Văn hóa doanh nghiệp ngân hàng TMCP đầu tư và phát triển việt nam

L IăCAMă OAN
Tôi cam đoan r ng lu n v n này “V n hóa doanh nghi p Ngân hàng TMCP
u t và Phát tri n Vi t Nam” là bài nghiên c u c a chính tôi.
Ngo i tr nh ng tài li u tham kh o đ

c trích d n trong lu n v n này, tôi cam

k t r ng toàn ph n hay nh ng ph n nh c a lu n v n này ch a t ng đ
ho c đ

c s d ng đ nh n b ng c p

nh ng n i khác.

Không có s n ph m/nghiên c u nào c a ng
v n này mà không đ

i khác đ

c s d ng trong lu n

c trích d n theo đúng quy đ nh.

Lu n v n này ch a bao gi đ
tr

c công b

c n p đ nh n b t k b ng c p nào t i các

ng đ i h c ho c c s đào t o khác.

Thành ph H Chí Minh, ngày 28 tháng 05 n m 2015
Ng

iăcamăđoan

Lê Th Thúy Huy n


M CL C
TRANG PH BÌA
L IăCAMă OAN
DANH M C CH

VI T T T

DANH M C B NG BI U, PH L C
TÓM T T N I DUNG
PH N M

U

1. Lý do ch n đ tài lu n v n (tính c p thi t c a đ tài lu n v n): ..................................1
2. M c tiêu nghiên c u ....................................................................................................1
3.

it

4. Ph

ng và ph m vi nghiên c u: ..............................................................................2

ng pháp nghiên c u: ............................................................................................2

4.1. Nghiên c u đ nh tính ..............................................................................................2
4.2. Nghiên c u đ nh l

ng ...........................................................................................2

4.3. Ph

ng pháp thu th p thông tin ..............................................................................2

4.4. Ph

ng pháp x lý s li u ......................................................................................3

5. K t c u c a lu n v n:...................................................................................................3
CH

NGă1:ăC ăS

LÝ LU N V V NăHịAăDOANHăNGHI P .......................5

1.1. Khái ni m chung v v n hóa ..................................................................................5
1.2. V năhóaădoanhănghi p ............................................................................................6
cătínhăc ăb n c aăv năhóa doanh nghi p..........................................................6

1.3.

1.4. Các thành ph n c u t o c aăV năhóaădoanhănghi p ...........................................7
1.4.1. Th c th h u hình ..................................................................................................7

1.4.2 Các giá tr đ

c tuyên b ......................................................................................11

1.4.3. Các giá tr ng m đ nh n n t ng ............................................................................12
1.5. Các y u t

nhăh

ngăđ năv năhóaădoanhănghi p .............................................14

1.5.1. V n hóa dân t c ...................................................................................................14
1.5.2. Nhà lưnh đ o- ng
1.5.3.

i t o ra nét đ c thù c a doanh nghi p ..................................16

c đi m ngành ngh ..........................................................................................17

1.5.4. Nh n th c và s h c h i các giá tr c a v n hoá doanh nghi p khác.................
17
1.5.5. L ch s hình thành doanh nghi p .........................................................................17


1.6. Mô hình VNDN .....................................................................................................18
1.6.1. Phân lo i mô hình VHDN ....................................................................................18
1.6.2. Công c nh n d ng lo i hình v n hóa t ch c (OCAI) .......................................22
1.6.3. Các gi i pháp qu n tr và phát tri n v n hóa doanh nghi p .................................25
1.7. Cácăgiaiăđo n hình thành c aăv năhóaădoanhănghi p .......................................27
1.7.1. Giai đo n đ u .......................................................................................................27

1.7.2. Giai đo n gi a ......................................................................................................28
1.7.3. Giai đo n chín mùi và nguy c suy thoái: ...........................................................28
1.8. Kinh nghi m phát tri năV năhóaădoanhănghi p c a m t s đ năv .................29
1.8.1. Kinh nghi m xây d ng và phát huy v n hóa doanh nghi p t i FPT ................... 27
1.8.2. V n hóa Ngân hàng B u đi n Liên Vi t .............................................................30
1.8.3. V n hóa Ngân hàng TMCP Ngo i th
CH

ng Vi t Nam..........................................30

NGă 2:ă TH C TR NGă V Nă HịAă DOANHă NGHI P T I NGÂN

HẨNGăTMCPă

UăT ăVẨăPHÁTăTRI N VI T NAM ........................................32

2.1. Gi i thi u v BIDV ...............................................................................................32
2.1.1. Gi i thi u chung v BIDV ...................................................................................32
2.1.2. L ch s hình thành và phát tri n ..........................................................................32
2.1.3. C c u t ch c và qu n lý ...................................................................................33
2.1.3.1.C c u t ch c ........................................................................................... 33
2.1.3.2.C c u t ch c qu n lý c a t ng chi nhánh.................................................. 36
2.1.4. C c u lao đ ng ...................................................................................................37
2.1.5. K t qu ho t đ ng kinh doanh .............................................................................38
2.2. Th c tr ngăv năhóaădoanhănghi p t i BIDV ......................................................40
2.2.1. Các y u t c u thành v n hóa doanh nghi p t i BIDV........................................40
2.2.1.1. Th c th h u hình .............................................................................................40
2.2.1.2. Các giá tr đ c tuyên b ..................................................................................52
2.2.1.3. Các giá tr ng m đ nh........................................................................................57
2.2.2. ánh giá các c p đ mà doanh nghi p đang xây d ng .......................................62

2.3. Nh n di n mô hình VHDN...................................................................................64
CH

NGă 3:ă M T S

GI I PHÁP DUY TRÌ VÀ PHÁT TRI Nă V Nă HịAă

DOANH NGHI P T I BIDV ....................................................................................71


3.1. M că tiêuă vƠă đ nhă h

ng c aă BIDVă đ nă n mă 2020,ă t mă nhìnă đ n n mă

2030.................71
3.1.1. M c tiêu, t m nhìn ...............................................................................................71
3.1.2. Giá tr c t lõi ........................................................................................................71
3.1.3.

nh h

3.1.4.

nh v th tr

ng giá tr s n ph m d ch v ..................................................................71
ng ................................................................................................72

3.2. Thi t l p các m c tiêu ...........................................................................................72
3.2.1. M c tiêu riêng ......................................................................................................66

3.2.2. M c tiêu chung ....................................................................................................67
3.3.

xu t th c hi n t ng quát .................................................................................74

3.4.Gi i pháp nh m duy trì và phát tri năv năhóaădoanhănghi p t i BIDV ..........75
3.4.1. Gi i pháp phát tri n v th c th h u hình......................................................75
3.4.1.1. T ng c

ng đ u t v t ch t, qu ng bá th

ng hi u .........................................75

3.4.1.2. Thay đ i logo, slogan t ng s nh n bi t c a khách hàng .................................76
3.4.1.3. Nâng cao ch t l

ng đ i ng cán b , nhân viên ..............................................76

3.4.1.4. Nâng cao kh n ng giao ti p c a cán b giao d ch ngân hàng khi ti p xúc tr c
ti p v i khách hàng ........................................................................................................77
3.4.1.5. T ng c

ng giao ti p bên trong và bên ngoài duy trì hình nh BIDV .............79

3.4.1.6. Cung ng s n ph m đáp ng nhu c u th tr
khách hàng

ng, gia t ng d ch v ch m sóc

............................................................................................................80

