Tình hình thực hiện chế độ hưu trí tại huyện Thọ Xuân tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2003-2008

LỜI MỞ ĐẦU
Để đáp ứng nhu cầu tồn tại và phát triển, con người phải lao động để
tạo ra của cải vật chất. Nhưng cùng với thời gian con người bị già đi, sức
khỏe, sức lao động bị giảm sút, khó có thể tự đáp ứng nhu cầu cuộc sống. Khi
đó hoặc người lao động sử dụng số tiền tự tích cóp được trong quá trình lao
động hoặc sống nhờ vào con cháu. Nhưng những nguồn thu nhập này thường
không thường xuyên và phụ thuộc vào điều kiện của từng người.
Xuất phát từ nhu cầu thiết thực đó, từ khi ra đời cho đến nay chế độ
hưu trí luôn là một trong những chế độ quan trọng không thể thiếu trong hệ
thống an sinh xã hội quốc gia. Chế độ này đảm bảo quyền lợi cho người lao
động, giúp họ tự bảo vệ mình trước khi hết tuổi lao động, tự lo cho bản thân
một cách hợp lý nhất nhờ vào việc đã cống hiến sức lao động của mình tạo ra
của cải vật chất cho xã hội trước đó. Đây là chế dộ mang tính xã hội hóa cao
được thực hiện một cách thường xuyên, đều đặn trong khoảng thời gian dài và
nhận được sự quan tâm của toàn xã hội.
BHXH Việt Nam là cơ quan sự nghiệp thuộc Chính phủ được thành lập
để đảm nhiệm vai trò tổ chức thực hiện Chính sách BHXH trong cả nước. Trong
hệ thống BHXH, BHXH cấp huyện là cấp cơ sở trực tiếp thực hiện tiếp nhận hồ
sơ và chi trả chế độ hưu trí cho người lao đông. BHXH huyện Thọ Xuân, tỉnh
Thanh Hóa từ khi được thành lập đã luôn là lá cờ đầu của tỉnh Thanh Hóa trong
việc thực hiện nhiệm vụ được giao. Là cấp thực hiện chế độ hưu trí cho người
lao động trên địa bàn huyện, trong thời gian vừa qua BHXH huyện Thọ Xuân
đã thực hiện chi trả lương hưu và trợ cấp BHXH cho nhiều người với số lượng
tiền lớn, đảm bảo đầy đủ, kịp thời và an toàn. Tuy nhiên, BHXH huyện cũng
không tránh khỏi những khó khăn vướng mắc như: Việc quản lý chi trả cho đối
tượng hưởng lương hưu hàng tháng chưa chặt chẽ, thủ tục nhận lương hưu tại
nơi cư trú chưa thuận tiện, chưa có đủ biện pháp đảm bảo an toàn trong việc cấp
phát tiền cho đại diện chi trả, việc tổ chức chi trả chế độ còn sử dụng quá nhiều
biểu mẫu tốn thời gian và công sức, việc ứng dụng công nghệ thông tin trong
quản lý chi trả BHXH chưa được khai thác đầy đủ…
1

Với mong muốn tìm hiểu sâu hơn về chế độ hưu trí cả về lý luận lẫn
thực tiễn, em lựa chọn báo cáo thực tập “Tình hình thực hiện chế độ hưu trí
tại huyện Thọ Xuân tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2003-2008”
Trong khuôn khổ có hạn của báo cáo khoa học với đối tượng nghiên
cứu là Công tác chi trả chế độ hưu trí em tập trung đưa ra khái niệm, nội dung,
những quy định của Pháp luật hiện hành về chế độ hưu trí. Về thực tiễn, em
làm rõ tình hình thực hiện chế độ hưu trí trong phạm vi nghiên cứu là BHXH
huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa giai đoạn 2003-2008, đánh giá kết quả đạt
được, phân tích nguyên nhân của những thành công và hạn chế. Trên cơ sở đó
đưa ra một số đề xuất nhằm thực hiện tốt hơn chế độ hưu trí cho người lao
động trên địa bàn huyện trong thời gian tới.
2
Chương 1: Một số vấn đề chung về chế độ hưu trí
1.1. Khái niệm chế độ hưu trí
BHXH là sự tổ chức bảo đảm bù đắp hoặc thay thế một phần thu nhập
cho người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập từ nghề nghiệp do bị
giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc sức lao động không được sử dụng,
thông qua việc hình thành và sử dụng một quỹ tài chính do sự đóng góp của các
bên tham gia BHXH và các nguồn thu hợp pháp khác, nhằm góp phần đảm bảo
an toàn kinh tế cho người lao động và gia đình họ; đồng thời góp phần bảo đảm
an toàn xã hội.
Chế độ BHXH là sự cụ thể hóa chính sách BHXH, là xương sống của
chính sách BHXH. Để hình thành nên mỗi một chế độ BHXH cần thiết phải
dựa trên cơ sở khoa học và thực tiễn như nhu cầu của người lao động, khả năng
đáp ứng của người lao động, người sử dụng lao động cũng như cơ quan BHXH
(về tài chính, trình độ quản lý…), điều kiện kinh tế xã hội hay một số căn cứ
khác như kinh nghiệm của các nước trong khu vực và trên thế giới, công ước
quốc tế. Trong hệ thống các chế độ đã được quy định tại các công ước và đang
được thực hiện tại Việt Nam, có thể nói chế độ hưu trí là chế độ quan trọng
nhất, ảnh hưởng nhiều nhất đến đời sống của tất cả mọi người lao động. Chế độ

