Nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát triển của một số chủng linh chi tự nhiên (ganoderma lucidum) trên giá thể mùn cưa bồ đề

Khoá luận tốt nghiệp
Trường ĐHSP Hà Nội 2
TRNG I HC S PHM H NI 2
KHOA SINH KTNN
TRNG I HC S PHM H NễI 2
**************
KHOA SINH KTNN
**************
TH MINH PHNG
TH MINH PHNG

nghiên cứu khả năng sinh trưởng và
phát triển củamột số chủng linh chi
nghiên cứu khả năng sinh trưởng và phát
tự nhiên (ganoderma lucidum) trên
triểngiá
củamột
số chủng
thể mùn
cưa bồ linh
đề chi
tự nhiên (ganoderma lucidum) trên
giá thể mùn cưa bồ đề
KHểA
KHểA LUN
LUN TT
TT NGHIP
NGHIP I
I HC
HC
Chuyờn

Chuyờnngnh:
ngnh:Di
Ditruyn
truynhc
hc

Ngi
Ngihng
hngdn
dnkhoa
khoahc:
hc:
TS.
TS.Nguyn
NguynNh
NhTon
Ton
CN.
CN.Ngụ
NgụXuõn
XuõnNghin
Nghin

H ni - 2011
H Ni - 2011
Đỗ Thị Minh Phương

1

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
LI CM N
*************

Tụi xin by t lũng bit n sõu sc ti TS. Nguyn Nh Ton, ngi
thy ó tn tỡnh hng dn, ch bo, giỳp tụi hon thnh lun vn ny. Tụi
cng xin by t lũng bit n ti cỏc thy cụ giỏo khoa Sinh KTNN Trng
i hc S phm H Ni 2 ó ch bo v to mi iu kin thun li tụi
hon thnh ti ny.
Tụi cng xin chõn thnh cỏm n chuyờn gia cụng ngh CN. Ngụ Xuõn
Nghin cựng cỏc cỏn b, k s, cỏc cụ chỳ, cỏc anh ch ang lm vic ti
Trung tõm Cụng ngh sinh hc thc vt v b mụn di truyn - Chn ging cõy
trng cn Nm n Vin Di truyn Nụng nghip ó giỳp tụi trong sut
quỏ trỡnh thc hin v hon thnh lun vn ny.
Cui cựng tụi xin gi li cỏm n ti gia ỡnh, ngi thõn, bn bố ó
giỳp ó giỳp tụi trong sut thi gian qua.
H Ni, thỏng 5 nm 2011
Sinh viờn
Th Minh Phng

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
LI CAM OAN
*************

Tụi xin cam oan khúa lun ny l kt qu ca riờng tụi. Cỏc s liu
u c thu thp, x lý, thng kờ khụng trựng vi bt c cụng trỡnh nghiờn
cu no c cụng b trc õy.
Tụi hon ton chu trỏch nhim v s cam oan ny.

H Ni, thỏng 5 nm 2011
Ngi thc hin
Th Minh Phng

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

MC LC
M U
1. Lý do chn ti.................................................................................. 1
2. Mc tiờu nghiờn cu ............................................................................ 2
3. í ngha khoa hc v thc tin ca ti ............................................ 3.
3.1. í ngha khoa hc ................................................................................. 3
3.2. í ngha thc tin ................................................................................. 3

NI DUNG
CHNG 1: TNG QUAN TI LIU
1.1. Sinh hc nm Linh chi ....................................................................... 4
1.1.1. Phõn loi nm Linh chi...................................................................... 4
1.1.2. c im sinh hc ................................................................................5
1.1.2.1. Hỡnh thỏi Linh chi..............................................................................5
1.1.2.2. m bo t ........................................................................................6
1.1.3. c tớnh dc hc v hot cht trong Linh chi......................................6
1.1.3.1. c tớnh dc hc ca nm Linh chi..................................................6
1.1.3.2. Mt s thnh phn húa hc trong Linh chi ...................................... 8
1.1.3.3. Hot cht trong Linh chi ....................................................................9
1.1.4. iu kin sinh sng ca Linh Chi ....................................................... 11
1.1.5. Chu trỡnh sng ca Linh chi................................................................ 11
1.2. Tỡnh hỡnh nghiờn cu trờn th gii v trong nc............................. 12
1.2.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu trờn th gii...................................................... 12
1.2.2. Tỡnh hỡnh nghiờn cu trong nc........................................................ 14
CHNG 2
I TNG , NI DUNG V PHNG PHP NGHIấN CU
2.1. i tng nghiờn cu .......................................................................... 16
2.2. a im nghiờn cu............................................................................ 16