3.4.2. Gi i pháp v nh ng giá tr tuyên b ................................................................81
3.4.2.1.Tri n khai t m nhìn, s m nh ............................................................................81
3.4.2.2. C ng c Giá tr c t lõi ......................................................................................82
3.4.3. Gi i pháp c ng c và phát huy nh ng giá tr ng măđ nh n n t ng ..............84
3.4.3.1. Ng

i lưnh đ o là t m g

ng ..........................................................................84

3.4.3.2. Công tác tuy n d ng, đào t o ...........................................................................85
3.4.3.3. Ch đ khen th

ng, đưi ng và x ph t ..........................................................86

3.5. Các gi i pháp hoàn thi n mô hình VHDN ..........................................................89
3.5.1. Nh ng gi i pháp đ duy trì VH gia đình ............................................................89
3.5.2. Nh ng gi i pháp đ gi m b t đ c tính c a VH c p b c .....................................89
3.5.3. Nh ng gi i pháp đ t ng đ c tính c a VH sáng t o ............................................ 90


K T LU N ..................................................................................................................92
TÀI LI U THAM KH O
PH L C


DANHăM CăCH ăVI TăT T
Ch vi t t t
BIDV

N i dung
Ngân hàng TMCP

u t và Phát tri n

Vi t Nam
CBCNV

Cán b công nhân viên

HO (Head-Office)

H i s Chính

NHBL

Ngân hàng bán l

TCTD

T ch c tín d ng

OCAI

Organization

Culture

Instrument (Công c đo l

doanh nghi p)
VHDN

V n hóa doanh nghi p

VPD

V n phòng đ i di n

Assessment
ng v n hóa


DANHăM CăB NGăBI U,ăPH ăL C
1. Danh m c hình
Hình 1.1: Mô hình VH đ

c đo l

ng b ng công c OCAI ......................................... 23

Hình 1.2: Mô hình Qu n tr v n hóa doanh nghi p ...................................................... 27
Hình 2.1: C c u t ch c t i BIDV ............................................................................... 34
Hình 2.2: C c u t ch c t i Chi nhánh ........................................................................ 37
Hình 2.3: C c u lao đ ng theo trình đ , đ tu i lao đ ng, theo gi i và theo đ n v
kinh doanh ..................................................................................................................... 38
Hình 2.4: C c u thu nh p ............................................................................................. 59
Hình 2.5: Thu nh p c a các TCTD n m 2013............................................................... 60
Hình 2.6: Thu nh p bình quân tháng c a 14 ngân hàng trong n a đ u n m 2014 ........ 60
Hình 2.7: K t qu ch y công c OCAI ......................................................................... 65

2. Danh m c b ng
B ng 1.1: Khung giá tr c nh tranh ............................................................................... 24
B ng 2.1: Quá trình hình thành và phát tri n c a BIDV ............................................... 33
B ng 2.2: K t qu ho t đ ng kinh doanh c a BIDV ..................................................... 39
B ng 2.3: K t qu kh o sát đánh giá c a CBCNV v VHDN c a BIDV ..................... 63
B ng 2.4: K t qu ch y công c OCAI ........................................................................ 64
3. Danh m c ph l c
Ph l c 1: Th m dò ý ki n Ban lưnh đ o BIDV
Ph l c 2: Th m dò ý ki n CBCNV t i chi nhánh BIDV
Ph l c 3: B Quy chu n đ o đ c và Quy t c ng x

BIDV


TịMăT TăN IăDUNG
Lu n v n này đ

c th c hi n v i m c tiêu tìm hi u các y u t c u thành nên

v n hóa doanh nghi p; mô hình v n hóa doanh nghi p hi n t i và t
hàng

ng lai c a Ngân

u t và Phát tri n Vi t Nam. Các nhân t c u thành nên v n hóa doanh nghi p

g m có ba nhân t là: (i) Th c th h u hình, (ii) Các giá tr tán thành, (iii) Các giá tr
ng m đ nh và b n mô hình v n hóa doanh nghi p hi n nay là mô hình v n hóa gia
đình, mô hình v n hóa sáng t o, mô hình v n hóa th tr

ng và mô hình v n hóa c p

b c; trong đó, mô hình v n hóa gia đình và mô hình v n hóa c p b c là mô hình đang
hi n h u t i BIDV và mô hình mong mu n trong t

ng lai c a doanh nghi p là duy trì

mô hình v n hóa gia đình, gia t ng mô hình v n hóa sáng t o t i BIDV.
th c hi n nghiên c u này, lu n v n đư s d ng các nghiên c u v lý thuy t
và các nghiên c u v th c nghi m tr

c đây v v n hóa doanh nghi p, trong đó đ c

bi t chú tr ng t i các nhân t các y u t c u thành nên v n hóa doanh nghi p; mô hình
v n hóa doanh nghi p.
Nghiên c u đư s d ng các thông tin d li u t báo cáo tài chính c a BIDV giai
đo n 2011-2014, k t qu kh o sát t 100 CBCNV BIDV am hi u v v n hóa doanh
nghi p. Nghiên c u s d ng mô hình OCAI (Kim Cameron& Robert Quinn, 2005) đ
tìm hi u v mô hình v n hóa doanh nghi p c a BIDV và mô hình c a Schein (2004)
đ đánh giá v các y u t c u thành nên v n hóa doanh nghi p. K t h p v i phân tích
mô hình là vi c phân tích môi tr

ng bên trong và bên ngoài; t ng h p ý ki n c a Ban

lưnh đ o BIDV v đi m m nh, đi m y u trong v n hóa doanh nghi p BIDV t đó rút
ra đ nh h

ng phát tri n cho v n hóa doanh nghi p c a BIDV.

K t qu cho th y mô hình v n hóa doanh nghi p c a BIDV là mô hình v n hóa

gia đình (chính) và mô hình v n hóa c p b c (ph ); tuy nhiên theo đ nh h
tri n và mong mu n c a CBCNV thì mô hình v n hóa trong t

ng lai c a BIDV là mô

hình v n hóa gia đình (chính) và mô hình v n hóa sáng t o (ph ).
song v i nh ng thành tích có đ

ng phát

ng th i, song

c thì m t s y u t c a v n hóa doanh nghi p c a

BIDV nh s n ph m, d ch v , ch đ h u m u ch a t t, slogan gây khó nh ....
T các k t qu phân tích, nghiên c u đư đ a ra các khuy n ngh v i BIDV hi n
nay nh m duy trì và phát tri n v n hóa doanh nghi p c a BIDV.


