Chức năng của dư luận xã hội

Website: Email : Tel : 0918.775.368
Lời nói đầu
rong vòng hai thập kỉ trở lại đây, tri thức xã hội học thâm nhập
ngày càng nhiều vào các lĩnh vực hoạt động của đời sống nh sản
xuất kinh doanh, quản lí lãnh đạo, giáo dục đào tạo, văn học
nghệ thuật, Nhu cầu ứng dụng những hiểu biết và phơng pháp của xã
hội học xã hội đang tăng nhanh một cách rõ rệt. Viện nghiên cứu khoa
học từ khoa học xã hội, khoa học quản lý, khoa học kỹ thuật đợc tổ
chức theo phơng thức phối hợp liên ngành, trong đó đề có sự hiện diện
của xã hội học.
T
Sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đạI hoá đất nớc ta đang đòi hỏi
các khoa học giảI quyết nhiều bàI toán xã hội nh mối quan hệ giữa thị
trờng và văn hoá, tăng trởng và công bằng, dân chủ và kỉ cơng, nhà nớc
pháp quyền và xã hội công dân Xã hội học đã đóng góp một phần to
lớn vào các nhiêm vụ trên.
Khoa Công nghệ thông tin Viện Đại học Mở Hà Nội đa bộ môn Xã
Hội Học vào giảng dạy là một điều hết sức bổ ích và lí thú. Qua đó tạo
điều kiện cho sinh viên chúng em dần làm quen với những vấn đề trong
xã hội mà với tuổi đời còn trẻ nh chúng em cha thể nhận thức hết đợc.
Do thới gian làm tiểu luận ngắn và mới tiếp xúc với môn học nên
việc nghiên cứu tài liệu của em còn cha đợc thấu đáo. Em rất mong nhận
đợc sự chỉ bảo tận tình của thầy.
Em xin chân thành cảm ơn.
Sinh viên
Đinh Thị Lan Phơng
1
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Mục lục
Phần I: Khái lợc Xã Hội Học
PhầnII: D luận xã hội

I. Khái luận chung
1. Một số quan niệm về D luận xã hội
2. Khái niệm D luận xã hội
3. Tính chất của D luận xã hội
II. Sự hình thành d luận xã hội
1. Các bớc hình thành D luận xã hội
2. Các yếu tố ảnh hởng đến sự hình thành D luận xã hội
3. Vai trò của hệ thống thông tin đại chúng
III. Chức năng của d luận xã hội
1. Điều hoà quan hệ xã hội
2. Điều chỉnh hành vi của cá nhân và của nhóm
3. Chức năng giám sát, t vấn
IV. Điều tra d luận xã hội
Phần III: Kết luận

2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Phần I: Khái Lợc Xã Hội Học
Con ngời ngay từ buổi sơ khai ban đầu của tiến trình lịch sử nhân
loạI đã sớm biết qui tụ nhau lai thành từng bầy, nhóm cộng đồng và đợc
tổ chức ngày càng chặt chẽ và tạo thành các xã hội và các dân tộc, cộng
đồng với những mối quan hệ đa dạng, phong phú trên trái đất này.
Xã hội không phảI là một phép cộng cộng dơn giản các cá nhân với
nhau mà là một hệ thống các hoạt động và các quan hệ của con ngời, có
đời sống văn hoá chung và cùng c trú trên một lãnh thổ ở một giai đoạn
phát triển nhất định của lịch sử.
Hệ thống ở đây đợc hiểu là sự thống nhất biện chứng của các mâu
thuẫn giữa các yếu tố, các phơng diện, các quan hệ tạo thành xã hội xét
theo phơng diện thời gian và không gian và phảI xem đIũu đó nhu là
một điều kiện cho sự tồn tại và phát triển của cả hệ thống cũng nh của

