Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trong các trường THPT tại thành phố hồ chí minh (TT)

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH

LÊ HỒNG SƠN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HẠNH KIỂM HỌC SINH
TRONG CÁC TRƯỜNG TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
Chuyên ngành: Quản Lý giáo dục
Mã số:

62.14.01.14
TÓM TẮT LUẬN ÁN TIẾN SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

phốThành
Hồ Chí
Minh
-2015
Công trình được hoànThành
thành tại:
phố
Hồ Chí
Minh.


Người hướng dẫn khoa học:

1. GS – TS. PHAN VĂN KHA
2. TS. NGUYỄN KIM DUNG

Phản biện 1: PGS –TS. TRẦN KIỀU

Phản biện 2: PGS-TS. TRẦN THỊ HƯƠNG

Phản biện 3: PGS –TS. TRẦN KHÁNH ĐỨC

Luận án sẽ được bảo vệ trước Hội đồng chấm luận án cấp Trường
Họp tại:……….................……………………………………………
Lúc…………giờ……….ngày……….tháng………năm……….
Có thể tìm hiểu luận án tại thư viện: Đại học Sư Phạm Thành phố Hồ
Chí Minh; Thư viện Đại học Quốc gia;


1
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Luật Giáo dục 2005 và Luật sửa đổi bổ sung một số điều của
Luật Giáo dục năm 2009 đã xác định mục tiêu của giáo dục là đào tạo
con người Việt Nam phát triển toàn diện, có đạo đức, tri thức, sức khỏe,
thẩm mĩ và nghề nghiệp, trung thành với lý tưởng độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội; hình thành và bồi dưỡng nhân cách, phẩm chất và
năng lực của công dân, đáp ứng yêu cầu của sự nghiệp xây dựng và
bảo vệ tổ quốc.
Trong nhà trường phổ thông nói chung, nhà trường THPT nói
riêng, hoạt động kiểm tra, đánh giá kết quả giáo dục là một trong những
khâu quan trọng của hoạt động giáo dục tổng thể. Kiểm tra, đánh giá
không chỉ nhằm đánh giá kết quả quá trình học tập, rèn luyện của học
sinh, khuyến khích, tạo động lực cho học sinh, giúp học sinh tiến bộ
không ngừng mà còn cung cấp thông tin phản hồi giúp nhà quản lý,
giáo viên hiểu rõ thực trạng chất lượng giáo dục, từ đó có những điều
chỉnh thích hợp cho hoạt động giáo dục. Không những thế, đánh giá kết

quả giáo dục còn giúp cơ quan giáo dục, các nhà quản lí và hoạch định
chính sách có được các số liệu, thông tin về chất lượng và trình độ của
hệ thống giáo dục các cấp để có những điều chỉnh, bổ sung và chỉ đạo
kịp thời. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm của học sinh ở các trường trung
học phổ thông (THPT) là một trong những bộ phận quan trọng trong
hoạt động đánh giá kết quả giáo dục nói chung.
Ở trường THPT, hạnh kiểm được xem như là đạo đức. Vì thế
hoạt động đánh giá hạnh kiểm căn cứ biểu hiện cụ thể về thái độ và
hành vi đạo đức. Việc nhận dạng bản chất khái niệm như thế cũng như
việc tìm kiếm mối quan hệ giữa hạnh kiểm với các khái niệm liên quan
chặt chẽ như đạo đức, phẩm chất, giá trị, …đã và đang tạo ra những vấn
đề cần được xem xét với việc soạn thảo các văn bản pháp quy, chỉ đạo
thực hiện hoạt động đánh giá hạnh kiểm một cách thống nhất và có hiệu
quả của giáo viên ở trường trung học phổ thông. Trước hết cần có sự
đồng thuận trong quan niệm về hạnh kiểm học sinh (HS) thông qua bản
chất, ý nghĩa, nội dung,… mối quan hệ giữa hạnh kiểm và đạo đức,…
thông qua việc định nghĩa các khái niệm.
Hoạt động đánh giá, xếp loại HS trong trường THPT vẫn được
tiến hành từ trước đến nay theo thông tư (TT) 58 của Bộ Giáo dục và
Đào tạo (GDĐT) bao gồm: đánh giá, xếp loại hạnh kiểm; đánh giá, xếp


2
loại học lực. Tuy nhiên, thực tế cho thấy việc đánh giá, xếp loại hạnh
kiểm HS còn nhiều bất cập, thiếu đồng bộ. Những căn cứ, tiêu chuẩn để
đánh giá, xếp loại hạnh kiểm HS chưa hướng đến đầy đủ các phạm trù
đạo đức, chẳng hạn thiếu những tiêu chí, chỉ số quan trọng để đánh giá
kĩ năng xã hội của HS. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS chưa đảm
bảo được sự thống nhất trong tất cả cơ sở giáo dục và đặc biệt là thiếu
những thay đổi mang tính cập nhật, phù hợp với những đặc điểm của

bối cảnh mới. Mục đích của đánh giá hạnh kiểm là để giáo dục đạo đức
cho HS. Chính vì vậy muốn giáo dục đạo đức cho HS tốt hơn cần thay
đổi phương pháp, kỹ thuật, nội dung của đánh giá hạnh kiểm.
Sự phát triển nhanh chóng của các lĩnh vực kinh tế, xã hội và
hội nhập quốc tế nói chung và Thành phố Hồ Chí Minh (Tp.HCM) nói
riêng đang tác động đa chiều, ảnh hưởng đến quá trình hình thành và
phát triển nhân cách của thế hệ trẻ. Báo cáo tổng kết chương trình giáo
dục rèn luyện đạo đức, tác phong lối sống của Sở Giáo dục và Đào tạo
(GDĐT) Tp.HCM trong 3 năm gần đây đã nhận định “Một số HS THPT
của thành phố chưa rèn luyện cho mình một lý tưởng sống đẹp, hướng
đến cộng đồng. Sự ích kỷ, thói quen hưởng thụ, quá xem trọng cá nhân,
nạn bạo lực trong xã hội đe dọa môi trường trong lành của học
đường...”. Thực tiễn này khiến xã hội và ngành giáo dục đặc biệt quan
tâm đến vấn đề giáo dục đạo đức, lối sống cho HS trong các nhà trường
nói chung và hoạt động đánh giá hạnh kiểm, đạo đức của học sinh
THPT nói riêng.
Tuy đã có nhiều công trình nghiên cứu về đạo đức, hoạt động
giáo dục đạo đức, hạnh kiểm học sinh trong nhà trường, song nghiên
cứu sâu về hạnh kiểm của HS, hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS, đặc
biệt quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cả về lý luận và thực tiễn
theo đối tượng HS của từng cấp học, trong đó có học sinh THPT thì hầu
như còn ít nghiên cứu trong thời gian qua.
Xuất phát từ cơ sở lý luận và thực tiễn trên, tôi chọn đề tài
nghiên cứu: “Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trong
các trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh”.
2. Mục đích nghiên cứu
Xây dựng cơ sở lý luận về quản lý đánh giá hạnh kiểm HS
THPT, đánh giá thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT tại Tp.HCM, từ đó xây dựng các biện pháp đổi mới quản lý hoạt

3
động đánh giá hạnh kiểm HS trong các trường THPT tại TP.HCM phù
hợp với tình hình phát triển của xã hội.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
+ Khách thể nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS ở trường THPT.
+ Đối tượng nghiên cứu: Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS trong các trường THPT tại Tp.HCM.
4. Giả thuyết nghiên cứu
Đánh giá hạnh kiểm HS và quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS hiện nay tại các trường THPT ở Tp.HCM chưa đồng bộ. Việc
lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và đánh giá hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS chưa đáp ứng yêu cầu.
Nếu xây dựng được các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT thông qua việc bổ sung các các tiêu chí, quy trình,
đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm và các biện pháp về bồi
dưỡng nghiệp vụ chuyên môn về đánh giá hạnh kiểm HS cho các đối
tượng tham gia đánh giá hạnh kiểm thì sẽ cải tiến công tác quản lý hoạt
động đánh giá hạnh kiểm HS THPT góp phần đáp ứng yêu cầu đổi mới
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS hiện nay.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS trong trường THPT.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm trong các trường
THPT tại Tp.HCM.
5.3. Xây dựng các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS trong các trường THPT tại Tp.HCM phù hợp với tình hình
phát triển của xã hội hiện nay.

