Bước đầu khảo sát đặc tính hòa tan của dehydroepiandrosteron

BOY TE
TRl/ÔNG DAI HOC Dl/OC HÀ NOI

Ll/ONG VÜ DlfC

BtfOC DÂU KHAO SÂT
DÂC TIN H HÔA TAN CÜA
DEHYDROEPIANDROSTERON
■

KHOÂ LUÂN TÔT NGHEÊP DUÜC SŸ DAI HOC KHÔA 1998-2003

Nguôi huong dân:

GS.TS. Tù Minh Koông
ThS. Nguyên Thanh Hâi
Ncri thuc hiên:
Bô môn Công nghiêp D uüc
Thcfi gian thuc hiên: 03/2003 - 05/2003

Hà Nôi, 2003
66- t


M ) '9 @ A m CfQl

Trong suụ't quõ trinh thicc hiờn dộ ợi em luụn nhõn duac su chợ bõo quy
bõu cỹa cõc thy giõo, cụ giõo cựng su ỹng hụ, dụng viờn tựgia dinh, ban bố.
Trong nhợing dụng õõu ny, xin by tụ long biởt an sõu sac ợi:

GS.TS. Tự Minh Koụng

ThS. NguyờnThanh H ai

Nhợing nguõi dõ truc tiờ'p htiụng dan, giỷp dd em hon thnh khoõ luõn
ny.
Em cỹng xin by ợụ long biờ't an sõu sac tõi ton thộ cõc thy giõo, cụ
giõo a bụ mon Cụng nghiờp Duac, cõc cõn bụ phụng GMP - trudng Dai hoc
Duac dõ tao diộu kiờn, hụ trỗr vờ phuang tien, mõy mục dộ dộ ti hon thnh
dỷng thi han.

H Nụi, thõng 5/2003.
Sinh viờn
Luang VỹDỷc.


MUCLUC
Trang
DAT VAN D E ....................................................................................................... 1
PHÂN 1: TÔNG QUAN ..................................................................................... 2
1.1. Khâi niêm vê dô tan ....................................................................................... 2
1.2. Khâi niêm vê sinh khâ dung...........................................................................2
1.3. Anh huông cüa dô tan tôi sinh khâ dung cüa câc ché phâm thuôc............ 3
1.4. Câc bien phâp tàng dô tan cüa dirac châ't...................................................... 6
1.5. Duoc châ't........................................................................................................ 7
1.5.1. Công thrïc và tên g o i......................................................................... 7
1.5.2. Nguôn gô'c và tâc dung.....................................................................7
1.5.3. Mot sô' thong sô vât lÿ ................................................................... 10
1.6. Câc châ't tàng dô tan...................................................................................... 10
1.6.1. Hydroxypropyl- (3 - cyclodextrin...................................................10
1.6.2. Polyvinylpyrrolidon........................................................................ 11
PHÂN 2: THUC NGHIÊM VÀ KET QUÂ....................................................12

2.1. Nguyên lieu và phuong phâp........................................................................ 12
2.1.1. Nguyên liêu......................................................................................12
2.1.2. Thiétbi. ’.........................................................................................12
2.1.3. Phuong phâp.....................................................................................13
2.2. Kêt quâ và nhân xét:......................................................................................18
2.2.1. Khâo sât sa bô khâ nàng hoa tan trong môt sô dung môi............. 18
2.2.2. Xây dung ducmg chuân dinh luong.................................................19
2.2.3. Ành hucmg cüa hydroxypropyl- p - cyclodextrin tôi dô tan
cüa dehydroepiandrosteron....................................................................... 21
2.2.4. Anh huông cüa polyvinylpyrrolidon dên khâ nàng tao phûc I6ng
cüa
hydroxypropyl|3
cyclodextrin
và
dehydroepiandrosteron.............................................................................. 23
2.2.5. Chê' tao phüc long giüa hydroxypropyl- P - cyclodextrin
và dehydroepiandrosteron bàng phuong phâp sâiy phun suong .............27
2.2.6. Pho nhiêu xa tia X........................................................................ 28
2.2.7. Ché thü dung dich trong nuôc cüa DHEA.................................... 29
2.2.8. Khâo sât dô on dinh cüa câu truc phirc lông.............................. 29
2.2.9. Bàn luàn........................................................................................ 30
PHÂN 3: KÊT LUÂN VÀ DE XUAT............................................................. 31
TÀI LIEU THAM KHÂO
?


CAC CHÜ VIÉT TÂT

AUC

Diên tich dirôi dircmg cong

CTCT

Công thuc câu tao

CTPT

Công thtfc phân tir

DHEA

Dehydroepiandrosteron

DT

Dô tan

G-6-PD

Glucose-6-phosphat dehydrogenase

HPCD

.

Hydroxypropyl-P-cyclodextrin

kl/kl

Khoi luçfng/khoi luang

kl/tt

Khôl luçfng/thé tfch

PL

Phûc long

PVP

Polyvinylpyrrolidon

TLPT

Trong luang phân tu

SKD

Sinh khâ dung

M/L

Mol/lit


DAT VAN DE
Dõc tinh l hoõ ca ban cỹa phõn tỹ duac chat l nhỷng thụng tin quan trong
cn duac quan tõm khi thiột kộ mot dang bo chộ. Cõc thụng tin ny sờ xõc

