ĐỀ CƯƠNG MÔN HỌC: VĂN HÓA VÀ MÔI TRƯỜNG

ĐỀ CƢƠNG MÔN HỌC:
VĂN HÓA VÀ MÔI TRƯỜNG
1. Thông tin về giảng viên
1.1. Họ và tên giảng viên 1: Nguyễn Văn Dũng
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sĩ
- Thời gian, địa điểm làm việc:
+ Thời gian: Thứ 2 & thứ 6
+ Địa điểm: Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2
- Địa chỉ liên hệ: Văn phòng Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
2, phƣờng Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
- Điện thoại (CQ): 0211.3512101 ;
Mobile: 0987002279
- Email:
- Các hƣớng nghiên cứu chính:
+ Lịch sử Đảng Cộng sản Việt Nam
+ Biến đổi kinh tế - xã hội ở nông thôn Việt Nam thời hiện đại
+ Cách mạng dân tộc dân chủ nhân dân ở Việt Nam
+ Cách mạng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam
1.2. Họ và tên giảng viên 2: Ninh Thị Sinh
- Chức danh, học hàm, học vị: Giảng viên, Thạc sĩ
- Thời gian, địa điểm làm việc:
+ Thời gian: Thứ 3 & thứ 5
+ Địa điểm: Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2
- Địa chỉ liên hệ: Văn phòng Khoa Lịch sử, Trƣờng Đại học Sƣ phạm Hà Nội
2, phƣờng Xuân Hòa, thị xã Phúc Yên, tỉnh Vĩnh Phúc.
- Điện thoại (CQ): 0211.3512101;
Mobile: 0916123445
- Email:
- Các hƣớng nghiên cứu chính:
+ Lịch sử Việt Nam hiện đại
+ Vấn đề ruộng đất trong cách mạng Việt Nam

+ Đƣờng lối quân sự của Đảng
2. Thông tin chung về môn học
2.1. Tên môn học: Văn hóa và môi trường


2.2. Mã môn học: LS649
2.3. Số tín chỉ: 02
2.4. Loại môn học: Tự chọn
2.5. Môn học tiên quyết:
2.6. Môn học kế tiếp:
2.7. Giờ tín chỉ đối với các hoạt động
- Nghe giảng lý thuyết:

22

- Thảo luận:

08

- Tự học:

60

2.8. Đơn vị phụ trách môn học: Tổ Lịch sử Việt Nam, Khoa Lịch sử, Trƣờng
Đại học Sƣ phạm Hà Nội 2.
3. Mục tiêu môn học
3.1. Kiến thức
Ngƣời học cần hiểu đƣợc các khái niệm cơ bản về môi trƣờng, mối quan hệ
giữa văn hoá và môi trƣờng. Quá trình hình thành môi trƣờng tự nhiên ở Việt Nam,
những tác động của chúng đối với văn hoá. Sự khác biệt môi trƣờng giữa các vùng,

miền tại Việt Nam và tác động của nó tới văn hoá. Chuyên đề giúp học viên nâng cao
nhận thức của mình về Môi trƣờng, hiểu rõ mối liên hệ giữa Văn hoá và Môi trƣờng,
giúp cho sinh viên có lối ứng xử tôn trọng, hoà hợp với môi trƣờng.
3.2. Kỹ năng
- Đọc tài liệu.
- Chuẩn bị xeminar theo yêu cầu của giáo viên.
- Phân tích và tổng hợp các tri thức về môi trƣờng và văn hóa, mối quan hệ
giữa môi trƣờng, văn hóa và con ngƣời, đặc trƣng của môi trƣờng văn hóa Việt Nam.
- Mối quan hệ giữa đa dạng sinh thái và đa dạng văn hóa trên thế giới, trong
khu vực Đông Nam Á và đặc biệt là ở Việt Nam
- Làm việc nhóm, tự học và tự nghiên cứu tài liệu.
- Trình bầy vấn đề nghiên cứu trƣớc tập thể.
3.3. Thái độ
Sinh viên tự khẳng định đƣợc:


