Một số giải pháp cơ bản nhằm đổi mới và tăng cường vai trò kinh tế của Nhà nước ta hiện nay

Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Mở Đầu
Cùng với sự phát triển của lịch sử tự nhiên, xã hội loài ngời đã lần lợt
trải qua 5 chế độ xã hội khác nhau, tri thức và sự hiểu biết của con ngời ngày
càng đợc mở rộng.
Trong thời nguyên thuỷ, con ngời mới chỉ biết sử dụng công cụ lao
động bằng đá,săn bắt các động vật thì đến xã hội chiếm hữu nô lệ họ đã biết
dùng các công cụ bằng kim loại, sáng chế ra các vật gia dụng. Cho đến thời
kì phong kiến và đặc biệt là đến CNTB , tri thức của con ngời đã đạt đến
đỉnh cao với những phát minh sáng chế vĩ đại đã đa con ngời đến đỉnh cao
của sự phát triển. Và đến ngày nay thì con ngời đã thực sự làm thay đổi toàn
bộ bộ mặt của thế giới.Tơng ứng với sự phát triển này, nền kinh tế của các n-
ớc cũng chuyển từ kinh tế tự nhiên sang kinh tế hàng hoá mà hiện nay nó
đang ở cấp bậc cao hơn là kinh tế thị trờng.
Mặt khác, trong xu thế toàn cầu hoá ngày nay,khi các nớc trên thế giới
đang cùng nhau hợp tác phát triển bền vững, thì để không lạc hậu về mọi
mặt nớc ta đã chủ động mở cửa hội nhập với thế giới , tham gia vào quá trình
trao đổi hàng hoá với nớc bạn,vì vậy việc chuyển từ cơ chế kế hoạch hoá tập
trung sang cơ chế thị trờng là một tất yếu khách quan với nớc ta.
Đặc điểm của nớc ta là một nớc XHCN, mục tiêu do Đảng đề ra là
dân giàu nớc mạnh , xã hội công bằng , dân chủ văn minh nên nền kinh tế
nớc ta không phải vận hành theo cơ chế thị trờng thuần tuý mà vận hành theo
cơ chế thị trờng định hớng XHCN. Để đảm bảo cho nền kinh tế vận hành
đúng hớng thì cần có sự quản lý của Nhà nớc. Nhà nớc không chỉ tạo ra
những điều kiện cần thiết cho hoạt động kinh tế mà Nhà nớc còn phải định
hớng cho hoạt động kinh tế thông qua thành phần kinh tế Nhà nớc, thực hiện
điều tiết các hoạt động kinh tế, đảm bảo cho nền kinh tế hoạt động có hiệu
quả.
1
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Để giúp cho chúng ta có thể hiểu rõ hơn về cơ chế thị trờng định hớng

XHCN và vai trò kinh tế của Nhà nớc trong nền kinh tế thị trờng định hớng
XHCN, trong bài viết này tôi xin đề cập đến một số vấn đề sau:
.Tính tất yếu khách quan vai trò quản lý vĩ mô của Nhà nớc đối với
nền kinh tế nớc ta hiện nay.
. Các đặc trng cơ bản của nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở nớc
ta .
.Các mục tiêu và chức năng quản lý kinh tế vĩ mô của Nhà nớc.
.Một số giải pháp cơ bản nhằm đổi mới và tăng cờng vai trò kinh tế
của nhà nớc ta hiện nay.
2
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Nội dung
1. Tính tất yếu khách quan vai trò quản lý vĩ mô của
Nhà nớc đối với nền kinh tế nớc ta hiện nay.
1.1. Tính tất yếu khách quan của việc chuyển đổi nền kinh tế nớc ta.
1.1.1.Sau kháng chiến thắng lợi, nớc ta xây dựng mô hình kinh tế kế
hoạch hoá tập trung dựa trên hình thức sở hữu công cộng về TLSX.
Đặc trng cơ bản của mô hình kinh tế này là:
.Bộ máy quản lý cồng kềnh, mọi quyết định quan trọng đều xuất phát
từ Nhà nớc Trung ơng, bộ máy nhà nớc ở địa phong có rất ít thực quyền.Nhà
nớc chỉ thừa nhận một thành phần kinh tế với hai hình thức sở hữu là toàn
dân và tập thể,thực hiện phân phối bình quân.
.Trong cơ chế này , quan hệ hàng hoá - tiền tệ bị coi thờng.Các chức
năng vốn có của đồng tiền bị hạn chế tới mức tối đa,thậm chí đồng tiền còn
bị khoác thêm nhiều tiếng xấu nh :nguồn gốc của sự bóc lột, bất công xã
hội ..Các công cụ nh lãi suất, giá cả, thuế, tiền công và tiền lơng không đợc
sử dụng để điều chỉnh các cân đối vĩ mô.
.Nhà nớc quản lý nền kinh tế bằng mệnh lệnh hành chính, Nhà nớc đa
ra các chính sách kinh tế và bắt các chủ thể kinh tế thực hiện thông qua các
văn bản pháp lệnh, các nghị định..