dinh nhỷng cụng viờc cõn thiột tiộp theo v tir dụ sở tựng burac hon chợnh mot
cụng thỷc bo chộ. Dụ tan l mot trong nhỷng yộu tụ quan trong hng dõu dụi
vụi cõc nh bo chộ. Bụi dụ tan cụ õnh hirụng Ion v xuyờn suụ't ton bụ quõ
trinh xõy dung cụng thỹc. Xõc dinh duac dụ tan cỹa duac chõt v cõc yộu tụ
õnh huụng dộn dụ tan sở gụp phõn dõn dộn thnh cụng trong thiột kộ cụng
thỷc bo chộ.
Trong co thộ, hờ thụng nụi tiột tõc dụng toi moi hoat dụng sụng thụng qua
hormon - mot chõt trung gian hoõ hoc. VI thộ, hoat dụng cỹa hormon cụ vai
tro to lụn dụi vụi cuục sụng con nguụi.
DHEA l mot hormon steroid, cụ nguụn gục tự tuyộn thuỗrng thõn. Mot sụ
kột quõ nghiờn cuu buục dõu cho thõ'y, DHEA cụ nhiốu triờn vong trong lieu
phõp tri lieu thay thộ cỹng nhu phụng, chụng bờnh tõt. Dộ duoc chõt phõt huy
duoc hiốu lue diộu tri, thi viờc thiột kộ cho duỗfc chõt nhỷng dang bo chộ
thich hop l võn dờ cn duoc quan tõm. Trờn thuc tộ, DHEA l mụt duoc chõt
tan rõt ft trong nuục, diờu ny gõy khụ khan trong viờc bo chộ cõc chộ phõm
cỹng nhu han chộ sinh khõ dung cỹa cõc chộ phõm dụ.
Chmh vi thộ, dộ tao tiốn dờ cho viờc hùnh thnh cõc chộ phõm cỹa DHEA,
chỹng tụi tiộn hnh dờ ti ny vụi mue tiờu:
- Khõo sõt sa bụ khõ nõng hụa tan cỹa DHEA trong mot sụ dung mụi.
- Tợm bien phõp lm tõng dụ tan trong nirorc cỹa DHEA.
Vụi hy vong cõi thiờn duac dụ tan cỹa DHEA truục khi ỷng dung vo cõc
chộ phõm bo chộ.

1


PHÂN I - TÔNG QUAN
1.1.

Khâi niêm dô tan

Théo DDVN ni:
" Tan " co nghîa là chât thu (duoc tan nhô néu là châ't rân) duoc hoà tan
trong dung môi tao thành mot dung dich trong suô't, dông nhâ't, không con
phàn tir chat thu.
"Dô tan " là sô' ml dung môi hoà tan duoc lg hoàc 1ml châ't thu.
1.2.

Khâi niêm vè sinh khâ dung

Sinh khâ dung là mot dai luong chî tô'c dô và mire dô hâ'p thu duoc châ't con
nguyên hoat tmh tir mot chê' phâm bào chê' vào tuàn hoàn chung và dua dên co
quandich.[l]
De dânh giâ SKD tô't nhâ't là do duoc câc dâp rïng lâm sàng cüa thuôc hoàc
dinh luong duoc châ't tai vi tri tac dung. Tuy nhiên, trên thuc tê' phàn Ion câc
dâp ung dêu khô xâc dinh (trCr mot sô' truông hop nhu: huyê't âp, nhip tim,...)
và viêc xâc dinh nông dô duoc châ't tai co quan, té chüc trong ca thé là rât khô
thuc hiên. Vî vây theo quan diêm duoc dông hoc, lâ'y nông dô duoc chât trong
mâu dé dânh giâ hiêu quâ diêu tri cüa thuô'c trên ca sa công nhân cô su tuong
quan dông biên giùa nông dô duoc chât trong mâu và noi tâc dung. Nhu vây,
do phàn ânh nông dô duoc chât trong mâu nên SKD gân liên voi tâc dung lâm
sàng cüa thuô'c. [5]
De dânh giâ SKD, phâi xây dung duoc dô thi biên thiên cüa nông dô duoc
châ't trong mâu (hoàc câc dich sinh hoc khâc) theo thôi gian (goi tàt là dô thi
nông dô mâu). Tù sô lieu thu duoc së xâc dinh câc thông sô' duoc dông hoc
cân thiê't cho viêc tînh toân SKD cüa thuô'c nhu:
•

Diên tich duoi duefng cong (AUC): biêu thi nông dô hâ'p thu cüa
duoc châ't tir chê' phâm.

•

Nông dô dînh (Cp): thé hiên cuông dô tâc dung cüa thuô'c.

2




Thi gian dat nụng dụ dợnh (tmax): thộ hiờn toc dụ hõ'p thu cỹa duoc
chat tir chờ' phõm.

Khi dõnh giõ tuong duong sinh hoc, tu chờ' phõm doi chiờu m ta co 2 loai
SKD invivo. SKD tuyờt doi duoc xõc dinh khi ta so sõnh AUC cỹa chờ' phõm
thir voi dung dich tiờm tlnh mach chỹra cựng liộu duoc chat vcd chờ' phõm thu,
vi thuụ'c tiờm tlnh mach duoc xem l co SKD 100%.
SKD tuyờt dụ'i

^

AẽTC
w ^ cua

thuục dõnh giõ

AU
C
w ^ cỹa

thuục tiờm tTnh mach

Khi su dung chờ' phõm dụ'i chiờu l thuụ'c uụ'ng ta cụ SKD tuong dụ'i:
SKD tuong dụ'i =

