CÁC THƯƠNG TẬT THỨ CẤP VÀ PHCN

THƯƠNG TẬẬT THƯỨ CẬỨP VÀ PHCN
ThS. BS Nguyễễn Hoài Nam


MuẬc tiễu
 Trình bày điẬnh nghĩa, hậẬu quaả cuảa thương tậẬt thưỨ cậỨp đốỨi vơỨi sưỨc khoảe bễẬnh





nhận
Trình bày cách nhậẬn
vậẬn đốẬng
Trình bày cách nhậẬn
tuậừn hoàn, hố hậỨp
Trình bày cách nhậẬn
Trình bày cách nhậẬn

biễỨt và phòng ngưừa các thương tậẬt thưỨ cậỨp cuảa cơ quan
biễỨt và phòng ngưừa các thương tậẬt thưỨ cậỨp cuảa cơ quan
biễỨt và phòng ngưừa nhiễễm khuậản đươừng tiễỨt niễẬu
biễỨt và cách phòng ngưừa loét do đè ép


Thương tậẬt thưỨ cậỨp

 Thương tậẬt thưỨ cậỨp là nhưễng bễẬnh lý tốản thương thưỨ pháp do bậỨt đốẬng, nằừm
lậu, hoằẬc do chằm sóc gậy nễn.

 Tùy theo tưừng nhóm bễẬnh lý, sưỨc khoảe toàn traẬng cuảa ngươừi bễẬnh mà bễẬnh

nhận có thễả gằẬp phaải các thương tậẬt thưỨ cậỨp khác nhau.


Các nhóm thương tậẬt thưỨ cậỨp thươừn g gằẬp
 Loét da do đè ép (loét tì đè)
 Tốản thương thưỨ cậỨp hễẬ cơ xương khơỨp
 Tốản thương thưỨ cậỨp hễẬ hố hậỨp
 Tốản thương thưỨ cậỨp hễẬ tim maẬch
 Tốản thương thưỨ cậỨp hễẬ tiễu hóa
 Tốản thương thưỨ cậỨp hễẬ tiễu hóa.


Loét da do đè ép
 Loét đè ép là tình traẬng loét khu trú ơả nhưễng nơi biẬ đè ép lậu, do thiễỨu máu tốả
chưỨc gậy hoaẬi tưả tễỨ bào. Loét do đè ép là mốẬt loaẬi thương tậẬt thưỨ cậỨp khá phốả
biễỨn trong lậm sàng.
 Nguyễn nhận

◦
◦
◦
◦
◦
◦

Đè ép
Chà sát, mài mòn
NhiễẬt đốẬ cao
Suy dinh dươễng
Phù

Các bễẬnh lý có thễả: tiễảu đươừng, thiễỨu máu…


Loét da do đè ép
 Có 4 đốẬ
 ĐốẬ 1(đoả da): xuậỨt hiễẬn đoả da vùng biẬ đè ép mà ậỨn xuốỨng khống biễỨn mậỨt
 ĐốẬ 2(sưẬ phốừng nươỨc và hư da): da biẬ moảng dậừn và moảng xuốỨng, hư ơả lơỨp

thươẬng bì nễn gậy phoảng nươỨc
 ĐốẬ 3(hoaẬi tưả): da biẬ hư hoàn toàn, hoaẬi tưả hễỨt lơỨp da xuốỨng tơỨi tốả chưỨc dươỨi
da, loét da lúc này có hình dáng cuảa vễỨt thương sậu
 ĐốẬ 4(vễỨt loét lan rốẬng, hoaẬi tưả sậu): hoaẬi tưả sậu tơỨi cơ xương.


Loét da do đè ép
 ViẬ trí hay loét ???

◦
◦
◦
◦

Nằừm ngưảa
Nằừm nghiễng bễn
Nằừm sậỨp
Ngốừi


Phòng ngưừa loét
 Giáo duẬc bễẬnh nhận???