.Cơ quan hành chính can thiệp quá sâu vào các quá trình kinh tế, việc
phân phối các nguồn tài nguyên đều do Đảng và các cơ quan chức năng
quyết định, sau đó chỉ đạo cấp dới thi hành.
1.1.2. Trong thời kì đầu, nền kinh tế kế hoạch hoá tập trung ở nớc ta tỏ
ra khá phù hợp , nó thích hợp với nền kinh tế thời chiến,cho phép Đảng và
Nhà nớc huy động ở mức cao nhất sức ngời , sức của cho tiền tuyến.
Sau ngày giải phóng miền Nam, ta tiếp tục chủ chơng xây dựng nền
kinh tế chỉ huy nh miền Bắc. Do quan hệ kinh tế đã thay đổi rất nhiều, việc
áp dụng cơ chế quản lý cũ đã làm nảy sinh rất nhiều tiêu cực , do chủ quan
cứng chắc mà chúng ta quản lý không có hiệu quả các nguồn tài nguyên của
3
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
đất nớc, tài nguyên thiên nhiên bị phá hoại, môi trờng ô nhiễm,sản xuất kém
hiệu quả, Nhà nớc thực hiện bao cấp tràn lan dẫn đến khủng hoảng, lạm phát
cao,nhân dân ở một số địa phơng bị đói rét hoành hành.
1.1.3. Đứng trớc tình hình này, Đại hội Đảng VI đã chủ trơng phát
triển nền kinh tế nhiều thành phần, chuyển đổi từ cơ chế kế hoạch hoá tập
trung sang cơ chế hạch toán kinh doanh XHCN. Và đến ĐH Đảng VII,
Đảng ta xác định rõ việc chuyển đổi cơ chế kinh tế ở nớc ta là một tất yếu
khách quan, nó phù hợp với các quy luật kinh tế và xu thế của thời đại và còn
giúp ta khắc phục tình trạng hiện thời:
. Nếu không thay đổi cơ chế kinh tế thì không thể đủ sản phẩm để tiêu
dùng .Thực tế những năm cuối thập kỉ 80 đã chỉ rõ cho dù chúng ta đã liên
tục đổi mới hoàn thiện cơ chế quản lý nhng hiệu quả sản xuất vẫn rất thấp,
không đáp ứng nổi nhu cầu tiêu dùng của xã hội , tích luỹ hầu nh không có
đôi khi còn ăn lạm vào cả vốn vay của nớc ngoài.
.Do đặc trng của nền kinh tế tập trung là rất cứng nhắc nên nó chỉ thúc
đẩy tăng trởng trong một thời gian ngắn và chỉ có tác dụng thúc đẩy phát
triển theo chiều rộng, cơ chế kinh tế này tồn tại quá lâu ở nớc ta nên nó
không còn tác dụng đáng kể trong việc thúc đẩy sản xuất phát triển mà nó

còn sinh ra nhiều hiện tợng tiêu cực làm giảm năng suất, hiệu quả sản xuất.
.Trong thời kì này, kinh tế thị trờng đã hình thành và phát triển ở các
mức khác nhau ở hầu hết các đô thị, vùng ven biển, nhng thị trờng nớc ta
phát triển cha đồng bộ còn thiếu hẳn thị trờng các yếu tố sản xuất nh thị tr-
ờng lao động, thị trờng vốn và thị trờng đất đai và về cơ bản vẫn là thị trờng
tự do.
. Xét về kinh tế đối ngoại thì kinh tế nớc ta đang hoà nhập với nền kinh
tế thế giới , đã có sự giao lu về hàng hoá, dịch vụ giữa nớc ta với các nớc
khác trên thế giới .
. Xu thế phát triển chung của thế giới là xu thế toàn cầu hoá, các nớc
cùng nhau bớc lên vũ đài quốc tế, cùng giúp nhau phát triển bền vững.
4
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
1.2. Sự cần thiết khách quan phát triển kinh tế thị trờng ở nớc ta.
. Nh chúng ta đã biết,kinh tế thị trờng là trình độ phát triển cao của
kinh tế hàng hoá, trong đó toàn bộ các yếu tố đầu vào và đầu racủa sản
xuất đều thông qua thị trờng.
. ở VN , phân công lao động ngày càng phát triển cả về chiều rộng lẫn
chiều sâu, nó diễn ra trong từng khu vực, từng địa phơng. Sự phát triển của
phân công lao động thể hiện ở tính phong phú, đa dạng và chất lợng ngày
càng cao của sản phẩm đa ra trao đổi trên thị trờng.
.Nền kinh tế nớc ta tồn tại nhiều hình thức sở hữu,đó là sở hữu toàn
dân, sở hữu tập thể, sở hữu cá thể,sở hữu tiểu chủ, sở hữu t bản t nhân, sở hữu
hỗn hợp do đó tồn tại nhiều chủ thể kinh tế độc lập có lợi ích riêng nên quan
hệ kinh tế giữa họ chỉ có thể thực hiện thông qua quan hệ hàng hoá- tiền tệ.
. Mặt khác, dù thành phần kinh tế nhà nớc và kinh tế tập thể dựa trên
trên sở hữu công cộng(dới hai hình thức là sở hữu toàn dân và sở hữu tập
thể)về t liệu sản xuất nhng các đơn vị kinh tế còn có sự khác nhau về trình độ
khoa học kĩ thuật , trình độ tổ chức quản ký nên chi phí sản xuất và hiệu quả
sản xuất có sự khác nhau vì vậy sự trao đổi giữa chúng cũng phải mang hình