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2.3. B trớ thớ nghim.................................................................................. 16
2.4. Ni dung nghiờn cu ........................................................................... 16
2.5. Chun b iu kin nuụi trng ............................................................ 17
2.5.1. Nguyờn liu ........................................................................................ 17
2.5.2. Nh nuụi trng nm ............................................................................ 17
2.5.3. Cỏc thit b v vt t khỏc .................................................................. 18
2.6. Phng phỏp nghiờn cu .................................................................... 18
2.6.1. Phng phỏp nuụi trng Linh chi ....................................................... 18
2.6.1.1. X lý nguyờn liu ............................................................................ 18
2.6.1.2. B sung dinh dng cho mựn ca b trc khi úng bch .......... 18
2.6.1.3. úng tỳi .......................................................................................... 19
2.6.1.4. Thanh trựng ..................................................................................... 19
2.6.1.5. Cy ging ........................................................................................ 20
2.6.1.6. m si........................................................................................... 21
2.6.1.7. Chm súc......................................................................................... 22
2.6.1.8. Chm súc thu hỏi ............................................................................. 23
2.6.1.9. S quy trỡnh cụng ngh ............................................................... 24
2.6.2. Nghiờn cu nh hng ca nhit n sinh trng v phỏt trin h
si ca 4 chng Linh chi ........................................................................... 25
2.6.3. Nghiờn cu s sinh trng v phỏt trin ca h si 4 chng Linh chi
trờn 2 cụng thc dinh dng ..................................................................... 25
2.6.4. Nghiờn cu nh hng ca m nguyờn liu ti s sinh trng v
phỏt trin h si ca 4 chng Linh chi....................................................... 25
2.6.5. Theo dừi kh nng nhim mc trong quỏ trỡnh nuụi si.................... 26
2.6.6. Nghiờn cu nh hng ca nhit , m mụi trng ti s sinh
trng v phỏt trin qu th nm Linh chi trờn hai cụng thc dinh dng
khỏc nhau ................................................................................................. 26

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

2.6.7. Nghiờn cu s sinh trng v phỏt trin ca qu th 4 chng Linh
chi trờn 2 cụng thc dinh dng............................................................... 27
2.6.8. Nghiờn cu nh hng ca nhit , m mụi trng ti nng sut
nm Linh chi ............................................................................................ 27
2.6.9. Nghiờn cu nh hng ca 2 cụng thc dinh dng n nng sut v
cht lng Linh chi................................................................................... 27
2.6.10. Phng phỏp x lý s liu ............................................................. 27
2.7. Thi gian nghiờn cu............................................................................. 27
CHNG 3
KT QU NGHIấN CU V THO LUN
3.1. Giai on nuụi si ............................................................................ 28
3.1.1. nh hng ca nhit n s sinh trng v phỏt trin h si ca 4
chng Linh chi.......................................................................................... 28
3.1.1.1. nh hng ca nhit n thi gian bung si ............................ 28
3.1.1.2. nh hng ca nhit n thi gian h si lan ph.................... 29
3.1.2. Nghiờn cu s sinh trng v phỏt trin ca h si 4 chng Linh chi
trờn 2 cụng thc dinh dng ..................................................................... 32
3.1.3. nh hng ca m nguyờn liu n s sinh trng ca h si....... 33
3.1.4. Theo dừi kh nng nhim mc............................................................ 35
3.1.4.1. nh hng ca nhit n t l nhim mc trong thi gian nuụi
si ................................................................................................................ 35
3.1.4.2. nh hng ca m nguyờn liu n t l nhim mc.................. 36
3.2. Giai on ra qu th ........................................................................ 37

3.2.1. nh hng ca nhit , m mụi trng ti s sinh trng v phỏt
trin qu th nm Linh chi trờn hai cụng thc dinh dng ......................... 37
3.2.2. Nghiờn cu s sinh trng v phỏt trin ca 4 chng Linh chi trờn 2
cụng thc dinh dng khỏc nhau............................................................... 40

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3.3. Nng sut nm Linh chi................................................................... 43
3.3.1. Nghiờn cu nh hng ca nhit , m mụi trng ti nng sut
nm Linh chi ............................................................................................ 43
3.3.2. Nghiờn cu nh hng ca 2 cụng thc mụi trng n nng sut v
cht lng Linh chi................................................................................... 44
KT LUN V KIN NGH................................................................. 46
1. Kt lun................................................................................................ 46
2. Kin ngh.............................................................................................. 46
TI LIU THAM KHO ...................................................................... 47
PH LC................................................................................................ 50

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
CC Kí HIU VIT TT

STT

Tờn vit tt

1

AIDS

2

CT

Cụng thc

3

HSP

i hc S phm

4

KTNN

K thut nụng nghip

5

PE

Polyetylen

6

PP

7

t

Polypropylen
Nhit

8

W

m

Đỗ Thị Minh Phương

Tờn ting vit
Hi chng suy gim
min dch

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
DANH MC CC BNG

Tờn bng
1.1

1.2
1.3
1.4

Ni dung

Trang

Bng phõn loi 6 loi Linh chi (lc bo Linh

4

Chi) ca Lý Thi Trõn (1595)
Thnh phn húa hc ca Linh chi (Trung Quc

9

v Vit Nam)
Thnh phn hot cht c bn ca nm Linh Chi

10

Cỏc yu t nh hng v iu kin thớch hp

11

trong quỏ trỡnh sng ca Linh chi

2.5

T l c cht v ph gia trong hai cụng thc

19

3.6

nh hng ca nhit n thi gian bung si

28

Thi gian phỏt trin pha h si ca 4 chng

30

3.7

Linh chi trờn 2 cụng thc dinh dng khỏc nhau
2 t thớ nghim

3.8

3.9

Tc sinh trng trung bỡnh ca h si 4
chng Linh chi trờn m c cht khỏc nhau
nh hng ca nhiờt n t l nhim mc