Phòng ngưừa loét da do đè ép
 Lằn trơả ngươừi bễẬnh tốỨi 1 – 2h /lậừn
 Dùng đễẬm chốỨng loét và gốỨi kễ chốỨng loét
 Traải phằảng gươừng chiễỨu


Phòng ngưừa loét da do đè ép
 VễẬ sinh da hang ngày, nhậỨt là vùng da vùng cuẬt dễễ ưỨ đoẬng phận nươỨc tiễảu,

khống đễả da biẬ ậảm ươỨt.
 Di chuyễản bễẬnh nhận đúng kyễ thuậẬt, khống kéo trươẬt, rơi, va đậẬp cơ thễả ngươừi
bễẬnh khi di chuyễản.
 Dinh dươễng đuả, đa daẬng, phong phú, giàu dinh dươễng và đaảm baảo vễẬ sinh.
 Kiễảm tra da ngày 2 lậừn. Sưả duẬng gương ơả nhưễng viẬ trí khó quan sát như vùng
cùng cuẬt


Điễừu triẬ loét da do đè ép
 Điễừu triẬ toàn thận: dinh dươễng đuả chậỨt, đằẬc biễẬt là đaẬm và vitamin. VễẬ sinh
thận thễả hàng ngày, khống đễả da biẬ ươỨt
 Điễừu triẬ taẬi chốễ

◦
◦

LoaẬi boả đè ép: khống tì đè vào vùng có loét, lằn trơả luận phiễn các tư thễỨ khác, hoằẬc
dung đễẬm có giaảm đè ép luận phiễn.
Làm saẬch vễỨt thương: nễỨu vễỨt loét nống chưa có maảng hoaẬi tưả thì rưảa vễỨt thương, sát

khuậản hàng ngày. NễỨu hoaẬi tưả nhiễừu và vễỨt thương lơỨn thì cậừn đươẬc cằỨt loẬc vố trùng.


Điễừu triẬ loét do đè ép
◦
◦

Kháng sinh toàn thận nễỨu vễỨt thương nhiễễm trùng đe doẬa nhiễễm khuậản huyễỨt.
ChiễỨu đèn tưả ngoaẬi vào ốả loét, bối mốẬt sốỨ thuốỨc vào ốả loét có tác duẬng phòng nhiễễm
khuậản, tằng tái taẬo tốả chưỨc haẬt ốả loét.

◦

Phậễu thuậẬt vá da cơ đễả nhanh liễừn ốả loét.


Thương tậẬt thưỨ cậỨp hễẬ cơ xương
 Loãng xương là tình traẬng giaảm mố xương tương đốỨi so vơỨi thễả tích giaải phậễu
cuảa xương, tiả lễẬ chậỨt vố cơ và hưễu cơ trong xương khống thay đốải.
 Loãng xương toàn thận: tình traẬng bậỨt đốẬng kéo dài cuảa ngươừi bễẬnh gậy nễn
tình traẬng tiễu xương, mậỨt xương, và tằng calci niễẬu tằng phosphates huyễỨt
thanh.
 Loãng xương khu trú

◦
◦

HốẬi chưỨng sudeck
Loãng xương khu trú luận phiễn

DưẬ phòng loãng xương toàn thận
Cho bễẬnh nhận ngốừi dậẬy sơỨm, vậẬn đốẬng sơỨm, tậỨt caả các bài tậẬp vậẬn đốẬng đễừu có
tác duẬng phòng loãng xương
Bài tậẬp có kháng trơả nheẬ, chiẬu troẬng lưẬc hai chận
BễẬnh nhận khống thễả đưỨng có thễả cho bễẬnh nhận đưỨng bàn nghiễng tưừ 30 - 60
phút ngày
ChễỨ đốẬ dinh dươễng: đa daẬng, cận đốỨi, tằng cươừng hễẬ cơ xương
Các biễẬn pháp phòng té ngã cho ngươừi bễẬnh như dùng gậẬy naẬng, khung tậẬp đi,
hươỨng dậễn tậẬp thằng bằừng điễừu hơẬp.