^

AU
C
w ^ cỹa

thuục dõnh giõ

AIT
C
. w ^ cựa

dung dich uụ'ng

Mot sõn phõm mụi, duoc cụng nhõn vờ hiờu quõ, tmh an ton khi xõc dinh
duoc SKD tuyờt dụ'i hoc dõnh giõ duoc tuong duong sinh hoc vcri mụt chờ'
phõm dụ'i chiờu (chờ' phõm duoc coi l hõ'p tụ't hoc dõ duoc cụng nhõn vờ hiờu
lue tac dung).
1.3. nh huung cua dụ tan dờ'n sinh khõ dung cỹa cõc chờ' phlm thuụ'c
Sinh khõ dung cỹa dang thuụ'c l mot trong nhỹng thuục tợnh quan trong
nhõ't. Mụ'i tuong quan giỹa sinh khõ dung v tinh chõ't l, hoõ cỹa duoc chõ't dõ
duoc nghiờn cỹu trong nhiờu cụng trợnh khoa hoc. Trong dụ, dõng chu nhõ't
l dụ tan v tụ'c dụ tan, dc biờt l vcri cõc chõ't ợt tan [4].
Khi dua mot dang thuụ'c vo trong co thộ, quõ trùnh sinh duoc hoc cỹa
thuụ'c xõy ra nhu sau:

- Duoc chat
- Ta dirac
- K thuõt bo chộ

- Tai vựng
hõ'p thu

Su do 1: Quõ trợnh sinh duoc hoc cỹa dang thuụ'c.


Nhir võy, muụn gõy duac dõp ỷng lõm sng, truac hột duac chõt phõi duac
giõi phụng ra khụi dang thuục, hụa tan tai vựng hõp thu, tựr dụ hõp thu qua
mng sinh hoc vo tun hon mõu v tụi ca quan dợch [1]. Dõc tmh hõp thu
cỹa duac chõt duỗfc dõc trung bai tục dụ khộch tan qua mng v duỗfc mụ tõ
bcfi biởu thỷc toõn hoc, theo dinh luõt Fick, nhu sau:
dQ _ D-A-Kj^Xầ^ "C;)
Ht ~
H

q

\

Trong dụ, D: hờ sụ khộch tan qua mng.
A: diờn tợch tiộp xỹc giỷa mng v vựng hõp thu.
Kft: hờ sụ phõn bụ giỷa mng v vựng hõp thu.
C, : nụng dụ duỗfc chõt tai vựng hõp thu.
C2: nụng dụ duỗfc chõt trong mõu.
Vụi su hõp thu mụt duac chõt xõc dinh, tai vựng hõp thu xõc dinh v vụi su

luõn chuyởn cỹa vong tuõn hon, quõ trinh hụa tan v hõp thu duỗfc chõt l mot
quõ trinh dụng, khi dụ cụng thỷc (1) duỗfc don giõn hụa nhu sau:
= KC{ (2)
dT
1
Trong dụ, K l mụt hng sụ dõc trung cho khõ nng thõm qua mng v
duac xõc dinh dura vo D, A, Kft>h.
Cụng thỷc (2) cho thõy, tục dụ hõp thu (dQ/dt) sờ tng tuyộn tợnh vụi nụng
dụ duỗfc chõt tai vựng hõp thu. Nhu võy, khõ nng hụa tan tai vựng hõp thu cỹa
duỗfc chõt, dõc biờt l vụi duỗfc chõt iù tan, quyột dinh truc tiộp tụi tục dụ hõp
thu v õnh huong tụi sinh khõ dung cỹa chộ phõm [23].
Dụi vụi cõc chộ phõm thuục tiờm - mụt dang thuục luụn dụi hụi duỗfc chõt
phõi cụ nhỷng tiờu chuõn rõt chõt chở vờ dõc tinh hụa l. Trong dụ, DT v tục
dụ tan cụ vai trụ dõc biờt quan trong dụi vụi su phõt triộn mot cụng thỷc thuục
tiờm an ton, hiờu quõ. Hoat chõt dộ pha thuục tiờm, dựng tiờm truc tiộp vo
long mach nhõ't thiột phõi tan hon ton trong nuục (trự mot sụ chộ phõm duỗfc
su dung vụi mue dợch dõc biờt), nhm trõnh nguy ca gõy tõc mach do duỗfc

4


chõt ft tan. Dụi vai cõc thuụ'c tiờm duụi da hoc tiờm bp, do thộ tfch mot lõn
tiờm chợ khoõng mot dờ'n mot vi ml, vợ thộ duoc chõ't phõi co DT thfch hop.
Hon nỷa, theo hai duụng tiờm ny duoc chõ't phõi duoc hõ'p thu tự vi tri tiờm
vo tuõn hon chung, vi thờ' toc dụ hụa tan duoc chõ't co õnh huụng rụ rờt tụi
nụng dụ thuụ'c trong mõu. Nờ'u duoc chõ't co DT thõ'p, cụ thộ khõc phuc bng
cõch chờ' duụi dang hụn dich hoc nhỹ tuong, tuy nhiờn, do duoc chõ't chợ hõ'p
thu vo mõu duụi dang dung dich vi thờ' võn dụi hụi duoc phõi cụ DT thich
hop [1].
Dụ'i vụi cõc dang thuụ'c hõ'p thu tai khoang miờng, do thụi gian luu tai vi tri

