thực trạng và một số giải pháp phát triển ngành logistics tại công ty tnhh mtv cảng cần thơ

TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
_____________.oΟo.______________

NGUYỄN PHƯƠNG THƯ

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÁT TRIỂN NGÀNH LOGISTICS
TẠI CÔNG TY TNHH MTV CẢNG CẦN THƠ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Kinh doanh quốc tế
Mã số ngành: 52340120

8-2014


TRƯỜNG ĐẠI HỌC CẦN THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
_____________.oΟo.______________

NGUYỄN PHƯƠNG THƯ
MSSV: 4117279

THỰC TRẠNG VÀ MỘT SỐ GIẢI PHÁP
PHÁT TRIỂN NGÀNH LOGISTICS
TẠI CÔNG TY TNHH MTV CẢNG CẦN THƠ

LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Ngành Kinh doanh quốc tế
Mã số ngành: 52340120

8-2014


LỜI CẢM TẠ
Em xin chân thành cảm ơn Quý thầy cô trường Đại học Cần Thơ, đã tận tình
giảng dạy, truyền đạt kiến thức cho em trong suốt thời gian em học tại trường.
Em xin chân thành cảm ơn cô Nguyễn Hồng Diễm đã tận tình chỉ bảo, hướng
dẫn em hoàn thành tốt đề tài tốt nghiệp.
Em xin chân thành cảm ơn Ban Lãnh đạo, các cô, chú và anh chị tại Công ty
TNHH MTV Cảng Cần Thơ đã nhiệt tình giúp đỡ, tạo điều kiện thuận lợi để em
được học hỏi, tiếp xúc với thực tế trong suốt thời gian em thực tập tại Quý Cơ quan.
Do kiến thức còn hạn hẹp, thời gian tìm hiểu chưa nhiều, chưa sâu nên đề tài không
thể tránh khỏi những thiếu sót. Rất mong nhận được ý kiến đóng góp của Quý thầy
cô, Ban lãnh đạo, các cô, chú, anh, chị tại Quý Cơ quan để đề tài được hoàn thiện
hơn và có giá trị nghiên cứu thực sự.
Xin kính chúc Quý thầy cô, Ban lãnh đạo trường và toàn thể các cô, chú, anh,
chị tại Công ty TNHH MTV Cảng Cần Thơ lời chúc sức khỏe và thành đạt.
Xin chân thành cảm ơn!
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2014

Sinh viên thực hiện
(ký và ghi rõ họ tên)

Nguyễn Phương Thư

i


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam kết luận văn này đuợc hoàn thành dựa trên các kết quả
nghiên cứu của tôi và các kết quả nghiên cứu này chưa đuợc dùng cho bất cứ
luận văn cùng cấp nào khác.
Cần Thơ, ngày

tháng

năm 2014

Sinh viên thực hiện
(ký và ghi rõ họ tên)

Nguyễn Phương Thư

ii


NHẬN XÉT CỦA CƠ QUAN THỰC TẬP

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................

................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
................................................................................................................................
Cần Thơ, ngày ..... tháng ..... năm 2014
Thủ trưởng đơn vị
(ký và ghi rõ họ tên)

NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN HƯỚNG DẪN
iii


..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
......................

iv


NHẬN XÉT CỦA GIÁO VIÊN PHẢN BIỆN

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................

..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
..............................................................................................................................
.....................

v


MỤC LỤC
Trang
CHƯƠNG 1 GIỚI THIỆU ............................................................................. 1
1.1 Đặt vấn đề ................................................................................................ 1
1.2 Mục tiêu nghiên cứu ................................................................................. 2
1.2.1 Mục tiêu chung ...................................................................................... 2
1.2.2 Mục tiêu cụ thể ...................................................................................... 2
1.3 Phạm vi nghiên cứu .................................................................................. 2
1.3.1 Không gian nghiên cứu.......................................................................... 2
1.3.2 Thời gian nghiên cứu ............................................................................. 2
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu ............................................................................ 2
CHƯƠNG 2 CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN

CỨU .............................................................................................................. 3
2.1 Cơ sở lý luận ............................................................................................ 3
2.1.1 Khái niệm về logistics ........................................................................... 4
2.1.2 Phân loại logistics.................................................................................. 4
2.1.3 Đặc điểm logistics ................................................................................. 4
2.1.4 Vai trò logistics ..................................................................................... 6
2.1.5 Tác dụng của logistics ........................................................................... 8
2.1.6 Các bộ phận cơ bản của logistics ........................................................... 8
2.1.7 Hệ thống dịch vụ logistics ..................................................................... 9
2.1.8 Phương thức khai thác hoạt động logistics ............................................ 10
2.1.9 Chỉ số LPI ............................................................................................ 11
2.2 Phương pháp nghiên cứu ......................................................................... 11

vi


2.3 Lược khảo tài liệu.................................................................................... 13
CHƯƠNG 3 GIỚI THIỆU TỔNG QUAN VỀ CÔNG TY
TNHH MTV CẢNG CẦN THƠ ................................................................... 14
3.1 Giới thiệu khái quát về Cảng ................................................................... 14
3.1.1 Vị trí địalý ............................................................................................ 14
3.1.2 Quá trình hình thành và phát triển......................................................... 15
3.1.3 Cơ cấu tổ chức cảng Cần Thơ ............................................................... 16
3.1.4 Hệ thống cảng biển và tình hình khai thác cảng .................................... 20
3.2 Khái quát kết quả hoạt động kinh doanh của cảng giai đoạn từ
năm
2011 đến 6 tháng đầu năm 2014 .................................................................... 22
3.2.1 Tình hình kinh doanh của cảng từ năm 2011 đến 6 tháng
đầu năm 2014 ................................................................................................ 22
3.2.2 Chiến lược phát triển cảng trong thời gian tới ....................................... 29