5.4. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp và thực nghiệm một biện pháp đã xây dựng.
6. Giới hạn nghiên cứu
- Về loại hình trường: Luận án này chỉ nghiên cứu thực trạng
quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT và xây dựng các biện
pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS tại các trường THPT
công lập trên địa bàn Tp.HCM thuộc Sở GDĐT Tp.HCM quản lý.


4
- Về nội dung các biện pháp: Luận án chỉ tập trung nghiên cứu
các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS ở cấp trường
THPT, cấp Sở GDĐT không tính đến các biện pháp cấp Bộ GDĐT.
- Về phạm vi thực nghiệm: Chỉ thực nghiệm một biện pháp về
quản lý nhằm phát triển, nâng cao chất lượng và hiệu quả hoạt động
đánh giá hạnh kiểm HS trong trường THPT phù hợp với tình hình phát
triển xã hội hiện nay.
- Về thời gian: Nghiên cứu thực trạng, tìm hiểu hoạt động, thu
thập số liệu khảo sát trong khoảng thời gian từ năm 2011 đến năm 2014.
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp luận nghiên cứu
7.1.1. Tiếp cận hệ thống
Luận án tiếp cận theo quan điểm hệ thống để nghiên cứu về
đánh giá hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm là một thành tố trong hệ thống
quản lý giáo dục nói chung và quản lý chất lượng HS nói riêng. Hoạt
động đánh giá hạnh kiểm HS có mối liên hệ chặt chẽ với các hoạt động
đánh giá giáo dục khác.
7.1.2. Tiếp cận thực tiễn
Luận án tiếp cận theo quan điểm thực tiễn để nghiên cứu về

đánh giá hạnh kiểm và quản lý họat động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT. Mọi thay đổi của đời sống, văn hóa, xã hội đều có tác động rất
lớn đến hành vi, thái độ, cách ứng xử và đạo đức của con người. Giáo
dục đạo đức, hạnh kiểm cho HS cũng như đánh giá hạnh kiểm của HS
phải phù hợp với sự phát triển chuẩn mực đạo đức của xã hội hiện đại.
7.1.3. Tiếp cận lịch sử-logic
Luận án tiếp cận theo quan điểm lịch sử - logic. Những yêu cầu
về phẩm chất đạo đức, hạnh kiểm HS THPT luôn phải đáp ứng với sự
vận động thay đổi của xã hội hiện đại. Do vậy khi xây dựng các tiêu chí
đánh giá hạnh kiểm cũng như cách thức đánh giá hạnh kiểm HS THPT
phải đặt trong định hướng phát triển chung của Tp.HCM về yêu cầu của
một công dân hiện đại, năng động hội nhập nhưng không làm mất đi
bản sắc dân tộc, truyền thống của người Việt Nam.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu
7.2.1. Phương pháp nghiên cứu lý luận


5
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa cơ sở lý luận từ các công
trình được lựa chọn trong và ngoài nước có liên quan đến đánh giá hạnh
kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
7.2.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.2.1. Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi
Mục đích: Sử dụng phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi nhằm
khảo sát thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm và thực trạng quản lý
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM.
Ngoài ra, phương pháp này còn sử dụng để hỏi ý kiến về tính khả thi
và tính cần thiết của các giải pháp được xây dựng.
Nội dung: Khảo sát thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT như tiêu chuẩn, tiêu chí đánh giá hạnh kiểm HS THPT, qui

trình đánh giá hạnh kiểm HS THPT, sử dụng kết quả hạnh kiểm HS
THPT…
Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT thông qua các chức năng như lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo kiểm
tra đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Xây dựng bộ công cụ là phiếu khảo sát dùng cho các đối tượng
sau: Phụ lục1 dùng cho cán bộ quản lý (CBQL) cấp Sở; CBQL, giáo
viên (GV) của trường THPT; Phụ lục 2 dùng cho cha mẹ HS và HS
trường THPT.
7.2.2.2. Phương pháp phỏng vấn
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm trao đổi, phỏng vấn
một số CBQL, GV, cha mẹ HS, HS về hoạt động đánh giá hạnh kiểm,
quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Nội dung: Phỏng vấn cụ thể về mục đích, nội dung, qui trình,
kết quả đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Phỏng vấn về những khó khăn
và thuận lợi trong quá trình thực hiện việc đánh giá hạnh kiểm của HS
THPT theo TT 58 và TT 08 của Bộ GDÐT.
Xây dựng công cụ phỏng vấn là phiếu phỏng vấn CBQL, GV
(Phụ lục 3), phiếu phỏng vấn cha mẹ HS (Phụ lục 4), phiếu phỏng vấn
HS (Phụ lục 5).
7.2.2.3. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm tìm hiểu về những
hoạt động quản lý cấp Bộ, cấp Sở, cấp trường về đánh giá hạnh kiểm
HS THPT thông qua các văn bản chỉ đạo, những qui định, nội qui nhà
trường, báo cáo tổng kết, xếp loại học sinh…


6
Nội dung:
- Nghiên cứu, phân tích, tổng hợp tất cả văn bản qui phạm pháp

luật chỉ đạo từ các cơ quan quản lý cấp Bộ GDĐT, Sở GDĐT về đánh
giá hạnh kiểm HS THPT trong những năm gần đây.
- Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp tất cả các hồ sơ xử
lý vi phạm kỷ luật HS của trường THPT.
- Nghiên cứu, phân tích, đánh giá, tổng hợp nội dung, tiêu chí
đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
- Nghiên cứu phân tích, đánh giá việc dạy môn Giáo dục Công
dân (GDCD) và thực hiện lồng ghép đánh giá hạnh kiểm HS qua kết
quả môn GDCD theo Thông tư 58 của Bộ GDĐT.
7.2.2.4. Phương pháp chuyên gia
Mục đích: Sử dụng phương pháp nhằm thu thập ý kiến của các
chuyên gia trong lĩnh vực quản lý giáo dục, đặc biệt là các chuyên gia
trong lĩnh vực đánh giá và quản lý đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Nội dung: Trao đổi về tiêu chuẩn, quy trình, thang đo trong
việc đánh giá hạnh kiểm HS THPT; Trao đổi về cách thức quản lý hiện
nay của hiệu trưởng THPT về đánh giá hạnh kiểm HS.
Công cụ là phiếu phỏng vấn chuyên gia (Phụ lục 6).
7.2.2.5. Phương pháp tổng kết kinh nghiệm thực tiễn
Phương pháp này nhằm tổng kết một số kinh nghiệm của các
tỉnh, thành khác về tổ chức quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT; Kinh nghiệm một số nước trên thế giới về giáo dục đạo đức,
hạnh kiểm cũng như đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Sử dụng công cụ ở
Phụ lục 8.
7.2.2.6. Phương pháp thực nghiệm
Mục đích: Sử dụng phương pháp này chứng minh tính khả thi
và tính cần thiết của biện pháp được lựa chọn để thực nghiệm góp phần
khẳng định tính đúng đắn của giả thuyết khoa học.
Nội dung: Tiến hành tổ chức thực nghiệm giải pháp bồi dưỡng
chuyên môn nghiệp vụ của giáo viên và cán bộ quản lý về hạnh
kiểm và đánh giá hạnh kiểm HS tại Tp.HCM. Ngoài ra, luận án còn

xây dựng phiếu khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của nội dung
bồi dưỡng.
7.2.2.7. Phương pháp nghiên cứu trường hợp (case study)
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm nghiên cứu sâu đến
trường THPT về hoạt động đánh giá hạnh kiểm bao gồm: Tiêu chí đánh


