhà sáng lập chủ
nghĩa Mac-Lênin
Mác và Ăngghen lúc đương thời đã nghiên cứu một cách có hệ thống
chế độ phân phối của phương thức sản xuất tư bản chủ nghĩa. Công nhân
làm việc cho các nhà tư bản trong một thời gian nào đó, sản xuất ra một
lượng hàng hoá nào đó, thì nhận được một số tiền công nhất định. Tiền trả
công đó chính là tiền lương. Tiền lương không phải là giá trị hoặc giá cả

của lao động vì lao động không phải là hàng hoá và không phải là đối
tượng của mua bán. Cái mà công nhân bán cho nhà tư bản, cái mà nhà tư
bản mua của công nhân là sức lao động. Như vậy, tiền lương là thu nhập
của công nhân, thu nhập của lao động, phần còn lại dưới các hình thái
chuyển hoá là lợi nhuận của tư bản, lợi tức của tư bản cho vay, địa tô của
địa chủ. Lợi nhuận, lợi tức, địa tô là thu nhập của những chủ sở hữu tư bản
và đất đai, họ không phải là người lao động. Vì vậy thu nhập của họ là
phần thu nhập không lao động là sự bóc lột. Hai ông đã vạch rõ bản chất
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ca phng thc phõn phi ny v cho rng ch phõn phi t bn ch
ngha l bt cụng, nú da trờn quan h búc lt ca giai cp t bn v a
ch i vi cụng nhõn v ngi lao ng. K tha v phỏt trin t tng
ca C.Mac v Engghen, trong lónh o xõy dng xó hi ch ngha
Nga,V.I.Lờnin ó lm rừ hn v c th hoỏ cỏc quan im v nguyờn tc
phõn phi trong ch ngha xó hi. Theo V.I.Lờnin xõy dng thnh cụng
ch ngha xó hi hin thc, thỡ nhim v cú ý ngha trng i hn c l xõy
dng kinh t trong nhim v ú, nu nh nc khụng tin hnh kim kờ
ton din i vi sn xut v phõn phi cỏc sn phm, thỡ cỏc chớnh quyn
ca ngi lao ng, nn t do ca h khụng th no duy trỡ c v nht
nh phi sng tr li di ỏch thng tr ca ch ngha t bn.
2.1. Quan điểm của chủ nghĩa Mác - Lênin về vị trị của phân phối
a. Vị trí của phân phối trong tái sản xuất xã hội
Quỏ trỡnh tỏi sn xut bao gm 4 khõu: sn xut, phõn phi, trao i,
v tiờu dựng ca ci vt cht. Phõn phi l mt xớch trung gian trong quỏ
trỡnh tỏi sn xut, sn xut bao gi cng gi vai trũ quyt nh. Qui mụ, c
cu, trỡnh phỏt trin ca sn xut quy nh quy mụ v c cu ca phõn
phi. Phõn phi khụng th vt quỏ trỡnh hin cú ca lc lng sn xut
xó hi. Ngc li, nu phõn phi phự hp vi s phỏt trin ca sn xut, cú
li cho vic ng viờn tớch cc ca ngi lao ng, thỡ s thỳc y sn xut

phỏt trin, cũn nu khụng phự hp thỡ nú s cn tr s phỏt trin ca sn
xut.
Phõn phi v thu nhp cú quan h mt thit vi nhau. Trao i l s
tip tc ca phõn phi trong nn kinh t th trng, phõn phi c thc
hin di hỡnh thc giỏ tr (tin t). Ngi nhn c thu nhp tin t ú s
bin thnh thu nhp thc t bng vic mua hng hoỏ v dch v trờn th
trng. Vi thu nhp dang ngha nht nh s chuyn thnh khi lng
hng hoỏ tiờu dựng v dch v ln hay nh tu thuc vo giỏ c th trng.
ú cng chớnh l quỏ trỡnh phõn phi.
Phõn phi cũn quan h mt thit vi tiờu dựng. Vic tng hoc gim
sn phm phõn phi u cú tỏc dng trc tip n mc tiờu dựng. Ngc
li c cu, phng thc, trỡnh ca tiờu dựng cú tỏc dng thỳc y hoc
kỡm hóm s tng trng ca phõn phi.
Nh vy, phõn phi l khõu c lp tng i vi quỏ trỡnh tỏi sn
xut, nú luụn cú tỏc ng qua li mt cỏch bin chng vi cỏc khõu ca quỏ
trỡnh tỏi sn xut xó hi. Trong mi phng thc sn xut u din ra s
phõn phi sn phm xó hi, nú l mt phm trự kinh t chung cho mi xó
hi
b. Vị trí của phân phối trong quan hệ sản xuất xã hội
Phõn phi l mt mt trong quan h sn xut v do quan h s hu v
t liu sn xut quyt nh. C. Mỏc ó nhiu ln nờu rừ quan h phõn phi
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
cng bao hm trong phm vi quan h sn xut:quan h phõn phi v thc
cht cng ng nht vi cỏc quan h sn xut y, nhng chỳng cu thnh
mt sau ca cỏc quan h sn xut y, thnh th c hai u cú chung mt
tớnh cht lch s nht thi y. Theo Ph.ngghen thỡ trờn nhng nột ch
yu ca nú, s phỏt trin ca phõn phi trong mi trng hp u l kt
qu tt yu ca nhng quan h sn xut v trao i trong mt xó hi nht
nh.