3.3 Tình hình phát triển logistics của Việt Nam ............................................. 29
3.3.1 Sự hình thành và phát triển tại logistics Việt Nam ................................ 29
3.3.2 Chiến lược phát triển logistics ở Việt Nam trong thời gian
tới ................................................................................................................. 30
3.4 Kinh nghiệm phát triển dịch vụ logistics.................................................. 31
CHƯƠNG 4 PHÂN TÍCH TÌNH THỰC TRẠNG KINH
DOANH LOGISTICS TẠI CẢNG................................................................ 34
4.1 Khái quát thực trạng kinh doanh dịch vụ logistics tại cảng ...................... 34
4.1.1 Các nhóm ngành dịch vụ logistics theo phương thức 2PL ..................... 38
4.2.2 Nhóm ngành dịch vụ logistics theo phương thức 3PL ......................... 50
4.2 Đối tượng sử dụng logistics tại cảng ........................................................ 61
4.3 Các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh logistics tại
cảng .............................................................................................................. 66
4.3.1 Các yếu tố khách quan .......................................................................... 66
vii


4.3.2 Các yếu tố chủ quan ............................................................................. 68
4.4 Đánh giá triển vọng ngành....................................................................... 69
CHƯƠNG 5 GIẢI PHÁP PHÁT TRIỂN DỊCH VỤ LOGISTICS
TẠI CẢNG ................................................................................................... 71
5.1 Cơ sở hình thành giải pháp phát triển dịch vụ logistics tại
cảng .............................................................................................................. 71
5.1.1 Ma trận SWOT ..................................................................................... 71
5.1.2 Phân tích các nhóm chiến lược ............................................................. 75
5.2 Các giải pháp phát triển dịch vụ logistics................................................. 76
5.2.1 Cơ sở hạ tầng........................................................................................ 76
5.2.1 Nguồn nhân lực .................................................................................... 76
CHƯƠNG 6 KẾT LUẬN KIẾN NGHỊ ........................................................ 78
6.1. Kết luận .................................................................................................. 78

6.2. Kiến nghị................................................................................................ 78
6.2.1. Đối với công ty .................................................................................... 78
6.2.2 Đối với Nhà nước ................................................................................. 79
TÀI LIỆU THAM KHẢO ............................................................................. 80

viii


DANH SÁCH BẢNG
Trang

Bảng 3.1 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của cảng từ 2011 đến
năm 2013 ........................................................................................................ 23
Bảng 3.2 Báo cáo kết quả hoạt động kinh doanh của cảng 6 tháng đầu
năm 2013 và 2014 ........................................................................................... 27
Bảng 4.1 Kết quả hoạt động kinh doanh logistics tại cảng phân theo
phương thức .................................................................................................... 35
Bảng 4.2 Cơ cấu doanh thu cho từng dịch vụ qua các năm 2011 – 6
tháng đầu năm 2014 ....................................................................................... .39
Bảng 4.3 Cơ cấu lợi nhuận cho từng dịch vụ qua các năm 2011 – 6
tháng đầu năm 2014 ........................................................................................ 42
Bảng 4.4 Tình hình hoạt động kinh doanh dịch vụ bốc xếp tại Cảng ............... 44
Bảng 4.5 Tình hình hoạt động kinh doanh dịch vụ vận tải tại Cảng ................. 46
Bảng 4.6 Tình hình kinh doanh dịch vụ kho bãi và lưu giữ hàng hóa............... 49
Bảng 4.7 Cơ cấu doanh thu cho từng dịch vụ qua các năm 2011 – 6
tháng đầu năm 2014 ........................................................................................ 52
Bảng 4.8 Cơ cấu lợi nhuận cho từng dịch vụ qua các năm 2011 – 6
tháng đầu năm 2014 ........................................................................................ 54
Bảng 4.9 Tình hình kinh doanh dịch vụ vận tải + bốc xếp hàng hóa ................ 56
Bảng 4.10 Tình hình kinh doanh dịch vụ bốc xếp + cho thuê kho bãi .............. 58

Bảng 4.11 Tình hình kinh doanh dịch vụ thuê bãi + bốc xếp + vận tải ............. 60
Bảng 4.12 Đối tượng khách hàng sử dụng các loại hình dịch vụ
logistics tại cảng theo cơ cấu số đơn hàng ....................................................... 62
Bảng 4.13 Đối tượng khách hàng sử dụng các loại hình dịch vụ
logistics tại cảng theo cơ cấu doanh thu........................................................... 64
Bảng 5.1 Ma trận SWOT của dịch vụ logistics tại Cảng .................................. 74

ix


DANH SÁCH HÌNH
Trang

Hình 2.1 Các bộ phận cơ bản của logistics ...................................................... 8
Hình 3.1 Sơ đồ cơ cấu tổ chức của Công ty TNHH MTV Cảng Cần
Thơ ............................................................................................................... 17
Hình 3.2 Biểu đồ doanh thu, chi phí và lợi nhuận của cảng, năm 2011
đến năm 2013. ............................................................................................... 24
Hình 3.3 Biểu đồ doanh thu, chi phí và lợi nhuận của cảng
6 tháng đầu năm 2013 và 2014. ..................................................................... 28

x


DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT

TNHH

:

Trách nhiệm hữu hạn

MTV

:

Một thành viên

ĐBSCL

:

Đồng bằng sông Cửu Long

DNNN

:

Doanh nghiệp nhà nước

GTVT

:

Giao thông vận tải

KCN

:

Khu công nghiệp

DT

:

Doanh thu

CP

:

Chi phí

LN

:

Lợi nhuận

TP

:

Thành phố

TNDN

:

Thu nhập doanh nghiệp

xi


CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI
Logistics không còn là loại hình dịch vụ mới mẻ đối với các nước phát
triển và đang phát triển trên thế giới trong đó có Việt Nam. Logistics tồn tại
và phát triển như một tất yếu khách quan của quá trình phát triển và hội
nhập kinh tế quốc tế của các quốc gia và vùng lãnh thổ. Nó không những
tạo điều kiện cho sản xuất kinh doanh đạt hiệu quả tối ưu mà còn góp phần
nâng cao năng lực cạnh tranh của nền kinh tế. Loại hình dịch vụ này được
xem là tâm điểm của sự phát triển kinh tế thương mại và là ngành mang lại
nguồn lợi lớn cho nền kinh tế quốc gia.
Trong những năm gần đây, cùng với sự phát triển và hội nhập của nền
kinh tế nước ta với các nước trong khu vực và trên thế giới. Ngành dịch vụ
logistics Việt Nam nói chung và khu vực đồng bằng sông Cửu Long nói riêng
đã và đang có những bước tiến trưởng thành đáng kể cả về số lượng các doanh
nghiệp tham gia cũng như tính chuyên nghiệp của những nhà cung cấp dịch
vụ. Riêng đồng bằng sông Cửu Long, là một vùng đất trọng điểm về phát triển
kinh tế, đặc biệt là kinh tế nông nghiệp, thế nhưng xét về chỉ số sản xuất kinh
doanh trong khâu dự trữ, bảo quản, vận chuyển và tiêu thụ hàng hóa thì vẫn
chưa thật sự đạt hiệu quả cao. Do đó, việc phát triển dịch vụ logistics ở đồng
bằng sông Cửu Long là hướng đi chiến lược mới để phát triển tối ưu mạng
lưới cung ứng hàng hóa, dịch vụ cho vùng đất giàu tiềm năng này.
Nhận thức được tầm quan trọng của việc phát triển kinh tế trước áp lực
cạnh tranh ngày càng khốc liệt để hội nhập hiệu quả với nền kinh tế quốc tế.
Các cảng lớn ở khu vực đồng bằng sông Cửu Long nói chung và ở Cần Thơ

nói riêng đã và đang ngày càng khẳng định mình, luôn ra sức phấn đấu thực
hiện tốt theo chiến lược phát triển kinh tế của Đảng và Nhà nước đề ra. Tuy
nhiên, cũng như các cảng và các công ty kinh doanh dịch vụ logistics khác
trên cả nước, quy mô hoạt động kinh doanh dịch vụ logistics của Cảng Cần
Thơ vẫn còn khá nhỏ, chỉ tập trung chủ yếu vào một số dịch vụ đơn lẻ trong
chuỗi dịch vụ logistics. Nên đề tài “Phân tích thực trạng phát triển ngành
logistics tại Công ty TNHH MTV Cảng Cần Thơ” được thực hiện là tiền đề
cần thiết để đánh giá thực trạng tình hình kinh doanh dịch vụ này của cảng
cũng như tìm ra điểm mạnh, điểm yếu trong quá trình hoạt động. Từ đó đề ra
những giải pháp phát triển ngành dịch vụ logistics tại cảng Cần Thơ trong
tương lai đáp ứng xu thế hội kinh tế quốc tế trong khu vực và trên thế giới theo
đúng chiến lược mà Đảng, Nhà nước và Chính phủ đã đề ra.
1


1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN CỨU
1.2.1 Mục tiêu chung:
Đề tài thực hiện nhằm phân tích thực trạng kinh doanh dịch vụ logistics
của Cảng, qua đó có thể giúp ta nắm rõ hơn về hoạt động kinh doanh cũng như
các nguyên nhân, các mặt còn hạn chế trong quá trình hoạt động. Qua đó đề ra
các giải pháp mở rộng phát triển ngành dịch vụ logistics nhằm mục đích nâng
cao năng lực cạnh tranh và mang lại lợi nhuận cao cho công ty.
1.2.2 Mục tiêu cụ thể:
Mục tiêu 1: Phân tích và đánh giá thực trạng kinh doanh ngành dịch vụ
logictics tại Cảng Cần Thơ.
Mục tiêu 2: Phân tích các yếu tố ảnh hưởng đến hoạt động kinh doanh
logictics tại Cảng.
Mục tiêu 3: Đề ra giải pháp phát triển ngành dịch vụ logictics tại Cảng
Cần Thơ.
1.3 PHẠM VI NGHIÊN CỨU

1.3.1 Phạm vi không gian:
Đề tài thực hiện tại Công ty TNHH MTV Cảng Cần Thơ trực thuộc Tổng
công ty Hàng hải Việt Nam.
1.3.2 Phạm vi thời gian:
Số liệu được sử dụng trong đề tài là số liệu được trích từ năm 2011,
2012, 2013 và 6 tháng đầu năm 2014 của Cảng Cần Thơ.
Thời gian thực tập từ ngày 11/08/2014 đến 17/11/2014.
1.3.3 Đối tượng nghiên cứu:
Đề tài nghiên cứu thực trạng phát triển ngành logistics tại Công ty
TNHH MTV Cảng Cần Thơ.

2


CHƯƠNG 2
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1 CƠ SỞ LÝ LUẬN
2.1.1 Khái niệm về logistics
Trên thế giới dịch vụ logistics đã trở nên phổ biến và rất phát triển. Do
tầm quan trọng đặc biệt của logistics nên có nhiều tổ chức, tác giả tham gia
nghiên cứu và đưa ra nhiều định nghĩa khác nhau và cho đến nay vẫn chưa có
khái niệm thống nhất.
- Theo Hội đồng quản trị logistics Mỹ - 1988: Logistics là quá trình lên
kế hoạch, thực hiện và kiểm soát hiệu quả, tiết kiệm chi phí của dòng lưu
chuyển và lưu trữ nguyên vật liệu, hàng tồn kho, thành phẩm và các thông tin
liên quan từ điểm xuất phát đến điểm tiêu thụ, nhằm mục đích thỏa mãn
những yêu cầu của khách hàng.
- Theo Liên Hợp Quốc (2002): “Logistics là hoạt động quản lý quá trình
lưu chuyển nguyên vật liệu qua các khâu lưu kho, sản xuất ra sản phẩm cho tới
tay người tiêu dùng theo yêu cầu của khách hàng”.