35

trong thi gian nuụi si
T l nhim mc trong thi gian nuụi si 3

3.10

34

36

khong m c cht khỏc nhau trờn 2 cụng
thc dinh dng
Thi gian phỏt trin qu th ca 4 chng Linh

3.11

38

chi trờn 2 cụng thc dinh dng 2 t thớ
nghim

3.12

Khi lng, nng sut ca 4 chng Linh chi

43

trờn 2 cụng thc dinh dng 2 t thớ nghim
\

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
DANH MC S , BIU

Tờn bng
2.7
3.8

Ni dung

Trang

S nuụi trng nm Linh chi

24

Thi gian bung si ca 2 t thớ nghim trờn 4

29

chng Linh chi 2 cụng thc dinh dng khỏc nhau
Thi gian h si lan ph 50% bch ca 2 t thớ

3.9

30

nghim trờn 4 chng Linh chi 2 cụng thc dinh
dng
Thi gian h si lan ph 100% bch ca 2 t thớ

3.10

31

nghim trờn 4 chng Linh chi 2 cụng thc dinh
dng

3.13

3.14

Tc sinh trng trung bỡnh ca h s 4 chng
Linh chi trờn nhng m c cht khỏc nhau
T l nhim mc 2 cụng thc dinh dng khỏc

36

nhau 2 t thớ nghim
T l nhim mc trong thi gian nuụi si 3

3.15

34

37

khong m c cht khỏc nhau trờn 2 cụng thc
nuụi trng
Thi gian qu th xut hin sm nht ca 2 t thớ

3.17

39

nghim 4 chng nm Linh chi trờn 2 cụng thc
nuụi trng
Thi gian qu th xut hin ng lot ca 2 t thớ

3.18

39

nghim 4 chng nm Linh chi trờn 2 cụng thc
nuụi trng

Nng sut ca 4 chng Linh chi trờn 2 cụng thc

3.23

44

dinh dng 2 t thớ nghim

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2
DANH MC CC HèNH NH

Tờn hỡnh

Ni dung

Trang

1.1

Linh chi t nhiờn

15

1.2

Linh chi trng nhõn to

15

2.3

Bch nm sau khi úng tỳi

19

2.4

Ni hp thanh trựng hỡnh ng

20

2.5

Ni hp thanh trựng hỡnh tr

20

2.6

Phũng m si

21

3.11

H si ang lan ph

33

3.12

H si lan ph kớn bch

33

3.16

Bch nm b mc xanh

37

3.19

Qu th mi nhỳ

41

3.20

Qu th trng thnh

41

3.21

Qu th DT6

42

3.22

Qu th DT5

42

3.24

Nh nuụi trng nm Linh chi

50

3.25

Qu th Linh chi ang phỏt trin

50

3.26

Qu th Linh chi chun b trng thnh

50

3.27

Linh chi thu hoch

50

3.28

Linh chi phi khụ

50

Đỗ Thị Minh Phương

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

M U
1. Lớ do chn ti
Nm Linh chi ó c nuụi trng t rt lõu. Nú l mt loi dc liu
quý him. T xa xa n nay nm Linh chi vn c xem l ngun thc
phm cao cp vi mựi v thm c trng. Vỡ vy nm khụng ch l thc n
ngon m cũn l thc phm cú chc nng tt cho sc kho con ngi.
Cng nh nhiu loi nm khỏc, nm Linh chi cú hm lng cht bộo
thp. Thnh phn cht bộo ch yu l axớt bộo cha no, rt thớch hp cho
nhng ngi n kiờng, chng bộo phỡ. Hm lng protein cao ch sau tht v

u nnh ( />[28].
Ngoi nhng giỏ tr v dinh dng, nm Linh chi cũn cú nhng dc
tớnh quý. Linh chi cú tỏc dng c bit i vi cỏc triu chng suy gim min
dch, cng thng thn kinh, suy sp tinh thn, ớt ng, cỏc triu chng ca h
tim mch, n khụng ngon, bnh bộo phỡ, da xu do nhiu np nhn. Linh chi
cng cú tỏc dng trong vic ngn nga bnh AIDS v lm chm quỏ trỡnh
phỏt bnh bnh nhõn ó mc phi bnh ny. H ó s dng cỏc phng
phỏp bo ch thụng thng l ngõm ru, ct lỏt nu ly nc, nghin bt
ung, cng cú th bo ch thnh viờn nang, viờn hon tỏn (Nguyn Thng
Dong, 2007) [2]. Nhng kho sỏt dc lý v lõm sng hin nay cho thy Linh
chi khụng cú c tớnh, khụng cú tỏc dng ph dự dựng di ngy, khụng tng
k vi nhng dc liu khỏc hoc tõn dc trong iu tr.
Nh nhng giỏ tr dinh dng v dc hc m Linh chi ó c nuụi trng
nhiu nc nh Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc, i LoanVic kim
soỏt nuụi trng Linh chi ó c ngi Trung Quc quan tõm n t rt sm,
nhng h ó khụng thu c nhng kt qu nh mong mun c v sn