hưu trí là hình thức đảm bảo thu nhập cho người lao động khi hết tuổi lao động
với những nội dung cụ thể được quy định trong Luật BHXH năm 2006 như đối
tượng hưởng, mức hưởng, điều kiện hưởng, thời gian hưởng...
1.2. Sự cần thiết khách quan và vai trò của chế độ hưu trí.
1.2.1. Sự cần thiết khách quan.
Con người muốn tồn tại và phát triển trước hết phải ăn, mặc, ở... Để
thỏa mãn nhu cầu tối thiểu này, con người phải lao động làm ra những sản
phẩm cần thiết. Của cải xã hội càng nhiều, mức độ thoả mãn nhu cầu càng
cao, có nghĩa là việc thoả mãn nhu cầu phụ thuộc vào khả năng lao động của
con người. Trong thực tế cuộc sống “sinh- lão- bệnh- tử” là quy luật bất biến.
Khi rơi vào các trường hợp đó, các nhu cầu thiết yếu của con người không vì
3
thế mà mất đi. Trái lại, có cái còn tăng lên, thậm chí còn xuất hiện thêm nhu
cầu mới. Bởi vậy, muốn tồn tại, con người và xã hội loài người phải tìm ra và
thực tế đã tìm ra nhiều cách giải quyết khác nhau.
Để khắc phục những rủi ro, bất hạnh giảm bớt khó khăn cho bản thân
và gia đình thì ngoài việc tự mình khắc phục, người lao động phải được sự bảo
trợ của cộng đồng và xã hội. Sự tương trợ dần dần được mở rộng và phát triển
dưới nhiều hình thức khác nhau. Những yếu tố đoàn kết, hướng thiện đó đã tác
động tích cực đến Nhà nước dù thuộc các chế độ xã hội khác nhau. Trong quá
trình phát triển xã hội, đặc biệt là từ sau cuộc cách mạng công nghiệp, hệ
thống BHXH đã có những cơ sở để hình thành và phát triển. Quá trình công
nghiệp hoá làm cho đội ngũ người làm công ăn lương tăng lên, cuộc sống của
họ phụ thuộc chủ yếu vào thu nhập do lao động làm thuê đem lại. Sự hẫng hụt
về tiền lương trong nhiều trường hợp trong đó quan trọng nhất là nỗi lo khi về
già không có thu nhập để sinh sống hoặc phải dựa dẫm vào con cháu đã trở
thành mối đe doạ đối với cuộc sống bình thường của những người không có
nguồn thu nhập nào khác ngoài tiền lương. Sự bắt buộc phải đối mặt với
những nhu cầu thiết yếu hàng ngày đã buộc những người làm công ăn lương
tìm cách khắc phục bằng những hành động tương thân, tương ái (lập các quỹ