- Theo giáo sư Martin Christopher: logistics là quá trình quản trị chiến
lược thu mua, di chuyển và dự trữ nguyên liệu, bán thành phẩm (và dòng
thông tin tương ứng) trong một công ty để tối đa hóa lợi nhuận hiện tại và
tương lai thông qua việc hoàn tất các đơn hàng với chi phí thấp nhất.
- Trong lĩnh vực sản xuất: Logistics là cung ứng, là chuỗi hoạt động
nhằm đảm bảo nguyên vật liệu, máy móc, thiết bị, các dịch vụ… cho hoạt
động của tổ chức, doanh nghiệp được tiến hành liên tục, nhịp nhàng và có hiệu
quả. Bên cạnh nó còn tham gia vào quá trình phát triển sản phẩm mới của
doanh nghiệp (Đoàn Thị Hồng Vân, 2006).
- Theo Luật Thương mại Việt Nam 2005 (điều 233) quy định: “Dịch vụ
logistics là hoạt động thương mại, theo đó thương nhân tổ chức thực hiện một
hoặc nhiều công đoạn bao gồm nhận hàng, vận chuyển, lưu kho, lưu bãi, làm
thủ tục hải quan, các thủ tục giấy tờ khác, tư vấn khách hàng, đóng gói bao bì,
ghi kí mã hiệu, giao hàng hoặc các dịch vụ khác có liên quan đến hàng hóa
theo thỏa thuận của khách hàng để hưởng thù lao”.
- Theo Đoàn Thị Hồng Vân và Phạm Mỹ Lệ (2013): “Logistics là quá
trình tối ưu hóa về vị trí và thời điểm, dự trữ và vận chuyển nguồn tài nguyên
từ điểm đầu tiên của chuỗi cung ứng qua các khâu sản xuất, phân phối cho đến

3


tay người tiêu dùng cuối cùng, nhằm đáp ứng tốt nhất nhu cầu của người tiêu
dùng với chi phí hợp lí, thông qua hàng loạt các hoạt động kinh tế”.
Qua các khái niệm trên, ta có thể thấy cho dù có sự khác nhau về ngôn từ
diễn đạt, cách trình bày nhưng trong nội dung tất cả các tác giả đều cho rằng
logistics chính là hoạt động quản lý dòng lưu chuyển của nguyên vật liệu từ
khâu mua sắm qua quá trình lưu kho, sản xuất ra sản phẩm và phân phối tới
tay người tiêu dùng. Nhằm mục đích giảm tối đa chi phí phát sinh hoặc sẽ phát
sinh với một thời gian ngắn nhất trong quá trình vận động của nguyên vật liệu

phục vụ sản xuất cũng như phân phối hàng hóa một cách kịp thời.
2.1.2 Phân loại Logistics
Phổ biến hiện nay, trên thế giới người ta phân loại logistics theo các hình
thức sau:
Logistics bên thứ nhất (1PL-First Party Logistics): là hình thức mà
theo đó người chủ sở hữu hàng hóa tự mình tổ chức và thực hiện các hoạt
động logistics để đáp ứng nhu cầu của bản thân.
Logistics bên thứ hai (2PL-Second Party Logistics): Người cung cấp
dịch vụ logistics bên thứ hai là người cung cấp dịch vụ cho một hoạt động
đơn lẻ trong chuỗi các hoạt động logistics (vận tải, kho bãi, thủ tục hải
quan,…) để đáp ứng nhu cầu của chủ hàng, chưa tích hợp hoạt động
logistics.
Logistics bên thứ ba (3PL-Third Party Logistics): Người cung cấp dịch
vụ logistics bên thứ ba là người thay mặt chủ hàng quản lý và thực hiện các
dịch vụ logistics cho từng bộ phận chức năng. Do vậy, 3PL bao gồm nhiều
dịch vụ khác nhau, kết hợp chặt chẽ việc luân chuyển, tồn trữ hàng hóa, xử
lý thông tin,... và có tính tích hợp vào dây chuyền cung ứng của khách hàng.
Logistics bên thứ tư (4PL-Forth Party Logistics): là người tích hợp,
hợp nhất, gắn kết các nguồn lực tiềm năng và cơ sơ vật chất khoa học kỹ
thuật của mình với các tổ chức khác để thiết kế, xây dựng và vận hành các
giải pháp chuỗi logistics. 4PL chịu trách nhiệm quản lý dòng lưu chuyển
logistics, cung cấp giải pháp dây chuyền cung ứng, hoạch định, tư vấn
logistics, quản trị vận tải,... 4PL hướng đến quản trị cả quá trình logistics.
Logistics bên thứ năm (5PL-Fifth Party Logistics): còn có tên là elogistics, phát triển dựa trên nền tảng của thương mại điện tử. Các nhà cung
cấp dịch vụ 5PL là các 3PL và 4PL đứng ra quản lý toàn chuỗi phân phối trên
nền tảng thương mại điện tử.
2.1.3 Đặc điểm của Logistics
4