Vỡ vy mi phng thc sn xut nht nh cú quy lut phõn phi
tng ng vi nú. Quan h sn xut nh th no thỡ quan h phõn phi nh
th y, c s ca quan h phõn phi l quan h s hu v t liu sn xut
v quan h trao i hot ng cho nhau. Khi lc lng sn xut bin i v
do ú quan h sn xut bin i, thỡ quan h phõn phi cng bin i.Theo
C.Mỏc thỡ mi hỡnh thỏi phõn phi u bin i cựng mt lỳc vi phng
thc sn xut nht nh tng ng vi hỡnh thỏi phõn phi y v ra hỡnh
thỏi phõn phi y. C.Mỏc ch rừ: phng thc tham gia nht nh vo sn
quy nh hỡnh thỏi c thự ca phõn phi, quy nh hỡnh thỏi c thự theo
ú ngi ta tham d vo phõn phi.
2.2. Sơ đồ phân phối tổng sản phẩm xã hội của C.Mác
C.Mac ó nờu lờn s phõn phi tng sn phm xó hi trong tỏc
phmphờ phỏn cng lnh Gụta, s phõn phi tm v mụ
Trong tng sn phm xó hi ú phi khu i:
Mt l, phn thay th cho nhng t liu sn xut ó tiờu dựng;
Hai l, mt phn ph thờm m rng sn xut;
Ba l, mt qu d tr hoc l qu bo him phũng nhiu tai nn,
nhng s ri lon do cỏc hin tng t nhiờn gõy ra ...
nhng khoỏn khu tr nh th no thu nhp khụng b ct xộn ca lao
ng l mt tt yu ,v khu tr nhiu hay ớt l tu theo nhiu t liu ca
nhiu lc lng san xut hin cú, mt phn l nh li tớnh xỏc xut, nhng
dự sao ngi ta cng khụng th da vo s cụng bng tớnh nhiu khon
khu tr ú c.
Cũn li phn kia ca tng sn phm thỡ dnh lm vt phm tiờu dựng
.trc khi tin hnh phng phỏp cho cỏ nhõn ,cũn li phi khu tr
Mt l, nhiu chi phớ qun lý chung khụng trc tip thuc v sn xut.
Hai l,nhiu khon dựng d chung nhau thya mt nhng nhu cu; nh
trng hc ,c quany t
Ba l, qu cn thit nuụi nhng ngi khụng co kinh nghim lao
ng ..

Túm li l nhng cái thuc v vic m ngy nay ngi ta gi l cu t
xó hi ca nh nc.
Cui cựng, bõy gi mi ti s phõn phi_m bn cng lnh ny, do
nh hng ca lỏt xan, ch bn n nú mt cỏch thin cn_ngha l bõy gi
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
mới tới cái phần những vật phẩm tiêu dùng đem chia cho cá nhân những
người sản xuất của tập thể
Như vậy, C.Mác đã vạch ra hai bước phương pháp: bước thứ nhất là
phân chia tổng sản phẩm xã hội thành 6 khoản phải khấu trừ và toàn bộ tư
liệu tiêu dùng, bước thứ hai là phương pháp toàn bộ tư liệu tiêu dùng cho
những người lao động bằng nguyên tắc phương pháp theo lao động .
Sơ đồ phương pháp nêu trên của C.Mác là sơ đồ phương pháp ở tầm
vĩ mô , vạch rõ khái quát việc phương pháp tổng sản phẩm xã hội .nó vừa
đảm bảo tái sản xuất mở rộng , vừa đảm bảo thay mặt nhu cầu chung của
xã hội và của các cá nhân, cũng như sự tiến bộ xã hội.
2.3. Lý luËn ph©n phèi theo lao ®éng cña C.M¸c
Khi nghiên cứu nguyên tắc phương pháp của chủ nghĩa tư bản,C.Mác
đã chỉ ra rằng giá trị mới sáng tạo ra được phân chia cho các giai cấp dựa
vào sự đóng góp của các yếu tố sản xuất :một bộ phận được phân phối cho
người sở hữu sức lao động theo giá trị sức lao động, bộ phận khác được
phân phối cho ngưòi sở hữu tư liệu sản xuất.
Do đó giá trị mới được phân thành tiền công , lợi nhuận, lợi tức và địa
tô.tiền công là thu nhập của người lao động và là hình thức thực hiện của
quyền sở hữu sức lao động ; lợi nhuận là thu thập của nhà tư bản và là hình
thức thực hiện của quyền sở hữu tư liệu sản xuất; còn địa tô là thu nhập của
nhà địa chủ và là hình thức thực hiện của quyền chiếm hữu ruộng đất. Sự
phan phối này được che đậy bởi nguyên tắc “trao đổi ngang giá” nên hình
như mọi giao dịch trên thực tế đều công bằng. Đó là nguyên tắc phương
pháp dựa trên quan hệ sở hữu các yếu tố tham gia vào quant trị kinh doanh.