hõ'p thu ngn, duoc chõ't phõi duoc giõi phụng v ho tan nhanh chụng dộ cụ
thộ hõ'p thu qua niờm mac. Chfnh vi thộ, dộ dõm bõo sinh khõ dung cỹa chờ'
phõm, duoc chõ't phõi dờ tan.
Dụ'i vụi cõc chờ' phõm dựng theo duụng uụ'ng, hõu hờ't cõc duoc chõ't dờu
duoc hõ'p thu tai vựng da dy - ruụt. De hõ'p thu duoc, duoc chõ't phõi hụa tan
thnh dung dich trong dich tiờu hụa. Nhu võy, khõ nng hụa tan trong dich
tiờu hụa l mot trong cõc yờ'u tụ' cụ vai trụ quyờ't dinh dụ'i vụi su hõ'p thu cỹa
duoc chõ't.
Vụi dang thuụ'c dan, su hõ'p thu duoc chõ't theo duụng truc trng l mụt quõ
trinh hờ't suc phỹc tap, phu thuục vo nhiờu yờ'u tụ' (yờ'u tụ' sinh l, cõc dõc
diởm vờ duoc chõ't, vờ k thuõt bo chờ',..). Tuy nhiờn, chợ duụi dang ho tan
trong niờm dich duoc chõ't mụi thõ'm qua niờm mac, hõ'p thu vo tợnh mach
truc trng. Vi thộ, khõ nng ho tan cỹa duoc chõ't trong niờm dich cụ õnh
huụng lụn tụi toc dụ giõi phụng duoc chõ't ra khụi ta duoc thuục dan v hõ'p
thu qua niờm mac. Hon nỷa, do thộ tfch niờm dich truc trng chợ khoõng 3 ml,
dõy l luong nuục tụi thiờu cõn thiờ't cho su hụa tan duoc chõ't, vi võy dộ dõm
bõo sinh khõ dung cho chờ' phõm duoc chõ't cõn cụ dụ tan thich hop. [5]
Vụi dang thuụ'c hõ'p thu qua da, tmh chõ't l hoõ cỹa duoc chõt cụ y nghùa
cõn ban dụ'i vụi quõ trinh giõi phụng duoc chõ't ra khụi tõ duoc v hõ'p thu qua
da. Trong dụ, DT cỹa mụt duoc chõ't, dõc biờt l duoc chõ't ft tan, quyờ't dinh

5


mỹc dụ v toc dụ giõi phụng nụ ra khụi ta duoc. Do dụ, quyột dinh mure dụ v
tục dụ hp thu qua da v õnh huong tefi sinh khõ dung cỷa chộ phõm thuục.[2]
Nhu võy, doi vụi duoc chat ft tan, dự bo chộ ụ dang thuục no, cụ thộ diờu
tiột quõ trợnh hõp thu bng cõch tac dụng vo khõ nõng ho tan cỹa duoc chõt,
tự dụ tng SKD cỹa chộ phõm.
1.4. Cõc bien phõp lm tng dụ tan DC [4]

DT cỷa duoc chõt chiu õnh huong cỹa nhiờu yộu tụ: cõc dc tmh l hoõ cỹa
duoc chõt, tõc dụng cỹa k thuõt bo chộ, co dia sinh l, bờnh l cỹa ngueri
dựng thuục ...
Dua trờn cõc yộu to õnh huong tụi DT cỹa duoc chõt, thõ'y rng cụ thộ sir
dung phuong phõp khõc nhau nhm tng dụ tan cỹa duoc chõt:
- Thay doi kfch thuục tiởu phõn.
- Lua chon cõu truc theo tmh da hinh.
- Su dung hờ phõn tõn rõn
- Su dung hụn hop dung mụi.
- Thay doi pH dung dich.
- Thay doi cõu truc hụa hoc cỹa phõn tu duoc chõt
-Tao phỹc dờ tan


Trong dụ, phuong phõp tao phrùc dở tan dõ duoc irng dung phộ biộn trong
bo chộ nhõm lm tng DT cỹa duoc chõt. Phỷc giỹa duoc chõt v chõ't mang
duoc chia lm hai loai co bõn: phỹc phõn tỹ, phỹc hoõ tri, vụi cõu truc v
pham vi ỹng dung khõc nhau. Trong nhỹng nõm gõn dõy, nhiờu nghiờn crùu dõ
thnh cụng vụi viờc su dung phiic long nhm tng DT cỹa duoc chõ't. Phu:c
long l mot loai phỹc phõn tỹ, cõu truc phỷc long duoc hùnh thnh khi mụt
phõn tỹ chõ't mang cụ cõu truc rụng v phõn tỹ duoc chõ't ft tan cụ khõ nng

6


long vào khoang rông do. Su hinh thành phirc lông cô thé làm thay doi môt sô
dàc tmh lÿ hôa cûa duoc chât, dàc biêt là làm tàng dô tan, dô én dinh cüa duoc
chât, tù do câi thiên duoc sinh khâ dung cûa chê' phâm.
Trong pham vi dê tài này chung tôi sur dung câc dân chât cyclodextrin làm
tàng dô tan cüa DHEA dua trên co chê' cyclodextrin, vôi câ'u truc dàc biêt cüa

nô sê kê't hop vôi DHEA hinh thành nên môt câ'u truc phirc lông, làm giâm
tmh so nuôc cüa duoc châ't, do dô làm tàng dô tan cüa DHEA trong nuôc.
1.5. Duoc chât
1.5.1. Công thirc và tên goi [23]

DHEA là dehydroepiandrosteron, côn goi là 3-(3-hydroxyandrost-5-en17-on; dehydroisoandrosteron; Prasteron ...
- CTPT: C19H280 2