Qua các nghiên cứu khoa học về logistics có thể rút ra những đặc điểm:
∗ Logistics là tổng hợp các hoạt động của doanh nghiệp trên ba khía
cạnh chính đó là logistics sinh tồn, logistics hoạt động và logistics hệ thống.
Logistics sinh tồn có liên quan tới các nhu cầu cơ bản của cuộc sống:
Logistics sinh tồn đúng như tên gọi của nó xuất phát từ bản năng sinh tồn của
con người, đáp ứng các nhu cầu thiết yếu của con người: cần gì, cần bao
nhiêu, khi nào cần và cần ở đâu. Logistics sinh tồn là bản chất và nền tảng của
hoạt động logistics nói chung.
Logistics hoạt động là bước phát triển mới của logistics sinh tồn gắn với
toàn bộ quá trình và hệ thống sản xuất các sản phẩm của doanh nghiệp.
Logistics hoạt động liên quan tới quá trình vận động và lưu kho của nguyên
liệu đầu vào vào trong, đi qua và đi ra khỏi doanh nghiệp, thâm nhập vào các
kênh phân phối trước khi đi đến tay người tiêu dùng cuối cùng.
Logistics hệ thống giúp ích cho việc duy trì hệ thống hoạt động bằng
cách liên kết các nguồn lực. Những nguồn lực này bao gồm các máy móc thiết
bị, phụ tùng thay thế, nguồn nhân lực, công nghệ, cơ sở hạ tầng và xưởng…
Các yếu tố này không thể thiếu và phải được kết hợp chặt chẽ nếu muốn duy
trì sự hoạt động của một hệ thống sản xuất hay lưu thông.
Logistics sinh tồn, logistics hoạt động và logistics hệ thống không thể
tách rời nhau, chúng có mối liên hệ chặt chẽ và làm nền tảng cho nhau, tạo
thành chuỗi dây chuyền logistics, hình thành hệ thống logistics hoàn chỉnh.
∗ Logistics hỗ trợ hoạt động của các doanh nghiệp.
Logistics hỗ trợ toàn bộ quá trình hoạt động của doanh nghiệp, ngay cả
khi sản phẩm đã ra khỏi dây chuyền sản xuất của doanh nghiệp và đến tay
người tiêu dùng. Một doanh nghiệp có thể kết hợp bất cứ yếu tố nào của
logistics với nhau hay tất cả các yếu tố logistics tùy theo yêu cầu của doanh
nghiệp mình. Logistics còn hỗ trợ hoạt động của doanh nghiệp thông qua quản
lý di chuyển và lưu trữ nguyên vật liệu đi vào doanh nghiệp và bán thành
phẩm di chuyển trong doanh nghiệp.
∗ Logistics là sự phát triển cao, hoàn chỉnh của dịch vụ giao nhận vận

tải, giao nhận vận tải gắn liền và nằm trong logistics.
Cùng với quá trình phát triển của mình, logistic đã làm đa dạng hóa khái
niệm giao nhận vận tải truyền thống. Từ chỗ chỉ thay mặt khách hàng thực
hiện các khâu rời rạc như thuê tàu, chuẩn bị hàng, đóng gói, làm thủ tục thông
quan,…cho tới các dịch vụ trọn gói từ kho đến kho (Door to Door). Từ chỗ

5


đóng vai trò đại lý, người được ủy thác trở thành chủ thể chính trong các hoạt
động vận tải giao nhận với khách hàng, chịu trách nhiệm trước các nguồn luật.
Ngày nay, để có thể thực hiện nghiệp vụ của mình, người giao nhận phải
quản lý một hệ thống đồng bộ từ giao nhận đến vận tải, cung ứng nguyên vật
liệu phục vụ sản xuất kinh doanh, bảo quản hàng hóa trong kho, phân phối
hàng hóa đúng nơi, đúng lúc, sử dụng thông tin điện tử để theo dõi, kiểm
tra,… Người giao nhận vận tải trở thành người cung cấp dịch vụ logistics.
∗ Logistics là sự phát triển hoàn thiện dịch vụ đa phương thức:
Trước đây, hàng hóa đi theo hình thức hàng lẻ từ nước xuất khẩu sang
nước nhập khẩu và trải qua nhiều phương tiện vận tải khác nhau, vì vậy xác
suất rủi ro mất mát đối với hàng hóa là rất cao, người gửi hàng phải kí nhiều
hợp đồng với nhiều người vận tải khác nhau mà trách nhiệm của họ chỉ giới
hạn trong chặng đường hay dịch vụ mà họ đảm nhiệm.
Tới những năm 60 - 70 của thế kỷ XX, cách mạng container trong ngành
vận tải đã đảm bảo an toàn và độ tin cậy trong vận chuyển hàng hóa, là tiền đề
và cơ sở cho sự ra đời và phát triển vận tải đa phương thức. Khi vận tải đa
phương thức ra đời, chủ hàng chỉ phải ký một hợp đồng duy nhất với người
kinh doanh vận tải đa phương thức (MTO - Multimodal Transport Operator).
MTO sẽ chịu trách nhiệm tổ chức thực hiện toàn bộ việc vận chuyển hàng hóa
từ khi nhận hàng cho đến khi giao hàng bằng một chứng từ vận tải duy nhất
cho dù anh ta không phải là người chuyên chở thực tế. Như vậy, MTO ở đây

chính là người cung cấp dịch vụ logistics.
2.1.4 Vai trò của logistics
Cùng với sự phát triển mạnh mẽ của nền kinh tế thế giới theo hướng toàn
cầu hóa, khu vực hóa, dịch vụ logistics ngày càng đóng vai trò hết sức quan
trọng thể hiện ở những điểm:
- Là công cụ liên kết các hoạt động trong chuỗi giá trị toàn cầu (GVC Global Value Chain) như cung cấp, sản xuất, lưu thông phân phối, mở rộng thị
trường cho các hoạt động kinh tế.
Khi thị trường toàn cầu phát triển với các tiến bộ công nghệ, đặc biệt là
việc mở cửa thị trường ở các nước đang và chậm phát triển, logistics được các
nhà quản lý coi như là công cụ, một phương tiện liên kết các lĩnh vực khác
nhau của chiến lược doanh nghiệp. Logistics tạo ra sự hữu dụng về thời gian
và địa điểm cho các hoạt động của doanh nghiệp. Thế giới ngày nay được nhìn
nhận như các nền kinh tế liên kết, trong đó các doanh nghiệp mở rộng biên