Đỗ Thị Minh Phương

1

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

lng ln cht lng. Ngy nay, ngnh sn xut dc liu Trung Quc,
Nht Bn, Hn Quc, i Loan ó ỏp dng cụng ngh sinh hc trng thnh

cụng Linh chi cụng nghip, cung cp s lng ln thnh phm cho nhu cu
tiờu th rng rói.
Nc ta vi khớ hu nhit i giú mựa, ngun nguyờn liu sn cú nh
mựn ca, rm, r..., lc lng lao ng ụng, trong khi ú trng nm thỡ
khụng cn t m ch cn din tớch nh, vn u t thp, vũng quay ngn.
l nhng iu kin thun li ngh nuụi trng nm phỏt trin. T nhiu nm
tr li õy nhiu mụ hỡnh trng nm ó c a ra v ang em li hiu qu
kinh t, giỳp ngi dõn xoỏ úi gim nghốo v tng bc nõng cao cht lng
cuc sng. Vỡ vy, trng nm khụng nhng em li hiu qu kinh t cao, m cũn
gúp phn x lý nhng sn phm ph thi cụng nghip, nụng nghip nờn ngh
trng nm cũn gúp phn bo v mụi trng, nõng cao cht lng cuc sng con
ngi.
gúp phn nh trong vic ỏnh giỏ kh nng sinh trng v phỏt trin
cỏc ngun gen Linh chi trờn vt liu nuụi trng to ngun dc liu cú giỏ tr
cao v thỳc y phong tro trng nm Linh chi nc ta phỏt trin, chỳng tụi
tin hnh nghiờn cu ti: Nghiờn cu kh nng sinh trng v phỏt
trin ca mt s chng Linh chi t nhiờn (Ganoderma lucidum) trờn giỏ
th mựn ca b
2. Mc tiờu ca ti
Tỡm hiu kh nng sinh trng v phỏt trin ca mt s chng Linh chi
trờn giỏ th mựn ca b .
Tin hnh tuyn chn c mụi trng thớch hp cho s phỏt trin ca
mt s chng Linh chi nghiờn cu, gúp phn tng sn lng v giỏ tr kinh t
ca cỏc chng Linh chi ú.

Đỗ Thị Minh Phương

2

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

3. í ngha khoa hc v thc tin ca ti
3.1. í ngha khoa hc
Cung cp s liu, thụng tin khoa hc cho cụng tỏc nghiờn cu v nuụi
trng, chn to ging nm Linh chi.
Trờn c s nuụi trng nm mt s cụng thc mụi trng khỏc nhau,
tin hnh xỏc nh iu kin nuụi trng thớch hp nht trong tng giai on
phỏt trin, gúp phn cng c quy trỡnh cụng ngh nuụi trng nm Linh chi.
3.2. í ngha thc tin
Gúp phn lm a dng cụng thc mụi trng cho cụng ngh sn xut
Linh chi.
Kt qu nghiờn cu ca ti l c s gúp phn phỏt trin cụng
ngh nuụi trng nm, gúp phn trng nm hiu qu hn, tng cht lng nm,
tn dng nhng ph liu nụng - lõm nghip cú nguy c gõy ụ nhim mụi
trng, to nờn ngun thc phm giu dinh dng cú giỏ tr dc hc v kinh
t cao, ng thi gúp phn giỳp gii quyt cụng n vic lm cho lao ng d
tha cỏc vựng nụng thụn.

Đỗ Thị Minh Phương

3

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

CHNG 1
TNG QUAN TI LIU
1.1. Sinh hc nm Linh chi
1.1.1. Phõn loi nm chi
Linh chi cú tờn khoa hc l Garnoderma lucidum, thuc nhúm nm
ln, rt a dng v chng loi. Thi nh Minh ca Trung Quc, nh y dc
hc ni ting Lý Thi Trõn trong Bn Tho Cng Mc ó phõn ra 6 loi
Linh chi v mu sc ca chỳng nh sau:
Bng 1.1. Bng phõn loi 6 loi Linh chi (lc bo Linh Chi) ca
Lý Thi Trõn (1595)
Tờn gi

Mu sc

Thanh Long (Long chi)

Xanh

Hng chi (Xớch chi, n chi)



Hong chi (Kim chi)

Vng

Bch chi (Ngc chi)

Trng

Hc chi (Huyn chi)

en

T chi

Tớm

(www.nguyenkynam.com/capnhat/tap6/thuchuvelinhchi.htm) [25].