- TLPT: 288,41

1.5.2. Nguôn gô'c và tâc dung
DHEA là mot trong nhüng hormon steroid quan trong cüa con nguôi, duoc
sàn xuâ't và bài tiê't ra tù tuyê'n thuong thân. DHEA thucfng duoc goi là hormon
“ me ” vi no giüp cho quâ trinh tông hop nên câc hormon khâc trong hê thô'ng
nôi tiê't cüa con nguôi, dâc biêt là câc hormon sinh duc.[20]
Câc nghiên ciîu môi dây cho thâ'y mô'i liên quan chât chë giüa nông dô
DHEA trong ca thê’ vôi câc quâ trinh nàng luong, liên quan dên hê thô'ng mién
dich, vôi bênh tim mach, nâng lue ghi nhô và tuôi tho. Su duy tri DHEA o
mire tuang duang vôi mue cüa thanh niên giüp dâm bâo nàng luong, sinh khi

7


v duy tri mot cõch khoờ manh cõc chỹc nng tu nhiờn, trong dụ cụ hờ thụ'ng
nụi tiột cỹa con nguụi.[8]
Tir nhiờu kột quõ nghiờn cuu, thõ'y rng, DHEA l mot trong nhỹng
hormon la thuụng nhõ't, vụi hoat tfnh sinh hoc phong phỹ v cụ vai trụ quan
trong trong dụi sụ'ng, eu thộ l:
* Ngõn quõ trinh lo hoõ, nõng cao tuoi tho
Su sn xuõ't DHEA cỹa co thộ giõm dn theo tuoi, bõt dõu giõm ụ dụ tuoi

20-30 v giõm dộn 90% ụ dụ tuoi 85. Cõc thỹ nghiờm dõ chợ ra rng, cựng vụi
viờc giõm nụng dụ DHEA trong huyột thanh l nguy co mõc cõc bờnh tuoi gi
v mỹc giõm DHEA lien quan truc tiộp tụi t le tỹ vong cỹa con nguụi.[21]
Cõc nghiờn cuu trờn dụng võt cho thõy cung cõp bo xung DHEA giỹp tng
tri nhụ, thộ trang, tuoi tho so vụi nhụm dụi chỹng.
* Ngõn ngựa bờnh tim mach
Chỹng ta biột rng, cholesterol trong lipoprotein t trong thõp (LDL) l thỹ
pham chmh gõy ra chỹng xo vỹa dụng mach. Nhiờu nghiờn ctru cho thõy, dua
trờn tõc dung giõm t le LDL trong huyột thanh, DHEA cụ khõ nõng ngõn
ngựa xo vỹa dụng mach. [17]
Cõc nghiờn cựu cho thõy, mue dụ thõp cỹa DHEA trong huyột thanh tao
diờu kiờn cho chỹng bờnh phõt triờn v khi cung cõp bo xung DHEA thi mire
dụ trm trong cỷa bờnh giõm rụ rờt, giõm 48% t le tỹ vong do bờnh tim mach
[8, 16].
* Kiộm soõt trong luỗmg ca thộ
Tiờ'n s A.Schwarts, nh nghiờn cuu dai hoc Temple dõ chỹng minh duoc
DHEA cụ tõc dung khoõ enzim G6PD vi thộ ỷc chộ glucose chuyởn hoõ theo
con ducmg pentose phosphat, lm giõm NADPH - mụt chõt cn thiột cho quõ
trợnh tong hop chõ't bộo.[l 1]

8


Nhiêu thi nghiêm trên dông vât dâ duac tién hành dé chûng minh tac dung
chong béo phi cüa DHEA và thây râng, bô xung DHEA dâ làm giâm tÿ le
LDL trong huyét thanh, giâm trong luçfng so vôi nhôm dôi ch ûng.
* Phông chong ung thir
Câc nghiên cûu sinh hoâ cho thây G6DP làm tâng cuông su phât trién cûa
té bào ung thu. Chmh vî thé vôi tâc dung ûc ché enzym G6PD, DHEA duçfc
cho là cô vai trô trong ûc ché su phât trién cüa khôi u [12].

Nhiêu nghiên cûu dâ duçfc tién hành nhàm xâc dinh moi liên hê giûa nông
dô DHEA và nguy c0 mac bênh ung thu, cung câp bô xung DHEA cô tâc
dung ûc ché su phât trién cüa khôl u thuc nghiêm trên chuôt [18].
* Tâng circmg khâ nàng miên dich cüa ccr thé
Suy giâm miên dich duçfc dâc trung bai su roi loan cân bàng cûa hê thông
miên dich. Nhûng roi loan này dâc biêt xây ra à giai doan tuôi già và duçfc thé
hiên à viêc tâng sân xuât câc khâng thé tu dông và giâm sân xuât câc khâng
thé dôi vôi câc khâng nguyên la. Câc nghiên cûu gàn dây cho thây diêu tri vôi
DHEA hoâc DHEA sulfat dâ làm tâng dâp ûng khâng thé dôi vôi câc khâng
nguyên la. [19]
* Câc tâc dung khâc [10,13,15]
Nhiêu nghiên cûu trên dông vât cüng nhu trên nuôi cây té bào cho thây,
DHEA côn cô khâ nàng tâng cuông tri nhô, ngân ngùa quâ trinh suy thoâi té
bào nâo do tuôi già, vî vây cô tâc dung bâo vê té bào nâo khôi bênh
Alzheimer, ngân ngûa stress, giâm nguy ca xuât hiên nhûng rôi loan tâm thàn
và thàn kinh.
Mûc DHEA sulfat trong huyét thanh cô quan hê tuyén tmh vôi tÿ trong
khoâng trong xuang, su giâm DHEA trong huyét thanh là nguy ca dân dén
loâng xucfng, xôp xuang à nguôi cô tuôi.