Là những người sáng lập CNXHKH, C.Mác và PH.Anghen đã sáng
tạo ra nguyên tắc phân phối theo lao động .hai ông đã sáng tạo và phân tích
những mầm mống tư tưởng về “phương pháp theo lao độngcủa CNXH
không tưởng và sáng tạo ra lý luận phương pháp theo lao động của CNXH
khoa học.
Trong bộ ” tư bản “, C.Mác đã bắt đầu khẳng định phương thức
phương pháp mới : lấy lao dộng làm thước đo để phân phối, C.Mác chỉ rõ
trong thể liên hiệp của người lao động tự do, “phần tư liệu sinh hoạt chia
cho mỗi ngưòi sản xuất sẽ do thời gian lao động của người đó quyết
định.Trong điều kiện ấy, thời gian lao động sẽ đống một vai trò hai mặt.
Việc phân phối thời gian lao động theo một kế hoạch xã hội sẽ quy định
một tỷ lệ đúng đắn giữa các chức năng lao động khác nhau và các nhu cầu
khác nhau. mặt khác, thời gian lao động đồng thời cũng dùng để đo phần
tham gia cảu cá nhân ngưòi sản xuất và lao động chung và do đó, cả cái
phần tham dự của anh ta vào bộ phận có thể sử dụng cho tiêu dùng cá nhân
trong toàn bộ sản phẩm”.
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Lc lng phõn phi theo lao ng ca C.Mỏc gm hai b phn : iu
kin tin phõn phi theo lao ng; nguyờn tc v phng thc phõn
phi theo lao ng.
Tin thc hin phõn phi theo lao ng gm hai mt cú quan h
ht sc cht ch vi nhau: mt l, phng phỏp theo lao ng l nguyờn tc
phng phỏp trong giai on u ca xó hi cng sn nguyờn thu _ mt
xó hi va thoat thai t xó hi TBCN, do ú l mt xó hi , v mi phng
din kinh t, o c, tinh thn cũn mang nhiu du vt ca xó hi c m
nú ó lt lũng ra trong diu kin nh vy, ngi ta vn cũn cú li ớch riờng,
cha coi lao ng l nhu cu bc nht ca con ngi. Hai l, phõn phi
theo lao ng c thc hin trong iu kin kinh t da trờn ch s
hu.

Da trờn nhng iu kin tin ú, C.Mỏc ó vch ra nhng nguyờn
tc v phng thc phõn phi theo lao ng. Theo C.mỏc, ch th phõn
phi l nhng ngi lao ng, i tng b phõn phi l t liu tiờu dựng,
tc l tng sn phm xó hi sau khi ó tr i sỏu khon phi khu tr( ó
nờu trong h s phõn phi tng sn phm xó hi ), cn c phõn phi l
thi gian lao ng, phng thc thc hin phõn phi theo lao ng: l
phiu lao ng : cựng mt lng lao ng m anh ta ó cung cp cho xó
hi di mt hỡnh thc ny thỡ anh ta li nhn tr li ca xó hi di mt
hỡnh thc khỏc Nh vy , thi gian lao ng l thc o khỏch quan ca
phõn phi , thc hin trao i lao ng ngang nhau, s khỏc bit v lao
ng , do cú s khỏc bit v thu nhp s tn ti duy nht quyn ca ngi
sn xut l t l vi lao ng m ngi y ó cung cp ch n giai on
cng sn ch ngha mi cú th thc hin lm theo nng lc hng theo
nhu cu .
2.4. Giá trị của lực lợng phân phối theo lao động của C.Mác
Th nht, C.Mỏc coi trỡnh phỏt trin ca lc lng sn xut v ch
s hu l do trỡnh phỏt trin ca lc lng sn xut ú quyt nh, l
nhõn tt quyt nh quan h phõn phi.Theo C.Mỏc, CNXH l nc thang
cao hn CNTB cú lc lng sn xut phỏt trin, ch cụng hu c
thit lp, thỡ s phỏt trin t liu dựng cho cỏ nhõn tt yu phi c phõn
phi theo lao ng.
Thứ hai, dới chế độ công hữu ,mọi ngời đều có quyền bình đằng đối với
t liệu sản xuất.Quyền binhg đẳng đó chỉ có thể chuyển hóa thành quyền lợi
lao động bình đẳng,lao động trở thành phơng tiện mu sinh cơ bản nhất,trở
thành tiền đề quan trọng để thu đợc lợi ích kinh tế.Nh vậy, C.Mac đã xác lập
cơ sở của mối liên hệ nội tại giữa lao động và thu nhập,lao động trở thành
điều kiện tất yếu để nhận đợc thu nhập.
Thứ ba,ly luận phân phối theo lao động của C.Mac thừa nhận tồn tại sự
khác biệt về thu nhập và phủ nhận phân phối bình quân.Nhng sự khác biệt
6