Ngy nay v trớ phõn loi ca Linh Chi ó c tha nhn nh sau:
Gii Nm

Mycetalia

Ngnh Nm m

Basidiomycota

Lp Nm m

Basidiomycetes

B Nm L

Aphyllophorales

H Linh chi

Ganodermataceae Donk

Chi Linh chi

Ganoderma

Loi Linh chi

Ganoderma Lucidum

(Nguyn Th Bớch Ngc, 2009) [10].

Đỗ Thị Minh Phương

4

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.1.2. c im sinh hc
1.1.2.1. Hỡnh thỏi Linh chi
- Nm Linh chi (qu th) cõy nm gm 2 phn: cung nm v m nm
(phn phin i din vi m nm) (Nguyn Hu ng, 2008) [3].

Cung nm
- Cung di hoc ngn, ớnh bờn, cú hỡnh tr, ng kớnh 0,5 3 cm.
- Cung nm ớt phõn nhỏnh, ụi khi cú un khỳc cong queo. Lp v
cung mu , nõu , nõu en, búng, khụng cú lụng, ph sut lờn mt tỏn
nm (Nguyn Hu ng, 2008) [3].
M nm
- M nm khi non cú hỡnh trng, ln dn cú hỡnh qut. Trờn mt m
nm cú võn gch ng tõm mu sc t vng chanh - vng ngh - vng nõu vng cam - nõu - nõu tớm nhn búng nh vecni. M nm thng cú ng
kớnh t 2 15 cm, dy 0,8 1,2 cm cú loi Linh chi ng kớnh ln ti trờn
100 cm, phn ớnh cung thng g lờn hoc hi lừm (Nguyn Hu ng,
2008) [3].
- Mt di m nm phng cú mu trng hoc mu vng nht, mt ny
cú nhiu l li ti, õy chớnh l ni hỡnh thnh v phỏt tỏn cỏc bo t nm.
- Khi nm n tui trng thnh, phỏt tỏn bo t thỡ m nm cú mu
nõu sm.
Phn tht nm
- Phn tht nm cú cht lie mu vng kem, nõu nht, hoc trng kem,
phõn chia kiu lp trờn v lp di.
- Qua gii phu hin vi ngi ta thy lp trờn cỏc tia si cú u phỡnh
hỡnh thựy, an khớt vo nhau to thnh lp v lỏng (dy khong 0,2 0,5 mm)
cú s tit ra cỏc cht laccate khụng tan trong nc, nhng cú th tan mnh
trong cn. Nh lp laccate m nm chu c ma nng. lp di h si

Đỗ Thị Minh Phương

5

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

xung u n tip giỏp vo tng sinh bo t hay cũn gi l bo tng, th
tng. õy l mt lp ng dy t 0,2 0,8 cm, mu kem hoc nõu nht gm
cỏc ng nh thng, ming gn trũn, mu trng hoc mu vng chanh nht,
khong 3 5 ng/mm2 (Lờ Xuõn Thỏm, 1996) [14].
1.1.2.2. m bo t
- Cú dng trng ct, ụi khi c mụ t l dng trng cú u chúp trũn
hoc nhn.
- Cú 2 dng:
+ Dng lừm u.
+ Dng khụng lừm u.
- Bo t cú cu trỳc v kộp lp ngoi khụng mu, lp trong cú gai nhn
õm sỏt ra mng ngoi, chớnh gia khi ni cht t li mt git hỡnh cu, dng
git du v cú kớch thc khong (6 7,7m) ì (8 11,5m) (m Nhõn,
1995) [9].
1.1.3. c tớnh dc hc v hot cht trong Linh chi
1.1.3.1. c tớnh dc hc ca nm Linh chi
Ngy nay con ngi ó khỏm phỏ ra nhiu tỏc dng ca Linh chi, di
õy l khỏi quỏt mt s tỏc dng ca nú:
i vi h tun hon
+ n nh huyt ỏp: iu tr bnh cao huyt ỏp, huyt ỏp thp.
+ Lc sch mỏu, tng kh nng cung cp oxi cho mỏu do ú cha
c cỏc chng thiu oxi ngi gi, cha bnh tc ngc
+ Tr tim, lm gim cholesterol, lm gim x cng thnh ng
mch (www.linhchihanquoc.com/cong-dung-cua-nam-linh-chi) [24].
+ Tng cng tun hon mỏu nờn iu ho kinh nguyt, lm da
d hng ho ( />_entry=view&entry_id=14786&ebname=Tac-dung-cua-nam-Linh-Chi) [22].