1

PH NăM ă

U

1. LỦădoăch năđ ătƠiălu năv nă(tínhăc păthi tăc aăđ ătƠiălu năv n):
Ngày nay, v n hóa doanh nghi p đóng vai trò quan tr ng trong s hình thành và
phát tri n c a doanh nghi p. B i vì, v n hóa doanh nghi p đ

c t o l p trên c s

s k t h p hài hòa các y u t c n thi t trong doanh nghi p, t o s g n k t t ng cá
th trong t p th doanh nghi p, t p h p, phát huy m i ngu n l c con ng
t ng nhi u l n giá tr c a t ng ngu n l c con ng

i, làm gia

i đ n l , góp ph n vào s phát

tri n b n v ng c a doanh nghi p; m t doanh nghi p có v n hóa m nh s t o ra s
th ng nh t và tuân th cao c a m i thành viên đ i v i t ch c; m t khác xây d ng
v n hóa doanh nghi p là m t yêu c u t t y u c a chính sách phát tri n th
vì thông qua hình nh v n hóa doanh nghi p s góp ph n qu ng bá th
doanh nghi p.

i v i Ngân hàng TMCP

ng hi u

ng hi u c a

u t và Phát tri n Vi t Nam (BIDV)

c ng th ; sau h n 57 n m v i v n hóa đư đ

c xây d ng đư giúp BIDV tr thành

m t trong nh ng ngân hàng hàng đ u trong n

c và đ

c bi t đ n trên th gi i. Tuy

nhiên, th i đi m hi n nay BIDV đang trong quá trình thay đ i ho t đ ng sau khi c
ph n hóa; đ ng th i ti p nh n m t b
Ngân hàng TMCP Phát tri n nhà

c chuy n m i khi th c hi n sáp nh p v i

ng b ng Sông C u Long (MHB); do đó trong

doanh nghi p, v n hóa đang d n có nh ng nét đ i m i. Nh ng li u nh ng nét thay
đ i đó có phù h p v i t m nhìn, chi n l
d ng trong t

c và giá tr c t lõi mà BIDV mu n xây

ng lai hay không?. Vì v y, c n có m t nghiên c u đánh giá, phân tích

mô hình v n hóa doanh nghi p hi n h u, nh ng nét thay đ i trong mô hình hi n t i
và so sánh v i mô hình mà BIDV mong mu n xây d ng trong t

ng lai làm c s

cho quá trình hòan thi n và phát tri n v n hóa doanh nghi p trong t

ng lai. Do đó,

tác gi đư quy t đ nh ch n đ tài “V năhóaădoanhănghi p t i Ngân hàng TMCP
uăt ăvƠăPhátătri n Vi t nam” làm lu n v n t t nghi p cho mình.

2. M cătiêu nghiênăc u
-

ánh giá th c tr ng các y u t c u thành v n hóa doanh nghi p t i BIDV.
T đó, đ a ra ki n ngh gi i pháp đ rút ng n nh ng kho ng cách đó đ t ng

b

c giúp BIDV b o t n và phát tri n n n v n hóa mang nhi u b n s c c a ngành


2

Ngân hàng.
-

Xác đ nh mô hình v n hóa doanh nghi p hi n nay và mô hình v n hóa

doanh nghi p trong mong mu n t i BIDV, phát hi n nh ng kho ng cách gi a th c
t i và giá tr mong mu n c a v n hóa doanh nghi p mà BIDV mu n xây d ng trong
t

ng lai.

3.

iăt

ngăvƠăph măviănghiênăc u:

-

it

ng nghiên c u c a lu n v n là v n hóa doanh nghi p và các y u t c u

thành nên v n hóa doanh nghi p nói chung và c a BIDV nói riêng.
-

Ph m vi nghiên c u ch gi i h n t i các chi nhánh Ngân hàng TMCP

u t và

Phát tri n Vi t Nam t i TPHCM và s li u nghiên c u t giai đo n 2011-2014. Bao
g m các CBCNV và lưnh đ o v i ph

ng pháp ch n m u. Th i gian nghiên c u,

kh o sát t 02/2015 đ n 03/2015.
4. Ph

ngăphápănghiênăc u:

4.1. Nghiên c uăđ nh tính
-

Ph ng v n tay đôi v i chuyên gia đ tìm ra các y u t c u thành nên v n hóa

doanh nghi p đ xây d ng b ng câu h i nh m đánh giá th c tr ng các y u t c u
thành nên v n hóa doanh nghi p nói chung và c a BIDV nói riêng.

ng th i, đ a

ra nh n xét, đánh giá v th c tr ng VHDN t i BIDV c ng nh đ nh h

ng phát

tri n c a BIDV trong giai đo n 2015-2030.
-

S d ng b ng câu h i trong ph n m m công c OCAI.
4.2. Nghiên c uăđ nhăl

ng

Tác gi xây d ng b ng câu h i d a trên k t qu nghiên c u đ nh tính và công c
OCAI đ phân tích th c tr ng VHDN t i BIDV.

c ti n hành b ng cách: tác gi

ti n hành kh o sát 100 CBCNV c a BIDV am hi u v VHDN (trong đó lưnh đ o
chi nhánh 32 ng
ph

i và nhân viên 22 ng

ng pháp th ng kê s d ng g m phân tích t n s , trung bình.
4.3. Ph

-

i, lưnh đ o c p phòng 46 ng

ngăphápăthuăth p thông tin

Thông tin th c p:

i). Các


3

o Ngu n tài li u n i b : Báo cáo c a BIDV nh : Báo cáo th

ng niên,

báo cáo tài chính,..; thông tin t các n ph m l u hành n i b c a
BIDV.
o Ngu n tài li u bên ngoài: Báo cáo tài chính c a các t ch c tín d ng
khác nh NH Vietcombank, ACB, ... và các thông tin trên các t p chí
ngân hàng, báo tài chính...
-

Thông tin s c p: Ph

ng pháp ph ng v n tr c ti p l y ý ki n chuyên gia và

b ng câu h i. Các tiêu chí đánh giá đ

c xây d ng phù h p v i các ch tiêu phân

tích VHDN c a doanh nghi p và ph ng v n b ng phi u đi u tra qua email, đi n
tho i đ n 100 CBCNV c a BIDV am hi u v VHDN (trong đó lưnh đ o chi nhánh
32 ng

i, lưnh đ o c p phòng 46 ng

i và nhân viên 22 ng

i) nh m đánh giá đ

c

th c tr ng VHDN c a BIDV (v các y u t c u thành VHDN, nh n di n mô hình
VHDN c a BIDV).
4.4. Ph
-

ngăphápăx lý s li u

Các y u t c u thành VHDN đ

c li t kê chi ti t và t ng h p thành các ch tiêu

phân tích thông qua k t qu ph ng v n chuyên gia.
-

Xác đ nh đi m c u thành nên VHDN b ng cách cho đi m các ch tiêu c u thành

VHDN. M i ch tiêu phân tích đ

c cho đi m t 1 đ n 5 theo thang đo Likert và

đ

c đánh giá b i CBCNV c a BIDV.

-

Nh n di n mô hình VHDN b ng cách s d ng cho đi m các đ c tính nh n di n

mô hình VHDN theo công c OCAI. M i câu h i ph i chia 100 đi m trên t ng s
b n ti u m c phù h p v i t ng đ i di n cho b n lo i v n hóa (VH gia đình, VH
sáng t o, VH th tr
-

ng và VH c p b c).