TTTC hễẬ cơ xương: teo cơ
 Teo cơ do bậỨt đốẬng lậu. Sau mốẬt thơừi gian khống vậẬn đốẬng chuả đốẬng thì cơ
bằỨp seễ yễỨu và teo nhoả dậừn. Cơ seễ giaảm sưỨc maẬnh, kích thươỨc và sưẬ đàn hốừi.

 Các loaẬi cơ khác nhau có tốỨc đốẬ teo cơ khác nhau. Cơ tưỨ đậừu đùi, cơ khơỨp
háng, cơ duốễi lưng teo nhanh hơn các nhóm cơ khác aảnh hươảng trưẬc tiễỨp tơỨi
sưẬ di chuyễản và là nguyễn nhận gậy đau lưng.


NhậẬn biễỨt và dưẬ phòng teo cơ
 NhậẬn biễỨt teo cơ
 ???
 Phòng và điễừu triẬ teo cơ

◦
◦
◦

Phòng: bài tậẬp vậẬn đốẬng chuả đốẬng, có kháng trơả và các hoaẬt đốẬng sinh hoaẬt hàng ngày.
gốừng cơ tĩnh trong trươừng hơẬp cốỨ điẬnh bốẬt hoằẬc kễỨt hơẬp xương sau chậỨn thương.
Bài tậẬp thuẬ đốẬng chiả giúp duy trì sưẬ đàn hốừi cuảa cơ.
Dùng điễẬn xung kích thích thậừn kinh cơ đễả phòng teo cơ trong liễẬt cơ.


TTTC hễẬ cơ xương: cưỨn g khơỨp
 CưỨng khơỨp là tình traẬng haẬn chễỨ tậừm vậẬn đốẬng thuẬ đốẬng cuảa khơỨp, nguyễn
nhận taẬi khơỨp, cơ hoằẬc phậừn mễừn quanh khơỨp

 HậẬu quaả: haẬn chễỨ thưẬc hiễẬn di chuyễản và các chưỨc nằng sinh hoaẬt hàng ngày.
 NhậẬn biễỨt: ???


Phòng và điễừu triẬ cưỨn g khơỨp







Bài tậẬp duy trì tậừm vậẬn đốẬng khơỨp thuẬ đốẬng và chuả đốẬng ít nhậỨt 2 lậừn/ngày.
ĐằẬt tư thễỨ đúng
Dùng duẬng cuẬ chiảnh hình, neẬp nghiả đễả phòng co rút cơ phậừn mễừn.
ThưẬc hiễẬn các hoaẬt đốẬng càng ngày càng sơỨm càng tốỨt.
Các trươừng hơẬp co rút khơỨp nheẬ vưừa điễừu triẬ
Các trươừng hơẬp cưỨng khơỨp nằẬng.

TTTC hễẬ cơ xương: cốỨt hóa laẬc chốễ
 CốỨt hóa laẬc chốễ là tình traẬng hình thành xương ơả nhưễng viẬ trí phậừn mễừn như
cơ và quanh khơỨp

 Hay gằẬp ơả bễẬnh nhận có tốản thương thậừn kinh trung ương như liễẬt tuảy, tai biễỨn
máu não, chậỨn thương não. ĐằẬt biễẬt có tình traẬng co cưỨng.