từng phần, từng bộ phận tạo nên hệ thống.
Bên cạnh đó, các hoạt động của con ngời cũng rất đa dạng và phong
phú.Nó bao gồm các hoạt động lao động và các hoạt động với môI tr-
ờng, giữ gìn mầu xanh môI trờng và có cả hoạt động đối ngoạI quan hệ
với các cộng đồng quốc gia khác.
Các hoạt động lao đọng của con ngời lai bao gồm nhiều hoạt động
chức năng khác nhau :
Hoạt động sản xuất ra của cải vật chất: lơng thực, thực phẩm,
quần áo, chỗ ở, công cụ lao động,các của cảI vật chất khác
Hoạt dộng sản xuất ra của cải phi vật chất (tri thức, khoa học, kỹ
thuật, công nghệ, nghệ thuật đạo đức, các chuẩn mực xã hội, các
giá trị xã hội )
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Các hoạt động táI sinh sản xuất xã hội (sinh đẻ, dân số, kế hoạch
hoá gia đình, xã hội, cải tạo nòi giống,)
Hoạt động quản lí xã hội và các nhóm dân c, các hoạt động bảo
vệ môI trờng sinh thái.
Hoat động giao tiép giữa các cá nhân trong xã hội.
Hoạt động đảm bảo an ninh trong quá trình đối ngoạI bao gồm các
hoạt động giao tiếp của xã hội này với xã hội khác (về kinh tế, trao đổi
văn hoá, t tởng, về an ninh, về bảo vệ đồng minh chống trả kẻ thù
chung)
Nhóm nhỏ nhất của xã hội là gia đình, cồng đồng lớn hơn là họ
hàng, làng xóm, quốc gia và lớn nhất là thế giới loài ngòi loài ngời.
Các khoa học nghiên cứu về xã hội đều thuộc về khoa học xã hội.
Song, xã hội loài ngời rất phong phú, đa dạng và đợc nghiên cứu ở nhiều
khía cạnh khác nhau. Từ đó đã tao ra nhiều ngành khoa học xã hội đặc
thù nh sử học, triết học, kinh tế học, văn học, dân tộc học,chính trị học
và Xã Hội Học. Các khoa học đặc thù có đối tợng nghiên cứu khác nhau

nhng có quan hệ chặt chẽ với nhau.
Vậy ta có khái lợc chung nhất về Xã Hội Học:
Xã Hội Học là một môn khoa học xã hội đặc thù, nghiên cứu các
hiện tợng và qui luậtcủa sự nẩy sinh, vận động, phát triển về mối quan
hệ giữa con ngời với xã hội.
Cũng giống nh các ngành khoa học khác, Xã Hội Học dựa trên hai
tiên đè cơ bản đó là: Mọi sự vât, hiện tợng khi phát sinh và phát triển
đều tuân theo các qui luật khách quan và có nguyên nhân nhất định. Xã
Hội Học cũng đã tiếp thu thành quả nghiên cứu của các ngành khoa học
khácvà nó cũng đã đóng góp một phần nhất định làm phong phú thêm
kho tàng tri thức của xã hội.
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Xa kia ngay từ thời cổ đại, các vấn đề về con ngời và xã hội, mối quan
hệ giữa ngời với ngời, giữa con ngời với xã hội đã đợc rất quan tâm, đ-
ợc ghi lại khá nhiều trong van hoá lịch sử La Mã, Hy Lạp và văn hoá ph-
ơng Đông (ấn Độ, Trung Hoa)
Văn hoá Việt Nam cổ xa cũng nói rất nhiều đến con ngời và xã hội.
Nhng các vấn đề đó thờng đợc ẩn chứa trong triết học, sử học, văn học
và các khoa học xã hội cụ thể khác.
Từ cuối thế kỉ XIX, đầu thế kỉ XX , ở Châu Âu nhờ hai cuộc cách
mạng khoa học và kĩ thuật phát triển mạnh mẽ, xã hội đã phát triển
nhanh chóng. Chế độ phong kiến lỗi thời bị loại bỏ dần. Chế độ t bản
chủ nghĩa lần lợt ra đời và phát triển ở nhiều nớc. Các quan Hệ xã hội và
thân phận con ngời trong xã hội ngay càng có những thay đổi lớn.
Sự phát triển của khoa học kĩ thuật, kinh tế, văn hoá và xã hội đã tạo
ra những tiền đề khách quan cho nhiều ngành khoa học xã hội mới có
điều kiện để hình thành và phát triển. Cũng từ đó, Xã Hội Học đã ra đời
với t cách là mộtt lĩnh vực khoa học độc lập.
Tóm lại, sự xuất hiện và phát triển của hệ thống t bản chủ nghĩa đã