T ng k t đi m c a các tiêu chí c u thành VHDN và các đ c tính c a doanh

nghi p d a trên ph n m m Excel; ph n m m OCAI và đ a ra k t lu n.
5.ăK tăc uăc aălu năv n:ă
N i dung lu năv năbaoăg m 05 ph n chính:
-

Ph n m đ u


4

Trình bày lý do ch n đ tài nghiên c u, m c tiêu, đ i t
c u, ph
-

Ch

ng và ph m vi nghiên

ng pháp nghiên c u.
ngă1:ăC ăs lý lu n v v năhóaădoanhănghi p

Khái quát v các khái ni m và lý thuy t liên quan đ n v n hóa, v n hóa doanh
nghi p, các mô hình v n hóa doanh nghi p, công c đo l

ng VHDN, các gi i pháp

qu n tr và phát tri n VHDN đ làm c s phân tích th c tr ng VHDN t i đ n v .
-

Ch

ngă2:ăTh c tr ngăv năhóaădoanhănghi p t i BIDV

Gi i thi u chung v BIDV, d a trên kh o sát th c t nêu rõ th c tr ng các y u
t c u thành v n hóa doanh nghi p, mô hình v n hóa doanh nghi p hi n t i và mong
mu n t i BIDV.
-

Ch

ngă 3:ă M t s gi i pháp nh m duy trì và phát tri nă v nă hóaă doanhă

nghi p t i BIDV
Khái quát đ nh h

ng phát tri n c a BIDV trong t

D a trên c s lý thuy t
ph i trong ch

ch

ng lai.

ng 1, ph n th c tr ng khó kh n Ngân hàng g p

ng 2 tác gi đ xu t các gi i pháp nh m duy trì và phát tri n VHDN

t i BIDV
-

K t Lu n
T ng k t l i toàn bài đ a ra nh n xét chung v v n hóa t i BIDV.


5

CH

NGă1:ăC ăS ăLụăLU NăV ăV NăHịAăDOANHăNGHI P

1.1. Khái ni m chung v v n hóa
V n hoá là khái ni m có nhi u cách hi u tu vào cách ti p c n c a ng

i

nghiên c u. Là m t l nh v c đa d ng và ph c t p vì v y khó có th th ng nh t đ

c

m t khái ni m đ y đ và chính xác v v n hoá. Nên vi c cùng t n t i nhi u khái
ni m v n hoá khác nhau càng làm v n đ đ
toàn di n h n. D

i đây là m t s đ nh ngh a th

c hi u bi t m t cách phong phú và
ng hay đ

c s d ng:

Theo Edward Tylor cho r ng: “V n hoá là t ng th ph c h p bao g m ki n
th c, tín ng

ng, ngh thu t, đ o đ c, lu t pháp, thói quen và b t k n ng l c hay

hành vi nào khác mà m i cá nhân v i t cách là thành viên c a xã h i đ t đ

c. V n

hoá là m t ph c th bao g m ki n th c, ni m tin, ngh thu t, đ o đ c, t p quán, t t
c nh ng kh n ng và t p t c khác c n thi t cho con ng
(D

i trong m t xã h i”.

ng Th Li u, 2008)
Theo Ch t ch H Chí Minh: “Vì l sinh t n c ng nh m c đích c a cu c

s ng, loài ng

i m i sáng t o và phát minh ra ngôn ng , ch vi t, đ o đ c, pháp

lu t, khoa h c, tôn giáo, v n h c, ngh thu t, nh ng công c cho sinh ho t h ng
ngày v m c, n,

và các ph

ng th c s d ng. Toàn b nh ng sáng t o và phát

minh đó t c là v n hoá. V n hoá là s t ng h p c a m i ph
cùng v i bi u hi n c a nó mà loài ng

ng th c sinh ho t

i đư s n sinh ra nh m thích ng nh ng nhu

c u đ i s ng và đòi h i c a s sinh t n” (H Chí Minh, 2000).
Theo Edouard Herriot: “V n hoá là cái còn l i sau khi ng
c , là cái v n còn thi u sau khi ng

i ta đư h c t t c ” (D

i ta đư quên đi t t

ng Th Li u, 2008)

M t cách khái quát thì v n hoá là toàn b nh ng ho t đ ng v t ch t và tinh
th n mà loài ng
ng

i đư sáng t o ra trong l ch s c a mình trong quan h v i con

i, v i t nhiên và v i xã h i, đ

h i. Nói t i v n hoá là nói t i con ng
ch t c a con ng

c đúc k t l i thành h giá tr và chu n m c xã
i, nói t i vi c phát huy nh ng n ng l c b n

i, nh m hoàn thi n con ng

hoá là t t c nh ng gì g n li n v i con ng
chính nó.

i, hoàn thi n xã h i. Có th nói v n

i, ý th c con ng

i đ r i l i tr v v i


6

1.2. V năhóaădoanhănghi p
Khi nói đ n VHDN, ng

i ta th

ng ngh đây là m t khái ni m khá tr u

t

ng, ph n ánh truy n th ng qua các giai đo n phát tri n c a t ch c. VHDN

t

ng ch ng là m t đi u gì đó r t xa xôi nh ng th c t l i luôn hi n hi n g n g i: t

cách mà các nhân viên chào h i nhau, ki n trúc toà nhà c a t ch c, đ ng ph c c a
nhân viên, cách th c bài trí v n phòng, r i b n thân tên c a t ch c đó,… t t c đ u
góp ph n hình thành nên VHDN.
VHDN là “S th ng nh t c a các cá nhân trong m t doanh nghi p v ni m
tin, quan ni m; v giá tr , chu n m c và v hành vi, ng x ” (Lundy & Cowling,
1996). Nh v y, VHDN đ
tinh th n c a ng

c bi u hi n thông qua c nh ng hình t

ng v t ch t và

i lao đ ng trong m t t ch c. Là m t l nh v c m i đ

c nghiên

c u trong vài th p k qua, hi n v n đang còn t n t i r t nhi u nh ng khái ni m c ng
nh tên g i khác nhau v VHDN nh : v n hoá t ch c, v n hoá kinh doanh, v n
hoá công ty. Tuy nhiên m i khái ni m đ u ch p nh n r ng: VHDN là m t h th ng
nh ng chu n m c đ nh h

ng cho hành vi c a các cá nhân trong t ch c.

iv i

các nhân viên c , VHDN ch d n h cách th c gi i quy t nh ng v n đ đang đ t ra
phù h p v i ph

ng châm ho t đ ng c a t ch c.

i v i các nhân viên m i,

VHDN giúp h nh n th c đ

c các s ki n và ho t đ ng c a t ch c đ t đó mà

hoà nh p. C th , VHDN đ

c các thành viên chia s cho nhau, xoá b nh ng giá

tr không còn phù h p, phát huy nh ng y u t lành m nh, d n hình thành nên “B n
s c v n hoá” c a m t t ch c.
1.3.

cătínhăc ăb n c aăv năhóaădoanhănghi p
Trong m t t ch c trong quá trình ho t đ ng s hình thành nên v n hóa doanh

nghi p m t cách t nhiên. M t n n v n hóa thích h p, mang đ c tr ng riêng là con
đ

ng giúp doanh nghi p đi đ n thành công; trái l i nó c ng có th là nguyên nhân

d n đ n s th t b i c a doanh nghi p. ó là đ c tính “m nh” c a doanh nghi p. Có
hai cách ti p c n m t n n v n hóa m nh.
Cách ti p c n th nh t (Di n đàn doanh nghi p,2006), m t doanh nghi p đ

c

xem là có v n hóa m nh đ ch t ch c mà trong đó, h u h t các nhà qu n lý cùng


7

nhân viên chia s các giá tr và có ph
ho t đ ng c a mình. V n hóa m nh đ
khác bi t mang tính v
đ