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
này chính là sự công bằng trong phân phối ma không phải là chủ nghĩa bình
quân.
Nh vậy C.Mac đã xác định nguyên tắc trong CNXH đó là phân phối
theo lao động.Nguyên tắc này còn đợc V.I.Lenin phân tích trong quá trình
xây dựng CNXH ở Nga. Bên cạnh đó,V.I.Lenin đã đa ra chính sách kinh tế
mới thay cho chính sách cộng sản thời chiến.Ông chủ trơng nhiều thành phần
kinh tế cùng tồn tại và thừa nhận CNXH không thể xóa bỏ đợc kinh tế hỗn
hợp ,quan hệ tiền tệ là tiền đề của phân phối theo lao động.V.I.Lenin đá
nhấn mạnh đến sự cần thiết phải thực hiện hạch toán kinh tế, ông cho
rằng :"sự quan tâm thiết thân của cá nhân cí tác dụng nâng cao sản xuất,trớc
hết chúng ta cần phải đẩy mạnh sản xuất cho bằng đợc".Nh vậy V.I.Lenin chỉ
ra rằng trong CNXH việc phân phối sản phẩm tiêu dùng của lao động không
thể đợc cải thiện theo chế độ phân phối bình quân.Tiền lơng và tiền thởng
phải liênhệ mật thiết với nhau,đồng thời đợc quyết định ở mức độ hoàn thành
công việc.V.I.Lenin đã gắn trực tiếp thu nhập lao động với thành quả lao
động và năng suất lao động.
3. Quan điểm của chủ tịch Hồ Chí Minh và của Đảng ta về thu nhập
3.1. Quan điểm của Đảng ta về phơng pháp thu nhập
T khi t nc ta bc vo thi k quỏ lờn CNXH n nay ng
ta nhn thc rng PPTN l mt ni dung quan trng trong cuc sng kinh
t x hi ca t nc liờn quan n cuc sng ca hng chc triu con
ngi , n ng lc phỏt trin kinh t , n n nh chớnh tr xó hi v
nõng cao hiu qu qun lý ca nh nc !
Trờn c s i mi t duy kinh t nhm tr li vi nhiu t tng ớch
thc ca ch ngha M-L v t tng HCM , ng ta xỏc nh PPTN trong
nn kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha phi trờn c s úng
gúp thc t ca mi ngi v lao ng,ti nng,vn, ti sn. vo quỏ
trỡnh sn xut kinh doanh. Ngoi ra xó hi phi iu tit thu nhp cỏ nhõn
gia nhng ngi cú thu nhp cao thp khỏc nhau do úng gúp sc lao

ng v cỏc ngun lc vo sn xut khỏc nhau nhm m bo cụng bng xó
hi.
Phi thc hin phng phỏp mt cỏch cụng bng c khõu phõn phi
hp lý t liu sn xut ln c khõu phõn phi kt qu sn xut , vic to
iu kin cho mi ngũi u cú c hi phỏt trin v s dng tt nng lc
ca mỡnh . Vi quan im ny trc ht phi thc hin vic phõn phi
hp lý t liu sn xut .Cỏc t liu sn xut ch yu nh ti nguyờn ca xó
hi nh ti nguyờn , õt ai thuc quyn s hu ca nh nc phi c
phõn phi, s dng hp lý trờn c s phõn bit rừ quyn s hu v quyn
s dng chỳng.Trong phõn phi kt qu sn xut ,phi: thc hin nhiu
hỡnh thc phõn phi, ly phõn phi theo kt qu lao ng v hiu qu kinh
t l ch yu , ng thi phõn phi da trờn mc úng gúp cỏc ngun lc
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
khác vào kết quả sản xuất kinh doanh và phân phối thông qua phúc lợi xã
hội , đi đôi với cơ sở điều tiết hợp lý , bảo hộ quyền lợi của người lao
động”.
Quan điểm phân phối trên dựa vào trên được bắt nguồn từ mục đích
tối cao của đất nước là dân giàu ,nước mạnh , xã hội công bằng ,dân chủ
,văn minh.Nó thể hiện đặc trưng của quan hệ phân phối trong thời kỳ quá
độ lên chủ nghĩa xã hội, lấy pt nền kinh tế thị trường nhiều thành phần kinh
tế làm phương tiện. Đây là quan điểm mới về phân phối thu nhập trong thời
kỳ quá độ lên chủ nghĩa xã hội.Việcthực hiện quan điểm đó sẽ tạo động lực
cho việc huy động và sử dụng có hiệu quả các nguồn lực của xã hội vào sự
nghiệp phát triển đất nước.
3.2. Quan ®iÓm cña Chñ tÞch Hå ChÝ Minh vÒ thu nhËp
Sau khi giải phóng (năm 1954) ,miền Bắc nước ta bước vào khôi phục
và phát triển kinh tế.Công cuộc khôi phục và phát triển kinh tế khổg chỉ
nhằm tạo cơ sở vật chất kỹ thuật cho chủ nghĩa xã hội ở miền bắc mà còn
tạo cơ sở để đấu tranh thống nhất nước nhà. Để lãnh đạo nhân dân thực