tương tế, các hội đoàn...); đồng thời, đòi hỏi giới chủ và Nhà nước phải có trợ
giúp bảo đảm cuộc sống cho họ.
Người lao động tạo ra thu nhập để nuôi sống bản thân và gia đình qua
quá trình lao động. Quá trình này diễn ra trong các nhà máy, xí nghiệp, đơn vị
kinh tế, cơ quan hành chính sự nghiệp, trong hoặc ngoài quốc doanh. Trong
quá trình đó, họ cống hiến sức lao động để xây dựng đất nước bằng cách tạo ra
thu nhập cho xã hội và cho chính bản thân mình. Do đó đến khi họ không còn
khả lao động nữa phải nhận được sự quan tâm ngược lại từ phía xã hội. Có
nhiều cách để thể hiện sự quan tâm đó, song có thể nói khoản tiền lương hưu
hàng tháng phù hợp với số phí mà người lao động đã đóng góp trong suốt quá
trình lao động là biện pháp được thực hiện một cách chủ động, có diện bao
phủ rộng, là biện pháp ưu việt nhất hiện nay. Nguồn trợ cấp này tuy ít hơn so
với khoản tiền lương tiền công lúc đang làm việc nhưng rất quan trọng và cần
thiết giúp cho người về hưu ổn định cả vật chất lẫn tinh thần.
4
Chế độ hưu trí đảm bảo quyền lợi cho người lao động, giúp họ tự bảo
vệ mình khi hết tuổi lao động, tự lo cho chính bản thân minh một cách hợp lý
nhất nhờ vào việc họ đã cống hiến sức lao động của mình để tạo ra của cải vật
chất cho xã hội trước đó. Người lao động cần trích một tỷ lệ % tiền lương
tương đối nhỏ khi còn đang làm việc trong một thời gian nhất định. Đến khi
hết tuổi lao động phải nghỉ việc họ sẽ được đảm bảo của xã hội nhằm giảm
bớt phần nào khó khăn về mặt tài chính do không có thu nhập do không còn
lao động nữa.
Như vậy, chế độ hưu trí là một chế độ mang tính xã hội hóa cao được
thực hiện một cách thường xuyên và đều đặn, kế tiếp từ thế hệ này sang thế hệ
khác. Nói cách khác, chế độ hưu trí lấy đóng góp của thế hệ sau để chi trả cho
thế hệ trước. Vì vậy nó tạo ra sự ràng buộc và đoàn kết giữa các thế hệ, làm
cho mọi người trong xã hội quan tâm và gắn bó với nhau hơn, thể hiện mối
quan tâm sâu sắc giữa người với người trong xã hội.
1.2.2. Vai trò và đặc trưng của chế độ hưu trí

1.2.2.1. Vai trò của chế độ hưu trí
- Đối với Nhà nước
Với việc đảm bảo đời sống vật chất và tinh thần cho người nghỉ hưu
sẽ góp phần đảm bảo ổn định xã hội, đảm bảo thực hiện thắng lợi các chính
sách xã hội khác của quốc gia. Mặt khác tạo ra động lực mới để khuyến khích
người lao động chăm chỉ, yên tâm hơn trong lao động sản xuất để nâng cao
năng suất và chất lượng sản phẩm. Thực tế cho thấy ở các nước thực hiện tốt
chính sách chế độ đối với người nghỉ hưu đã tạo ra một cơ sở xã hội bền vững.
Ngược lại ở những nước chưa thực hiện tốt chính sách đối với người nghỉ hưu,
xã hội mất ổn định, người lao động luôn phải đối mặt với những khó khăn khi
phải nghỉ việc do hết tuổi lao động mà không có những đảm bảo cho cuộc
sống phía trước. Điều này dẫn đến nguy cơ mất ổn định về chính trị và ảnh
hưởng nghiêm trọng đến khả năng phát triển của nền kinh tế
Theo nguyên tắc đóng- hưởng, người lao động và người sử dụng lao
động hàng tháng đóng một tỷ lệ % trên tiền lương, tiền công tháng và trên
5
tổng quỹ lương vào quỹ BHXH. Tuy nhiên so không phải mọi người cùng
nghỉ hưu một lúc nên luôn tồn tại một lượng tiền nhàn rỗi, lượng tiền này
được dùng để đầu tư theo lĩnh vực được Pháp luật quy định để đảm bảo an
toàn và tăng trưởng quỹ. Đây là lượng vốn đáng kể đầu tư trở lại nền kinh tế,
góp phần phát triển kinh tế, tạo việc làm không chỉ trong ngành bảo hiểm mà
trong tất cả các lĩnh vực khác, góp phần nâng cao cơ sở vật chất. Từ đó, tệ nạn
xã hội được hạn chế, an sinh xã hội được đảm bảo.
- Đối với người lao động
Người nghỉ hưu là một nhóm xã hội đặc thù. Xét về mặt tuổi đời thì
phần lớn trong số họ là những người cao tuổi, bị giảm hoặc hết khả năng lao
động. Xét về mặt xã hội, người nghỉ hưu là những người có nhiều đóng góp cho
sự nghiệp xây dựng và phát triển đất nước. Một bộ phận người nghỉ hưu là quân
nhân, những thương binh, những lão thành cách mạng. Đó là những người có
công với đất nước. Trong quá trình lao động, người lao động có sự đảm bảo