7
giá, quy trình đánh giá, phương pháp đánh giá, xếp loại đánh giá, sử
dụng kết quả đánh giá.
Nội dung: Tiến hành nghiên cứu điển hình 02 trường THPT là
THPT Trần Khai Nguyên, Quận 5 và THPT Lương Thế Vinh, Quận 1.
7.2.2.8. Phương pháp quan sát
Mục đích: Sử dụng phương pháp này nhằm quan sát các hoạt
động đánh giá hạnh kiểm HS trong trường THPT bởi các thầy cô, giám
thị. Quan sát và ghi nhận những tình huống đánh hạnh kiểm của những
HS vi phạm kỉ luật.
Nội dung: Quan sát việc ứng xử của thầy cô, giám thị khi nhận
xét, đánh giá hành vi cụ thể của HS.
7.2.3. Phương pháp thống kê để xử lý số liệu
Luận án sử dụng kỹ thuật thống kê toán học để thống kê, phân
tích số liệu trong các bảng hỏi, và các số liệu, thông tin thu thập được từ
các phương pháp nghiên cứu khoa học đã sử dụng trong luận án. Luận
án sử dụng phương pháp tính giá trị trung bình theo công thức: Điểm
trung bình (ĐTB)
ĐTB =

x

=

1
N

5

∑ xn
i=1

i i

Trong đó, x1 là điểm được cho ứng với từng mức độ, x1 ∈{1,2,3,4,5}, n1
là số người cho điểm ứng với từng mức độ x 1, N là tổng số người cho
trả lời cho từng câu hỏi.
8. Đóng góp mới của luận án
8.1. Về lý luận
Luận án góp phần phát triển những vấn đề lý luận về hoạt động
đánh giá hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cho HS
THPT. Trong đó luận án đã đi sâu phân tích, phân biệt rõ 2 khái niệm
đạo đức và hạnh kiểm học sinh; Xây dựng lý luận về hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT bao gồm: Mục đích đánh giá, tiêu chí đánh giá,
quy trình đánh giá, phương pháp và kỹ thuật đánh giá, sử dụng kết quả
đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT. Trên cơ sở tiếp cận mục tiêu quản
lý và chức năng quản lý, luận án xây dựng lý luận về quản lý hoạt động
đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua các khâu lập kế hoạch, tổ chức
thực hiện, chỉ đạo thực hiện và kiểm tra đánh giá việc thực hiện hoạt


8
động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Luận án đã xây dựng 8 biện pháp

quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
8.2. Về thực tiễn
Trên cơ sở lý luận và kết hợp các phương pháp nghiên cứu thực
tiễn, luận án đã khảo sát, đánh giá được thực trạng hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM gồm: Thực trạng về mục đích đánh
giá, tiêu chí đánh giá, quy trình đánh giá, phương pháp và kỹ thuật đánh
giá, sử dụng kết quả đánh giá hạnh kiểm học sinh THPT. Luận án đã
khảo sát và phân tích sâu thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS THPT thông qua các chức năng như: Lập kế hoạch, tổ chức,
chỉ đạo, kiểm tra đánh giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Từ
đó có những đánh giá chung về ưu điểm, hạn chế, nguyên nhân của thực
trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM.
Căn cứ vào 8 biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT đã xây dựng, luận án đã tiến hành khảo nghiệm các biện pháp,
thực nghiệm 1 biện pháp và chứng minh được tính cần thiết, khả thi, có
thể áp dụng vào thực tiễn của biện pháp này.
9. Cấu trúc luận án
Mở đầu
Chương 1: Cở sở lý luận về quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS THPT
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
trong các trường THPT tại Tp.HCM
Chương 3: Các biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS trong các trường THPT tại Tp.HCM
Kết luận và khuyến nghị
Danh mục công trình của tác giả liên quan đến luận án
Tài liệu tham khảo
Phụ lục

9

CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
HẠNH KIỂM HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Những nghiên cứu ngoài nước
1.1.1.1. Nghiên cứu về giáo dục đạo đức ở một số nước trên thế
giới: Giáo dục đạo đức cho HS ở Mỹ; Giáo dục đạo đức cho HS ở Thái
Lan; Giáo dục đạo đức cho HS ở Nhật
1.1.1.2. Nghiên cứu về hoạt động đánh giá đạo đức, hạnh kiểm,
hành vi của học sinh
A. Clair Harding (1978) trong luận án tiến sĩ Moral values and
theirs assessment: A personal construct theory approach (Giá trị đạo
đức và cách đánh giá: Một lý thuyết tiếp cận cá thể). Peter F. Oliver
(2006) trong công trình Developing The Curriculum (Xây dựng chương
trình học) do Nguyễn Kim Dung dịch. Ralph Tyler (1966) trong nghiên
cứu Basic Principles of Curriculum and Instruction (Những nguyên tắc
cơ bản về chương trình và giảng dạy). Cecil R.Reynolds & Randy W.
Kamphaus (2005) có nghiên cứu công trình The Clinician‘s Guide To
The Behavior Assessment System for Children (Hướng dẫn chi tiết về hệ
thống đánh giá hành vi của HS).Vishalache Blakrishman (2009) có
nghiên cứu luận án tiến sĩ giáo dục học Teaching moral education in
secondary schools - Using real life dilemmas (Giáo dục đạo đức trong
trường phổ thông – Ứng dụng vào tình huống thực tế) tại Đại học
Victoria- Newzeland.
1.1.2. Những nghiên cứu trong nước
1.1.2.1. Nghiên cứu về cách đánh giá đạo đức, hạnh kiểm của
học sinh
Hà Thế Ngữ (1986) chủ nhiệm đề tài cấp nhà nước “Nâng cao

chất lượng giáo dục tư tưởng, chính trị, đạo đức cho học sinh phổ
thông”. Đặng Vũ Hoạt làm chủ nhiệm đề tài “Xây dựng nội dung và
phương pháp giáo dục tư tưởng, chính trị đạo đức cho học sinh phổ
thông”. Phùng Khắc Bình và các cộng tác (2000) với Nghiên cứu việc
phân loại đạo đức sinh viên – Thực trạng và tiêu chí đánh giá (đề tài
cấp Bộ - mã số B99-52-41). Võ Xuân Đàn (2003) với Quan điểm đạo
đức và lối sống của sinh viên trường đại học Sư Phạm Tp. HCM (đề tài