9


Mac dù su hiëu biêt vê ca chê' tâc dung cûa DHEA và câc châ't chuyën hoâ
cûa nô con nhiêu han chê', song vôi bien phâp cung câ'p bo xung DHEA trên
dông vât thi nghiêm, trên nuôi câ'y tê' bào dâ dem lai nhüng kê't hê't suc khâ
quan và tù dây dâ ma ra nhûng khâ nàng môi dây triën vong trong viêc nâng
cao thë trang cüng nhu diêu tri bênh à nguôi cô tuôi.
1.5.3. Mot so thông so vât lÿ [22]
DHEA à dang bôt kê't tinh màu tràng:

kê't tinh dang kim cô nhiêt dô nông chây: 140 °C - 141°C
kê't tinh dang phiê'n cô nhiêt dô nông chây: 152°C - 153°C
(a )18D=+10,9 (c = 0,4 trong côn)
-

khâ nàng hoà tan: tan trong côn, benzen, ether, tan ft trong chloroform.

1.6. Mot sô châ't làm tàng dô tan
Vôi mue dich tàng DT cüa DHEA bàng phuong phâp tao phu'c lông, trong
dê tài này su dung HPCD vôi vai tro là mot châ't mang cô càu truc rông - cô
khâ nâng tao phu'c lông vôi DHEA, dông thefi dùng PVP vôi mue dich tàng
khâ nâng tao phuc giüa châ't mang và duoc châ't.
1.6.1. Hydroxypropyl -(3- cyclodextrin (HPCD)
HPCD là mot dân chât hydroxypropyl cüa (3 - cyclodextrin.
Câc cyclodextrin cô câ'u truc vông oligosaccharid, gôm cô 6,7 hoàc 8 don
vi a -1,4 -glucopyranose tuong irng vôi câc loai a, P hoàc y - cyclodextrin.
Cyclodextrin cô câc nhôm hydroxyl à phia ngoài và môt hô'c rông à trung tâm
cô duông kmh khoâng 5-8 A0, phia ngoài cô tmh thân nuôc trong khi dô phia
trong lai cô tmh sa nuôc. Chînh câ'u truc này dâ cho phép câc cyclodextrin cô
khâ nâng tao phuc lông vôi nhiêu duoc chât sa nuôc bàng câch giü toàn bô
hoàc môt phàn câc phân tu dô trong khoang rông cüa phàn tu, Trong sô câc
cyclodextrin thi P - cyclodextrin duoc chu ÿ nhiêu hon câ, tuy nhiên do P -

10


cyclodextrin ft tan trong nuôc (khoâng 1,8 %) nên pham vi âp dung hep.Trên
thuc té, câc dân xuât hydroxy propyl cüa (3 - cyclodextrin duçfc su dung rông
râi trong câc công thüc bào ché do cô dô tan cao trong nuôc (khoâng 50%) và
dôc tmh thâp.[7]

Câu truc phân tir cüa HPCD:
ROH.C^

5
ro h 2

Vôi R là nhôm 2-hydroxypropyl

CH3-C H -C H 2OH

TLPT = TLPT ( cüa f3 - cyclodextrin ) + TLPT (cüa gôc R)*hê s6 thé.
= 1135 +58 * ( hê sô thé ).
Cyclodextrin là mot chât tao phüc duoc su dung pho bién trong công
nghiêp bào ché. Nhiêu nghiên cüu cho thây viêc tao phüc vôi cyclodextrin
hoâc câc dân chât cüa nô dâ tâc dông dén nhiêu dâc tmh lÿ hôa cûa duoc chât,
nhu: dô on dinh (vê trang thâi vât lÿ, câu truc hoâ hoc*...), dô tan, tôc dô tan,
sinh khâ dung và hoat tmh sinh hoc,...[21]
1.6.2. Polyvinyl pyrolidon [7]
CTCT:
- CTPT: (C6U ^ O \
I

-c h -

-TLPT: 10.000-100.000.
c h 2-

n

11

Câc PVP khâc nhau duoc phân biêt dua vào giâ tri K. Giâ tri này duoc tmh
dua vào dô nhôt cüa mot dung dich PVP cô nông dô xâc dinh. Cô nhiêu loai
PVP, nhân câc giâ tri cûa K tù" 10 - 120.
* Tmh châ't: PVP là bot min, màu trang, không mùi. Tan tô't trong acid,
chloroform, ceton, methanol và nuôc, không tan trong ether, câc hydrocacbon
và dàu khoâng. Trong nuôc, nông dô cüa dung dich bi han ché bôi dô nhôt cüa
dung dich thu duoc. PVP cô khâ nàng làm tàng dô tan, tôc dô tan cûa nhiêu
duoc châ't ft tan, duoc ung dung pho bién trong bào ché vôi vai trô là châ't két
dfnh, châ't phân tân, châ't làm tàng dô tan ...
PHÂN II - PHÂN THITC NGHIÊM
2.1. Nguyên lieu và phuong phâp
2.1.1. Nguyên lieu
* DHEA: TLPT = 288,41; Chang Zhou Médical Raw Material Factory;
( hàm luçfng >=99% )
* HPCD: müc dô thé 4,6; TLPT = 1401.8; Deli Biochemical Ind. Ltd.
Xian (Trung Quô'c)
* PVP - K 30; dimethylsulfoxid; propylen glycol; polyethylen glycol;
isopropyl palmitat; dimethicol; paraffin; dàu Silicon (Hàn Quô'c).
* Ethanol; acetyl acetat (Trung Quô'c).
* Triethyl citrat (Dire)
Tâ't câ câc hôa châ't dêu dat tiêu chuân duoc dung.
* Acetonitril cho HPLC (Fisher Chemical).
2.1.2. Thiê't bi
*Mây sâ'y phun: Büchi Mini Spray Dryer B - 191
*Mây sâc kÿ long hiêu nâng cao: Shimadzu