hịện thắng lợi công cuộc cách mạng này,Chủ tịch Hồ Chí Minh đã có nhiều
bài nói và viết rất quan trọng, trong đó Người rất quan tâm về vấn đề
phương pháp thu nhập.
Trong “Bài nói chuyện tại hội nghị sản xuất cứu đói”,Chủ tịch Hồ Chí
Minh căn dặn:” dân đủ ăn đủ mặc thì những chính sách của Đảng đưa ra sẽ
dễ dàng thực hiện.Nếu dân đói ,rét,dốt,bệnh thì những chính sách của ta dù
có hay mấy cũng không thực hiện được”.
Tư tương phương pháp phải công bằng được Chủ tịch Hồ Chí Minh
rất quan tâm và luôn nhắc nhở cán bộ Đảng viên,những người có chức có
quyền phải chăm lo thực hiện. Đối với những việc làm sai trái của các cấp
chính quyền và của cá nhân một số Đảng viên thì Người phê bình.Người đề
nghị phải làm tốt công tác lưu thông phân phối:”Có khi hàng hoá vật tư
thiếu mà phân phối không đúng thì gây ra căng thảng không cần
thiết.Trong công tác lưu thông phân phối có hai điều phải luôn nhớ:
"-Không sợ thiếu chỉ sợ không công bằng:
-Không sợ nghèo chỉ sợ lòng dân không yên”
Chủ tịch Hồ Chí Minh nêu nguyên tắc phân phối trong thời kỳ quá độ
lên chủ nghĩa xã hội trong “Thư gửi Đại hội hợp tác xã và đội sản xuất tiên
tiến vùng đồng miền miền bắc",Người đề nghị phải "làm đúng theo nguyên
tắc phân phối theo lao động".
Người còn nêu rõ:”Phân phối phải theo mức lao động.Lao động nhiều
thì được phân phối nhiều.,lao động ít thì phân phối ít.Lao động khó thì
được phân phối nhiều ,lao động dễ thì được phân phối ít.Không nên có tình
trạng người giỏi ,người kém, việc dễ ,việc khó đều có công điểm như nhau.
Đó là chủ nghĩa bình quân ,phải tránh chủ nghĩa bình quân”.
8
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Bng nhng bi núi v vit xut phỏt t nhu cu thc tin,ch tch H
Chớ Minh ó li cho chỳng ta nhng quan im t tng c bn v
phng phỏp thu nhp trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi.Nhng

quan im v t tng ú mang m tớnh nhõn vn.Nú c phỏt ra t con
ngi m sut c cuc i tn tu vi hoi bóo cao c,lm sao cho mi
ngi ai cng cú cm n ỏo mc ai cng c hc hnh tin b.
4. Những nguyên tắc phân phối trong nền kinh tế thị trờng định hớng
xã hội chủ nghĩa
Kinh t th trng nh hng xó hi ch ngha l mụ hỡnh kinh tê
hỡnh thnh trong cụng cuc i mi Vit Nam do n cng sn khi
xng v lónh o thc hin.Nn kinh t th trng nh hng xó hi ch
ngha,xột v thnh phn cng l mt c cu kinh t nhiu thnh phn.Trong
nn kinh t nc ta tn ti 3 hỡnh thc s hu c bn l s hu ton dõn ,s
hu tp th v s hu t nhõn tng ng vi 6 thnh phn kinh t ú l
kinh t nh nc;kinh t tp th ;kinh t cỏ th,tiu ch;kinh t t bn t
nhõn ;kinh t t bn nh nc;kinh t cú vn u t nc ngoi;trong ú
kinh t nh nc gi vai trũ ch o.Do ch s hu v t liu sn
xutquyt nh quan h phõn phi nờn tng ng vi mi thnh phn kinh
t,mi hỡnh thc s hu cú nguyờn tc(hỡnh thc)phõn phi thu nhp phự
hp.
a. Phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả sản xuất
Phõn phi theo lao ng l phõn phi trong cỏc n v kinh t da trờn
c s s hu cụng cng v t liu sn xut(kinh t nụng nghip)hoc cỏc
hp tỏc xó c phn m phn vn gúp ca cỏc thnh viờn l bng nhau.(kinh
t hp tỏc).Cỏc thnh phn kinh t ny u da trờn ch cụng hu xó hi
ch ngha v t liu sn xut cỏc trỡng khỏc nhau.Ngi lao ng lm
ch nhng t liu sn xut,nờn tt yu cng lm ch phõn phi thu nhõp.Vỡ
vy phõn phi phi vỡ li ớch ca ngi lao ng.
Trong thi k quỏ lờn ch ngha xó hi v ngay c trong giai on
thp ca ch ngha cng sn ,tc l ch ngha xó hi cng cha th phõn
phi theo nhu cu v cng khụng th phõn phi bỡnh quan m ch cú th
phõn phi theo lao ng.Phi phõn phi theo lao ng khuyn khớch
ngi chm,ngi gi ,giỏo dc k li, ngi xu,gn s hng th ca