10
cấp Bộ – mã số B2001-23-11). Nguyễn Tùng Lâm (2009) với luận án
Tiến sĩ giáo dục, Phối hợp các phương pháp giáo dục nhằm khắc phục
tình trạng yếu kém về đạo đức của HS THPT Hà Nội hiện nay
Đỗ Ngọc Thống (2013) có tham luận Định hướng đổi mới
chương trình giáo dục phổ thông sau 2015 và môn đạo đức – giáo dục
công dân trong hội thảo quốc gia về giáo dục đạo đức – công dân trong
giáo dục phổ thông Việt Nam. Hà Nhật Thăng (2013) có tham luận
Những việc cần làm để phát huy vai trò của môn giáo dục công dân đối
với sự hình thành, phát triển nhân cách HS phổ thông. Đỗ Thị Lệ Hằng
(2013) có nghiên cứu “Căng thẳng của học sinh trung học phổ thông”
luận án Tiến sĩ Tâm lý học – Học viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt
Nam. Lê Thị Minh Trang (2013) có công trình “Nghiên cứu hành vi
văn minh đô thị của thanh niên Tp.HCM”, luận án Tiến sĩ Tâm lý học –
Học viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam.
1.2. Những khái niệm cơ bản
1.2.1. Nhân cách: Nhân cách được hiểu như là tập hợp các đặc
trưng tâm lý tạo nên diện mạo xã hội của một con người với tư cách chủ
thể hoạt động, bao gồm tất cả những phẩm chất, những năng lực mang
tính xã hội tồn tại và phát triển trong các cá nhân đó, thích ứng với các
chuẩn mực và thang giá trị được xã hội thừa nhận.

1.2.2. Đạo đức: Đạo đức là hệ thống các qui tắc, chuẩn mực xã
hội mà nhờ đó con người tự giác điều chỉnh hành vi của mình cho phù
hợp với lợi ích của cộng đồng của xã hội.
1.2.3. Hạnh kiểm học sinh: Hạnh kiểm học sinh là phẩm chất,
đạo đức được thể hiện ở nhận thức, thái độ và hành vi trong học tập,
trong cuộc sống, trong cách ứng xử với mọi người, với môi trường xung
quanh. Hạnh kiểm là khái niệm đồng nghĩa với mặt phẩm chất của nhân
cách và đạo đức là một trong những giá trị cốt lõi của hạnh kiểm, phẩm
chất của học sinh.
1.2.4. Đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông
1.2.4.1. Đánh giá: Đánh giá là đưa ra những nhận định, những
phán xét về giá trị của đối tượng được đánh giá trên cơ sở xử lý những
thông tin, những chứng cứ thu thập được đối chiếu với mục tiêu đã đề
ra.
1.2.4.2. Đánh giá hạnh kiểm học sinh: là hoạt động đưa ra
những nhận định, phán xét và xác định mức độ đạt được về mặt hạnh


11
kiểm của HS, căn cứ vào những nội dung, tiêu chí được quy định theo
mục tiêu giáo dục của nhà trường.
1.2.5. Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh: “Quản
lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT là hệ thống tác động có mục
đích của chủ thể quản lý trường THPT đến hoạt động đánh giá hạnh
kiểm học sinh, bao gồm quá trình lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và
kiểm tra hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT nhằm đánh giá hạnh
kiểm cho HS THPT đáp ứng mục tiêu giáo dục của nhà trường”.
1.3. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ
thông
1.3.1. Mục đích đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ

thông: Giúp cho các cấp quản lý, giáo viên và các lực lượng liên quan
thấy được kết quả giáo dục, rèn luyện đạo đức của HS; từ đó có thể
phân tích tình hình, chỉ ra mặt được, chưa được theo mục tiêu giáo dục
và những yếu tố có liên quan nhằm đưa ra những điều chỉnh cần thiết để
nâng cao chất lượng, hiệu quả của việc giáo dục, rèn luyện đạo đức ở
HS
1.3.2. Nguyên tắc đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ
thông: Nguyên tắc quán triệt mục đích giáo dục; Nguyên tắc đánh giá
toàn diện,cân đối và có trọng tâm; Nguyên tắc khách quan; Nguyên tắc
công khai, dân chủ, công bằng; Nguyên tắc phù hợp với đặc điểm đối
tượng.
1.3.3. Tiêu chí đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ
thông: Hoàn thành đầy đủ, nghiêm túc nhiệm vụ học tập theo chương
trình, có ý thức vươn lên; Chấp hành tốt luật pháp, nội quy của nhà
trường; Tích cực rèn luyện thân thể; Giữ gìn vệ sinh và bảo vệ môi
trường; Trung thực trong học tập, trong cuộc sống; Có ý thức tập thể,
giúp đỡ người khác; Kính trọng cha mẹ, thầy cô, nhân viên nhà trường;
Tôn trọng, đoàn kết và giúp đỡ bạn bè; Tham gia các hoạt động ngoại
khóa; Bảo vệ và phát huy truyền thống nhà trường; Có thái độ bảo vệ
lẽ phải, hành vi đúng đắn; Có thái độ với những hành vi tiêu cực, lệch
lạc, không đúng đắn của bạn bè; Tham gia tốt các hoạt động ngoại
khóa, giáo dục trải nghiệm.
1.3.4. Hình thức và phương pháp đánh giá hạnh kiểm học
sinh trung học phổ thông.
1.3.5. Quy trình đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ
thông


12
1.4. Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung

học phổ thông:
1.4.1. Phân cấp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh
trung học phổ thông;
1.4.2. Lập kế hoạch hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh
trung học phổ thông;
1.4.3.Tổ chức hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung
học phổ thông;
1.4.4. Chỉ đạo hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh trung
học phổ thông;
1.4.5. Kiểm tra, đánh giá việc thực hiện kế hoạch đánh giá
hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông.
1.5. Các yếu tố ảnh hưởng tới quản lý các hoạt động đánh
giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông:
1.5.1. Đặc điểm sinh lý, tâm lý học sinh trung học phổ thông;
1.5.2. Nhà trường;
1.5.3. Gia đình;
1.5.4. Các yếu tố khác
KẾT LUẬN CHƯƠNG 1
Đạo đức, giáo dục đạo đức, hạnh kiểm, hoạt động đánh giá
hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm là những vấn đề
quan trọng trong công tác giáo dục và quản lý giáo dục, quản lý nhà
trường. Trong hoạt động giáo dục, đánh giá là hoạt động tất yếu, không
thể thiếu, là khâu quan trọng nhằm thu được thông tin ngược từ học sinh
đến GV và nhà trường, giúp nhà trường đánh giá được chất lượng giáo
dục, đồng thời giúp GV, HS có cơ sở tự đánh giá bản thân, tự điều
chỉnh mình theo mục tiêu GD xác định. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm
hay quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cho HS THPT là những
nghiên cứu còn mới, chưa có nhiều công trình nghiên cứu sâu và đề cập
đến vấn đề này.
Đạo đức và hạnh kiểm là hai khái niệm thường được mọi người

hiểu tương đồng nhau. Khái niệm hạnh kiểm HS THPT là phẩm chất,
đạo đức được thể hiện ở nhận thức, thái độ và hành vi trong học tập,
trong cuộc sống, trong cách ứng xử với mọi người, với môi trường xung
quanh. Đánh giá hạnh kiểm HS THPT là việc đưa ra những nhận định
phán xét và xác định mức độ đạt được về mặt hạnh kiểm của HS, căn cứ
vào những nội dung, tiêu chí được quy định theo mục tiêu giáo dục của