- Tính đa dạng của môi trƣờng tự nhiên Việt Nam có tác động quan trọng tới
sự đa dạng của văn hoá Việt Nam
- Mối quan hệ giữa đa dạng sinh thái ở khu vực là một nhân tố quan tọng quyết
định tính đa dạng sinh thái của Việt Nam trong tƣơng quan với các nƣớc khác
- Xác định thái độ nghiêm túc, chuẩn bị bài trƣớc khi đến lớp, tích cực nghe
giảng và tham gia thảo luận cũng nhƣ các hoạt động ngoại khóa.
4. Tóm tắt nội dung môn học
Chuyên đề cung cấp cho sinh viên những kiến thức về MÔI TRƢỜNG, SINH
THÁI HỌC tự nhiên sinh thái học nhân văn, và mối quan hệ giữa CON NGƢỜI,
MÔI TRƢỜNG và VĂN HOÁ.
Sinh viên hiểu đƣợc khái niệm môi trƣờng, về sinh thái học tự nhiên và sinh
thái học nhân văn cùng các nguyên lý của nó. Sinh viên đƣợc lần lƣợt tìm hiểu các hệ
sinh thái trên thế giới, hệ sinh thái Đông Nam Á. Việc nắm đƣợc các khái niệm môi
trƣờng, hệ sinh thái Đông Nam Á giúp cho sinh viên có thể hiểu rõ hơn sự hình thành

và phát triển của hệ sinh thái Việt Nam.
Từ những khái niệm căn bản về MÔI TRƢỜNG, sinh viên sẽ tìm hiểu đƣợc
những tác động của MÔI TRƢỜNG tới các thành tố của VĂN HOÁ và ngƣợc lại. Vị
trí của con ngƣời trong mối quan hệ với môi trƣờng, và việc tác động của môi trƣờng
đối với sự hình thành bản sắc văn hoá Việt Nam.
5. Nội dung chi tiết môn học
Hình
thức
tổ
chức

Nội dung chính

Số
tiết

dạy
học
TÍN CHỈ 1

45

Yêu cầu
đối với
sinh viên

Thời
gian,

Ghi

địa

chú

điểm


CHƢƠNG 1: CÁC ĐỊNH NGHĨA VỀ
MÔI TRƢỜNG VÀ HỆ SIN THÁI
1.1. Vị trí của môn học: đối tượng, mục
đích, yêu cầu của môn học
1.1.1. Đối tƣợng

Đọc trƣớc

1.1.2. Mục đích

học liệu

1.1.3. Yêu cầu của môn học

02

2,5,10,

Lớp học

20, 25

1.2. Khái niệm môi trường
1.3. Quan niệm môi trường ở Phương
Lý

Đông, Phương Tây

thuyết 1.4. Hệ sinh thái: khái niệm, cấu trúc,
chức năng, dòng năng lượng, hoạt động
và quản lý hệ sinh thái
CHƢƠNG 2: SINH THÁI HỌC NHÂN
VĂN
2.1. Khái niệm sinh thái học nhân văn
2.2. Sự thích ứng với môi trường thiên
nhiên

Đọc trƣớc
02

học liệu

2.3. Môi trường con người – Môi

1,3,4,8,

trường văn hóa

15,16,18

Lớp học

CHƢƠNG 3: MỐI QUAN HỆ GIỮA
CON NGƢỜI – MÔI TRƢỜNG – VĂN

Đọc trƣớc
học liệu

HÓA
3.1. Khái niệm con người – sinh vật xã
hội lịch sử
3.2. Mối quan hệ giữa con người với

02

1,3,4,8,
15,16,18

Lớp học


môi trường
3.3. Những sự thích nghi và biến đổi tự
nhiên trong giai đoạn đầu của xã hội
loài người
CHƢƠNG 4: MỘT SỐ MÔI TRƢỜNG,
SINH THÁI VĂN HÓA ĐIỂN HÌNH
TRÊN THẾ GIỚI
4.1. Những môi trường sinh thái điển
hình
4.2. Những biến đổi của môi trường
sinh thái theo các giai đoạn