12

*Mây khuâ'y siêu âm: Ultrasonic LC 60 H
*Mây quang pho nhiêu xa tia X: Siemens D5000
* Cân phân tfch: Sartorius
*Lirai rây sô' 200
*Dung eu thuÿ tinh, chày cô'i sir.
2.1.3. Phircmg phâp
2.1.3.1. Phuang phâp xâc dinh dô trong cüa dich hoà tan:
* Dung eu: là môt bô dung eu de soi gôm:
- Mot bàng màu den không bông, dung thâng dung.
- Mot bàng màu tràng không bông, dung thâng düng, canh bàng den.
- Nguôn ânh sâng tràng
*Phuang phâp tien hành:
- Quay trôn nhe nhàng ô'ng nghiêm, quan sât khoâng 5 giây truôc bàng
màu tràng sau dô tien hành làp lai vôi bàng màu den.
2.1.3.2. Phirong phâp khâo sât sa bô dô tan
Theo duac diën Viêt Nam II, tâp El dô tan duoc phân loai nhu sau:
Dô tan
Rât tan
Dê tan
Tan
Hai tan
Khô tan
Rat khô tan
Thuc tê' không tan

Sô' ml dung môi hoà tan lg diroc
chât
<1
> 1 -1 0

> 1 0 -3 0
> 30 - 100
> 100-1000
> 1 000 - 10 000
> 10 000

* Thu nghiêm 1: Thü à nguông tan:

13


Lây chmh xâc 1 ml dung môi càn khâo sât

1
Thêm 100 mg DHEA

I
Siêu âm 15 phüt

1
Ôn dinh 30 phüt

I
Kiê’m .tra dô trong cüa dung dich
______________ 1_______________

r

i

1

Dung dich quâ bào hoà

,

Dung dich trong suôt

'1

'i

Thu nghiêm 2

Thu nghiêm 3

* Thu nghiêm 2:
Tiéjp tue thêm dung môi dén khi thu duoc dung dich trong suôt hoàc khi
thêm dén 10 ml/lmg DHEA.
* Thu nghiêm 3:
Tiép tue thêm duoc chât dén khi thu duoc dung dich bào hoà hoàc khi dat
hàm luong lg/ml.
2.I.3.3. Phuong phâp dinh Iirong DHEA
* Nguyên tâc:
Dinh luong bàng HPLC sau khi xây dung duông chuan.
* Diêu kiên phân tich HPLC:

14

- Dựng cụt Supelcosil LC - 18 (7,5 cm * 2 mm; 3 p.m)
- Thộ tfch mõu tiờm 5 |_tl
- Detector UV duỗfc chon X = 293 nm
- Pha dụng Acetonitril - nuục vụi t le 70 : 30
- Tục dụ dụng 0,2 ml/phỹt
2.I.3.4.

Phuong phõp xõc dinh dụ tan cỹa DHEA trong cõc mõu thỷf
Lõy mụt thộ tich xõc dinh dung dich mõu cn khõo sõt

I
Bo ho DHEA trong dung dich

I
Siờu õm trong thụi gian xõc dinh

I
/?

^

s

On dinh 2 giụ a diờu kiờn phụng

I
Loc qua giõy loc

1

'
Loc qua mng loc 0,45 p.m

1

'

Pha loõng bng pha dụng

I
Dinh luỗmg DHEA ho tan bng HPLC

15


2.1.3.5. Phuong phâp tao phurc long giûa HPCD và DHEA à dang ran
Pha câc dung dich HPCD trong nuôc à câc nông dô xâc dinh

I
Bâo hoà DHEA

I
Siêu âm trong 2 giô

I
A
7
On dinh trong 12 giô ü nhiêt dô phông

1

’

'

Loc qua giây loc

1

'

Sây phun suorng dich loc thu duçfc.
* Dièu kiên sây phun suong:
- Nhiêt dô khi vào: 200° C
- Toc dô bom nhu dông: 65%
- Bam hüt khi thâi: 95%
-Toc dô khi vào: 600
-Nhiêt dô khi ra: 7 3 °C -8 6 °C
2.1.3.6. Phuong phâp dinh luong DHEA trong phu'c long
Cân chfnh xâc mot luong xâc dinh phirc long
▼
Hoà tan trong pha dông

1
Dinh luong DHEA hoà tan bàng HPLC

16


2.I.3.7. Phuong phâp tao hôn hop vât lÿ cüa HPCD và DHEA

Cân DHEA và HPCD vôi tÿ le 1 : 10 vê khôi luong

I
Trôn dèii hôn hop trong coi su

1
Rây 2 làn qua luôi rây 200
2.1.3. 8. Phu'üng phâp pho nhiêu xa tia X
- HPCD, DHEA, hôn hop vât lÿ, phuc long duoc do pho nhiêu xa tia X dê
so sânh.
2.1.3.9. Phuong phâp xâc djnh dô âm
-Xâc dinh dô âm bàng phuong phâp cân:
Cân 1 luong bot xâc dinh

I
Sây ô 105° C dén khôi luong không d6i

i
On dinh trong bïnh hüt âm 1 gid

i
Cân luong bôt thu duoc
2.1.3.10. Phuong phâp kiém tra dô on dinh cüa phtic long
- Phuc lông sau khi thu duoc tù bînh sây duoc dë trong tüi nylon km, dë
trong bînh hüt âm, à diêu kiên phông, sau 1 thâng; 3 thâng dem hôa tan trô lai
trong nuôc.
- Quan sât dich hôa tan thu duoc.
2.1.3.11. Phucmg phâp xâc dinh hâng so cân bàng ta phirc [21]

/£ ■

f |c l "Ï3 L

17

V \ 6// 0/0?