13
nhà trường, trên cơ sở đó nhà trường sẽ có các biện pháp duy trì và
củng cố các mặt tích cực, khắc phục những hạn chế về hạnh kiểm của
HS. Quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT là quá trình lập
kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm tra hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT nhằm giáo dục đạo đức cho HS THPT đáp ứng mục tiêu giáo
dục của nhà trường.
Để quản lí tốt hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS, người CBQL
cần nắm vững lí luận về hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS; thực hiện
đồng bộ các chức năng quản lý gồm xây dựng kế hoạch, tổ chức, chỉ
đạo, kiểm tra việc thực hiện kế hoạch hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS. Quản lí hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS thực hiện thuận lợi, hợp
lí, khoa học cần đảm bảo tốt các điều kiện hỗ trợ cho hoạt động đánh
giá hạnh kiểm HS, hiểu rõ các nhân tố ảnh hưởng đến hoạt động đánh
giá hạnh kiểm HS để phát huy ưu điểm, hạn chế nhược điểm.
CHƯƠNG 2
THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ
HẠNH KIỂM HỌC SINH TRUNG HỌC PHỔ THÔNG
TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH
2.1. Khái quát tình hình phát triển giáo dục trung học phổ
thông tại Thành phố Hồ Chí Minh
2.1.1. Một số đặc điểm của Thành phố Hồ Chí Minh có ảnh

hưởng tới hạnh kiểm của học sinh trung học phổ thông; 2.1.2. Kết
quả giáo dục của học sinh trung học phổ thông tại Thành phố Hồ
Chí Minh
2.2. Tổ chức khảo sát thực trạng
2.2.1. Mẫu khảo sát bằng phương pháp điều tra bảng hỏi
Bằng phương pháp điều tra bảng hỏi, tác giả tiến hành khảo sát
thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại 51 trường THPT
tại Tp.HCM (chiếm tỷ lệ 50% trường THPT công lập tại thời điểm đánh
giá - Phụ lục 7). Thời gian từ năm 2011 đến năm 2014.
2.2.2. Cách thức thu thập các dữ liệu, thông tin hỗ trợ
2.2.2.1. Các văn bản chỉ đạo giáo dục hạnh kiểm HS THPT:
Tác giả luận án đã tổng hợp được các văn bản quy phạm pháp luật liên
quan đến đánh giá hạnh kiểm học sinh trong những năm gần đây như
sau:
- 3 văn bản qui phạm pháp luật của Bộ GDĐT về đánh giá hạnh
kiểm HS THPT.


14
- 9 văn bản chỉ đạo của Sở GDĐT Tp.HCM về giáo dục đạo
đức, hoạt động ngoại khóa, kỹ năng sống,… cho HS THPT.
- Các văn bản chỉ đạo hoạt động giáo dục trường THPT trong 5
năm gần đây của Bộ GDĐT và Sở GDĐT Tp.HCM.
2.2.2.2. Hồ sơ quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm cho HS
tại các trường THPT:- Hồ sơ về qui trình, tiêu chí, phương pháp để
đánh giá hạnh kiểm HS của 51 trường THPT.- Nội qui HS của 51
trường THPT.- Hồ sơ xét hạnh kiểm của các HS vi phạm nội qui. - Sổ
chủ nhiệm, hồ sơ chủ nhiệm của 51 GVCN.- Hồ sơ về các kế hoạch
hoạt động ngoài giờ lên lớp của 51 trường THPT.- 51 trường THPT
được chọn chiếm 50% tổng số các trường THPT tại thời điểm nghiên

cứu (Phụ lục 7).
2.2.2.3. Phỏng vấn và xin ý kiến chuyên gia: Phỏng vấn 09
chuyên gia về quản lý giáo dục, về đánh giá hạnh kiểm.- Phỏng vấn 10
hiệu trưởng THPT. - Phỏng vấn 20 giáo viên chủ nhiệm, giáo viên bộ
môn, giám thị THPT.- Phỏng vấn 40 cha mẹ và HS THPT.
2.2.2.4. Nghiên cứu trường hợp
Đề tài đã thực hiện nghiên cứu trường hợp đến 02 trường
THPT Trần Khai Nguyên, Quận 5 và THPT Lương Thế Vinh, Quận 1.
2.2.3. Quy ước cách thức xử lý số liệu
Trong bảng câu hỏi với 5 mức lựa chọn tăng dần, mã hóa là 1, 2,
3, 4, 5 với 1 là mức thấp nhất, hoặc chưa đạt yêu cầu. Xử lý, thống kê
số liệu các phiếu điều tra theo % và điểm trung bình, có xếp hạng.
Điểm trung bình (ĐTB): ĐTB =
Trong đó,
∈{1,2,3,4,5}.

x

=

1
N

5

∑ xn
i=1

i i

x1 là điểm được cho ứng với từng mức độ, x 1

n1 là số người cho điểm ứng với từng mức độ x1.
N là tổng số người cho trả lời cho từng câu hỏi.
2.3. Thực trạng chung về hoạt động đánh giá hạnh kiểm học
sinh ở các trường trung học phổ thông tại Thành phố Hồ Chí Minh
2.3.1. Thực trạng chung về hạnh kiểm học sinh trung học
phổ thông Thành phố Hồ Chí Minh; 2.3.2. Thực trạng hoạt động
đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông tại TP. HCM:
2.3.2.1. Thực trạng chung về hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh


15
trung học phổ thông; 2.3.2.2. Thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS tại THPT Lương Thế Vinh và THPT Trần Khai Nguyên
2.4. Thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm học
sinh trung học phổ thông.
2.4.1. Thực trạng quản lý của Sở Giáo dục và Đào tạo Thành
phố Hồ Chí Minh về giáo dục đạo đức cho học sinh;
2.4.2. Thực trạng thực hiện các chức năng quản lý hoạt động
đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông: 2.4.2.1. Thực
trạng về lập kế hoạch hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT; 2.4.2.2.
Thực trạng về tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT; 2.4.2.3. Thực trạng về kiểm tra, đánh giá việc thực hiện hoạt
động đánh giá hạnh kiểm HS THPT;
2.4.3. Thực trạng về các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt
động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM: 2.4.3.1. Các yếu tố
của nhà trường ảnh hưởng đến hạnh kiểm HS; 2.4.2.2. Các yếu tố ảnh
hưởng của gia đình đến hạnh kiểm học sinh; 2.4.2.3. Các yếu tố ảnh
hưởng tới quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS.

2.4.4. Thực trạng về đội ngũ tham gia vào quá trình đánh giá
hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông: 2.4.4.1. Tình hình đội ngũ
giám thị; 2.4.4.2. Tình hình đội ngũ giáo viên tư vấn học đường
2.5. Đánh giá chung về quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT
- Đánh giá hạnh kiểm HS THPT là một hoạt động giáo dục nhằm
giúp cho việc giáo dục đạo đức HS ngày càng hoàn thiện. Thông qua
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS, các trường THPT cải tiến các
phương pháp cũng như nội dung giáo dục đạo đức cho HS. Hoạt động
đánh giá hạnh kiểm HS THPT được quản lý trực tiếp từ Sở GDĐT và
trường THPT thông các yếu tố lập kế hoạch, tổ chức, chỉ đạo và kiểm
tra đánh giá hạnh kiểm HS đã đem lại những kết qủa khả quan trong
việc giáo dục đạo dức cho HS.
- Về nội dung tiêu chí đánh giá hạnh kiểm HS: Các tiêu chí đang
giá hạnh kiểm ở các trường THPT rất chi tiết. Căn cứ vào TT58, và
TT08 các trường cụ thể hóa thành nội quy học sinh thông qua các biểu
hiện hành vi cụ thể trong từng tình huống. Mỗi hành vi sẽ bị trừ hoặc
được cộng điểm.
- Về qui trình và kỹ thuật, phương pháp đánh giá hạnh kiểm HS:
Hầu hết đều theo quy trình: Công bố nội quy HS và hướng dẫn thực