6


giới quốc gia và khái niệm quốc gia về thương mại chỉ đứng hàng thứ hai so
với hoạt động của các doanh nghiệp.
- Logistics có vai trò quan trọng trong việc tối ưu hóa chu trình lưu
chuyển của sản xuất kinh doanh từ khâu đầu vào của nguyên vật liệu, phụ
kiện,… tới các sản phẩm cuối cùng đến tay khách hàng sử dụng.
Từ thập niên 70 của thế kỷ XX, liên tiếp các cuộc khủng hoảng năng
lượng buộc các doanh nghiệp phải quan tâm tới chi phí, đặc biệt là chi phí vận
chuyển. Trong nhiều giai đoạn, lãi suất ngân hàng cũng cao khiến các doanh
nghiệp có nhận thức sâu sắc hơn về vốn, vì vốn bị đọng lại do duy trì quá
nhiều hàng tồn kho. Chính trong giai đoạn này, cách thức tối ưu hóa quá trình
sản xuất, lưu kho, vận chuyển hàng hóa được đặt lên hàng đầu. Cùng với sự
trợ giúp của công nghệ thông tin, logistics chính là một công cụ đắc lực để
thực hiện việc kiểm soát, tối ưu hóa quá trình sản xuất của doanh nghiệp.

- Logistics hỗ trợ nhà quản lý ra quyết định chính xác trong hoạt động
sản xuất kinh doanh.
Trong quá trình sản xuất kinh doanh, nhà quản lý phải giải quyết nhiều
bài toán hóc búa về nguồn nguyên liệu cung ứng, số lượng và thời điểm hiệu
quả để bổ sung nguồn nguyên liệu, phương tiện và hành trình vận tải, địa
điểm, kho bãi chứa thành phẩm, bán thành phẩm,… Để giải quyết những vấn
đề này một cách có hiệu quả không thể thiếu vai trò của logistics vì logistics
cho phép nhà quản lý kiểm soát và ra quyết định chính xác về các vấn đề nêu
trên để giảm tối đa chi phí phát sinh đảm bảo hiệu quả trong hoạt động sản
xuất kinh doanh.
- Logistics đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo yếu tố đúng thời
gian - địa điểm (just in time).
Quá trình toàn cầu hóa kinh tế đã làm cho hàng hóa và sự vận động của
chúng phong phú và phức tạp hơn, đòi hỏi sự quản lý chặt chẽ, đặt ra yêu cầu
mới đối với dịch vụ vận tải giao nhận. Đồng thời, để tránh hàng tồn kho,
doanh nghiệp phải làm sao để lượng hàng tồn kho luôn là nhỏ nhất. Kết quả là
hoạt động lưu thông nói riêng và hoạt động logistics nói chung phải đảm bảo
yêu cầu giao hàng đúng lúc, kịp thời, mặt khác phải đảm bảo mục tiêu khống
chế lượng hàng tồn kho ở mức tối thiểu.
Sự phát triển mạnh mẽ của tin học cho phép kết hợp chặt chẽ quá trình
cung ứng, sản xuất, lưu kho hàng hóa, tiêu thụ với vận tải giao nhận, làm cho
cả quá trình này trở nên hiệu quả hơn, nhanh chóng hơn, nhưng đồng thời
cũng phức tạp hơn.
7


2.1.5 Tác dụng của dịch vụ logistics
Dịch vụ logistics góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, giảm thiểu chi phí
trong quá trình sản xuất, tăng cường sức cạnh tranh cho các doanh nghiệp.
Dịch vụ logistics có tác dụng tiết kiệm và giảm chi phí trong hoạt động

lưu thông phân phối.
Dịch vụ logistics góp phần gia tăng giá trị kinh doanh của các doanh
nghiệp vận tải giao nhận.
Logistics phát triển góp phần mở rộng thị trường buôn bán quốc tế.
Dịch vụ logistics phát triển góp phần giảm chi phí, hoàn thiện và tiêu
chuẩn hóa chứng từ trong kinh doanh quốc tế.
2.1.6 Các bộ phận cơ bản của logistics
Dịch vụ logistics là một chuỗi các dịch vụ xuyên suốt từ quá trình sản
xuất đến tiêu thụ sản phẩm của các doanh nghiệp. Toàn bộ quá trình hoạt động
logistics được thể hiện qua mô hình sau:
Nguyên vật liệu
Phụ tùng
Máy móc, thiết bị
Bán thành phẩm

Quá
trình
sản xuất
(sản
xuất và
lắp ráp)

Bến bãi
chứa
Đóng
gói

Kho lưu
trữ
thành

phẩm

T.T.
phân
phối

K
H
Á
C
H
H
À
N
G

Dòng chu chuyển vận tải

Dịch vụ

Dòng thông tin lưu thông

……..
Cung ứng
Quản lý vật tư
Phân phối
Logistics
Nguồn: Đoàn Thị Hồng Vân – Quản trị Logistics, NXB Thống kê, 2006