thái trao đổi hàng hoá tiền tệ.
. Quan hệ hàng hoá tiền tệ còn cần thiết trong hoạt động kinh tế đối
ngoại, đặc biệt trong điều kiện phân công lao động quốc tế đang phát triển
ngày càng sâu sắc
.Một nguyên nhân khác nữa là nền kinh tế nớc ta đang bớc vào thời kì
quá độ lên CNXH, phát triển kinh tế hàng hoá sẽ thúc đẩy sự xã hội hoá sản
xuất.
Khi chúng ta phát triển kinh tế hàng hoá, nó sẽ tạo ra động lực thúc
đẩy lực lợng sản xuất phát triển,do cạnh tranh giữa những ngời sản xuất
hàng hoá, buộc mỗi chủ thể phải cải tiến kỹ thuật, áp dụng công nghệ hiện
đại vào sản xuất để giảm chi phí do đó mới có thể cạnh tranh, đứng vững
trên thị trờng đợc.
5
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
Và trong nền kinh tế hàng hoá, ngời sản xuất phải căn cứ vào nhu cầu
của ngời tiêu dùng để quyết định xem nên sản xuất loại hàng hoá nào, với
khối lợng bao nhiêu, chất lợng nh thế nào .Do đó kinh tế hàng hoá sẽ kích
thích tính năng động , sáng tạo của các chủ thể kinh tế, kích thích việc nâng
cao chất lợng, cải tiến mẫu mã
Mặt khác nữa, sự phát triển của kinh tế thị trờng sẽ thúc đẩy quá trình
tích tụ và và tập trung sản xuất, tạo điều kiện ra đời của sản xuất lớn có tính
xã hội hoá cao, đồng thời chọn lọc đợc những nhà sản xuất kinh doanh giỏi,
những lao động lành nghề,hình thành đội ngũ quản lý có trình độ cao đáp
ứng nhu cầu phát triển của đất nớc.
Nh vậy phát triển kinh tế thị trờng là một tất yếu khách quan đối với n-
ớc ta, đây là con đờng đúng đắn để phát triển lực luợng sản xuất,khai thác có
hiệu quả tiềm năng của đất nớc vào sự nghiệp CNH-HĐH.
1.3. Sự cần thiết chuyển sang cơ chế thị trờng có sự quản lý của Nhà nớc
XHNC ở VN.
1.3.1. Ưu điểm của cơ chế thị trờng.

. Kích thích các hoạt động của chủ thể kinh tế làm cho nền kinh tế
năng động .
. Thoả mãn nhu cầu đa dạng và phong phú của ngời tiêu dùng do sự tác
động của cơ chế thị trờng sẽ đa đến sự thích ứng tự phát giữa khối lợng và cơ
cấu sản xuất với khối lợng và cơ cấu nhu cầu của xã hội. Nhờ đó có thể thoả
mãn tốt nhu cầu cá nhân về hàng ngàn, hàng vạn sản phẩm khác nhau.
.Cơ chế thị truờng kích thích sự đổi mới kĩ thuật, hợp lý hoá sản xuất
vì cơ chế thị trờng tạo ra sự cạnh tranh buộc ngời sản xuất phải tối thiểu hoá
chi phí, nâng cao năng suất lao động bằng cách áp dụng phơng pháp hiện đại
nhất, đổi mới tổ chức sản xuất và quản lý kinh doanh.
.Cơ chế thị trờng thực hiện phân phối các nguồn lực kinh tế một cách
tối u. Các yếu tố sản xuất, vốn đều phân phối tuân theo nguyên tắc của thị tr-
6
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
ờng, chúng sẽ đợc chuyển đến nơi đợc sử dụng với hiệu quả cao nhất do đó
các nguồn lực đợc phân bố một cách hiệu quả.
.Hơn thế nữa, sự điều tiết của cơ chế thị trờng mềm dẻo hơn sự điều
chỉnh của cơ quan nhà nớc và nó còn có khả năng thích nghi cao hơn với
những biến đổi kinh tế.
Tuy nhiên, kinh tế thị trờng chỉ có hiệu quả trong các điều kiện nhất
định nh: các yếu tố sản xuất đợc lu động, di chuyển dễ dàng, giá cả thị trờng
có tính linh hoạt, thông tin thị trờng nhanh nhạy tức là thị trờng phải thực sự
là thị trờng tự do cạnh tranh.
1.3.2 Khuyết tật của cơ chế thị trờng.
Bên cạnh những u điểm của mình thì cơ chế thị trờng cũng nh có
những khuyết tật mà nó không thể tự điều chỉnh đợc .Biểu hiện:
Thứ nhất, cơ chế thị trờng chỉ thể hiện đầy đủ hiệu quả của nó khi có
sự kiểm soát của cạnh tranh hoàn hảo, khi xuất hiện cạnh tranh không hoàn
hảo thì hiệu lực của cơ chế thị trờng bị giảm sút
Thứ hai, mục đích hoạt động sản xuất kinh doanh của các doanh