chắc chắn về phần thu nhập khi họ nghỉ hưu, giúp họ yên tâm, chú tâm hơn vào
công việc
Ngoài ra với việc hàng tháng người lao động đóng một khoản tiền
nhất định vào quỹ BHXH, người lao động đã tiết kiệm cho bản thân mình
ngay trong quá trình làm việc để đảm bảo cuộc sống khi nghỉ hưu, giảm bớt
phần nào gánh nặng cho người thân, gia đình và xã hội. Nói cách khác chế độ
hưu trí đã góp phần nâng cao hiệu quả trong việc chi dùng cá nhân, cân đối chi
tiêu, dự phòng cho những lúc già cả, mất sức lao động một cách chủ động và
khoa học. Đây cũng là cơ hội để mọi người trong xã hội thực hiện trách nhiệm
tương trợ cho những thành viên khác khi gặp khó khăn, rủi ro làm mất hoặc
giảm thu nhập.
- Đối với người sử dụng lao động
Khi các chế độ BHXH, trong đó quan trọng nhất là chế độ hưu trí được
thực hiện tốt sẽ góp phần điều hòa mối quan hệ giữa người lao động và người
sử dụng lao động, giảm mâu thuẫn, tranh chấp, hạn chế tình trạng đình công,
bãi công. Ngoài ra, do tâm lý yên tâm về khoản thu nhập đều đặn khi hết tuổi
lao động, người lao động có động lực để hăng hái, tích cực làm việc, góp phần
6
tăng năng suất lao động và chất lượng sản phẩm. Đây là điều kiện cần thiết để
doanh nghiệp hạ giá thành sản phẩm, tăng khả năng cạnh tranh, từng bước mở
rộng thị phần, từ đó tối đa hóa lợi nhuận. BHXH còn là một yếu tố quan trọng
góp phần thu hút, ổn định thị trường lao động, góp phần ổn định và phát triển
sản xuất do người lao động có xu hướng lựa chọn những doanh nghiệp có
tham gia BHXH cho người lao động để vào làm việc.
1.2.2.2. Đặc trưng của chế độ hưu trí
- Chế độ hưu trí là chế độ dài hạn nằm ngoài quá trình lao động.
Đặc trưng này thể hiện cả quá trình đóng và hưởng chế độ hưu trí. Người
lao động tham gia đóng phí BHXH trong một thời gian dài. Thời gian đó
liên tục đủ lớn theo quy định thì sẽ đủ một trong những điều kiện để được
hưởng chế độ hưu trí. Khi đã đủ các điều kiện thì người lao động sẽ được

hưởng trợ cấp hưu trí trong khoảng thời gian tính từ lúc người lao động
nghỉ hưu đến lúc chết. Quá trình hưởng này dài ngắn bao nhiêu tùy thuộc
vào tuổi thọ của từng người.
- Trong chế độ hưu trí có sự tách bạch tương đối giữa đóng và
hưởng. Trong suốt quá trình lao động, số tiền người lao động đóng góp vào
quỹ Bảo hiểm hưu trí dùng để chi trả hưu bổng cho thế hệ trước. Như vậy có
sự kế thừa liên tiếp giữa các thế hệ lao động trong việc hình thành quỹ Bảo
hiểm hưu trí.
- Chế độ hưu trí phụ thuộc chặt chẽ vào quan hệ sử dụng lao động.
Người lao động và người sử dụng lao động có mối quan hệ chặt chẽ với nhau.
người sử dụng lao động muốn ổn định và phát triển kinh doanh thì ngoài việc
chăm lo đến đời sống người lao động mà mình đang sử dụng phải tạo điều
kiện cho họ làm việc đảm bảo cuộc sống cho đến khi hết tuổi lao động bằng
việc đóng BHXH cho người lao động. Đây cũng là chế độ BHXH duy nhất tại
Việt Nam hiện nay có sự tham gia đóng góp của cả người lao động và người
sử dụng lao động.
- Chế độ hưu trí là chế độ quan trọng nhất trong hệ thống các chế
độ BHXH của mỗi quốc gia, bởi đây là một chế độ có số người hưởng trợ cấp
nhiều nhất do hầu hết người lao động tham gia BHXH đều phải có lúc già yếu,
7
khó có thể tiếp tục lao động. Chế độ hưu trí với vai trò chủ đạo trong cả hệ
thống BHXH từ khi ra đời cho đến nay luôn nhận được sự quan tâm của Đảng,
Nhà nước và các ban ngành liên quan bằng cách thiết lập và không ngừng
hoàn thiện chế độ cho phù hợp với tình hình thực tế.
- Quỹ Bảo hiểm hưu trí chiếm tỷ trọng lớn trong quỹ BHXH. Đây
cũng là quỹ thành phần chủ yếu trong nguồn vốn nhàn rỗi để đầu tư sinh lời
nhằm ổn định và tăng trưởng quỹ, đảm bảo cân đói thu chi và có dư quỹ để
phát triển nền kinh tế quốc dân tạo việc làm cho người lao động, góp phần giải
quyết vấn đề thất nghiệp, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế.
1.3. Một số quy định của Pháp luật hiện hành về chế độ hưu trí.