mi ngi vi s cng hin ca h. õy cng l hỡnh thc nhm khc phc
nhng tn d t tng ca xó hi c, khụng ch trong thi k quỏ m c
khi ch ngha xó hi ó c xỏc lp,phõn phi theo lao ng vn l hỡnh
thc ch yu.
Phõn phi theo lao ng l hỡnh thc phõn phi thu nhp cn c vo
s lng v cht lng ca mi ngi ó úng gúp cho xó hi.Theo quy
lut ny,ngi lm nhiu hng nhiu,lm ớt hng ớt,cú sc lao ng m
9
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
không làm thì không hưởng,lao động có kỹ thuật cao ,lao động ở những
nghành nghề độc hại,trong những diều kiện khó khăn đều được hưởng
phần thu nhập thích đáng.
Phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tế là sự vận dụng
nguyên tắc phân phối theo lao động trong điều kiện kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa.Hiệu quả kinh tế được thực hiện ở kết quả lao động
của cá nhân và tập thể trong doanh nghiệp.Yêu cầu của phân phối theo kết
quả lao động và hiệu quả kinh tế là trong những điều kiện lao động như
nhau,những lao động mang lại kết quả như nhau thì được trả công như
nhau,những lao động mang lại kết quả khác nhau thì phải được trả công
khác nhau.
Phân phối theo kết quả lao động và hiệu quả kinh tếcòn được thực
hiện dưới hình thức tiền lương,phụ cấp và phúc lợi tập thể.
-Tiền lương là số tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao
động sau khi đã hoàn thành các công việc theo chức năng, nhiệm vụ đã
được thả thuận trong hợp đồng lao động.Về thực chất,tiền lương trong hợp
đồng lao động là giá cả của sức lao động.Vì thế giá trị của sức lao động là
cơ sở của tiền lương , đồng thời tiền lương còn chịu ảnh hưởng của tình
hình cung-cầu về sức lao động.
Ở nước ta, điều 56 của bộ luật Lao động đã được sửa đổi,bổ sung năm
2002 quy định:”Mức lương tối thiểu được ấn định theo giá sinh hoạt,bảo

đảm cho người lao động làm công việc giản đơn nhất trong điều kiện làm
việc bình thường bù đắp sức lao động giản đơn và một phần tích luỹ ,tái
sản xuât sức lao động mở rộng và được dùng làm căn cứ để tính các mức
lương cho các loại lao động khác”.Như vậy lương tối thiểu là một hình thức
phân phối căn cứ vào mức sống tối thiểu và tuỳ thuộc vào điều kiện kinh tế
xã hội của một nước trong từng thời kỳ và mỗi vùng trong một nước.
- Phụ cấp lương là chế độ được hìng thành bởi sự thoả thuận giữa
người lao động và người sử dụng lao độnh dựa trên cơ sở của bộ luật Lao
động.Hiện nay nước ta có 7 loại phụ cấp:phụ cấp khu vực ,phụ cấp thu hút
lao động,phụ cấp trách nhiệm, phụ cấp làm thêm và làm thêm giờ,phụ cấp
lưu động,phụ cấp đắt đỏ,phụ cấp độc hại nguy hiểm.Ngoài ra còn áp dụng
một số chính sách phụ cấp lương cho các ngành,nghề ưu tiên phát triển như
giáo dục đào tạo,y tế…
-Tiền thưởng là khoản mà các doanh nghiệp lấy từ lợi nhuận để phân
phối nhằm khuyến khích động viênngười lao động hoặc tập thể làm việc tốt
,có thành tích đặc biệt.Dùng tiền thưởng cho người lao động có thành tích
trong công việc có ý nghĩa quan trọng và đã trở thành phổ biến ở các nước.
-Phúc lợi tập thể cũng là một hình thức làm tăng thêm thu nhập cho
người lao động do kết qủa lao động và hiệu quả kinh doanh của doanh
nghiệp.Nó được trích từ lợi nhuận của doanh nghiệp.
10
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
b. Phân phối theo mức đóng góp vốn và tài sản
Trong nn kinh t th trng nh hng XHCN,phõn phi theo mc
úng gúp vn v ti sn l mt ũi hi tt yu v cng l nguyờn tc c
bn.Ngi s hu ti sn di hỡnh thc no ú l nhm tham d vo phõn
phi di hỡnh thc tng ng. Ngi s hu vn v t liu sn xut cú
úng gúp vo quỏ trỡnh sn xut phi nhn c thu nhp di hỡnh thc
tng ng.Ch cú nh vy ngi cú vn,ti sn mi u t vn cú v ti
sn ca mỡnh vo sn xut kinh doanh,mi huy ng c mi ngun vn