ng th c nh t quán trong vi c ti n hành các
c bi u hi n qua “B n s c riêng” và “S

t tr i”. M t n n v n hóa đ

c xem là “m nh” n u đáp ng

c các đ c tính c b n sau:
- Có nh h

ng, chi ph i sâu r ng đ i v i thành viên t ch c trong vi c th c

hi n m c tiêu chung. Nói m t cách khác, đó chính là s nh t trí chia s các giá tr
v n hóa th hi n qua hành vi v n hóa chung trong t ch c.
- N n t ng quá kh (tính truy n th ng, k th a).
- Có đ c tr ng riêng, g n g i.
- N ng đ ng và có kh n ng t thích ng đ phát tri n.
Cách ti p c n th hai (Nguy n H u Lam, 2006), ng
ra “v n hóa m nh” đ ng th i đ
c

i lưnh đ o “m nh” s t o

c xác đ nh qua hai nhân t ch y u: S chia s và

ng đ .
- S chia s đ c p t i m c đ mà các thành viên trong t ch c có cùng nh n

th c chung v nh ng giá tr c t lõi. S chia s này bao hàm nh ng y u t đa d ng
th m chí là khác nhau nh ng cùng hòa h p trong m t s phát tri n chung và làm
phong phú thêm giá tr c t lõi.
- C

ng đ là m c đ tích c c, t giác, nhi t tình đư tr thành thói quen, t p

quán c a các thành viên t ch c trong vi c hành x theo các giá tr c t lõi.
Nh v y, vi c nghiên c u lý lu n không ph i đ hình thành m t v n hóa t ch c
chung chung, mà chính là đ xây d ng, duy trì m t n n v n hóa t ch c m nh, có
tính thích nghi đ phát tri n.
1.4. Các thành ph n c u t o c aăV năhóaădoanhănghi p
Vi c hi u rõ v n hóa doanh nghi p trong th c t đòi h i ph i xác đ nh đ

c các

b ph n c u thành c a nó. Các thành ph n c a v n hóa doanh nghi p giúp cho vi c
nh n th y ti n trình xây d ng và phát tri n v n hóa trong doanh nghi p, t ch c.
Theo Schein (2004) thì v n hóa doanh nghi p đ
th c th h u hình, các giá tr đ
1.4.1. Th c th h u hình

c chia thành ba c p b c bao g m:

c tuyên b và các giá tr đ

c ng m hi u.


8

Bao g m t t c nh ng hi n t

ng và s v t mà m t ng

i có th nhìn, nghe và

c m th y khi ti p xúc v i m t t ch c có n n v n hóa xa l nh :
a) Ki n trúc đ c tr ng, cách bài trí, công ngh , s n ph m
Ki n trúc đ c tr ng g m ki n trúc ngo i th t và ki n trúc n i th t công s đ
s d ng nh nh ng bi u t

ng và hình nh v công ty, đ t o n t

c

ng thân quen,

thi n chí trong công ty.
Ki n trúc ngo i th t nh ki n trúc c ng, m t ti n tr s công ty, b c c các b
ph n… Ph n l n các công ty thành công hay đang trên đà phát tri n đ u mu n gây
n t

ng đ i v i m i ng

i v s đ c đáo, s c m nh và thành công c a doanh

nghi p mình b ng nh ng công trình ki n trúc đ c bi t và đ s . Nh ng công trình
ki n trúc này đ
này r t đ

c s d ng nh bi u t

ng và hình nh v t ch c. Các công trình

c các t ch c, công ty chú tr ng nh m t ph

ng ti n th hi n tính cách

đ c tr ng c a t ch c.
Không ch nh ng ki n trúc bên ngoài mà nh ng ki n trúc n i th t bên trong
c ng đ

c các công ty, t ch c quan tâm. T nh ng v n đ l n nh tiêu chu n hoá

v màu s c, ki u dáng c a bao bì đ c tr ng, thi t k n i th t nh m t b ng, qu y,
bàn gh , phòng, giá đ hàng, l i đi, lo i d ch v , trang ph c… đ n nh ng chi ti t
nh nh đ
T tc đ uđ

n, v trí công t c đi n, thi t b và v trí c a chúng trong các phòng…
c s d ng đ t o n t

Thi t k ki n trúc đ

ng thân quen, thi n chí và đ

c quan tâm là do:

- Ki n trúc ngo i th t có nh h
ph

ng quan tr ng đ n hành vi con ng

i v

ng di n, cách th c giao ti p, ph n ng và th c hi n công vi c.
- Ki u dáng k t c u có th đ

l

c quan tâm.

c coi là bi u t

ng cho ph

ng châm chi n

c c a t ch c.
- Công trình ki n trúc tr thành m t b ph n h u c trong các s n ph m c a

công ty.
- Công trình ki n trúc có th đ

c coi là m t “linh v t” bi u th m t ý ngh a,

giá tr nào đó c a m t t ch c xã h i. Ch ng h n nh tháp nghiêng
tháp

Ai C p, v n lý tr

ng thành

Trung Qu c,…

Italia, kim t


9

- Trong m i công trình ki n trúc đ u ch a đ ng nh ng giá tr l ch s g n li n
v i s ra đ i và tr

ng thành c a t ch c.

b) Nh ng nghi l c a doanh nghi p:
C ng nh v n hóa c a m t qu c gia, v n hóa doanh nghi p c ng phong phú v
các nghi th c, nghi l và các phong t c t p quán. Thông qua nh ng nghi th c đó nó
th hi n nh ng giá tr riêng bi t, truy n th ng c ng nh cung cách c a t ch c đó.
Có th nói các sinh ho t nghi l nghi th c là c n thi t c a m i t ch c. Nó th hi n
nh ng nguyên t c ng x c a đ ng nghi p ậ đ ng nghi p, c p trên ậ nhân viên, b
ph n ậ b ph n, t ch c ậ t ch c khác bên ngoài. Có th chia các nghi th c ra
thành 4 lo i nh sau:
- Lo i chuy n giao: nh các l khai m c, gi i thi u, ra m t nh m t o đi u ki n
thu n l i cho vi c thâm nh p.
- Lo i c ng c : nh l phát th

ng, l tuyên d

ng nh m m c đích c ng c

b n s c và tôn thêm v th thành viên.
- Lo i liên k t: nh các l h i, liên hoan, t t, giao l u… nh m khôi ph c,

khích l , chia s , thông c m, g n bó.
- Lo i nh c nh : nh sinh ho t v n hóa, chuyên môn, khoa h c nh m duy trì
c c u làm t ng n ng l c tác nghi p c a các thành viên.
c) Giai tho i, truy n thuy t, huy n tho i
Là nh ng m u chuy n v nh ng thành công ho c c nh ng th t b i trong kinh
doanh c a doanh nghi p, nh ng bài h c rút ra t nh ng thành công và th t b i đó,
đư tr thành nh ng kinh nghi m trong su t quá trình t n t i c a doanh nghi p. Là
nh ng t m g
t

ng v nhà lưnh đ o, nh ng nhân viên tiêu bi u đư tr thành bi u

ng v nhân cách, l i s ng trong cu c s ng h ng ngày c ng nh s khéo léo, gi i

giang trong công vi c đư t n t i trong doanh nghi p.
d) Các bi u t
Bi u t
ng

ng, logo

ng là m t th gì đó không ph i là chính nó và có tác d ng giúp m i

i nh n ra hay hi u đ

c th mà nó bi u th . Nói cách khác, bi u t

ng là s

bi u tr ng nh ng giá tr , nh ng ý ngh a ti m n bên trong c a t ch c thông qua các