phá vỡ trật tự xã hội phong kiến gây ra những xáo trộn và biến đổi trong
đời sống kinh tế xã hội của caca tầng lớp, giai cấp và các nhóm xã
hội. Từ đó nẩy sinh nhu cầu thực tiễn phảI lập lạI trật tự xã hội và nhu
cầu nhận thức để giải quyết những vấn đề mới mẻ nảy sinh từ cuộc sống
đang biến động đó. Trong bối cảnh kinh tế, xã hội nh vậy xã hội học đã
ra đời để đáp ứng nhu cầu nhận thức các biến đổi xã hội và lập lạI trật tự
xã hội.
Có thể nói : Auguste Comte (1798-1857), ngòi Pháp, đã đợc coi là ng-
ời khai sáng ra Xã Hội Học.
A.Comte học y học và sinh lý học ở trờng Bách Khoa và sau này là
ngời sáng lập ra Hiệp hội thực chứng luận. Comte chịu ảnh hởng của
triết học ánh sáng( Phục hng) và chứng kiến các biến động chính trị xã
5
Website: Email : Tel : 0918.775.368
hội , các cuộc cách mạng công nghiệp và cuộc xung đột giữa khoa học
và tôn giáo ở Pháp.
A.Comte có nhiều tác phẩm nổi tiếng về triết học và xã hội học với
nội dung: xã hội học là khoa học về các quy luật của tổ chức xã hội .
Và A.Comte cũng chính là ngời đầu tiên đa ra thuật ngữ Xã Hội học=
sociology vào ngôn ngữ khoa học( đầu năm 1839) .
Tiềp theo Auguste Comte là các nhà xã hội học nổi tiếng nh : Emile
Durkheim(1858- 1917) , ngời Pháp ; Karl Marx(1818- 1883) , ngời
Đức ; MaxWeber(1864- 1920) , ngời Đức ; Talcott Parsons(1902-
1979) , ngời Mỹ;
Lựoc qua lịch sử phát triểncủa xã hội học trên thế giới thì ta thấy rằng
do những khác biệt về quan đIểm , về phơng pháp luận nghiên cứu và
các đIều kiện lịch sử cụ thể đã hình thành và phát triển nên nhiều trờng
pháI xã hội học khác nhau nhng có hai trờng pháI cơ bản đó là trờng
pháI xã hội học Macxit và các trờng pháI xã hội học phi Macxit .
Nhìn chung , các trờng pháI phi Macxit xãhội học nói trên mang

nhiều dấu ấn của chủ nghiã duy tâm, siêu hình, nặng về trực giác, cảm
tính và cha thoát ra khỏi đợc triết học, dân tộc học, tâm lý học. Sau
này Karl Marx đã cùng Ăng-ghen, sau nữa là Lê- Nin làm cho xã hội
học có bớc phát triển nhảy vọt, có cơ sở khoa học vững chắn và trở thành
một khoa học thật sự, Hình thành nên xã hội học Mac-LêNin. Xã hội
học Mac-Lênin lấy chủ nghĩa duy vật biện chứng, nhất là các quan đIểm
toàn diện, quan đIểm lịch sử cụ thể và quan đIểm phát triển làm cơ sở
phơng pháp luận nđể xem xét sự vận đoọng và phát triển của xã hội. Xã
hội học Mac-Lênin lấy chủ nghĩa duy vật lịch sử, với lí luận về hình tháI
kinh tế- xã hội, với các qui luật quan hệ sản xuất phải phù hợp với trình
độ phát triển của lực lợng sản xuất, qui luật về vai trò quyết định của tồn
tạI xã hội đối với ý thức xã hội, qui luật về vai trò quyết định của cơ sở
hạ tầng với kiến trúc thợng tầng, qui luật đấu tranh giai cấp làm cơ sở
6
Website: Email : Tel : 0918.775.368
khoa học để nghiên cứu sự phát triển của xã hội nh nghiên cứu một quá
trình phát triển tự nhiên
Xã hội họcLênin đã tiên đoán rằng xã hội không ngừng vận động và
phát triển, chủ nghĩa xã hội nhất định sẽ thay thế chủ nghĩa t bản. Nhng
do những đIều kiện lịch sử cụ thể, sự phát triển không đi theo một đờng
thẳng tắp, giản đơn mà phát triển vừa liên tục, vừa gián đoạn, Có lúc đi
nhanh, có lúc chậm lại, có khi quanh co, thậm chí có khi thụt lùi; có cao
trào, có thoái trào; có thành công, có thất bại;và cuối cùng chủ nghĩa
xã hội, chủ nghĩa cộng sản sẽ hoàn toàn thắng lợi.
ở Việt Nam, Từ ngàn xa đã rất chú ý tới vấn đề con ngời và xã hội.
Trải qua bốn ngàn năm lịch sử, kể từ khi lập nớc, các thế hệ ngời Việt
Nam đã không ngừng phấn đấu để hoàn thiện mình, xây dựng các xã hội
theo hệ thống bền vững. Hệ Thống xã hội đó đợc tồn tạI và phát triển
trên cơ sở một nền văn hoá chung nên có đầy đủ sức mạnh để đơng đầu
với những thử thách gay gắt trong cuộc đấu tranh với thiên tai và ngoại

