Bài giảng giải phẫu bệnh viêm và loét dạ dày

VIÊM DẠ DÀY

Mục tiêu:
1. Mô tả được các hình thái tổn thương của bệnh viêm
dạ dày.

2.Trình bày được những nét cơ bản bệnh nguyên bệnh
sinh của viêm dạ dày.






VIÊM DẠ DÀY CẤP
- Viêm dạ dày cấp là một viêm niêm mạc cấp tính, khởi phát
bất ngờ, diễn biến nhanh.
- Viêm có thể dẫn đến xuất huyết, long tróc biểu mô bề mặt
và có thể dẫn tới xuất huyết tiêu hoá.


BỆNH NGUYÊN BỆNH SINH
Sinh bệnh học : chưa rõ ràng
Viêm dạ dày cấp thường kết hợp với:
- Dùng nhiều thuốc kháng viêm không steroid, đặc biệt là
aspirin.
- Uống quá nhiều rượu, hút thuốc lá nhiều.
- ăn chất nóng, lạnh, cay, rắn khó tiêu
- Các strees mạnh (chấn thương, bỏng...)
- Tăng urê huyết
- Điều trị ung thư bằng các thuốc hoá trị liệu.

- Nhiễm khuẩn toàn thân (cúm, sởi, viêm phổi, thương hàn...)
- Sau cắt đoạn dạ dày.
- Tự tử bằng acid, kiềm.


Mức độ

Nhẹ

Nặng

đại thể

vi thể

Niêm mạc dạ dày,
phù nề, xung
huyết, bề mặt có
phủ lớp chất nhầy
hoặc tơ huyết

viêm thanh dịch, viêm tơ
huyết :
biểu mô bề mặt còn
nguyên vẹn, tế bào tăng
chế nhầy, có thoái hoá loạn
dưỡng hoặc mất màng
đỉnh. ít bạch cầu đa nhân
trung tính.

Có những vết trợt
nhỏ, chảy máu,
nhiều chất nhày,
dịch mủ, sợi huyết.

Tổn thương thực thể:
viêm trợt, Viêm long, viêm
mủ với nhiều bạch cầu đa
nhân.





VIÊM DẠ DÀY MẠN TÍNH
- Viêm dạ dày mạn là một chẩn đoán mô học hoặc nội soi,
không phải là một thực thể lâm sàng.

- Viêm dạ dày mạn là một bệnh tiến triển xen kẽ với các
đợt tái phát nối tiếp nhau dẫn đến sự biến đổi biểu mô với
việc mất dần các tuyến của niêm mạc, hay gặp ở vùng
thân và hang vị.

- Sự biến đổi biểu mô có thể dẫn tới dị sản, loạn sản.


BỆNH NGUYÊN BỆNH SINH
Về bệnh nguyên, bệnh sinh của viêm dạ dày được đề cập tới
các thuyết chính sau:
- Nguyên nhân miễn dịch, kết hợp với thiếu máu ác tính.

- Nhiễm khuẩn mạn tính, đặc biệt là HELICOBACTER PYLORI
- Nhiễm độc: nghiện rượu, thuốc lá
- Sau phẫu thuật nối dạ dày-ruột với sự trào ngược dịch mật.
- Các trạng thái khác: Giảm trương lực dạ dày; thiểu năng tuần
hoàn; giảm oxy; uể huyết cao; rối loạn nội tiết


ĐẠI THỂ :
Năm 1990 tại Sydney đã đưa ra các tiêu chuẩn chia viêm
dạ dày mạn tính thành 7 typ chính:
1. Viêm phù nề, sung huyết.
2. Viêm trợt phẳng : Niêm mạc dạ dày có nhiều điểm trợt
nông, trên có giả mạc bám.
3. Viêm trợt lồi: có những mảng/nột nổi gồ lên trên bề mặt
niêm mạc.
4. Viêm chảy máu
5. Phì đại nếp gấp niêm mạc: niêm mạc dạ dày mất tính
nhẵn bóng, nổi gồ lên.
6. Teo niêm mạc: các nếp niêm mạc teo và mỏng, có thể
nhìn thấy các mạch máu bên dưới.
7. Viêm trào ngược dịch mật: niêm mạc phù nề, sung huyết
và có nhiều dịch mật trong dạ dày.



NHỮNG TỔN THƯƠNG CƠ BẢN
- Biểu mô bề mặt: viêm trợt, viêm long, tăng sinh tạo nhú và có thể hình
thành nên các polyp tăng sản.
- Các khe tuyến:Tế bào khe tuyến tăng sinh, biến đổ hình thái: kiềm
tính, kém chế tiết, tế bào từ trụ trở thành vuông… làm khe tuyến bị kéo

dài, khúc khuỷu hình “ xoắn nút chai”. Tế bào khe tuyên có thể bị dị sản.
- Tuyến: Tổn thương cơ bản ở vùng thân vị và hang vị không giống
nhau:
Niêm mạc thân vị:
+Tế bào thành và các tế bào chính giảm, thế vào đó là các tế
bào kém biệt hóa, hình khối vuông, tế bào thấp,dẹt và có thể hình thành
các nang nhỏ.
+ Dị sản hang vị: làm vùng hang vị mở rộng hơn.
Niêm mạc hang vị:
+ Tế bào hang vị giảm về số lượng.
+ Tế bào tuyến bị dị sản ruột.
- Lớp đệm:
+ Xơ hóa lan tỏa.
+ Xâm nhập viêm: đơn nhân, đa nhân.


PHÂN LOẠI VIÊM DẠ DÀY MẠN WHITEHEAD R (1985)
Tổn thương

Viêm mạn
nông

Viêm mạn teo
Teo nhẹ Teo vừa

Biểu mô phủ
Khe tuyến
Các tuyến
Mô đệm
...

Teo nặng








BIẾN CHỨNG VIÊM DẠ DÀY MẠN:

THIẾU MÁU: Trong viêm dj dày tự miễn, trường hợp tế bào
thành giảm nhiều và teo tuyến sẽ gây nên giảm hoặc thiếu
toan dịch vị, tăng gastrin huyết. Bệnh thường có tính chất
gia đình.

LOÉT DẠ DÀY TÁ TRÀNG:

UNG THƯ DẠ DÀY


CÂU HỎI :
1. Viêm dạ dày cấp: nguyên nhân thường gặp, hình thái
học đại thể và vi thể?
2. Viêm dạ dày mạn tính: nêu khái niệm và các nguyên
nhân chính?
3. Phân loại mô học viêm dạ dày mạn tính ( Whitehead
1985)?
4. Các biến chứng chính của viêm dạ dày mạn tính?