 HậẬu quaả
 ViẬ trí: các khơỨp lơỨn


Cách nhậẬn biễỨt , phòng điễừu triẬ cốỨt hóa laẬc chốễ
 NhậẬn biễỨt: sưng, nóng, đoả taẬi chốễ. XuậỨt hiễẬn tưừ 2 tuậừn đễỨn 12 tháng sau đó
các khơỨp seễ haẬn chễỨ vậẬn đốẬng
 Phòng và điễừu triẬ

◦
◦
◦
◦
◦

TậẬp duy trì tậừm vậẬn đốẬng hàng ngày >= 2 lậừn/ngày
ThuốỨc chốỨng viễm, thuốỨc chốỨng taẬo xương
chiễỨu xaẬ
Tránh gậy các tốản thương thễm cho cơ khơỨp như chậỨn thương hoằẬc tậẬp quá maẬnh, quá
mưỨc có thễả gậy chaảy máu trong cơ khơỨp, đằẬt biễẬt là nhưễng bễẬnh nhận có co cưỨng
Phậễn thuậẬt ít ít nghĩa.

ƯỨ đoẬn g phốải và nhiễễm trùng phốải
 BễẬnh nhận nằừm bậỨt đốẬng lậu thì có nguy cơ nhiễễm trùng phốải vì

◦
◦
◦
◦

Có sưẬ tằng tiễỨt đơừm dãi
Giaảm vậẬn đốẬng, thay đốải tư thễỨ nễn có sưẬ ưỨ đoẬng đơừm dãi trong phốải.
Thống khí phốải giaảm
Suy giaảm sưỨc đễừ kháng.


Nhiễễm trùng phốải
 Biễảu hiễẬn???
 Phòng ngưừa

◦
◦
◦
◦
◦
◦

Lằn trơả thay đốải tư thễỨ thươừng xuyễn
Các kyễ thuậẬt thơả tích cưẬc, thơả hốễ trơẬ phaản xaẬ ho khaẬc đơừm
Vốễ rung, dậễn lưu tư thễỨ, hút đơừm dãi.
Các bài tậẬp chuả đốẬng, thuẬ đốẬng duy trì tậừm vậẬn đốẬng các khơỨp vùng đai vai, làm khoảe cơ
ChễỨ đốẬ dinh dươễng

VễẬ sinh rằng miễẬng và đươừng hố hậỨp trễn saẬch seễ.


TuẬt huyễỨt áp tư thễỨ
 Biễảu hiễẬn

◦

HuyễỨt áp tậm thu giaảm >20 mmHg và nhiẬp tim tằng> 20 nhiẬp/ phút khi thay đốải tư thễỨ
tưừ nằừm sang ngốừi dậẬy hoằẬc đưỨng lễn. Hoa mằỨt chóng mằẬt

◦
◦

Bao nhiễu lậu thì xuậỨt hiễẬn???
Hốừi phuẬc 20 – 72 ngày hoằẬc lậu hơn


DưẬ phòng tuẬt huyễỨt áp tư thễỨ










VậẬn đốẬng sơỨm, hoaẬt đốẬng di chuyễản ngay khi có thễả

Thay đốải tư thễỨ theo chương trình
Nậng đậừu gươừng cao dậừn khi nằừm
Kễ cao chận khi nằừm
ĐưỨng bàn nghiễng dậừn vơỨi muẬc tiễu là 75 đốẬ/20 phút
TậỨt chận hoằẬc bằng chun hai chận và mang đai buẬng
MốẬt sốỨ thuốỨc gậy co maẬch beta blocker, corticoit
ChễỨ đốẬ dinh dươễng đuả diẬch và tằng cươừng muốỨi
Khi haẬ huyễỨt áp xaảy ra, cho bễẬnh nhận nằừm xuốỨng và kễ cao chận.


HuyễỨt khốỨi tĩnh maẬc h
 HuyễỨt khốỨi tĩnh maẬch là biễỨn chưỨng nằẬng và có thễả tưả vong nễỨu biẬ thuyễn tằỨc
đốẬng maẬch phốải.

 Nguyễn nhận

◦
◦
◦

ƯỨ đoẬng
Tằng đống
Tốản thương tĩnh maẬch taẬi chốễ

 ViẬ trí hay gằẬp là tĩnh maẬch bằỨp chận