Hình 2.1 Các bộ phận cơ bản của logistics

8


Logistics không chỉ đơn thuần là hoạt động bao gồm các công đoạn như:
vận chuyển, lưu kho và phân phối hàng hóa mà nó còn là sự phát triển ở giai
đoạn cao của dịch vụ giao nhận vận tải quốc tế. Nó bao gồm toàn bộ quá trình
sản xuất, lưu thông, phân phối hàng hóa trên cơ sở ứng dụng những thành tựu
của công nghệ thông tin giúp cho nhà sản xuất điều phối hàng hóa đến tay
người tiêu dùng, đảm bảo giao hàng đúng lúc với chi phí thấp nhất. Hệ thống
logistics liên kết và tối ưu toàn bộ quá trình sản xuất và lưu thông trên phạm vi
rất rộng: trong một quốc gia, một khu vực, đến toàn cầu.
2.1.7 Hệ thống các dịch vụ logistics
2.1.7.1 Dịch vụ logistics chủ yếu:
- Dịch vụ bốc xếp hàng hóa bao gồm cả hoạt động bốc xếp container.
- Dịch vụ kho bãi và lưu giữ hàng hóa bao gồm hoạt động kinh doanh
kho bãi container và kho xử lý nguyên liệu, thiết bị.
- Dịch vụ đại lý vận tải, bao gồm hoạt động đại lý làm thủ tục hải quan
và lập kế hoạch bốc dỡ hàng hóa.
- Dịch vụ hỗ trợ khác, bao gồm hoạt động tiếp nhận, lưu kho và quản lý
thông tin liên quan đến vận chuyển và lưu kho hàng hóa trong suốt cả chuỗi
logistics. Hoạt động xử lý hàng hóa bị khách hàng trả lại, hàng hóa tồn kho,
hàng hóa quá hạn, lỗi mốt và tái phân phối hàng hóa đó. Hoạt động thuê và
mua container.
2.1.7.2 Dịch vụ logistics liên quan đến vận tải
- Dịch vụ vận tải hàng hải.
- Dịch vụ vận tải thủy nội địa.
- Dịch vụ vận tải hàng không.
- Dịch vụ vận tải đường sắt.
- Dịch vụ vận tải đường bộ.

- Dịch vụ vận tải đường ống.
2.1.7.3 Dịch vụ logistics liên quan khác
- Dịch vụ kiểm tra và phân tích kỹ thuật.
- Dịch vụ bưu chính.
- Dịch vụ thương mại bán buôn.
- Dịch vụ thương mại bán lẻ bao gồm hoạt động quản lý hàng lưu kho,
thu gom, tập hợp hàng hóa, phân phối lại giao hàng.
9


- Dịch vụ hỗ trợ vận tải khác.
2.1.8 Phương thức khai thác hoạt động logistics
Logistics bên thứ nhất (1PL - First Party Logistics hay Logistics tự cấp):
Người chủ sở hữu hàng hóa tự mình tổ chức và thực hiện các hoạt động
logistics để đáp ứng nhu cầu của bản thân. Theo hình thức này, chủ hàng phải
đầu tư phương tiện vận tải, kho chứa hàng, thiết bị xếp dỡ, hệ thống thông tin,
nhân công để quản lý và vận hành hoạt động logistics. 1PL làm phình to bộ
máy của doanh nghiệp, đối với các doanh nghiệp không có đủ các quy mô cần
thiết, cũng như kinh nghiệm và kỹ năng chuyên môn để quản lý và vận hành
hoạt động logistics, thì hình thức này thường làm giảm hiệu quả kinh doanh.
Logistics bên thứ hai (2PL - Second Party Logistics): người cung cấp
dịch vụ logistics bên thứ hai là người cung cấp dịch vụ cho một hoạt động đơn
lẻ trong chuỗi các hoạt động logistics (vận tải, kho bãi, thủ tục hải quan, thanh
toán…) đáp ứng nhu cầu của chủ hàng, chưa tích hợp hoạt động logistics. Loại
hình này bao gồm: các hãng vận tải đường biển, đường bộ, đường hàng không,
các công ty kinh doanh kho bãi, khai thuế hải quan, trung gian thanh toán…
Logistics bên thứ ba (3PL - Third Party Logistic hay logistics theo hợp
đồng): là người thay mặt cho chủ hàng quản lý và thực hiện các dịch vụ
logistics cho từng bộ phận chức năng, ví dụ như: thay mặt cho người gửi hàng
thực hiện thủ tục xuất khẩu và vận chuyển nội địa hoặc thay mặt cho người

nhập khẩu làm thủ tục thông quan và vận chuyển hàng tới địa điểm đến quy
định,… Do đó 3PL bao gồm nhiều dịch vụ khác nhau, kết hợp chặt chẽ việc
luân chuyển, tồn trữ hàng hóa, xử lý thông tin… và có tính tích hợp vào chuỗi
cung ứng của khách hàng. 3PL là các hoạt động do một công ty cung cấp dịch
vụ logistics thực hiện trên danh nghĩa của khách hàng dựa trên các hợp đồng
có hiệu lực tối thiểu là một năm hoặc các yêu cầu bất thường. Sử dụng 3PL là
việc thuê các công ty bên ngoài để thực hiện các hoạt động logistics, có thể là
toàn bộ quá trình quản lý logistics hoặc chỉ là một số hoạt động có chọn lọc.
Các công ty sử dụng 3PL và nhà cung cấp dịch vụ logistics có mối quan hệ
chặt chẽ với nhau nhằm chia sẻ thông tin, rủi ro và các lợi ích theo một hợp
đồng dài hạn.
Logistics bên thứ tư (4PL - Fourth Party Logistic hay nhà cung cấp
Logistics chủ đạo – Lead Logistics Providers - LLP): là người tích hợp
(integrator) – người hợp nhất, gắn kết các nguồn lực, tiềm năng và cơ sở vật
chất khoa học kỹ thuật của mình với các tổ chức khác để thiết kế, xây dựng và
vận hành các giải pháp chuỗi Logistics. 4PL chịu trách nhiệm quản lý lượng di
chuyển vật tư, hàng hóa, cung cấp giải pháp chuỗi cung ứng, hoạch định, tư
vấn logistics, quản trị vận tải,… 4PL hướng đến quản trị cả quá trình logistics
như nhận hàng từ nơi sản xuất, làm thủ tục xuất, nhập khẩu đưa hàng đến nơi
tiêu thụ cuối cùng. 4PL có liên quan với 3PL và được phát triển trên nền tảng
của 3PL nhưng bao gồm lĩnh vực hoạt động rộng hơn, gồm cả các hoạt động
của 3PL, các dịch vụ công nghệ thông tin và quản lý các tiến trình kinh doanh.
4PL được coi như một điểm liên lạc duy nhất, là nơi thực hiện việc quản lý,
tổng hợp tất cả các nguồn lực và giám sát các chức năng 3PL trong suốt chuỗi
phân phối nhằm vươn tới thị trường toàn cầu, lợi thế chiến lược và các mối
quan hệ lâu bền.
10