1.3.1. Chế độ Hưu trí hàng tháng
1.3.1.1. Điều kiện hưởng
Nguời lao động được hưởng lương hưu hàng tháng khi có đủ 20 năm
đóng BHXH trở lên và có một trong các đìều kiện sau:
- Nam đủ 60 tuổi, nữ đủ 55 tuổi
- Nam từ đủ 55 tuổi đến đủ 60 tuổi, nữ từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi và
có đủ 15 năm làm nghề, công việc nặng nhọc, độc hại, nguy hiểm hoặc làm
việc nơi có hệ số phụ cấp khu vực từ 0,7 trở lên
- Người lao động từ đủ 50 tuổi đến đủ 55 tuổi có đủ 15 năm làm công
việc khai thác than trong hầm lò
- Người lao động bị nhiễm HIV/AIDS do tai nạn rủi ro nghề nghiệp
Người lao động có đủ 20 năm đóng BHXH trở lên, bị suy giảm khả
năng lao động từ 61% trở lên được hưởng lương hưu với mức thấp hơn nếu
thuộc một trong các trường hợp sau.
- Nam đủ 50 tuổi trở lên, nữ đủ 45 tuổi trở lên
- Có đủ 15 năm làm nghề hoặc công việc đặc biẹt nặng nhọc, độc hại,
nguy hiểm trở lên
8
1.3.1.2. Mức hưởng
Mức lương hưu hàng tháng của người lao động được tính bằng tỷ lệ %
lương hưu được hưởng nhân với mức bình quân tiền lương, tiền công tháng
làm căn cứ đóng BHXH.
Trong đó:
- Tỷ lệ lương hưu được hưởng tính bằng 45% mức bình quân tiền
lương, tiền công tháng cho 15 năm đóng BHXH trở lên, từ năm thứ 16 trở đi,
cứ thêm mỗi năm đóng BHXH thì tính thếm 2% đối với nam và 3% đối với
nữ, tối đa bằng 75%. Đối với người nghỉ hưu trước tuổi do bị suy giảm khả
năng lao động từ 61% trở lên thì tỷ lệ lương hưu sau khi tính như trên sẽ bị
giảm di 1% cho mỗi năm nghỉ hưu trước tuổi.
- Mức bình quân tiền lương, tiền công tháng làm căn cứ dóng BHXH

để tính lương hưu, trợ cấp 1 lần được xác định như sau:
Đối với người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế
độ lao động tiền lương do Nhà nước quy định thì mức tiền lương tiền công
để tính lương hưu được tính bằng mức bình quân tiền lương tháng đóng
BHXH của 5 năm cuối trước khi nghỉ hưu nếu bắt đầu tham gia BHXH
trước tháng 1 năm 1995, bằng mức bình quân tiền lương tháng đóng
BHXH của 6 năm cuối trước khi nghỉ hưu nếu bắt đầu tham gia BHXH
trong khoảng thời gian từ tháng 1 năm 1995 đến tháng 12 năm 2000, bằng
mức bình quân tiền lương tháng đóng BHXH của 8 năm cuối trước khi
nghỉ hưu nếu bắt đầu tham gia BHXH trong khoảng thời gian từ tháng 1
năm 2001 đến tháng 12 năm 2006, bằng mức bình quân tiền lương tháng
đóng BXHH của 10 năm cuối trước khi nghỉ hưu nếu bắt đầu tham gia
BHXH trong khoảng thời gian từ tháng 1 năm 2007 trở đi.
Đối với người lao động có toàn bộ thời gian đóng BHXH theo chế độ
tiền lương do người sử dụng lao động quyết định thì mức bình quân tiền
lương, tiền công để tính lương hưu là mức bình quân tiền lương tiền công
tháng đóng BHXH của toàn bộ thời gian
9
Đối với người lao động vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền
lương do Nhà nước quy định vừa có thời gian đóng BHXH theo chế độ tiền
lương do người sử dụng lao động quyết định thì mức bình quân tiền lương,
tiền công để tính lương hưu là mức bình quân tiền công tháng đóng BHXH
chung của các thời gian.
Tiền lương, tiền công đã đóng BHXH theo chế độ tiền lương do Nhà
nước quy định được điều chỉnh theo mức lương tối thiểu chung tại thời
điểm hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH. Tiền lương, tiền công đã đóng
BHXH theo chế độ tiền lương do người sử dụng lao động quyết định được
điều chỉnh tăng tại thời điểm hưởng lương hưu, trợ cấp BHXH trên cơ sở
chỉ số giá sinh hoạt của từng thời kỳ theo quy định của Chính phủ.
- Trường hợp lương hưu thấp hơn mức lương tối thiểu chung thì được