xâm viết nên nhiều trang sử hào hùng với nhiều thành tựu vẻ vang trên
hai mặt dựng nớc và giữ nớc. Trong quá trình lịch sử đó biết bao tài liệu
đã nói về con ngời và xã hội Việt Nam; nói khá nhiều về đậo lý làm ng-
ời, về các phong tục tập quán để đoàn kết gắn bó cộng đồng, tạo nên sức
mạnh để tồn tại và phát triển.
Ngành xã hội học mấy năn gần đây đã có nhiều cố gắng vơn lên để
đáp ứng nhu cầu của đất nớc. Một số nhà nghiên cứu đã tự vợt gian khổ,
khó khăn để xuất bản các công trình đầy tâm huyết của mình, gốp phần
xây dựng tri thức xã hội cho đất nớc.
phần ii: d luận xã hội
7
Website: Email : Tel : 0918.775.368
I. Khái luận chung
1. Một số quan điểm về d luận xã hội
D luận xã hội là một hiện tợng đặc biệt trong đời sống xã hội. Trên
bình diện chung nó biểu thị những mối quan tâm, tâm t, nguyện vọng
của con ngời dợc thể hiện dới dạng những ý kiến phán xét theo chủ kiến
của một nhóm xã hội, đợc sự đánh giá của đông đảo của ngời dân về
một hiện tợng, một quá trình, một sự việc hay một sự kiện nào đó xảy ra
trong xã hội. Dù con ngời sống ở trong một xã hội nào thì d luận xã hội
có ảnh hởng nhất định, có thể nó tác động rất to lớn đến hệ thống quản lí
xã hội của đất nớc, đén các quá trình chính trị xã hội. Trong nhiều thế kỉ
qua các nhà hoạt động xã hội, các nhà khoa học, các nhà chính trị học
đã thừa nhận sự tồn tạI và tác động mạnh mẽ của d luận xã hội nên họ
có mối quan tâm đặc biệt dối với d luận xã hội nh tìm hiểu bản chất của
d luạn xã hội, quá trình hình thành và phát triển, nghiên cứu đa ra cách
thức đIều chỉnh và định hớng cho d luận xã hội.
D luận xã hội có gốc chữ dịch theo tiếng Anh là Public Opinion
+ Public: công chúng, công khai
+ Opinion: ý kiến, quan điểm

Hiện nay, thuật nhữ trên đã đợc sử dụng rộng rãI trong công tác
nghiên cứu kho học cũng nh trong đời sống hàng ngày. tuy nhiên, mỗi
một lĩnh vực lạI có những cách hiểu tơng đối khác nhau. Đó là do bản
chât phức tạp của d luận xã hội nh một hiện tợng xã hội đặc biệt, năng
động và hàm chứa mâu thuẫn biện chứng giữa cáI riêng và cáI chung.
Một mặt, trong d luận xã hội còn có sự hiện diện của các ý kiến cá
nhân. Những cá nhân này tham gia tích cực vào quá trình bàn bạc thảo
8
Website: Email : Tel : 0918.775.368
luận, tranh luận ý kiến của mình về một sự kiện, sự việc nào đó đang
diễn ra trong xã hội. Nừu không có sự trao đổi, bàn bạc, thảo luận, tranh
luận thì không thể có d luận xã hội.
Nhng d luận xã hội không phảI là tổng hợp một cách máy móc những ý
kiến cá nhân này mà nó đợc coi nh sự tích hợp, đạI diện, đặc trng của
các ý kiến đó. D luận xã hội trong trạng thái toàn vẹn của nó không phải
là ý kiến cá nhân mà đã đợc nhân dân chia sẻ, ủng hộ
Bên cạnh đó, các nhà xã hội học lại luôn nhấn mạnh đến sự tồn tại
của các nhóm lợi ích và ý kiến của nhóm trong quá trình trao đổi, thảo
luận. Hay nói một cách khác, cá nhân tham gia vào quá trình trao đổi ý
kiến với t cách đại diện của một nhóm lợi ích xã hội nhất định, nơI mà
ngời đó tìm thấy quyền lợi của mình, có những hành vi suy nghĩ phù hợp
với những giá trị, chuẩn mực của nhóm. Cơ cấu của nhóm lợi ích có thể
trùng hợp với nhóm xã hội thông thờng nh nhóm xã hội sinh viên, nhóm
xã hội lao động tự do nhng nó cũng có thể nẩy sinh thêm một số cái mới
do tác động của một hiện tợng xã hội nào đó. Thí dụ nh nhóm ngời tiêu
dùng trớc những thông tin về nhiễm độc hoa quả, hay nhóm cá nhân
trong doanh nghiệp nớc ngoài trớc thông tin về chủ nớc ngoài ngợc đãi
ngời lao động
Từ giác độ nhận thức luận, nhiều nhà nghiên cứu thờng nhà nghiên
cứu thờng nhấn mạnh tính chất chủ quan của d luận xã hôị và đối lập với