Đọc trƣớc

4.3. Về tác động của môi trường sinh
thái tới sự hình thành của các nền văn

học liệu
03

hóa

9,16,18,

Lớp học

27,28

4.4. Sự khác biệt của một số thành tố
văn hóa Phương Đông và Phương Tây
thông qua cái nhìn văn hóa và môi
trường
4.4.1. Ăn
4.4.2. Mặc
4.4.3. Kiến trúc
CHƢƠNG 5: MÔI TRƢỜNG VÀ VĂN

Đọc trƣớc

HÓA ĐÔNG NAM Á

học liệu

6,9,11,13,

5.1. Phạm vi, khái niệm Đông Nam Á
02
5.2. Đặc điểm môi trường, sinh thái văn

16,18,19,

hóa Đông Nam Á

20,21,22,

5.3. Môi trường sinh thái văn hóa một

23

Lớp học


số nước trong khu vực

Thảo
luận

Vấn đề ô nhiễm môi trƣờng trên thế giới
hiện nay với mối quan hệ văn hoá và môi

Đọc học
04

trƣờng

liệu 8,15,

Lớp
học,
theo

16,18

nhóm

Đọc học
liệu
Tự

Chinh phục thống trị hay hòa hợp với tự

học

nhiên?

30

19,20,21,

Thƣ

22,23;

viện, ở

Hoạt

nhà

động
nhóm
TÍN CHỈ 2

45

CHƢƠNG 6: MÔI TRƢỜNG SINH
THÁI VÀ SỰ ĐA DẠNG VĂN HÓA Ở
VIỆT NAM
6.1. Sự hình thành môi trường sinh thái
ở Việt Nam
Đọc trƣớc

6.2. Những đặc điểm của môi trường,
Lý

sinh thái Việt Nam

04

thuyết 6.3. Mối quan hệ giữa đa dạng sinh thái

học liệu
1, 2, 5, 6,

Lớp học

10, 11

và đa dạng văn hoá ở Việt Nam
6.4. Khái niệm vùng sinh thái, vùng văn
hoá
6.5. Đặc điểm sinh thái một số vùng văn
hoá Việt Nam
CHƢƠNG 7: HỆ SINH THÁI NÔNG

04

Đọc trƣớc Lớp học


NGHIỆP VIỆT NAM

học liệu

7.1. Đặc điểm hệ sinh thái nông nghiệp

7,24,26

Việt Nam
7.2. Tổ chức của hệ sinh thái nông
nghiệp Việt Nam
7.3. Hoạt động của hệ sinh thái nông
nghiệp

7.4. Hệ sinh thái nông nghiệp và mối
quan hệ Nông dân – Nông nghiệp –
Nông thôn
CHƢƠNG 8: CHIẾN LƢỢC PHÁT
TRIỂN BỀN VỮNG TẠI VIỆT NAM
8.1. Những vấn đề của môi trường ở

Đọc trƣớc

Việt Nam hiện nay
8.2. Vai trò của những chiến lược thích

học liệu
03

nghi truyền thống

24

8.3. Chiến lược Phát triển bền vững –
bảo tồn sự đa dạng sinh thái – đa dạng
văn hóa tại Việt Nam
Đọc trƣớc
học liệu
Thảo
luận

Yếu tố Nƣớc trong văn hoá Việt Nam
Yếu tố Thực vật trong văn hóa Việt Nam.

22, 24;
04

Hoạt

Lớp học

động
nhóm
Tự
học

Quan niệm của ngƣời Việt về Môi trƣờng
thông qua tƣ liệu Ca dao, Tục ngữ và
Hƣơng ƣớc.