nghiệp là tối đa hoá lợi nhuận vì vậy họ có thể lạm dụng tài nguyên của xã
hội, gây ô nhiễm môi trờng sống của con ngời, hiệu quả kinh tế không đợc
đảm bảo.
Thứ ba, cơ chế thị tròng sẽ dẫn tới phân phối thu nhập không công
bằng, dẫn đến phân hoá giàu nghèo, vấn đề công cộng không đợc quan tâm
đúng mức.
Thứ t, một nền kinh tế do cơ chế thị trờng thuần tuý điều tiết sẽ khó
tránh khỏi tình trạng thất nghiệp và khủng hoảng có tính chu kì.
Do những thất bại của cơ chế thị trờng nên để nền kinh tế vận hành có
hiệu quả, đạt đợc những mục tiêu vĩ mô thì cần có sự can thiệp của Nhà nớc
để sửa chữa những thất bại của cơ chế thị trờng.
7
Website: Email : Tel (: 0918.775.368
2. Đặc trng cơ bản của kinh tế thị trờng định hớng
XHCN ở nớc ta.
Nền kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở VN một mặt vừa có những
tính chất chung của kinh tế thị trờng nh : các chủ thể kinh tế có tính độc , tự
chủ trong kinh doanh, giá cả do thị trờng quyết định , nền kinh tế vận động
theo những quy luật vốn có của kinh tế thị trờng, có sự điều tiết vĩ mô của
nhà nớc, nhng một mặt khác kinh tế thị trờng định hớng XHCN ở VN còn
dựa trên cơ sở và đợc dẫn dắt , chi phối bởi nguyên tắc và bản chất XHCN
.Do đó kinh tế thị trờng định hớng XHCN có những đặc trng bản chất dới
đây:
2.1. Mục tiêu phát triển kinh tế thị trờng.
Trong các đặc tính có thể dùng làm tiêu thức để phân biệt kinh tế thị
trờng ở nớc ta so với kinh tế thị trờng thuần tuý khác thì một đặc tính phải
nói đến là mục tiêu chính trị , mục tiêu kinh tế xã hội mà Nhà nớc và
nhân dân ta đã đặt ra để làm định hớng, chi phối sự vận động phát triển nền
kinh tế. Mục tiêu hàng đầu của phát triển kinh tế thị trờng ở nớc ta là giải
phóng sức sản xuất, động viên mọi nguồn lực trong và ngoài nớc vào nhiệm

vụ thực hiện CNH-HĐH, xây dựng cơ sở vật chất của CNXH, lấy sản xuất
gắn liền với cải thiện đời sống nhân dân, tăng trởng kinh tế đi đôi với công
bằng xã hội.
2.2. Nền kinh tế thị trờng gồm nhiều thành phần, trong đó kinh tế Nhà
nớc giữ vai trò chủ đạo.
Nền kinh tế nớc ta tồn tại ba loại hình sở hữu là :sở hữu toàn dân, sở
hữu tập thể, sở hữu t nhân (gồm sở hữu cá thể, sở hữu tiểu chủ, sở hữu t nhân
t bản), từ đó hình thành nên nhiều thành phần kinh tế, nhiều tổ chức sản xuất
kinh doanh. Các thành phần kinh tế đó là: kinh tế Nhà nớc, kinh tế tập thể,
kinh tế cá thể tiểu chủ, kinh tế t bản t nhân, kinh tế t bản nhà nớc, kinh tế có
vốn đầu t nớc ngoài, trong đố kinh tế nhà nớc đợc xác định kà giữ vai trò chủ
đạo.
8