nó là tri thức khách quan. Theo họ d luận xã hội biểu hiện thái độ chủ
quan với các sự kiện khách quan. Tuy nhiên các phân tích này mới chỉ
giúp chúng ta hiểu đợc một phần, một khía cạnh của d luận xã hội. Xã
hội học đã tìm thấy trong d luận xã hội không chỉ là sự nhận thức và lý
trí mà còn cả yếu tố tình cảm, tháI độ của cộng đồng ngời đối với các
vấn đề đang diễn ra trong xã hội. Sống trong bất cứ một xã hội nào một
cộng đồng ngời nào, thì cá nhân không chỉ tìm hiểu về môi trờng sống
của mình mà còn phải tìm hiểu để xác định mối quan hệ của mình đối
với các sự kiện diễn ra, qua đó tạo ra đợc cho mình cách ứng xử sao cho
phù hợp với điều kiện thực tế. Điều này rất quan trọng vì qua đây ta có
9
Website: Email : Tel : 0918.775.368
thể đánh giá đợc sự nhận thức của con ngời đến đâu để ứng dụng một
cách linh hoạt vào cuộc sống hay không. Về phần mình, lợi ích của cá
nhân trong xã hội luôn luôn có mối quan hệ chặt chẽ với lợi ích nhóm,
nơI cá nhân tiến hành hoạt động sống, làmm việc của mình và lợi ích cả
cộng đồng, xã hội. Phân tích d luận xã hội từ giác độ xã hội học cho
phép chúng ta bóc tách đợc các tầng lớp lợi ích và các mối quan hệ giữa
chúng, những chi phối và định hớng cho sự tham gia của cá nhân vào
quá trình thảo luận và bàn bạc công khai với công việc chung.
Khi nghiên cứu d luận xã hội cần đặc biệt chú ý đến các hình thức
biểu hiện của nó trong dời sống hàng ngày. Những nhà nghiên cứu d
luận xã hội cho rằng d luận xã hội không chỉ dừng lạI ở việc phát biểu ý
kiến, nhận định đánh giá mang tính chất chủ quan mà nó còn thể hiện ở
những hành động cụ thể nhằm củng cố, hỗ trợ, bảo vệ cho các ý kiến
phán xét phán đoán của riêng mình. Chúng ta có thể lấy ví dụ cụ thể từ
những đề xuất, kiến nghị cụ thể đến các hoạt động của các tổ chức nh
hội họp, mít-tinh và thậm chí các hành động tập thể nhằm ủng hộ hay
phản kháng. Chính những đặc điểm này là cơ sở cho nhận định về d luận
xã hội nh là trạng tháI tinh thần thực tiễn, là chiếc cầu nối giữa ý thức xã

hội và hành động xã hội.
2. Khái niệm về d luận xã hội
D luận xã hội về mặt lý luận thì không có một định nghĩa nào toàn
diện đợc tất cả các nhà nghiên cứu đồng ý. Mỗi một nhóm xã hội, một tổ
chức chính trị xã hội với những chuyên nghành khác nhau thì có những
quan niệm về d luận xã hội cũng khác nhau. Sau đây là một số định
nghĩa, kháI niệm khác nhau về d luận xã hội:
D luận xã hội là một hiện tợng xã hội đặc biệt biểu thị sự phán
xét, đánh giá của quần chúng đối với những vấn đề mà xã hội
quan tâm.
10