Giáo án Chí Phèo tiết 53

Giáo viên: Nguyễn Thu
Hương


Tiết 53: Văn học.

CHÍ PHÈO
Nam Cao
(Phần hai: Tác phẩm)


ĐỀ CƯƠNG
I. Đọc – hiểu ngữ cảnh
1. Hoàn cảnh sáng tác
2. Thể loại truyện ngắn
II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ
1. Văn bản
2. Bố cục
3. Nhân vật
4. Tóm tắt
III. Đọc – hiểu cấu trúc nội dung
nghệ thuật
1. Nội dung
1.1 Hình ảnh làng Vũ Đại
1.2 Nhân vật Chí Phèo
1.2.1 Quá trình tha hóa


I. Đọc – hiểu ngữ cảnh
Truyện ngắn “Chí Phèo” được
Nam Cao sáng tác trong hoàn

cảnh nào ?

1. Hoàn cảnh sáng tác
- Hoàn cảnh sáng tác
+ Hoàn cảnh lớn: Đó là giai đoạn
xã hội Việt Nam nửa thực dân
nửa phong kiến
+ Hoàn cảnh cảm hứng:
Dựa vào những việc thật,
người thật ở làng quê Nam Cao
trước Cách mạng tháng Tám.


I. Đọc – hiểu ngữ cảnh
2. Thể loại
Văn bản “Chí Phèo” thuộc thể
loại nào? Nêu những hiểu biết
của em về thể loại đó?
- Văn bản “Chí Phèo” thuộc loại tự
sự, thể truyện ngắn.
- Đặc trưng của thể loại truyện thể
hiện qua ba yếu tố cơ bản là cốt
truyện, nhân vật và ngôn ngữ.
- Đọc – hiểu thể loại truyện có thể:
+ Đọc theo lời kể
+ Đọc theo cốt truyện
+ Đọc theo nhân vật


II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ.

1. Đọc, xuất xứ, đề tài và nhan đề
1.1 Đọc văn bản
1.2 Đọc chú thích
1.3 Xuất xứ và đề tài
Xuất xứ của truyện ngắn “Chí
- Xuất xứ:
Tác phẩm
được
Nam
Cao
viết năm 1941.
Phèo”?
Truyện
ngắn
“Chí
Phèo”
- Đề tài: người
nghèo
Việt
Nam trước
là tácnông
phẩmdân
trước
Cách
mạng
Cách mạng
tháng
Tám.
tháng
Tám.

Nó viết về đề tài gì?


II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ.
1. Đọc, xuất xứ, đề tài và nhan đề
1.4 Nhan đề
Ngoài nhan đề là “Chí Phèo” truyện ngắn
này còn có những nhan đề nào khác? Ý
nghĩa của những nhan đề đó?
+ Ban đầu truyện có tên là “Cái
lò gạch cũ”
+ Năm 1941: Nhà xuất bản Đời
Mới đổi lại thành “Đôi lứa xứng
đôi”
+ Năm 1946: Tác giả tự sửa lại là
“Chí Phèo”, in trong tập Luống
cày


II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ.
2. Bố cục
* Gồm 7 phần:
+ Đoạn mở đầu: Chí Phèo say rượu vừa đi vừa
chửi.
+ Từ khi sinh ra, lúc lớn lên và khi bị đẩy vào tù.
+ Ra tù và tới nhà bá Kiến gây sự bị hắn hóa giải
+ Chí Phèo thành tay sai của bá Kiến ... tình cờ Chí
gặp thị Nở trong một đêm trăng.
+ Tâm trạng của Chí sau khi tỉnh rượu, mấy ngày
hạnh phúc ngắn ngủi. Bị thị Nở từ chối sống chung,

Chí Phèo đau khổ, uống rượu và xách dao đi trả thù.
+ Chí Phèo đâm chết bá Kiến và tự sát
+ Đoạn kết: Thái độ của mọi người và thị Nở sau cái
chết của bá Kiến và Chí Phèo.