16
hiện. Phân công GVCN và Giám thị theo dõi, ghi nhận (các lỗi vi phạm
tương ứng với hệ thống điểm trừ) GVBM ghi nhận vào Sổ đầu bài các
biểu hiện không tốt của HS trong các giờ học. Cuối tuần, GVCN tổng
hợp (từ giám thị, sổ đầu bài, nhật ký lớp,..), nhắc nhở HS trong giờ sinh
hoạt chủ nhiệm. Các tổ chức khác (Đoàn thanh niên, tổ TDTT, các tổ bộ
môn, CLB…) sẽ có các ghi nhận việc tham gia phong trào văn nghệ,
TDTT, ngoại khóa,..để cộng điểm hạnh kiểm cho HS. Các HS có biểu

hiện chưa tốt về hạnh kiểm đều được giáo viên tư vấn học đường thăm
hỏi, chia sẻ nguyện vọng, suy nghĩ của các em trước khi đưa ra hội
đồng xét hạnh kiểm.
Điểm hạn chế trong các nhà trường hiện nay là các hoạt động
sáng tạo, trải nghiệm chưa có tiêu chí đánh giá thống nhất. Một số
trường còn cứng nhắc về điểm số hạnh kiểm ở giai đoạn tổng kết, thiếu
những ghi nhận quá trình khắc phục khuyết điểm hạn chế của HS; Yếu
tố cảm tính, chủ quan của người đánh giá chi phối khá nhiều việc biểu
quyết (khi không có sự thống nhất);
Một số trường có tình trạng thả lỏng nề nếp kỷ luật, HS vi phạm
không được ghi nhận và xử lý, dẫn đến việc xếp loại giữa trường này
với trường kia không công bằng.
Các vấn đề liên quan đến khái niệm: xác định tiêu chí, đánh giá
thí điểm hoàn toàn xa lạ với đội ngũ GV, Giám thị vì họ không được
học những kỹ thuật này.
Đặc biệt, đội ngũ tham gia vào quá trình đánh giá hạnh kiểm HS
THPT, ngoài lực lượng chính là GVCN, GVBM, thì còn có Giám thị,
Giáo viên tư vấn học đường. Kết quả khảo sát và đánh giá về năng lực
chuyên môn của đội ngũ này đã cho thấy họ rất cần được bồi dưỡng
chuyên môn về đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Thông tư 58 và Thông tư 08 của Bộ GDĐT còn nhiều điểm chưa
phù hợp, rất cần thay đổi, chỉnh sửa và bổ sung.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2
Kết quả khảo sát và đánh giá thực trạng hạnh kiểm HS THPT
và thực trạng hoạt động đánh giá hạnh kiểm cho HS THPT ở các trường
THPT cho thấy hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM
đang được thực hiện theo hướng dẫn của TT 58 và TT 08. Phần lớn các
trường đều xây dựng bản nội quy, hướng dẫn thực hiện nội quy và có
phân công trách nhiệm cho các thành viên tham gia vào hoạt động đánh

17
giá hạnh kiểm HS. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS góp phần giáo
dục, điều chỉnh nhận thức, hành vi của HS.
Kết quả khảo sát thực trạng quản lý hoạt động đánh giá hạnh
kiểm HS THPT hiện nay thông qua các chức năng quản lý cho thấy mặt
mạnh của quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM
là Bộ GDĐT và Sở GDĐT đã ban hành đầy đủ các văn bản quy phạm
pháp luật cũng như văn bản chuyên môn để chỉ đạo, triển khai thực hiện
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS trường THPT. Các văn bản chỉ đạo
cấp Bộ và cấp Sở phù hợp, tương đối khoa học về đánh giá hạnh kiểm
HS cũng như tình hình thực tế tại Tp.HCM và cả nước. Việc triển khai
cụ thể thông qua các chức năng lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo
thực hiện và kiểm tra đánh giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT
theo đúng quy định, đã được 100% số trường thực hiện.
Mặt hạn chế của quản lý hoạt đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại
Tp.HCM là chưa ban hành các văn bản hướng dẫn việc tổ chức phối
hợp và phân công trách nhiệm cho từng thành viên trong nhà trường
trong việc giáo dục đạo đức cũng như đánh giá hạnh kiểm HS; Thiếu
hụt quy trình và và kỹ thuật chuyên môn sâu để tổ chức thực hiện đánh
giá hạnh kiểm HS. Đội ngũ CBQL, GV chưa được bồi dưỡng chuyên
môn về đánh giá hạnh kiểm. Việc đánh giá hạnh kiểm học sinh thông
qua môn GDCD là chưa phù hợp, nhưng chưa có biện pháp chỉ đạo điều
chỉnh. Chưa đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm cho HS thông
qua các hoạt động giáo dục khác. Một số hoạt động giáo dục kỹ năng
sống, giá trị sống, trải nghiệm,…chưa xây dựng tiêu chí để đánh giá
hạnh kiểm HS. Tổ chức hoạt động tư vấn học đường chưa được coi
trọng đều khắp ở các trường; năng lực chuyên môn cũng như chế độ đãi
ngộ, vị trí việc làm hay chức danh chính thức cho đội ngũ giám thị,
chuyên viên tư vấn học đường trong nhà trường còn nhiều bất cập.

Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM và quản
lý hoạt đánh giá hạnh kiểm HS THPT tại Tp.HCM có nhiều yếu tố ảnh
hưởng từ nhà trường, gia đình và xã hội.
CHƯƠNG 3
BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG ĐÁNH GIÁ HẠNH
KIỂM HỌC SINH THPT TẠI THÀNH PHỐ HỒ CHÍ MINH


18
3.1. Nguyên tắc đề xuất các biện pháp: 3.1.1. Đảm bảo tính
cần thiết; 3.1.2. Đảm bảo tính khả thi; 3.1.3. Đảm bảo tính phù hợp;
3.1.4. Đảm bảo tính kế thừa và hiệu quả
3.2. Một số biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT tại Thành phố Hồ Chí Minh
3.2.1. Biện pháp 1. Chỉ đạo các trường THPT tổ chức bộ máy
quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
Lãnh đạo các trường THPT cần xác định rõ trách nhiệm, quyền
hạn, phân cấp quản lý cho từng bộ phận và từng thành viên, đảm bảo
đúng người, đúng việc, quy định đúng chức năng nhiệm vụ, đảm bảo
tính tự giác, không gây áp lực quá tải, phát huy tính chủ động, tích cực
sáng tạo của các thành viên một cách phù hợp, hiệu quả.
Chỉ đạo các trường THPT tổ chức bộ máy quản lý hoạt động đánh
giá hạnh kiểm HS THPT gồm hiệu trưởng, các phó hiệu trưởng, trợ lý
thanh niên, bí thư Đoàn thanh niên, giáo viên bộ môn, giáo viên chủ
nhiệm, ban cán sự lớp, ban quản lý HS nội trú, gia đình (trong phối
hợp).
3.2.2. Biện pháp 2. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng
chuyên đề bồi dưỡng cán bộ quản lý, giáo viên, giám thị về đánh giá
hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông
Trên cơ sở nghiên cứu, phân tích những hạn chế, yếu kém của

công tác quản lý đánh giá hạnh kiểm HS và thực tiễn yêu cầu và nhu
cầu của CBQL,GV tham gia vào quá trình đánh giá hạnh kiểm cho học
sinh THPT, luận án đã xây dựng nội dung chuyên đề bồi dưỡng về vấn
đề này. Chuyên đề này có nội dung bao gồm cả việc đánh giá hạnh
kiểm và giáo dục hạnh kiểm cho học sinh THPT. Chuyên đề được dùng
để tập huấn, bồi dưỡng nội dung kiến thức, kỹ năng và thái độ về đánh
giá hạnh kiểm học sinh cho các đối tượng đã nêu trên địa bàn Tp.HCM.
3.2.3. Biện pháp 3. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi
dưỡng CBQL, GV, Giám thị về đánh giá hạnh kiểm cho HS THPT
Biện pháp này nhằm tăng cường nhận thức và năng lực cho
CBQL, GV, giám thị về đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Giúp cho
CBQL, GV có thêm kiến thức và kỹ năng trong quá trình đánh giá hạnh
kiểm HS THPT; Nâng cao chất lượng và hiệu quả quản lý công tác
đánh giá hạnh kiểm HS THPT.