quỹ BHXH bù bằng mức lương tối thiểu chung.
- Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá sinh
hoạt và tăng trưởng kinh tế theo quy định của Chính phủ
- Lương hưu được điều chỉnh trên cơ sở mức tăng của chỉ số giá sinh
hoạt và tăng trưởng kinh tế theo quy định của Chính phủ.
- Người hưởng lương hưu được cấp thẻ BHYT do quỹ BHXH đảm bảo.
1.3.2. Trợ cấp Bảo hiểm xã hội 1 lần
1.3.2.1. Điều kiện hưởng trợ cấp 1 lần
Người lao động được hưởng trợ cấp 1 lần do quỹ BHXH chi trả khi có
một trong các điều kiện sau:
+ Đủ tuổi nghỉ hưu nhưng chưa đủ 20 năm đóng BHXH
+ Bị suy giảm khả năng lao động từ 61% trở lên mà chưa đủ 20
năm đóng BHXH.
+ Sau 1 năm nghỉ việc không tiếp tục đóng BHXH và có yêu cầu nhận
BHXH 1 lần mà chưa đủ 20 năm đóng BHXH
+ Ra nước ngoài để định cư
10
1.3.2.2. Mức hưởng
Mức trợ cấp BHXH một lần được tính theo số năm đã đóng BHXH,
cứ mỗi năm tính bằng 1,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng
đóng BHXH
1.3.3. Trợ cấp 1 lần khi nghỉ hưu
1.3.3.1. Điều kiện hưởng
Người lao động đã đóng BHXH trên 30 năm đối với nam, trên 25 năm
đối với nữ, khi nghỉ hưu ngoài lương hưu còn được hưởng trợ cấp 1 lần
1.3.3.2. Mức hưởng
Mức trợ cấp được tính theo số năm đóng BHXH kể từ năm thứ 31
trở đi đối với nam, năm thứ 26 trở đi đối với nữ, cứ mỗi năm đóng BHXH
thì được tính bằng 0,5 tháng mức bình quân tiền lương, tiền công tháng
đóng BHXH.

1.3.4. Bảo lưu thời gian đóng BHXH
Người lao động khi nghỉ việc hưởng lương hưu hoặc chưa hưởng
BHXH một lần được bảo lưu thời gian đóng BHXH để làm cơ sở cộng nối
với thời gian đóng BHXH sau này (nếu có) hoặc hưởng chế độ BHXH khi
có điều kiện
11
Chương 2: Thực trạng thực hiện chế độ hưu trí tại Bảo hiểm xã
hội huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa
2.1. Vài nét khái quát về BHXH Huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa
Thọ Xuân là một vùng bán sơn địa của tỉnh Thanh Hóa, có địa bàn rộng và
địa hình tương đối phức tạp, diện tích tự nhiên 29.670 ha trong đó diện tích đất
nông nghiệp 16.200 ha, cơ cấu kinh tế chủ yếu là nông nghiệp, dân số hơn 2,3
vạn người. Toàn huyện có 41 xã, thị trấn trong đó 3 thị trấn trực thuộc huyện, 5
xã miền núi, có 92 cơ quan doanh nghiệp đóng trên địa bàn huyện với 1.600 lao
động tham gia BHXH, trong đó 5 doanh nghiệp do tỉnh và trung ương quản lý.
Nằm trong hệ thống tổ chức của BHXH Việt Nam, BHXH huyện Thọ
Xuân được thành lập vào ngày 15 tháng 6 năm 1995 theo quyết định số
138/QĐ/TC-CB của Tổng giám đốc BHXH Việt Nam và chính thức đi vào hoạt
động ngày 01/9/1995. Là đơn vị trực thuộc BHXH tỉnh, BHXH huyện có chức
năng giúp BHXH tỉnh thực hiện các chế độ, chính sách BHXH và quản lý quỹ
BHXH trên địa bàn huyện Thọ Xuân. Cụ thể đó là các nhiệm vụ sau:
- Hướng dẫn người sử dụng lao động lập danh sách lao động đóng
BHXH, đôn đốc theo dõi việc đóng BHXH của người sử dụng lao động và
người lao động trên địa bàn huyện
- Tiếp nhận kinh phí, danh sách và tổ chức chi trả trực tiếp hoặc
thông qua mạng lưới đại diện chi trả cho các đối tượng hưởng BHXH do
BHXH tỉnh chuyển đến. Theo dõi việc thay đổi địa chỉ, danh sách đối tượng
tăng giảm trong quá trình chi trả.
- Tổ chức cấp sổ, ghi sổ BHXH, đối chiếu chốt sổ đối với người lao
động thuộc các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện.