II. Đọc – hiểu cấu trúc
ngôn từ.
3. Nhân vật
Xác định nhân vật
chính, nhân vật phụ,
nhân vật trung tâm?

+ Nhân vật trung tâm: Chí
Phèo
+ Nhân vật chính: Chí
Phèo, thị Nở, bá Kiến
+ Nhân vật phụ: bà Ba, lý
Cường, bà hàng rượu, bà
cô thị Nở,...


II. Đọc – hiểu cấu trúc ngôn từ.
4. Cốt truyện, tình huống truyện
Bị bỏ rơi
Bị đẩy vào tù
Ra tù và bị tha hóa
Trở thành tay sai của BK
Gặp thị Nở và thức tỉnh
Rơi vào bi kịch bị cự tuyệt

Giết bá Kiến rồi tự sát

* Trong cuộc đời
Chí Phèo có ba
bước ngoặt
-Tình huống đi ở tù
- Tình huống gặp
thị Nở
- Tình huống bị cự
tuyệt


III. Đọc – hiểu cấu trúc
nội dung và nghệ thuật
1. Nội dung
1.1 Hình ảnh làng Vũ Đại
- Dân không quá hai nghìn,
xa phủ, xa tỉnh.
- Có tôn ti trật tự
- Có thế quần ngư tranh thực
- Trong làng tồn tại nhiều
mâu thuẫn
=> Hình ảnh thu nhỏ
của làng quê Việt Nam trước
Cách mạng tháng Tám.


III. Đọc – hiểu cấu trúc
nội dung và nghệ thuật
1.Nội dung

1.2 Nhân vật Chí Phèo
Cuộc đời Chí Phèo có thể chia làm
mấy giai đoạn?

Có thể chia cuộc đời Chí thành ba giai đoạn:
+ Giai đoạn thứ nhất: Từ khi Chí Phèo ra đời đến
lúc bị đẩy vào tù
+ Giai đoạn hai: Từ khi Chí Phèo ra tù tới khi gặp
thị Nở
+ Giai đoạn ba: Từ khi bị thị Nở khước từ tới khi
Chí đâm chết bá Kiến và tự sát.


1.2 Nhân vật Chí Phèo
1.2.1 Quá trình tha hóa
* Trước khi vào tù
Dựa vào phần lược bỏ trong sách giáo
khoa và những hồi ức của Chí Phèo khi
tỉnh rượu, Nam Cao đã giới thiệu Chí Phèo
- Lai như
lịch:thế nào trước khi vào tù?

Là một đứa trẻ
vô thừa nhận, bị bỏ rơi
Chí Phèo không biết
cha mẹ, không người thân,
không tấc đất cắm rùi.


1.2 Nhân vật Chí Phèo

1.2.1 Quá trình tha hóa
* Trước khi vào tù
- Tuổi thơ bơ vơ, bất hạnh,
hết đi ở cho nhà này đến
nhà khác:
Một anh thả ống lươn nhặt
về -> cho một bà góa mù
-> cho bác phó cối.
-> Bi kịch bị bỏ rơi
- Lớn lên: Làm canh điền
cho nhà bá Kiến


Trước khi vào tù Chí Phèo là con người như
thế nào? Tìm các chi tiết thể hiện bản tính của
Chí?
- Bản tính: lương thiện, giàu lòng tự
trọng, có ước mơ giản dị và lương tâm
trong sáng.
+ Chí Phèo là anh canh điền "hiền lành
như đất”, làm việc quần quật cho nhà
bá Kiến.
+ Có ước mơ "có gia đình nho nhỏ.
Chồng cuốc mướn cày thuê, vợ dệt vải".
+ Khi bị bà Ba quỷ quái gọi lên bóp chân
Chí Phèo "chỉ thấy nhục chứ sung
sướng gì"


1.2 Nhân vật Chí Phèo

1.2.1 Quá trình tha hóa
* Sau khi ra tù
Nguyên nhân nào khiến Chí
Phèo phải vào tù?
- Lý do vào tù
Chí bị đẩy vào
tù thực dân chỉ
vì cơn ghen
tuông vô cớ
của bá Kiến.