Đỗ Thị Minh Phương

6

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

i vi h min dch
+ iu tr bnh gan: nhúm steroit gii c gan, bo v gan
ngng tng hp cholesterol, trung ho vi rỳt, c ch nhiu loi vi khun gõy
bnh nờn cú hiu qu rt tt i vi bnh v gan mt nh viờm gan, x gan,
gan nhim m( />md_entry=view&entry_id=14786&ebname=Tac-dung-cua-nam-Linh-Chi[22].
+ iu tr cỏc bnh ung th nh Polysacharid nhúm khụng hũa
tan trong nc B (1- 3D Glucan) (www.paginvn.com/tin_tuc.asp?idt=51&id
m=15) [26].
+ Tng kh nng min dch ca c th, cú th phũng cha tr
nhiu bnh do kh nng min dch b gim gõy nờn nh bnh phự
thng(Nguyn Hu ng, 2008) [3].
+ Chng d ng nh cỏc Axit Ganoderic.
+ Tỏc dng nh mt cht ụxi húa kh cỏc gc t do trong c
ch chng lóo húa, chng ung th, tng tui th, lm c th luụn ti tr,
trỏng kin (www.paginvn.com/tin_tuc. asp?idt=51&idm=15) [26].
+ Bo v v chng nh hng ca cỏc tia chiu x. Linh chi
cng cú tỏc dng giỳp c th thi loi nhanh cỏc cht c, k c cỏc kim loi
nng nh: Chỡ, Germanium...(www.paginvn.com/tin_tuc. asp?idt=51& idm=

15) [26].
+ Trong iu tr bnh nhim Virus HIV: Linh chi cú th c
a vo phỏc iu tr tm thi nhm nõng hin trng min dch ca
bnh nhõn .
i vi h tiờu húa ph tr
+ iu tr loột d dy - tỏ trng.
+ iu tr n khụng ngon, tiờu húa kộm.
+ iu tr tiu ng do thỳc y quỏ trỡnh tit insulin
(www.paginvn.com/tin_tuc. asp?idt=51&idm=15) [26].

Đỗ Thị Minh Phương

7

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

+ Linh chi lm sch rut thỳc y h tiờu hoỏ, nờn chng tỏo
bún món v a chy.
+ Chng bnh bộo phỡ ( />er_name=vuhue&cmd_entry=view&entry_id=14786&ebname=Tac-dungcuanam-Linh-Chi) [22].
i vi h thn kinh cú tỏc dng vi:
+ Cỏc Stress gõy cng thng
+ Suy nhc thn kinh kộo di, mt ng, au u, thy chiờm
bao (www.paginvn.com/tin_tuc. asp?idt=51&idm=15) [26].
Linh chi cũn cú hiu qu rừ rt i vi cỏc bnh nh: bin chng sau
khi trn dch nóo, viờm ph qun món, hen, mt kộm, au d dy, gim bch

cu, chõn tay lnh, m hụi, tin lit tuyn, bnh tr, nghn mch mỏu, ỏi ra
mỏu...(Nguyn Hu ng, 2008) [3].
1.1.3.2. Mt s thnh phn húa hc trong Linh chi
Cỏc nh khoa hc trờn th gii ó kho cu húa dc hc ca Linh chi
v thu c nhiu kt qu. Bng phng phỏp nghiờn cu c in, cỏc nh
khoa hc ó phõn tớch cỏc thnh phn húa dc tng quỏt ca Linh chi, kt
qu thu c bng 1.2.

Đỗ Thị Minh Phương

8

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Bng 1.2. Thnh phn húa hc ca Linh chi (Trung Quc v Vit Nam)
Thnh phn

Ti liu Trung

Phõn tớch ca Vit Nam

Quc (%)

Bt Linh chi (%)

Nc

12 - 13

12 - 13*

Cellulose

54 - 56

62 - 63*

Hp cht nit

1,6 - 2,1

17,1*

1,9 - 2

5,0 *

Hp cht Steroid

0,11 - 0,16

1,15**

0,52**

Hp cht Phenol

0,08 - 0,1

0,10**

0,40**

4-5

0,30**

1,23**

Cht bộo

Saponin

Cao Linh chi (%)

(*) Vin Pasteur TP.HCM
(**) Phõn vin Dc liu TP.HCM
(www.linhchi.com.vn/bai-viet-ve-linh-chi/thanh-phan-hoa-hoc-cua-nam-linhchi-2 ) [23].
Phõn tớch thnh phn nguyờn t ca nm Linh chi thy cú nhiu nguyờn
t (khong 40 nguyờn t) nh P, S, Mg, Zn, Fe, K, Na, Mn, Al, Cu, Sr. Hai
nguyờn t quan trng nht l selelium v germanium (Nguyn Thng Dong,
2009) [2].
1.1.3.3. Hot cht trong Linh chi
Gn õy bng nhiu phng phỏp hin i: ph k t ngoi (UV), hng
ngoi (IR), ph k khi lng, sc ký khi ph (GC MS), ph k cng

hng t ht nhõn ỏnh du (vi 3H v 13C), c bit l k thut sc ký lng
cao ỏp (HPLC) v ph k pasma, ó xỏc nh c gn 100 hot cht dn xut
cú trong nm Linh chi. Theo www.linhchi.com.vn/bai-viet-ve-linh-chi/thanhphan-hoa-hoc-cua-nam-linh-chi-27 [23] ó phõn chia cỏc loi hot cht Linh
chi theo bng 1.3: thnh phn hot cht c bn ca nm Linh Chi nh sau:

Đỗ Thị Minh Phương

9

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Bng 1.3. Thnh phn hot cht c bn ca nm Linh Chi
Nhúm cht

Hot cht

Alcanoit

***

Polysaccharid

Hot tớnh
- Tr tim

Beta -D-glucan

- Chng ung th, tng tớnh min dch

Ganoderan A, B, C, D-

- H ng huyt

6
BN 3B: 1,2,3

- Min dch

D-6

- Tng tng hp Protein, tng vn
chuyn húa Nucleic.