10

bi u t

ng v t ch t c th . Nh ng đ c tr ng c a bi u t

ng đ u đ

c ch a đ ng

trong các công trình ki n trúc, l nghi, giai tho i, kh u hi u. B i l thông qua nh ng
giá tr v t ch t c th , h u hình, các bi u tr ng này đ u mu n truy n đ t nh ng giá
tr , ý ngh a ti m n bên trong cho nh ng ng

i ti p nh n theo các cách th c khác

nhau.
M t bi u t
hi n hình t

ng khác là logo hay m t tác ph m sáng t o đ

ng v m t t ch c, m t doanh nghi p b ng ngôn ng ngh thu t ph

thông. Các bi u t
h

ng v t ch t này th

ng s chú ý c a m i ng

th di n đ t đ

ng có t m nh h

ng r t l n vì chúng

i vào nh ng đi m nh n c th c a nó. Vì v y nó có

c giá tr ch đ o mà t ch c, doanh nghi p mu n t o n t

l id u nđ nđ it

ng, đ

ng c n quan tâm. Logo là lo i bi u tr ng đ n gi n nh ng l i

có ý ngh a r t l n nên đ
các th

c thi t k đ th

c các doanh nghi p h t s c coi tr ng. Ngày nay, logo c a

ng hi u hàng đ u th

gi i nh

Coca-Cola, Microsoft, IBM, General

Electric, Intel, Nokia, Disney, McDonald’s, Toyota, Marlboro… đư dành đ
quan tâm và có t m nh h

ng trên toàn th gi i. Xây d ng logo c a th

cs

ng hi u

ph i có ý ngh a v n hoá đ c thù, mang b n s c c a m t n n v n hoá. Logo c a
th

ng hi u ph i có kh n ng thích nghi trong các n n v n hoá hay ngôn ng khác

nhau.
e) Ngôn ng , kh u hi u
Nh ng doanh nghi p đư s d ng nh ng câu ch đ c bi t, kh u hi u ví von ho c
m t s c thái ngôn t đ truy n t i m t ý ngh a c th đ n nhân viên c a mình và
nh ng ng

i có liên quan. Nh công ty IBM s d ng cách nói n d “v t tr i” đ

th hi n quan đi m tôn tr ng tính sáng t o c a nhân viên; 4 ch YEGA (Your
Employment Guaranteed. Always: công vi c c a b n đ
Kh u hi u (slogan) là hình th c d nh p tâm và đ
nghi p, các khách hàng và nh ng ng
g n, cô đ ng, xúc tích, th

c đ m b o mãi mãi).
c c nhân viên c a doanh

i khác trích d n. Kh u hi u th

ng r t ng n

ng s d ng các câu t đ n gi n, d nh đôi khi còn h i

“sáo r ng” v hình th c. Kh u hi u là cách di n đ t cô đ ng nh t c a tri t lý hành
đ ng, kinh doanh c a m t t ch c, m t doanh nghi p. Vì v y, chúng c n đ

c liên


11

h v i b n tuyên b s m nh c a t ch c đ hi u đ

c ý ngh a ti m c a chúng.

Ch ng h n nh slogan c a Bristish Airway: “Hưng hàng không c th gi i yêu
thích”; Viettel: “Hưy nói theo cách c a b n”; “S-Fone ậ Nghe là th y”; “Kh i
ngu n sáng t o” c a cafe Trung Nguyên.
f)

n ph m đi n hình
ây là nh ng t li u chính th c có th giúp nh ng ng

nh n th y đ

i có liên quan có th

c rõ h n v c u trúc v n hoá c a m t doanh nghi p. Chúng có th là

b n tuyên b s m nh, báo cáo th

ng niên, tài li u gi i thi u v t ch c, công ty,

n ph m đ nh k , tài li u qu ng cáo gi i thi u s n ph m và công ty (trang web)…
Nh ng tài li u này giúp làm rõ m c tiêu c a t ch c, ph

ng châm hành đ ng,

ni m tin và giá tr ch đ o, tri t lý qu n lý, thái đ đ i v i lao đ ng, ng

i tiêu

dùng, xã h i.
1.4.2. Các giá tr đ

c tuyên b

Giá tr xác đ nh nh ng gì mình ngh là ph i làm, nó xác đ nh nh ng gì mình cho
là đúng hay sai. Giá tr đ

c phân chia làm hai lo i:

Lo i th nh t là các giá tr t n t i s n ngay trong doanh nghi p m t cách khách
quan và hình thành t phát.

Lo i th hai là các giá tr mà lưnh đ o mong mu n doanh nghi p mình có và
xây d ng t ng b

c. Các giá tr đ

c tuyên b là nh ng nguyên t c, giá tr đ

công b công khai và các thành viên n l c th c hi n đ đ t đ

c

c nh : t m nhìn, s

m nh, giá tr c t lõi...
- T m nhìn: B

c đ u tiên trong vi c thi t l p các m c tiêu và nh ng vi c c n

u tiên là t mình xác đ nh rõ t ch c mình s nh th nào t i m t s th i đi m
trong t

ng lai, đó là thi t l p t m nhìn. T m nhìn là tr ng thái trong t

ng lai mà

t ch c n l c đ t t i. T m nhìn cho ta m c đích chung d n đ n hành đ ng th ng
nh t. Thu t ng “t m nhìn” ám ch m t b c tranh tinh th n v cái mà trong t

ng

lai t ch c s gi ng v y. Khái ni m này c ng ám ch m t gi i h n v th i gian (m t
đ

ng chân tr i v th i gian) trung ho c dài h n, th

n m cho m t t m nhìn nh h

ng là 10, 20 ho c th m chí 50

ng đ n toàn b t ch c. T m nhìn mà doanh nghi p


12

mu n v
trong t

n t i là m t b c tranh mà doanh nghi p s

đó vào m t ngày nào đó

ng lai.

T m nhìn c a doanh nghi p c n đ

c xây d ng tr

c tiên và ph i đ

c thông

báo đ n t t c các thành viên trong doanh nghi p. Các b ph n c a doanh nghi p
sau đó s c th hoá các m c tiêu, các cách và ph

ng ti n đ đ t đ

c t m nhìn.

- S m nh: S m nh gi i thích lý do t i sao t ch c ta t n t i: M c đích c a t
ch c? T i sao? Chúng ta làm gì? Ph c v ai? Nh th nào? S m nh c a t ch c là
vi c tìm ra các con đ

ng và các giai đo n đ th c hi n t m nhìn mà t ch c đư xác

đ nh. Xác đ nh s m nh là công vi c r t quan tr ng đ :
(1)

nh h

ng s c m nh ngu n nhân l c

(2) Không b xung đ t các m c đích theo đu i
(3) L p nên ranh gi i m r ng v trách nhi m
(4) T o c s cho các m c tiêu c a t ch c.
Vi c xác đ nh đúng s m nh c a doanh nghi p trong t ng giai đo n nh t
đ nh có ý ngh a quy t đ nh t i s s ng còn c a doanh nghi p.
- Giá tr c t lõi: Giá tr c t lõi trong doanh nghi p là nh ng đi u tinh tuý
đ

c ch t l c và công nh n, có tác đ ng m nh m và có tính đ nh h

ng hành vi,

thái đ , ng x cá nhân trong doanh nghi p, và là n n móng cho t m nhìn. Giá tr
c t lõi đ nh h

ng chúng ta hành đ ng nh th nào đ nh t quán v i s m nh, đ ng

đi u v i l trình h

ng t i t m nhìn. Giá tr tr thành giá tr c t lõi khi:

(1) Ni m tin đ ng nh t trong toàn t ch c
(2) Nó thi t l p các tiêu chu n và chu n m c
(3) Quan ng i khi không đ

c đ a vào công vi c

(4) Giá tr b n v ng, cái cu i cùng đ

c gi l i

(5) Có các giai tho i, l nghi, ho c các câu chuy n c ng c cho s t n t i.
1.4.3.ăCácăgiáătr ăng măđ nhăn năt ng
C p th ba là các ng m đ nh n n t ng hay ng m đ nh c s . ó là các ni m tin,
nh n th c, suy ngh và xúc c m đ

c coi là đ

ng nhiên, n sâu trong ti m th c

m i cá nhân trong doanh nghi p. Các ng m đ nh này là n n t ng cho các giá tr và


13

hành đ ng c a m i thành viên. Nh v y, nh ng giá tr , ng m đ nh c s là khó th y
nh ng nó l i là n n t ng cho m i hành đ ng, đ c bi t là các ng m đ nh c s . V y,
đ xây d ng đ
ph

c nh ng giá tr , ng m đ nh c s phù h p ta ph i xác đ nh đâu là

ng ti n đ nh ng ti m n ng, n n t ng đó tr thành nh ng hành đ ng c th .

Các ph

ng ti n th hi n đó đ

c chia thành b n lo i: phong cách làm vi c; quá

trình ra quy t đ nh; phong cách giao ti p; cách đ i x v i nhau. Các giá tr ng m
đ nh khác bi t so v i các ni m tin thông th
Th nh t, ni m tin đ

ng theo ba cách:

c t o ra m t cách có ý th c và ki m ch ng t

trong khi các giá tr ng m đ nh đ

ng đ i d ,

c sinh ra m t cách vô ý th c và r t khó nh n

th y.
Th hai, ni m tin có th đem ra đ i l p đ

c, tranh cưi đ

c, và h n n a d

thay đ i h n các giá tr ng m đ nh - cái mà ngay c khái ni m c ng không th đem
ra đ i l p hay tranh cưi đ

c gì.

Th ba, ni m tin là nh ng th d nh n ra h n so v i các giá tr ng m đ nh trong
khi các giá tr ng m đ nh liên quan đ n không ch ni m tin mà còn c s thông hi u
ni m tin cùng v i các giá tr và c m xúc. Nhà kinh t h c Schein (2004) đ a ra m t
h th ng các lo i hình v giá tr ng m đ nh v i n m th
- Ng m đ nh v quan h gi a con ng
môi tr
tr

i v i môi tr

c đo nh sau:
ng: Trong m i quan h v i

ng xung quanh, m t s t ch c cho r ng h có kh n ng chi ph i môi

ng quanh h , s khác l i cho r ng h nên hài hoà v i nó. Nhi u t ch c thì

kh ng đ nh h b môi tr

ng chi ph i và ph i ch p nh n b t c “cái h c” nào có s n

đ “ n n p”.
- Ng m đ nh v b n ch t th c t và s th t: Có r t nhi u cách đ thi t l p “s
th t” trong các t ch c. Trong m t s t ch c, s th t đ
d a trên truy n th ng ho c s thông thái c a nh ng ng
Trong các t ch c khác, s th t l i đ

c quy t đ nh

bao g m các nguyên t c và th t c tinh vi. Còn

c quy t đ nh giáo đi u

i lưnh đ o đ

c tin t

ng.

quá trình “lý trí - pháp lu t”

m t vài t ch c thì s th t đ

c

cho là cái còn t n t i sau nh ng mâu thu n và tranh lu n. M t s t ch c gi đ nh
r ng “n u có ho t đ ng thì nó là s th t”.


14

- Ng m đ nh v b n ch t con ng

i: các h c thuy t khác nhau thì có các gi

đ nh khác nhau v b n ch t con ng

i. Trong m t s t ch c con ng

l

các t ch c khác l i cho r ng b n ch t c a con

i nhác (h c thuy t X), trong khi

ng

iđ

c cho là

i là mang tính t thúc đ y cao (h c thuy t Y). Nh ng đi m khác nhau trong

cách nhìn nh n b n ch t c a con ng
đ y m i ng

i s d n d t các nhà lưnh đ o đ n cách thúc

i làm vi c.

- Ng m đ nh v b n ch t c a ho t đ ng con ng
chi ph i là con ng
các m c tiêu đ
h tin

i nên là ng

c giao phó. Ng

ph

i:

i ng h s ch đ ng, ng
c l i,

ph

ng

ng Tây, gi thuy t

i có kh n ng đ t đ

ông, con ng

iđ

c

c cho r ng

đ nh m nh h n khi th c hi n công vi c.

- Ng m đ nh v b n ch t m i quan h gi a con ng
ch c r t khác nhau v cách h gi đ nh m i ng

i v i con ng

i: Các t

i nên liên quan đ n nhau. M t s

t ch c ng h ch ngh a cá nhân trong khi các t ch c khác l i ng h s h p tác
và ho t đ ng t p th . M t s t ch c thì t p quy n nh ng s khác l i dân ch .
C n l u ý r ng các giá tr ng m đ nh th

ng c ng c l n nhau và mang tính đ c

l p cao. H n n a, đ có th hi u rõ v n hóa c a doanh nghi p thì c n thi t ph i làm
sáng t hàng lo t nh ng ni m tin, giá tr và c m nh n ph c t p. Nhi m v phân tích
này th m chí khó th c hi n h n vì s th t là các y u t này không ph i là nh ng
th c th t nh mà thay đ i theo th i gian.

1.5.

Các y u t
Theo D

nhăh

ngăđ năv năhóaădoanhănghi p

ng Th Li u (2008) thì v n hóa doanh nghi p ch u nhi u s tác

đ ng c a các nhân t khác nhau, trong đó có 03 y u t

nh h

ng nh t đ n s hình

thành v n hóa c a doanh nghi p: v n hóa dân t c, nhà lưnh đ o và s h c h i t
môi tr

ng bên ngoài.

1.5.1. V năhóaădơnăt c
VHDN là m t n n ti u v n hoá n m trong v n hoá dân t c vì v y s ph n chi u
v n hoá dân t c vào VHDN là đi u t t y u. M i cá nhân trong m t doanh nghi p
mang trong mình nh ng nét v n hoá cho doanh nghi p đó c ng chính là nét v n hoá
c a dân t c. Vì b t c cá nhân nào thu c m t doanh nghi p nào đó thì h c ng