TRỜI
ĐỜI
LÀNG VŨ ĐẠI
NHỮNG NGƯỜI KHÔNG CHỬI NHAU VỚI HẮN
NGƯỜI ĐẺ RA HẮN


1.2.1 Quá trình tha hóa
* Sau khi ra tù
- Tiếng chửi
+ Cách chửi: vừa đi vừa chửi
+ Chửi trời  chửi đời  chửi cả
làng Vũ Đại  chửi ai không chửi
nhau với hắn  chửi đứa nào đẻ ra
Chí Phèo.
Lời chửi: có trật tự, được sắp xếp
từ khái quát, trừu tượng đến cụ thể
+ Điều lạ: không ai thèm để ý

=> Là phản ứng của Chí với cuộc
đời. Nó bộc lộ tâm trạng bất mãn của
một người có ít nhiều ý thức được
mình đã bị xã hội loài người gạt tên.


1.2.1 Quá trình tha hóa
* Sau khi ra tù
Nhận xét ngôn ngữ kể truyện của Nam Cao
trong đoạn mở đầu?
- Ngôn ngữ nghệ thuật đa giọng điệu, tả, kể linh
hoạt, có sự đan xen các lời kể: lời tác giả, nhân
vật, dân làng, lời đối thoại của nhà văn với độc
giả


1.2.1 Quá trình tha hóa
* Sau khi ra tù
Ngoại hình của Chí Phèo đã bị biến đổi
như thế nào? Các chi tiết nào thể hiện
sự biến đổi ấy?

Ngoại hình
biến dạng

Cái đầu cạo trọc lốc
Răng cạo trắng hớn
Mặt thì đen mà rất cơng cơng
Hai mắt gườm gườm
Quần nái đen, áo Tây vàng

Ngực, tay chạm trổ đầy rồng

phượng
-> Chí Phèo bị tha hóa về nhân hình


Trước khi vào tù

Sau khi ra tù


Ngay sau khi ra tù, Chí Phèo tới nhà bá
Kiến nhằm mục đích gì? Để thực hiện mục
đích đó hắn đã có những hành động gì?
* Sau khi ra tù
- Tính cách:

+ Mối quan hệ và hành động
. Đến nhà bá Kiến lần thứ nhất
Mục đích: ăn vạ. Hành động: gây
gổ, chửi bới, rạch mặt ăn vạ. Kết
quả: Một bữa no, 5 hào, nghề
rạch mặt ăn vạ
-> Thành tên cố cùng, liều thân,
chấp nhận rạch mặt chỉ vì tiền.


+ Mối quan hệ và hành động
. Với bá Kiến
Nếu lần đến đầu tiên Chí Phèo chỉ là tự phát

thì lần thứ hai dường như là tự giác. Như
vậy Chí Phèo đã trở thành người như thế
nào?

. Đến nhà bá Kiến lần hai
Mục đích xin đi ở tù, hù dọa bá Kiến. Hành động
đến nhà đội Tảo chửi bới, đòi nợ. Kết quả: 5
đồng, 5 sào vườn
-> Thành tên lưu manh, trở thành tay sai của bá
Kiến. Hắn trượt dài trên con đường tha hóa, lưu
manh hóa


+ Mối quan hệ và hành động
. Với dân làng Vũ Đại

Trích đoạn phim “Làng Vũ Đại ngày ấy”


+ Mối quan hệ và hành động
. Với dân làng Vũ Đại
Với dân làng Chí Phèo đã có những hành
động nào? Trong con mắt của người dân
thì Chí Phèo là ai?

Chí Phèo là một tên côn đồ, độc ác, hung hãn,
một “con quỷ dữ” ai ai cũng sợ.
“Hắn đã phá bao nhiêu cơ nghiệp, đập nát bao
nhiêu cảnh yên vui, đạp đổ bao nhiêu hạnh phúc,
làm chảy máu và nước mắt của bao nhiêu người

lương thiện...”
=> Chí Phèo còn bị tha hóa cả về nhân tính.