19
3.2.4. Biện pháp 4. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện bổ sung các nội
dung, tiêu chí đánh giá xếp loại hạnh kiểm học sinh trung học phổ
thông
Xây dựng được nội dung đánh giá hạnh kiểm HS THPT trên cơ
sở các tiêu chí qui định của Bộ GDĐT ban hành theo TT58, bổ sung
các tiêu chí phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội tại
Tp.HCM nhằm mục đích giáo dục cho HS hoàn thiện về nhân cách và
trở thành công dân tốt của thành phố. Từ các nội dung tiêu chí theo TT
58 của Bộ GDĐT, luận án đề nghị bổ sung, thiết kế mới cách xếp loại,
thang đo đánh giá hạnh kiểm HS THPT nhằm tạo ra kết quả đánh giá
khách quan công bằng, giúp cho nhà trường dễ dàng trong việc giáo
dục đạo đức cho HS và cũng giúp cho HS dễ dàng phấn đấu trở thành
con ngoan trò giỏi.

3.2.5. Biện pháp 5. Tổ chức, chỉ đạo xây dựng thang đo đánh
giá hạnh kiểm HS THPT
Từ các nội dung đánh giá hạnh kiểm HS THPT trên cơ sở các
tiêu chí qui định của Bộ GDĐT ban hành theo TT58 và bổ sung các tiêu
chí phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế xã hội tại Tp.HCM, biện
pháp tổ chức, chỉ đạo xây dựng thang đo đánh giá hạnh kiểm HS THPT
nhằm mục đích cụ thể hóa hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh
THPT, tạo căn cứ, điều kiện dễ dàng cho các trường tổ chức đanh giá,
xếp loại hạnh kiểm HS một cách thuận lợi, tạo ra kết quả đánh giá
khách quan công bằng cho HS.
3.2.6. Biện pháp 6. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện đổi mới
phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh bằng phương pháp giáo
dục kỷ luật tích cực
Để nâng cao hiệu quả hoạt động đánh giá hạnh kiểm học sinh,
cần đổi mới phương pháp đánh giá, xếp loại hạnh kiểm học sinh, trong
đó cần sử dụng các phương pháp giáo dục kỉ luật tích cực (GDKLTC).
GDKLTC là phương pháp giáo dục đạo đức giúp học sinh tiến bộ hơn
trên cơ sở giúp học sinh tự tìm, tự nhận ra và tự sửa chữa những
khuyết điểm của mình. Giáo dục KLTC dựa trên nguyên tắc: Vì lợi
ích tốt nhất của HS. Không làm tổn thương đến thể xác và tinh thần
của HS. Có sự thỏa thuận giữa người lớn và HS. Phù hợp với đặc
điểm tâm sinh lý của HS.


20
3.2.7. Biện pháp 7. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện đổi mới
phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh thông qua các hoạt
động giáo dục trải nghiệm
Giáo dục trải nghiệm giúp HS tự nguyện tham gia các hoạt động
nhằm phát triển, nâng cao các tố chất và tiềm năng của bản thân, nuôi

dưỡng ý thức sống tự lập, đồng thời tham gia các hoạt động chia sẻ
với cộng đồng. HS sẽ hình thành những phẩm chất cao đẹp mà một
người công dân cần có. Qua đó, nuôi dưỡng năng lực ứng phó một cách
tích cực với môi trường đang dần biến đổi và thực hiện vai trò của một
thành viên cấu thành nên xã hội. Giúp HS cơ hội phát huy theo hướng
sáng tạo sở thích và năng lực đặc biệt của HS, đồng thời, nuôi dưỡng
năng lực hợp tác, đoàn kết trong học tập và xây dựng một tác phong
luôn tìm tòi, sáng tạo. Giúp HS biết hình thành thói quen sinh hoạt
bảo vệ môi trường tự nhiên, và hơn thế nữa, giúp HS nhận ra giá trị của
cuộc sống. Thông qua các hoạt động trải nghiệm của HS, nhà trường có
thể đánh giá sự thay đổi về hành vi, thái độ, từ đó đánh giá nhận xét
hạnh kiểm của HS một cách chính xác khách quan và công bằng hơn.
3.2.8. Biện pháp 8. Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng qui
trình đánh giá hạnh kiểm học sinh trung học phổ thông
Xây dựng được qui trình đánh giá hạnh kiểm HS trong các
trường THPT được đảm bảo tính hợp lý, liên thông, tích hợp giữa các
yếu tố, bộ phận có tác động đến hiệu quả hoạt động đánh giá, xếp loại
hạnh kiểm HS ở trường THPT.
3.3. Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện
pháp: Vòng 1: Trưng cầu ý kiến qua trao đổi và phỏng vấn (12 người
là các chuyên gia về quản lý giáo dục, đánh giá trong giáo dục, hiệu
trưởng THPT của một số trường). Vòng 2: Trưng cầu ý kiến qua các
hội nghị tổ chức tại Sở GDĐT vào tháng 4/2014, với 200 người là
CBQL và chuyên viên Sở GDĐT, lãnh đạo các trường THPT.Vòng 3:
Trưng cầu ý kiến khảo sát bằng phiếu để lấy ý kiến rộng rãi trong các
đối tượng trên tại các trường THPT Tp.HCM.
3.4. Thực nghiệm biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT tại TP. HCM
3.4.1. Mục đích, nội dung thực nghiệm
Phương pháp thực nghiệm nhằm chứng minh giả thuyết khoa học

của luận án: chứng minh tính cần thiết và khả thi của biện pháp đã xây
dựng.


21
Trong khuôn khổ của luận án, tác giả luận án chọn tổ chức thực
nghiệm một biện phá: Tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt động bồi
dưỡng về đánh giá hạnh kiểm HS cho CBQL, GV, Giám thị.
Tác giả luận án lựa chọn thực nghiệm biện pháp này vì đây là biện
pháp quản lý tác động cơ bản đến các khâu của quá trình tổ chức, thực hiện
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT nhằm nâng cao hiệu quả quản lý
hoạt động này: Biện pháp quản lý này có thể triển khai từ Sở GDĐT đến
các CBQL trường THPT nhằm bồi dưỡng kiến thức và kỹ năng về đánh
giá hạnh kiểm HS THPT cho CBQL, GV, Giám thị. Đây là biện pháp
qua khảo nghiệm các ý kiến thống nhất mức cần thiết và khả thi cao.
3.4.2. Tổ chức thực nghiệm: 3.4.2.1. Lập kế hoạch bồi dưỡng
nhóm thực nghiệm; 3.4.2.2. Tổ chức bồi dưỡng ; 3.4.2.3.Chỉ đạo bồi
dưỡng; 3.4.2.4. Kiểm tra, đánh giá hoạt động bồi dưỡng
3.4.4.Tiến hành thực nghiệm và phân tích, đánh giá kết quả
thực nghiệm: 3.4.4.1. Giai đoạn 1: Thực nghiệm ghi nhận (đo đầu
vào); 3.4.4.2. Giai đoạn 2: Thực nghiệm hình thành (đo quá trình);
3.4.4.3. Giai đoạn 3: Thực nghiệm kiểm tra (đo đầu ra)
Nhận xét chung về kết quả thực nghiệm: Quá trình thực
nghiệm đã đạt được mục tiêu đề ra. Việc thực nghiệm giải pháp xây
dựng chương trình bồi dưỡng tổ chức bồi dưỡng chuyên môn cho các
đối tượng tham gia đánh giá hạnh kiểm đã chứng minh được giả thuyết
khoa học của luận án. Nội dung chuyên đề bồi dưỡng và phương pháp
bồi dưỡng đã đáp ứng được yêu cầu của quá trình đánh giá hạnh kiểm
HS THPT. Kết quả đạt được qua khóa tập huấn như sau: Kiến thức của
học viên được nâng lên rõ rệt; Kỹ năng thực hành phân tích các tình