Quõ trinh tao phu'c lụng (t lờ 1:1) giỷa chõt ft tan S v chõt mang L xõy ra
theo cõn bng sau:
S

+

L

7*

SL

Khi dụ hng sụ cõn bng durac xõc dinh theo cụng thrùc:
K= [M]
[S].[L]
Nộu mụt dõc tmh cỹa chõt ft tan thay doi khi tao phu'c vụi chõt mang thù
viờc xõc dinh dõc tmh dụ theo nụng dụ chõt mang sờ l ca sụ de xõc dinh hng
sụ cõn bng tao phuc. Cụ nhiờu dõc tmh cụ thộ sỹ dung cho mue dich ny. Dụi
vụi phu'c 1:1, mot sụ phuong phõp thụng dung thuụng dựng l: do phộ, phộp
thỹ hoat tmh hoõ hoc, phộp do diờn thộ, phộp thỹ dụ tan, phộp phõn tfch tham
tõch.
Trong pham vi dờ ti, khõo sõt dõc tmh dụ tan theo nụng dụ chõt mang,
khi DT phu thuục tuyộn tmh vụi nụng dụ thi hng sụ cõn bng (K1;1) duoc

xõc dinh theo cụng thue:
K ằ = ---- ----C0.(\-s)

(5)

Trong dụ, s l dụ doc cỹa duụng tuyộn tmh biởu diởn mụi quan hờ giợra dc
tmh cỹa chõt ft tan v nụng dụ chõt mang. C0l nụng dụ chõt ft tan trong dung
dich khụng cụ chõt mang.
2.2. Kột quõ thuc nghiờm v nhõn xột
2.2.1. Khõo sõt sa bụ vờ' khõ nng ho tan cỹa DHEA
Trong pham vi dờ ti, tiộn hnh dinh tmh khõ nng ho tan cỹa DHEA
trong mot sụ dung mụi duoc sỹ dung phụ biờn trong cõc dang bo chộ.
Kột quõ vờ khõ nng ho tan v DT gõn dung cỹa DHEA dirỗfc trinh by
trong bõng 1.

18


Bàng 1: Ket quâ sa bô vê dô tan cüa DHEA trong mot sodung môi
tinh khiê't
Dung môi

Dô tan gân dung (mg/ml)

Dimethyl sulfoxid

-110

Ethanol

-110

Ethyl acetat

-100

Propylen glycol

-33,3

Triethyl citrat

-33,3

Polyethylen glycol

-14,3

Isopropyl palmitat

~7,7

Dimethicol

<0,01

Thuc té

Paraffin

<0,01

không tan

Dâu Silicon

<0,01

Glycerin

<0,01

Ngirông tan
Dë tan
Tan

Hoi tan

Kho tan

2.2.2. Xây dung dirômg chuan dinh lirong
De phuc vu cho viêc xâc dinh hàm lirçmg duoc chât trong câc dung dich thü
theo phuong phâp HPLC, tien hành xây dung duong chuân nhàm xâc dinh
khoâng tuong quan tuyén tmh giüa diên tfch pic và nông dô dung dich DHEA
tuong üng dem dinh luong.

19


Thuc hiên khào sât sur phu thuôc tuyên tmh cüa diên tich pic theo hàm

luong bàng câch pha mot dây dung dich cüa DHEA chuân trong pha dông cô
nông dô tir 0,05-1,548 (mg/ml).
Thuc hiên chay sàc kÿ theo diêu kiên dâ nêu.
Duông cong chuân dô duoc trinh bày theo hinh 1.
Nông dô
DHEA
(mg/ml)

- '

1.5 -

1-

0.5 -

0

-

0

50000

100000

150000

200000

250000

Diên tich pic

Hinh 1. Su phu thuôc giùra nông dô DHEA và diên tich pic.
Vôi hê sô tuong quan r2= 0,999 cho thây giüa nông dô DHEA trong mâu
thü và dâp ung diên tich pic cô môi quan hê tuyên tmh chât chê vôi nhau trong
khoâng nông dô dâ khâo sât.
Phuong trinh hôi quy là: y = 6,46936.10‘5*x - 0,00888949
Trong dô x là diên tich pic
y là nông dô chat tan (mg/ml).

20


Phuong trinh duỗrc su dung dở tmh nụng dụ DHEA trong cõc mõu nghiờn
cUu.
2.2.3. nh huong cỷa HPCD dộn dụ tan cỹa DHEA trong nirục
- Su dung cõc dung dich trong nuục cỷa HPCD cõc nụng dụ khõc nhau.
- Xõc dinh dụ tan cỹa DHEA trong cõc dung dich dụ theo phuong phõp dõ
nờu.
* Diờu kiờn ho tan:
- thụi gian siờu õm: 2 giụ.
- nhiờt dụ: 25C
Hm luong HPCD tợnh theo khụi luong chõt khan. Kột quõ duỗfc trinh by ụ
bõng 2, cõc giõ tri duoc tmh trung bợnh cỹa 3 ln thuc nghiờm.
DT cỹa DHEA trong mõu thu
Hờ sụ tõng dụ tan = _________________________
DT cỹa DHEA trong nuục

T le mol (HPCD:DHEA)
M HI-CI)mDHEA

Trong dụ, mHPCD; mDHEAlõn luỗft l khụi luong (g) cỷa HPCD; DHEA
Mdhea; M hpcd ln luỗft l khụi ltfỗrng mol cỹa DHEA; HPCD