- Tiếp nhận đơn, thư khiếu nại, tố cáo về chế độ chính sách BHXH
cùng phối hợp với BHXH tỉnh để giải quyết
- Thực hiện chế độ kế toán thống kê báo cáo định kỳ theo quy định
của Nhà nước và hướng dẫn của BHXH.
12
- Thực hiện việc thông tin tuyên truyền, giải thích chế độ chính sách
BHXH.
- Thực hiện các nhiệm vụ khác do BHXH tỉnh giao
Từ khi thành lập đến nay, BHXH huyện là cấp cơ sở có chức năng thực
hiện những nhiệm vụ của Ngành và địa phương, đảm bảo quyền lợi và nghĩa
vụ của người lao động, người sử dụng lao động được thực hiện đúng theo quy
định của Pháp luật. Để hoàn thành nhiệm vụ được giao, BHXH huyện Thọ
Xuân được chia làm 4 bộ phận được cụ thể hóa trong sơ đồ sau:
Sơ đồ 1: Hệ thống tổ chức bộ máy của BHXH Thọ Xuân
(Nguồn: BHXH huyện Thọ Xuân)
2.2. Một số yếu tố ảnh hưởng tới việc thực hiện chế độ hưu trí trên
địa bàn huyện Thọ Xuân, tỉnh Thanh Hóa
2.2.1. Thuận lợi
- Có sự phân cấp rõ ràng trong hệ thống BHXH: Sự phân cấp chi trả
các chế độ BHXH từ bảo hiểm xã hội tỉnh, huyện đến đại diện chi trả, đơn vị
sử dụng lao động đã tạo điều kiện thuận lợi cho công tác quản lý và phục vụ
tốt đối tượng tham gia BHXH. Trong việc thực hiện nhiệm vụ của Ngành,
BHXH huyện đã phân công công việc, nhiệm vụ cụ thể cho từng cán bộ, nhân
viên phù hợp với trình độ chuyên môn, kinh nghiệm công tác, sở trường...của
từng người, đảm bảo thực hiện tốt mọi nhiệm vụ được giao.
- Nguồn tiền để chi trả lương hưu và chế độ BHXH hàng tháng được
chủ động: Những năm trước đây, các đối tượng hưởng lương hưu và trợ cấp
13
Giám đốc
Bộ phận thu

BHXH
Bộ phận giải
quyết CĐCS
Bộ phận BHYTBộ phận chi
BHXH,BHYT
Bộ phận hành
chính văn thư
BHXH do ngân sách Nhà nước đảm bảo thường xảy ra tình trạng nguồn ngân
sách bị thiếu, chậm nên đối tượng không được nhận trợ cấp định kỳ vào đầu
tháng. Để khắc phục khó khăn trên, BHXH Việt Nam đã ứng từ nguồn Quỹ
BHXH để cấp cho BHXH các tỉnh, thành phố để kịp thời chi cho các đối
tượng hưởng các chế độ do NSNN đảm bảo. Nhờ đó, BHXH cấp cơ sở có thể
thực hiện chi trả đều đặn vào đầu tháng cho các đối tượng hưởng lương hưu,
đảm bảo tốt quyền lợi cho các đối tượng.
- Công nghệ thông tin được đưa vào ứng dụng: đặc thù của BHXH
cần lưu trữ khối lượng thông tin lớn, phức tạp và lâu dài, phạm vi quản lý
rộng, bao quát nhiều ngành nghề, do đó ứng dụng công nghệ thông tin trong
BHXH…là yêu cầu bức thiết đã được BHXH Việt Nam quan tâm chỉ đạo.
Năm 2008, chương trình xét duyệt lương hưu và trợ cấp BHXH mang tên
BHXH_NET được đưa vào hoạt động tại BHXH huyện, giúp cán bộ nhân
viên xét duyệt chính xác, nhanh chóng hồ sơ hưởng lương hưu của người lao
động, thực hiện thống nhất việc xét duyệt hồ sơ và quản lý đối tượng hưởng
BHXH bằng công nghệ thông tin trong toàn hệ thống nhằm đáp ứng yêu cầu
nhiệm vụ ngày càng cao của toàn ngành. Bên cạnh đó, BHXH huyện Thọ
Xuân là một trong 3 huyện ở tỉnh Thanh Hóa đang thực hiện thí điểm in thẻ
BHYT trực tiếp tại huyện đối với cả 3 trường hợp in mới, in sai, mất thẻ…
Đây là bước tiến quan trọng trong việc thực hiện chính sách BHXH, đảm bảo
quyền lợi cho người lao động nói chung và người hưởng lương hưu nói riêng
khi khám, chữa bệnh.
- Về đội ngũ cán bộ, nhân viên: Cán bộ, nhân viên trong cơ quan ngoài