huống trong thực tế để đánh giá đúng thái độ của HS thành thạo hơn.
Ngoài ra, nhận thức, thái độ của các học viên tham gia đều có sự thay
đổi tích cực và luôn luôn tỏ ra quan tâm đến việc giáo dục hạnh kiểm
cho HS.
Qua bảng nhận xét lấy ý kiến, và phân tích sâu hơn về tính không
cần thiết và không khả thi, chúng tôi sẽ tiếp tục hoàn chỉnh chương trình
ở những khóa đào tạo sau, gắn với thực tiễn nhiều hơn.
Điều này cũng chứng tỏ rằng: Kế hoạch bồi dưỡng, công tác tổ
chức, chỉ đạo, kiểm tra hoạt động bồi dưỡng kiến thức, kỹ năng, thái độ
về đánh giá hạnh kiểm HS THPT cho CBQL, GV là hợp lý, khoa học,
khả thi, phù hợp với điều kiện của các trường THPT hiện nay và phù
hợp với yêu cầu thực tiễn. Việc thực hiện biện pháp ”Tổ chức, chỉ đạo


22
thực hiện hoạt động bồi dưỡng về đánh giá hạnh kiểm HS cho
CBQL, GV, Giám thị” là cần thiết và khả thi.
KẾT LUẬN CHƯƠNG 3
Căn cứ vào những cơ sở lý luận và thực tiễn, trên cơ sở những
nguyên tắc xây dựng biện pháp quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm
HS THPT, tác giả đã xây dựng 08 biện pháp quản lý hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT ở TP.HCM gồm:- Chỉ đạo các trường THPT tổ
chức bộ máy quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT; - Tổ
chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng chuyên đề về đánh giá hạnh kiểm HS
THPT cho CBQL, GV, Giám thị;- Tổ chức, chỉ đạo thực hiện hoạt
động bồi dưỡng chuyên đề về đánh giá hạnh kiểm học sinh cho
CBQL, GV, Giám thị; - Tổ chức, chỉ đạo thực hiện bổ sung nội dung
tiêu chí đánh giá hạnh kiểm HS THPT; - Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây
dựng thang đo đánh giá hạnh kiểm HS THPT; - Tổ chức, chỉ đạo thực
hiện đổi mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm học sinh thông bằng

giáo dục kỹ luật tích cực cho học sinh; - Tổ chức, chỉ đạo đổi thực hiện
mới phương pháp đánh giá hạnh kiểm HS THPT thông qua hoạt động
giáo dục trải nghiệm.; - Tổ chức, chỉ đạo thực hiện xây dựng qui trình
đánh giá hạnh kiểm HS THPT; Kết quả khảo nghiệm tính cần thiết và
tính khả thi của các biện pháp đã xây dựng đã cho thấy các biện pháp này
được đánh giá có tính cần thiết và khả thi cao. Kết quả thực nghiệm một
biện pháp trong quá trình tổ chức, thực hiện quản lý hoạt động đánh giá
hạnh kiểm HS THPT và phù hợp với thời gian thực hiện luận án đã chứng
minh tính khả thi của biện pháp này. Hệ thống các biện pháp có mối quan
hệ hỗ trợ và bổ sung cho nhau, làm tăng thêm tính hiệu quả và độ tin cậy
trong công tác quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ
1. Kết luận
1.1. Về lý luận: Luận án đã hệ thống hóa một số vấn đề cơ bản
như: Nhân cách, đạo đức, hạnh kiểm. Đánh giá và hoạt động đánh giá
hạnh kiểm; Quản lý và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS
THPT. Đặc biệt luận án đã hình thành khái niệm hạnh kiểm, đánh giá
hạnh kiểm và quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm; Đã cụ thể hóa khái
niệm này với cách tiếp cận dựa vào 4 chức năng cơ bản của quản lý để
hình thành nội dung quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
Luận án đã làm rõ phân cấp quản lý và nội dung quản lý của hoạt động


23
đánh giá hạnh kiểm HS THPT với 3 cấp là cấp Sở GDĐT, cấp trường
THPT, và cấp GV. Xây dựng được quy trình quản lý và nội dung quản
lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Xác định rõ mục đích của
việc quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT là để nâng cao
chất lượng giáo dục đạo đức cho HS. Khẳng định nội dung hoạt động
đánh giá hạnh kiểm HS THPT là bao gồm đối tượng đánh giá, nội dung

đánh giá, quy trình và kỹ thuật đánh giá, chủ thể đánh giá. Trong đó,
yếu tố con người (GVCN, GVBM, Giám thị, GV tư vấn học đường)
đóng vai trò then chốt cho sự thành công của công tác này. Luận án xây
dựng được quy trình quản lý hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT
bao gồm việc lập kế hoạch, tổ chức thực hiện, chỉ đạo, kiểm tra đánh
giá hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT.
1.2. Về thực trạng: Luận án đã xác định được những thành tựu
đạt được cũng như khẳng định được tính đúng đắn của công tác quản lý
hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT. Quản lý tốt hoạt động đánh
giá hạnh kiểm là biện pháp để nâng cao chất lượng giáo dục đạo đức
cho HS. Hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT đã giúp cho Sở
GDĐT trong công tác quản lý việc giáo dục đạo đức cho HS một cách
chặt chẽ và toàn diện. Thông qua hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS, các
trường THPT đã cải tiến các phương pháp và nội dung giáo dục đạo đức
cho HS. Ngoài ra hoạt động đánh giá hạnh kiểm HS THPT vẫn còn
nhiều bất cập về nhận thức của các CBQL, GV, về tiêu chí đánh giá
hạnh kiểm HS, về phương pháp, về qui trình… Hiện nay, vấn đề con
người CBQL, GV đóng vai trò then chốt cho hoạt động này.
1.3. Về giải pháp
Tác giả đã đưa ra 8 biện pháp cơ bản quản lý hoạt động đánh
giá hạnh kiểm HS THPT. Tổ chức thực nghiệm biện pháp 1 và khảo
nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp. Tất cả các biện
pháp đều được đánh giá cao về tính cần thiết và tính khả thi.
2. Khuyến nghị
2.1. Đối với Bộ GDĐT
Đổi mới chương trình Giáo dục công dân trong trường THPT gắn
với giáo dục đạo đức, giáo dục kỹ năng sống, giá trị sống và các hoạt
động trải nghiệm thực tế.
Ban hành các văn bản qui phạm pháp luật về xác định vị trí chức
danh của giám thị, GV tư vấn học đường trong nhà trường.

2.2. Đối với Sở GDĐT Tp.HCM