30

Đọc học

Thƣ

liệu

viện, ở

7,8,22

nhà

6. Học liệu
6.1. Học liệu bắt buộc:
1. Mai Đình Yên (cb) , Con người và Môi trường, NXB Giáo dục, H, 1997.
[Thƣ viện Quốc gia Việt Nam].
2. Lê Huy Bá, Lâm Minh Triết. Sinh thái môi trường học cơ bản. Nhà xuất bản
Đại học Quốc gia Thành phố Hồ Chí Minh. 2000, [Thƣ viện Quốc gia Việt
Nam]
3. Georges Olivier, Sinh thái học nhân văn, NXB Thế giới, H, 2002. [Thƣ viện
Bảo tàng Nhân học].
4. Trần Quốc Vƣợng, Con người, môi trường, văn hoá, NXB Văn hoá Thông
tin, H., 2005. [Đại học Quốc gia Hà Nội, Thƣ viện Khoa Lịch sử, Bảo tàng
Nhân học].
6.2. Học liệu tham khảo:
5. Jacques Vernier, Môi trường sinh thái, NXB Thế giới, H, 2002. [Thƣ viện
Bảo tàng Nhân học].
6. Trần Quốc Vƣợng, Việt Nam cái nhìn địa văn hóa, NXB Văn hóa Dân tộc,
Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, 1998. [Thƣ viện Khoa Lịch sử, Bảo tàng Nhân
học].
7. Đào Thế Tuấn, Hệ sinh thái nông nghiệp, NXB KH&KT, H, 1984 [Thƣ viện
Quốc gia Việt Nam].
8. Lâm Thị Mỹ Dung. Tập bài giảng môn học và tài liệu tham khảo chuyên đề
“Con người - Kỹ thuật - Môi trường”, 2005 [Thƣ viện Bảo tàng Nhân học].
9. Chu Khắc Thuật, Nguyễn Văn Thủ (Chủ biên). Văn hóa, lối sống với môi
trường. TT NC và Tƣ vấn về phát triển và NXB VHTT. H, 1998. [Thƣ viện
Bảo tàng Nhân học].
10.Vũ Trung Tạng, Cơ sở sinh thái học, NXB Giáo dục, 2001 [Thƣ viện Quốc
gia Việt Nam].
11. Lê Bá Thảo, Thiên nhiên Việt Nam, NXB, KHKT, Hà Nội, 1990 [Thƣ viện
Quốc gia Việt Nam].

12. Ngô Đức Thịnh, Văn hóa vùng và phân vùng văn hóa và Việt Nam, NXB
Khoa học Xã hội, H, 1993 [Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội].
13. Hà Văn Tấn, Theo dấu các văn hoá cổ, NXB Khoa học xã hội, H, 2000.
[Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội].
14. Vũ Thế Long, Nguyễn Khắc Sử, Môi trường và văn hoá trong bước chuyển
Pleisocên-holocene ở miền Bắc Việt Nam, NXB Khoa học Xã hội, H, 2002.
[Thƣ viện Bảo tàng Nhân học].
15. Tadao Umesao, Lịch sử nhìn từ quan điểm Sinh thái học – Văn minh Nhật
Bản trong bối cảnh thế giới, NXB Thế giới, H, 2007. [Thƣ viện Bảo tàng Nhân
học].
16. Vũ Minh Chi, Nhân học Văn hóa – Con người với thiên nhiên, xã hội và thế
giới siêu nhiên, NXB Chính trị Quốc gia, H, 2004 [Thƣ viện Quốc gia Việt
Nam].
17. Sauders Co. Những nguyên tắc và khái niệm về sinh thái học cơ sở. Do
Phạm Bình Quyền, Hoàng Kim Nhuệ, Lê Vũ Khôi, Mai Đình Yên dịch. Tập I.
Nhà Xuất bản Đại học và Trung học chuyên nghiệp. H, 1978. [Thƣ viện Quốc
gia Việt Nam].
18. Đỗ Thị Ngọc Lan.. Môi trường tự nhiên trong hoạt động sống của con
người. NXB KHXH. Hà Nội, 1996 [Thƣ viện Đại học Quốc gia Hà Nội].
19. Phạm Đức Dƣơng, Văn hóa Việt Nam trong bối cảnh Đông Nam Á, NXB
Khoa học Xã hội, H, 2000 [ Thƣ viện Quốc gia Việt Nam].
20 Phạm Đức Dƣơng, Tiếp xúc, giao lưu và phát triển văn hóa: quan hệ giữa
văn hóa Việt Nam và thế giới, Tạp chí Nghiên cứu Đông Nam Á, số 4-1994,
tr.3,4 [Thƣ viện Quốc gia Việt Nam].
21. Phan Huy Xu, Mai Phú Thanh, Địa lý Đông Nam Á, NXB Giáo dục, H,
1999. [Thƣ viện Quốc gia Việt Nam].
22. Trần Quốc Vƣợng, Văn hóa Việt Nam – Tìm tòi và suy ngẫm, NXb Văn hóa
Dân tộc và Tạp chí Văn hóa Nghệ thuật, H, 2000. [Thƣ viện Khoa Lịch sử].