trình độ chuyên môn, kinh nghiệm nghề nghiệp tích lũy được còn có lòng nhiệt
huyết với nghề. Bên cạnh đó tất cả cán bộ nhân viên hiện đang làm việc tại BHXH
đều sinh ra và lớn lên trên mảnh đất Thọ Xuân giàu truyền thống, nên am hiểu về
đặc điểm kinh tế, chính trị, xã hội, đặc thù về địa lý và người dân trong huyện, do
đó rất thuận tiện trong việc thực hiện tốt BHXH cho người lao động.
2.2.2. Khó khăn
- Đối tượng hưởng lương hưu trên địa bàn huyện lớn: Huyện Thọ Xuân
có tổng số 41 xã, thị trấn, 5 xã miền núi trên một địa bàn rộng 29.670 ha với
14
khoảng 2,3 vạn người , có có hơn 100 doanh nghiệp vừa và nhỏ, các tổ hợp sản
xuất, các làng nghề truyền thống được khôi phục và phát triển, hàng ngàn các
cơ sở cá thể đang hoạt động. Hiện nay, số đơn vị sử dụng lao động, số lao động
và số đối tượng hưởng các chế độ BHXH đông so với các huyện khác trong
tỉnh và cùng với sự phát triển chung của kinh tế xã hội đất nước, số đối tượng sẽ
không ngừng tăng lên. Có thể nói đây là khó khăn lớn nhất, ảnh hưởng trực tiếp
đến khả năng quản lý và thực hiện các chế độ BHXH.
- Về điều kiện kinh tế, chính trị, xã hội: Là vùng bán sơn địa của tỉnh
với địa hình tương đối phức tạp, thường xuyên chịu ảnh hưởng của thiên tai,
dịch bệnh, khiến đời sống của đại bộ phận người dân làm nông nghiệp gặp
nhiều khó khăn. Lao động

trong ngành nông nghiệp là: 60.484 người chiếm
50,6% số lao động đang làm việc trong các ngành kinh tế và chiếm 25,1% dân
số bình quân của huyện. Nhiều lao động, chủ yếu là lao động trẻ đến các thành
phố lớn, các khu công nghiệp làm việc, khi nghỉ việc do điều kiện kinh tế khó
khăn nên gần như không có trường hợp nào tiếp tục tham gia BHXH để đủ
điều kiện hưởng lương hưu hàng tháng. Đa số 12 tháng sau khi nghỉ việc
người lao động đều làm đơn xin hưởng BHXH một lần.
- Về thủ tục hưởng chế độ hưu trí: Hiện nay chưa có quy định cụ thể
và chặt chẽ trong hồ sơ hưởng BHXH của người lao động. Sổ BHXH chưa là

căn cứ quan trọng nhất khi xét duyệt hồ sơ bởi dù sổ BHXH đã được ghi đầy
đủ, chính xác, đã được chốt sổ tại BHXH huyện thì BHXH tỉnh vẫn yêu cầu
người lao động có đầy đủ hồ sơ gốc kèm theo. Một số trường hợp người lao
động bị mất, hư hỏng hồ sơ rất mất thời gian và công sức trong việc khôi phục
hoặc xin xác nhận của đơn vị sử dụng lao động cũ. Điều này là không cần
thiết, trừ trường hợp sổ BHXH ghi không rõ ràng mới yêu cầu có hồ sơ gốc
để giảm hồ sơ, thủ tục cho người lao động. Quy định này mặc dù có thể đảm
bảo tính pháp lý, chặt chẽ song gây không ít khó khăn cho người lao động, đặc
biệt là đối tượng bộ đội chuyển ngành, thanh niên xung phong, đối tượng đã
thay đổi nhiều đơn vị trong quá trình công tác…
- Về trách nhiệm của người sử dụng lao động: Khi ghi sổ BHXH
cho người lao động các đơn vị sử dụng lao động trên địa bàn huyện chưa
quan tâm đúng mức, không ghi bổ sung khi có bất kỳ thay đổi về tiền lương,
15