trong xó hi phỏt trin sn xut.Bờn cnh ú,vn v t liu sn xut l
nhng yu t u vo ca sn xut,tuy chỳng khụng to ra giỏ tr mi
nhng chỳng cú tỏc dng nht nh trong quỏ trỡnh to ra ca ci vt cht
xó hi.Vi ý ngha ú kt qu sn xut,kinh doanh cn phi c phõn phi
theo mc úng gúp ca cỏc yu t ú.
c. Phân phối thông qua phúc lợi xã hội
nõng cao mc sng v vt cht v vn hoỏ ca nhõn dõn, c bit
l cỏc tng lp nhõn dõn lao ng,s phõn phi thu nhp ca mi thnh
viờn xó hi cũn c thc hin thụng qua qu phỳc li xó hi.S phõn phi
ny cú ý ngha ht sc quan trng vỡ nú gúp phn phỏt huy tớnh tớch cc lao
ng cng ng va mi thnh viờn trong xó hi.Nõng cao thờm mc sng
ton dõn, c bit i vi nhng ngi cú thu nhp thp, i sng khú
khn,lm gim s chờnh lch quỏ ỏng v thu nhp gia cỏc thnh viờn
trong cng ng.Giỏo dc ý thc cng ng,xõy dng ch xó hi mi.
ng ta ch trng:tng trng kinh t i lin vi phỏt trin vn
hoỏ,tng bc ci thin i sng vt cht v tinh thn ca nhõn dõn,thc
hin tin b v cụng bng xó hi.Vỡ th cn phi xõy dng v s dng hp
lý cỏc qu phỳc li xó hi v tp th.
II. THực trạng phân phối thu nhập ở Việt Nam trong
thời gian qua
Thc trng phõn phi thu nhp c xem xột, ỏnh giỏ thụng qua vic
phõn tớch mt s chớnh sỏch c bn i vi lnh vc phõn phi thu nhp
nh:Chớnh sỏch tin lng,chớnh sỏch thu,cỏc chớnh sỏch xó hi khỏc
nh:chớnh sỏch bo him xó hi,chớnh sỏch vic lm,chớnh sỏch xoỏ úi
gim nghốo,chớnh sỏch cu tr xó hi.
1. Thực trạng chính sách tiền lơng
Tin lng l c s tho món nhu cu vt cht,tinh thn ca bn
thõn ngi lao ng v gia ỡnh cu h.Tin lng l t im ca mi vn
kinh t,chớnh tr,xó hi, o c,cụng bng xó hiVỡ th,chớnh sỏch
tin lng cú ý ngha c bờt quan trng,vic xõy dng v thc hin mt

11
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
chính sách tiền lương hợp lý,có cơ sở khoa học sẽ đem lại không chỉ hiệu
quả trước mắt,mà còn có hiệu quả tác động lâu dài
Trong các giai đoạn phát triển kinh tế xã hội, đảng và nhà nước đã có
nhiều chính sách về tiền lương nhằm nâng cao mức sống của người lao
động,tư năm 1957 đến năm 1993 ,nhà nước đã ba lần thực hiện cải cách
tiền lương va từ năm 1993 đến nay dã bốn lần điều chỉnh mức tiền lương
tối thiểu
Năm 1993 , nhà nước lại thực hiện cải cách tiền lương với mục tiêu,
tiền lương tối thiểu nhằm tạo ra mạng lưới an toàn xã hội, cho người lao
động cho cơ chế thị trường;làm căn cứ để xây dựng hện thống trả công lao
động cho các khu vực, nghành nghề, tính mức lư¬ng cho các loại lao động,
chế độ tiền lương mới đà góp phần cải thiện thu nhập của người làm công
¨n lương, th¸ng 1-2000, chỉ số giá tiêu dùng tăng lên khoảng 50%so với
tháng 12-1993, chính phủ đã điều chỉnh mức lương tối thiểu áp dụng đối
với các đối tượng hưởng lương từ ngân sách từ 144000đ/ tháng lên
180000đ/tháng
Đến tháng 1-2001 thì mức lương tối thiểu đã được điều chỉnh lên
210000đ/ tháng,
Đối với các doanh nghiệp nhà nước, từ ngày 1-1-2001 ngoài việc áp
dụng mức tiền lương chung, nhà nước cho phép điều chỉnh tăng thêm mức
lương tối thiểu thuế hệ số và vùng để tính đơn giá tiền lương cụ thể
Hệ số điểu chỉnh theo nghành:0,8; 1,0; và 1,2.
Hệ số điểu chỉnh vùng : 0,1;0,2 và 0,3.
Đối với các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài,tiền lương tối
thiểu được Nhà nước quy định là 30-35$/tháng(n¨m 1992)và là 40-
45$/tháng(n¨m1996).Như vậy hiện nay trong khu vực sản xuất kinh doanh
có nhiều mức lương tối thiểu,nhưng mức thấp nhất là 210.000đồng/tháng
và không giới hạn mức cao nhất,trừ doanh nghiệp Nhà nước.