Steroid

Ganodosteron

- Gii c gan

Lanosporeric axit A

- c ch sinh tng hp Cholesterol

Lonosterol II, III, IV, V
Ganodermic axit Mf,T-

- c ch sinh tng hp Cholesterol

O

Triterpenoid

Nucleotide

Ganoderic axit R, S

- c ch gii phúng Histamin

Ganoderic axit

- H huyt ỏp, c ch ACE

B,D,F,H,K,S,Y
Ganodermadid

- H huyt ỏp

Ganosporelacton A,B

- Chng khi u

Lucidene A, Lucidenol

- Bo v gan
- c ch kt dớnh tiu cu, gión c, gim

Adenosin

Protein

Lingzhi - 8

Axit bộo

Oleic axit

Đỗ Thị Minh Phương

au
- Chng d ng ph rng, iu ho min
dch
- c ch gii phúng Histamin

10

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.1.4. iu kin sinh sng ca Linh Chi
Trong tng giai on nm Linh chi ch yờu cu v nhit , m,
thụng thoỏng, ỏnh sỏng, pH v dinh dng (Nguyn Hu ng, 2005) [5].

Cỏc ch tiờu thớch hp cho cỏc yu t trờn Linh chi phỏt trin, sinh
trng tt c trỡnh by bng 1.4.
Bng 1.4. Cỏc yu t nh hng v iu kin thớch hp trong quỏ trỡnh sng
ca Linh chi
Yu t

Giai on

Thớch hp

Nuụi si

200C 300C

Qu th

220C 30oC

Nuụi si

60% - 62%

C cht

Qu th

80% - 95%

Khụng khớ

thụng thoỏng

Nuụi si

0,06% - 0,1%

(Nng CO2)

Qu th

< 0,06%

pH

Nuụi si

4-6

Nuụi si

400 600 lux

Nhit

m

nh sỏng

Chỳ thớch

(Nguyn Th Bớch Ngc, 2009) [10].
Ngoi cỏc yu t trờn nh hng n quỏ trỡnh sng ca Linh chi, cũn cú
mt yu t vụ cựng quan trng l dinh dng. Trong t nhiờn Linh chi thng
sng trờn g mc, hc cõy nờn s dng trc tip ngun cellulose lm cht
dinh dng. Dinh dng cn thit cho sinh trng ca Linh chi gm 3 loi l:
dinh dng cacbon, dinh dng m v cht khoỏng.

Đỗ Thị Minh Phương

11

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

1.1.5. Chu trỡnh sng ca Linh chi
Chu trỡnh sng ca Linh chi kộo di t 5 6 thỏng, bt u t khi qu
th trng thnh v phúng thớch bo t m n bi vo khụng khớ phỏt
tỏn nh giú.
Khi gp iu kin thun li v nhit , ỏnh sỏng, m, bo t m s
ny mm, hỡnh thnh h si mm s cp n nhõn. H si s cp phỏt trin
thnh h si th cp nh s tip hp gia hai si s cp.
H si th cp phỏt trin v phõn nhỏnh mnh trn ngp khp giỏ th,
chim hu ht chu k sng ca Linh chi.
H si th cp phỏt trin n khi t n giai on cng bo thỡ cỏc vỏch
ngn c hũa tan. Sau ú h si hp thu v tớch ly cht dinh dng ri liờn
kt li to thnh mm qu th.

mụi trng thun li, m v dinh dng di do, mm qu th sinh
trng nhanh, phn tr bt u xũe tỏn phỏt trin dn thnh qu th trng
thnh.
Lỳc ny cú s dung hp ca hai nhõn xy ra, sau ú gim nhim to
thnh bn nhõn. Chỳng di chuyn v bn bo t hỡnh thnh nờn bn bo t
n nhõn (n). Cỏc bo t trng thnh s phúng thớch ra mụi trng v bt
u chu trỡnh mi.
1.2. Tỡnh hỡnh nghiờn cu Linh chi trờn th gii v trong nc
1.2.1. Tỡnh hỡnh nghiờn cu trờn th gii
Trờn th gii c bit l Trung Quc, Nht Bn, Hn Quc, i Loan
t lõu nm Linh chi ó c nghiờn cu v s dng vo vic phũng v iu tr
bnh.
Vic nuụi trng nm Linh chi c ghi nhn t nm 1621 nhng n
300 nm sau (1936) vi thnh cụng ca Gs. Dt Kin V Hng v Trc Tớnh
Hnh ó nuụi trng thnh cụng nm Linh chi Ganoderma Cueidum i