15

thu c m t dân t c nh t đ nh, mang theo ph n nào giá tr v n hoá dân t c vào trong
doanh nghi p mà h làm vi c. T ng h p nh ng nét nhân cách đó làm nên m t ph n
nhân cách c a doanh nghi p, đó là các giá tr v n hoá dân t c không th ph nh n
đ

c.
Có b n v n đ chính t n t i trong t t c các n n v n hoá dân t c c ng nh các

n n VHDN khác nhau:
- S đ i l p gi a ch ngh a cá nhân và ch ngh a t p th : trong n n v n hoá mà
ch ngh a cá nhân đ

c coi tr ng, quan ni m cá nhân hành đ ng vì l i ích c a b n thân

ho c c a nh ng ng

i thân trong gia đình r t ph bi n. Còn n n v n hoá mà

ngh a t p th đ

c coi tr ng thì quan ni m con ng

đó ch

i theo quan h huy t th ng hay

ngh nghi p thu c v m t t ch c có liên k t ch t ch v i nhau, trong đó t ch c ch m
lo l i ích c a các cá nhân, còn các cá nhân ph i hành đ ng và ng x theo l i ích c a t ch c.
- S phân c p quy n l c: đây c ng là m t th c t t t y u b i trong xã h i không

th có các cá nhân gi ng nhau hoàn toàn v th ch t, trí tu và n ng l c. Bi u hi n
rõ nh t c a s phân c p quy n l c trong m t qu c gia là s chênh l ch v thu nh p
gi a các cá nhân, m c đ ph thu c gi a các m i quan h c b n trong xã h i nh
quan h gi a cha m và con cái, gi a th y và trò, gi a lưnh đ o và nhân viên… Còn
trong m t công ty, ngoài các bi u hi n nh trên thì có th nh n bi t s phân c p
quy n l c thông qua các bi u t

ng c a đ a v , vi c g p g lưnh đ o c p cao d hay

khó…
i đôi v i s phân c p quy n l c là s phân chia trách nhi m gi a các cá nhân.
S phân c p quy n l c càng cao thì ph m vi quy n l i và trách nhi m c a t ng
ch c v đ

c quy đ nh càng rõ ràng, c th .

- Tính đ i l p gi a nam quy n và n quy n: khi nam quy n đ
xã h i, vai trò c a gi i tính r t đ

c đ cao trong

c coi tr ng. N n v n hoá ch u s chi ph i c a các

giá tr nam tính truy n th ng nh s thành đ t, quy n l c, tính quy t đoán, tham
v ng,… Trong n n v n hoá b chi ph i b i các giá tr n quy n thì nh ng đi u trên
l i có xu h

ng b đ o ng

c.

16

- Tính c n tr ng: ph n ánh m c đ mà thành viên c a nh ng n n v n hoá khác
nhau ch p nh n các tình th r i ren ho c s b t n. M t trong nh ng bi u hi n rõ
nét c a tính c n tr ng là cách suy xét đ đ a ra quy t đ nh. T duy c a ng
ph

ng Tây mang tính phân tích h n, tr u t

Trong khi đó cách t duy c a ng

i ph

ng

ng h n, giàu tính t

ng h n.

ông l i t ng h p h n, c th h n,

th c t h n. Trong các công ty, tính c n tr ng th hi n rõ
Nh ng n

ng t

i

phong cách làm vi c.

c có tính c n tr ng càng cao thì h có r t nhi u nguyên t c thành v n,

chú tr ng xây d ng c c u ho t đ ng h n, r t chú tr ng tính c th hoá, có tính
chu n hoá r t cao và r t ít bi n đ i, không mu n ch p nh n r i ro và có cách c x
quan liêu h n.
1.5.2. NhƠălƣnhăđ o- ng
Ng
ng

i t oăraănétăđ c thù c a doanh nghi p

i lưnh đ o có vai trò vô cùng quan tr ng c a m i doanh nghi p.

i chèo lái cho doanh nghi p ti n b

c ra th tr

c nh tranh và th thách. Không nh ng là ng
quan tr ng, v n đ mang tính chi n l

ó là

ng r ng l n song c ng đ y

i quy t đ nh cu i cùng cho các v n đ

c c a doanh nghi p mà còn góp ph n đáng

k vào quá trình hình thành và phát tri n các giá tr v n hoá c a doanh nghi p nh
c c u t ch c, công ngh , các ni m tin, nghi l , giai tho i… c a doanh nghi p. Và
đ có đ

c các giá tr này thì không ph i trong ngày m t ngày hai mà nó c n m t

quá trình lâu dài.
Tuy nhiên trong cùng m t doanh nghi p, các th h lưnh đ o khác nhau c ng s
t o ra nh ng giá tr VHDN khác nhau. Hai đ i t

ng lưnh đ o nh h

ng đ n s

hình thành VHDN đó là sáng l p viên c a doanh nghi p và nhà lưnh đ o k c n.
-

Sáng l p viên, ng

i quy t đ nh vi c hình thành h th ng giá tr v n hoá c n

b n c a doanh nghi p, là ng

i ghi d u n đ m nét nh t lên VHDN đ ng th i

t o nên nét đ c thù c a VHDN. Trong th i k đ u thành l p doanh nghi p,
ng
tr

i sáng l p ph i l a ch n h

ng, môi tr

ng đi phù h p v i xu th phát tri n c a th

ng ho t đ ng và các thành viên tham gia vào doanh nghi p

mình,…Nh ng s l a ch n này t t y u s ph n ánh kinh nghi m, tài n ng,
ph m ch t, tri t lý kinh doanh c a nhà lưnh đ o cho doanh nghi p mà h l p ra.


17

-

Các nhà lưnh đ o k c n và s thay đ i VHDN: m i m t cá nhân mang trong
mình nh ng quan đi m khác nhau v cách s ng, vì v y mà khi m t lưnh đ o
m i lên thay thì cho dù ph

ng án kinh doanh c a ng

i này có không thay đ i

thì b n thân h c ng s t o ra nh ng giá tr v n hoá m i vì VHDN chính là t m
g

ng ph n chi u tài n ng, cá tính và tri t lý kinh doanh c a ng

i ch doanh

nghi p.

căđi m ngành ngh

1.5.3.

c đi m ngành ngh c ng nh h

ng không nh đ n VHDN. V i đ c thù

c a m i ngành ngh mà hình thành nh ng nét đ c tr ng c a VHDN. Và nh ng đ c
tr ng đó có th tr thành bi u t
ng

ng c a doanh nghi p, thành đ c đi m khi n m i

i d nh n và nh đ n nh t. Ch ng h n nh trong l nh v c th i trang thì phong

cách c a nh ng công ty kinh doanh th i trang th
n m trong m t khuôn kh c ng nh c nào c ,
ng

ng có nh ng nét phá cách, không
đó th

ng chi m s đông là nh ng

i tr tu i, v i đ y nhi t huy t, s c sáng t o. Nh ng logo, n ph m c a các công

ty th i trang c ng có nh ng nét n i b t, b t m t.
1.5.4. Nh n th c và s h c h i các giá tr c aăv năhoáădoanhănghi p khác
S nh n th c và s h c h i này đ

th c c a nh ng giá tr h c h i đ

c hình thành vô th c ho c có ý th c. Hình

c c ng r t phong phú:

-

Nh ng kinh nghi m t p th c a doanh nghi p

-

Nh ng giá tr đ

-

Nh ng giá tr v n hoá đ

c h c h i t các doanh nghi p khác
c ti p nh n trong quá trình giao l u v i n n v n hoá

khác
-

Nh ng giá tr do m t hay nhi u thành viên m i đ n mang l i

-

Nh ng xu h

ng ho c trào l u xư h i

1.5.5. L ch s hình thành doanh nghi p
ây c ng là m t nh h

ng không nh đ n VHDN. L ch s hình thành

doanh nghi p là c m t quá trình lâu dài c a s n l c xây d ng và vun đ p cho
doanh nghi p.

ó s là ni m t hào cho các thành viên trong doanh nghi p và tr

thành nh ng giai tho i còn s ng mãi cùng s t n t i và phát tri n c a doanh nghi p.