Đánh giá một cách khách quan và tổng quát về cải cách và điều chỉnh
tiền lương ở nước ta trong thời gian qua,chúng ta có thể thấy:
a. MÆt tÝch cùc
Thứ nhất,cải cách tiềnlương đã tăng thu nhập cho người lao động làm
công ăn lương,cải thiện đời sống củâ họ.Tiền lương tối thiểu đã tạm được
coi là an toàn cho người làm công ăn lương trong toàn xã hội.Mặt khác nó
còn phù hợp với khả năng của nền kinh tế thấp kém của nước ta.
Thứ hai,tiền lương tối thiểu không những tăng thu nhập mà còn khắc
phục được ở mức độ nhất định tính chất bình quân trong chế độ tiền
lương,bước đầu tiếp cận được với nguyên tắc phân phối theo lao động.
Thứ ba,bước đầu hình thành hệ thống lý luận mới về tiền lương trong
điều kiện kinh tế thỉ trường.Việc tiền tệ hóa tiền lương và thay đổi cơ cấu
tiền lương đã xóa bỏ về cơ bản chế độ bao cấp và từng bước thực hiện công
bằng xã hội về thu nhập.
12
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Th t,to iu kin n gin húa t chc lao ng v tin lng.Tin
lng ti thiu chung ó tr thnh cn c xõy dng cỏc mc lng ti
thiu theo vựng,ngnh
b. Mặt hạn chế
Th nht,mc lng ti thiu t ra thp,khụng chi phớ cho nhu cu
thit yu cõ ngi lao ng v chm c iu chnh.
Th hai,h thng tin lng ti thiu c ỏp dng mt cỏch hn
ch.Do vy,cha tr thnh mng li an ton cho nhng ngi lao ng
lm cụng n lng trong ton xó hi.
Th ba,cha phõn bit s khỏc nhau gia tin lng ti thiu ca cỏn
b,cụng chc hng lng t ngõn sỏch Nh nc vi tin lng ti thiu
ca khu vc cú quan h lao ng theo c ch th trng.
Th t,tin lng tụớ thiu chm c iu chnh cho phự hp vi
mc trt giỏ v s tng trng kinh t.Mc lng ti thiu

120.000ng/thỏng c n nh thp nhng li c duy trỡ trong thi
gian quỏ lõu.Nu so sỏnh ch s long ti thiu vi h s nhu cu ti thiu
cn thit (n, ,mc, i li,hc tõp,vn húa,giao tip xó hi,bo him xó
hụi,bo him y t,bo him tht nghip) thỡ ch s ny rt thp.
Th nm,vic iu chnh tin lng cũn cha cú tớnh ch ng,m
thng do"ỏp lc xó hi" v vn coi l gỏnh nng ca ngõn sỏch Nh nc.
Th sỏu,tin lng ti thiu theo vựng,ngnh cha hp lý.Lng ti
thiu theo vựng,ngnh cha c ban hnh m ch quy nh mc lng ti
thiu chung,trong khi cú s khỏc bit khỏ ln v mc sng gia cỏc vựng
ó dn n khụng m bo lng ti thiu cho cỏc vựng cú trỡnh phỏt
trin cao.
2. Thực trạng chính sách thuế đối với phân phối thu nhập.
Chính sách thuế là một trong những chính sách quan trọng trong phân
phối thu nhập.Một trong những chức năng cơ bản của thuế là chức năng phân
phối tổng sản phẩm quốc dân và thu nhập quốc dân.Chức năng phân phối và
phân phối lại của thuế còn có mối liên hệ chặt chẽ với chức năng điều tiết
kinh tế và thực hiện công bằng XH.Để thực hiện các chức năng trên thi điều
cơ bản và quan trọng nhất của hệ thống chính sách thuế là tính công bằng
trong việc động viên và điều tiết thu nhập của các tổ chức,cá nhân vào ngân
sách nhà nớc.
Hệ thống thuế đợc chia ra làm 3 loại dựa trên cơ sở đánh thuế:
a.Thuế tiêu dùng bao gồm một tập các sắc thuế có đối tợng đánh thuế là
hàng hóa,dịch vụ.So với thuế thu nhập,thuế tiêu dùng chỉ đánh vào bộ phận
thu nhập dành cho tiêu dùng hiện tại,những phạm vi của thuế tiêu dùng
rộng,diễn ra trên hầu hết các giao dịch,mua bán phát sinh trong nền kinh
tế.nên đây là loại thuế có tác dụng lớn trong việc điều tiết thu nhập,có khả
13