Đỗ Thị Minh Phương

12

Khoa Sinh - KTNN


Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Nụng nghip Tokyo (Nht Bn) thỡ ngnh nuụi trng nm Linh chi mi c
ph bin (Lờ Xuõn Thỏm, 1998) [13].
Nm 1971, nh bỏc hc ngi Nht l Yukio Naoi ó s dng thnh

cụng phng phỏp Nuụi cy bo t to ra mm Linh chi nhõn to u
tiờn ( Tt Li, 1981) [7].
T ú, nhp gia tng n nh cụng ngh nuụi trng Linh chi Nht
phỏt trin nhanh. Nu tớnh t nm 1979 sn lng Linh chi khụ Nht Bn
t 5 tn/nm thỡ nm 1995 sn lng t 200 tn/nm. Nh vy sau 40 nm
sn lng Linh chi ca Nht tng gp 40 ln (Lờ Xuõn Thỏm, 1998) [6]. n
nm 1997 sn lng t 250 tn/ha, tc tng khong 50 ln.
Nht Bn l nc a ra k thut trng Linh chi u tiờn nhng hin nay
ng sau Trung Quc. Trung Quc c tha nhn l trung tõm ln nht th
gii v nuụi trng sn xut Linh chi. Theo thng kờ mi nht ca Mcore v
Chiu (2002) thỡ tng sn lng Linh chi ton cu nm 1997 t 4.300 tn,
trong ú riờng Trung Quc t sn lng 3.000 tn. Theo thng kờ hin nay
thỡ n nm 2003 sn lng Linh chi Trung Quc tng n 49.100 tn, hin
nay tng lờn 50.000 tn (Nguyn Hu ng, 2005) [5].
n nay vic nghiờn cu nm Linh chi khụng ch gii hn trong phm vi
cỏc nc trờn m ó c lan rng ra khp th gii. Hin cú khong 250 bi
bỏo ca cỏc nh khoa hc th gii ó cụng b liờn quan n dc tớnh iu tr
ca Linh chi. Do giỏ tr dc liu cao ca Linh chi ó c xỏc nh trờn cỏc
thc nghim khoa hc, nờn vic nghiờn cu Linh chi ó bt u xut hin
M vi quy mụ nuụi trng cụng nghip. Thỏng 7/1994 Hi ngh nm hc th
gii ti Vancouver ti Canada ó nht trớ thnh lp vin nghiờn cu Linh chi
Quc T t tr s ti NewYork (M) ( [27].

Đỗ Thị Minh Phương

13

Khoa Sinh - KTNN

Khoá luận tốt nghiệp

Trường ĐHSP Hà Nội 2

Cỏc nc vựng ụng Nam gn õy cng bt u nghiờn cu v Linh
chi. Malaysia chỳ trng ci tin cỏc quy trỡnh trng nm Linh chi ngn ngy
trờn cỏc ph thi giu cht x, thm chớ cho thu hoch qu th sau 40 - 45
ngy. Malaysia cng ó nghiờn cu nuụi trng thnh cụng loi Linh chi G.
boninense thng mc trờn cõy c du. Ti Thỏi Lan v Philippin ó cú mt
s trang tri c va v nh c thnh lp nuụi trng Ganoderma lucidum
v Ganoderma capense (Linh chi sũ).
1.2.2 Tỡnh hỡnh nghiờn cu trong nc
T nhng nm 70, c bit nhng nm 80, 90 ca th k XX ti Vit
Nam nm Linh chi ó c quan tõm nhiu v thnh phn húa hc cng nh
thnh phn dc lý v quy trỡnh sn xut ra cỏc ch phm.
Vo nm 1978 loi chun Ganoderma lucidum c nuụi trng thnh
cụng trong phũng thớ nghim. T nm 1990, phong tro nuụi trng Linh chi
bựng n thnh ph H Chớ Minh, sn lng hng nm t khong 10 tn
(C c Trng, 1993) [19].
Nm 1994, Phm Quang Thu ó a mt chng Linh chi - c sn
ca vựng rng lim Bc B vo nuụi trng ch ng (Phm Quang Thu, 1994)
[17].
T nm 1997 n nay, Trung tõm Cụng ngh sinh hc thc vt vin
Di truyn Nụng nghip ó nghiờn cu v nuụi trng thnh cụng nhiu chng
Linh chi khỏc nhau m rng phong tro nuụi trng Linh chi H Ni v cỏc
tnh phớa bc.
Ngnh trng nm Linh chi nhng nm gn õy phỏt trin mnh m,
tng sn lng c tớnh khong 100 tn/nm. Vi cụng ngh ngy cng hin
i, nhiu nh khoa hc nc ta ó nghiờn cu thnh cụng cỏc ngun nguyờn
liu nuụi trng nm Linh chi thay cho mựn ca cao su trc õy. Kt qu ny

gúp phn trỏnh lóng phớ v hn ch s ụ nhim mụi trng bi nguyờn

Đỗ Thị Minh Phương

14

Khoa Sinh - KTNN