3PL và 4PL nói chung đều có điểm giống là nằm trong một chuỗi cung

ứng nguyên liệu đầu vào, hàng hóa đầu ra, có sự hợp tác của nhiều dịch vụ và
hoạt động kèm theo. 4PL cũng cần phải thực hiện một số chức năng của 3PL
ngay trong mạng lưới chuỗi cung ứng của khách hàng (vì hầu hết các 4PL đều
từ 3PL đi lên) nhưng chúng ta cần nhận rõ sự khác biệt giữa chúng. 4PL chính
là các hoạt động mang tính chiến lược không chỉ cho chuỗi cung ứng của
khách hàng, mà còn cho sự phát triển của chuỗi cung ứng ấy phù hợp với tầm
nhìn dài hạn và toàn cục của công ty. Các công ty cung cấp dịch vụ 4PL
thường là một thực thể riêng biệt được thành lập như là một liên doanh hay
trên cơ sở những hợp đồng dài hạn giữa khách hàng chính và một hoặc một số
đối tác khác. Các công ty 4PL đóng vai trò là cầu nối duy nhất giữa khách
hàng và các nhà cung cấp dịch vụ khác. Mọi phương diện trong chuỗi cung
ứng của khách hàng đều được quản lý bởi công ty 4PL.
Logistics bên thứ năm (5PL - Fifth Party Logistic): là người thiết kế và
tái cấu trúc lại chuỗi cung ứng, các hoạt động của 4PL, 3PL cũng như cung
cấp hệ thống thông tin tích hợp để đảm bảo dòng thông tin liên tục và tăng khả
năng kiểm soát toàn bộ chuỗi cung ứng.
5PL quản lý và điều phối hoạt động của các 3PL, 4PL thông qua các giải
pháp thông tin liên quan đến cung và cầu trên thị trường dịch vụ logistics điện
tử. 5PL hoạt động trên nền tảng hoàn thiện dòng chu chuyển của nguyên vật
liệu trên toàn chuỗi cung ứng, với mục đích ứng dụng và phát triển các chuỗi
cung ứng linh hoạt, nhằm thỏa mãn nhu cầu tất cả các thành viên trong chuỗi.
2.1.9 Chỉ số LPI
LPI là cụm từ viết tắt của “Logistics Performance Index” có nghĩa là chỉ
số đánh giá năng lực cạnh tranh về logistics của một quốc gia do Ngân hàng
thế giới (World Bank – WB) tiến hành nghiên cứu và công bố trong báo cáo
mang tên “Kết nối để cạnh tranh – ngành logistics trong nền kinh tế toàn cầu”.
Chỉ số LPI được đánh giá thông qua 6 tiêu chí:
• Năng lực thông quan.
• Chất lượng cơ sở hạ tầng.
• Khả năng chuyển hàng hóa đi với giá cạnh tranh.

• Chất lượng dịch vụ logistics.
• Khả năng theo dõi tình hình hàng hóa sau khi gửi.
• Thời gian thông quan và dịch vụ.
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
Đối với mục tiêu 1: Sử dụng phương pháp thống kê mô tả và phương
pháp so sánh số chênh lệch tương đối và số tuyệt đối (Phạm Văn Dược, 2008,
11


trang 17-21) nhằm phân tích tình hình kinh doanh dịch vụ logistics và phân
tích kết quả hoạt động kinh doanh của Cảng.
- So sánh bằng số tuyệt đối: là kết quả của phép trừ giữa trị số của kỳ
phân tích với kỳ trước của các chỉ tiêu như: Thu nhập, chi phí, lợi nhuận, lãi
gộp, giá vốn hàng bán. Phương pháp này dùng để làm rõ mức độ biến động
của các chỉ tiêu nêu trên từ năm 2011 – 6/2014. So sánh tốc độ tăng trưởng
của các chỉ tiêu giữa các năm và so sánh tốc độ tăng tưởng giữa các chỉ tiêu, từ
đó tìm ra nguyên nhân để có biện pháp khắc phục.
Công thức tính:

∆y = y1 - y0

Trong đó:
y0: chỉ tiêu năm trước
y1: chỉ tiêu năm sau
∆y: chệnh lệch tăng, giảm của các chỉ tiêu
+ So sánh bằng số tương đối: là kết quả của phép chia giữa trị số chênh
lệch của kỳ phân tích so với kỳ gốc chia cho kỳ gốc của các chỉ tiêu như: thu
nhập, chi phí, lợi nhuận, lãi gộp, giá vốn hàng bán, được sử dụng để so sánh số
liệu năm hiện hành với năm trước đó của các chỉ tiêu nói trên, xem có sự biến
động hay không để tìm ra nguyên nhân của sự biến động đó từ đó giải thích và

đưa ra những biện pháp khắc phục.
Công thức tính:

∆y = ( y1 – y0 )/ y0 x 100%

Trong đó:
y0: chỉ tiêu năm trước
y1: chỉ tiêu năm sau
∆y: tốc độ tăng trưởng của các chỉ tiêu kinh tế
Mục tiêu 2: sử dụng phương pháp phân tích tổng hợp, phân tích các
yếu tố ảnh hưởng tới hoạt động kinh doanh dịch vụ logistics tại cảng.

12