23. Phạm Đức Dƣơng, Văn hóa Đông Nam Á, NXB Giáo dục, H, 2002 [Thƣ
viện Quốc gia Hà Nội].


24. Phm Xuõn Nam, Vn húa vỡ phỏt trin, NXB Khoa hc Xó hi, H, 2005
[Th vin Bo tng Nhõn hc].
25. Trn Vn Kiờn (cb), Sinh thỏi hc & Mụi trng, NXB Giỏo dc, H Ni
[Th vin Quc gia Vit Nam].
26. Nguyn Xuõn Kớnh (cb), Kho tng ca dao Vit Nam, NXB Vn húa Thụng
tin, H [Th vin Quc gia Vit Nam].
27. Samuel Huntington, S va chm ca cỏc nn vn mỡnh, NXB Lao ng, H,
2003 [Th vin i hc Quc gia, phũng c Khoa lch s, Bo tng Nhõn hc]
28. Alvin Toffler, Ln súng th 3, NXB Th gii, H, 2000. [Th vin Quc gia
Vit Nam].
7. K hoch ging dy c th
Giảng viên lên lớp (tiết)
Tuần

Lý
thuyết
cơ bản

Bi tp

Thực
hành

Xêmina,
thảo
luận

Sinh viên tự học,
tự nghiên cứu
(tiết)
Bài tập
Chuẩn
ở nhà,
bị tự
bài tập
đọc
lớn

Tổng

1

2

4

6

2

2

4

6

3

2

4

6

4

2

4

6

5

2

4

6

6

1

1

4

6

2

4

6

1

4

6

4

6

7
8

1

9

2

10

2

4

6

11

2

4

6

12

2

4

6

13

2

4

6

14

2

4

6

15

2

4

6

08

60

90

Tæng
céng

22

8. Yêu cầu của giảng viên đối với môn học

- Đối với các tiết lý thuyết, sinh viên phải tham dự đầy đủ theo quy định của
nhà trƣờng. Trong giờ học sinh viên phải nghiêm túc. Tích cực tham gia xây dựng
bài.
- Sinh viên phải chủ động, tích cực trong những giờ tự học, tự nghiên cứu. Nội
dung bài học, bài tập ở nhà, các vấn đề sẽ thảo luận sinh viên phải chuẩn bị trƣớc
theo yêu cầu của giáo viên.
- Ngoài giờ học trên lớp, sinh viên có thể gặp giáo viên để trao đổi những nội
dung có liên quan tới môn học tại nơi làm việc của giáo viên hoặc qua điện thoại,
email,...
9. Phương pháp và hình thức kiểm tra đánh giá môn học
9.1. Kiểm tra thƣờng xuyên trong quá trình học tập: đánh giá nhận thức và thái
độ tham gia thảo luận, chuyên cần.
9.2.
9.3. Thi hết môn học:
- Hình thức thi: tự luận, theo ngân hàng đề
- Thời gian: 90 phút.
(Trọng số: Mục 9.1 chiếm 1/10; Mục 9.2 chiếm 2/10; Mục 9.3 chiếm 7/10).


Hà Nội, ngày 10 tháng 9 năm 2012
GIẢNG VIÊN 1

ThS Nguyễn Văn Dũng

TRƢỞNG BỘ MÔN

GIẢNG VIÊN 2

ThS Ninh Thị Sinh

P.TRƢỞNG KHOA

ThS Nguyễn Văn Dũng