Phân tích mối quan hệ giữa đại biểu Quốc Hội và cử tri theo pháp luật hiện hành

BÀI LÀM
A. ĐẶT VẤN ĐỀ
Theo tinh thần của Lênin các đại biểu Quốc Hội là những người : “Tự
mình công tác, tự mình áp dụng những luật pháp của mình, tự mình kiểm tra
lấy những tác dụng của luật pháp ấy, tự mình chịu trách nhiệm trước cử tri
của mình”. Đại biểu Quốc Hội là những công dân ưu tú trong các lĩnh vực
hoạt động của Nhà nước và xã hội được nhân dân cả nước tín nhiệm bầu ra
bằng tổng tuyển cử tự do. Đó là những đại biểu chân chính của nhân dân.
Các đại biểu Quốc Hội được bầu ra để thay mặt nhân dân ở cơ quan quyền
lực nhà nước cao nhất. Việc xây dựng mối quan hệ giữa đại biểu Quốc Hội
với cử tri là rất cần thiết, nhất là trong bối cảnh đất nước đang trong quá
trình đổi mới, có nhiều vấn đề phức tạp nảy sinh cần sự sâu sát của các đại
biểu Quốc Hội với cuộc sống của cử tri. Chính vì vậy em xin chọn đề bài :
“Phân tích mối quan hệ giữa đại biểu Quốc Hội và cử tri theo pháp luật
hiện hành”.Trong quá trình làm bài do kiến thức còn hạn chế nên em không
tránh khỏi những sai sót, kính mong nhận được sự góp ý của các thầy cô
giáo để bài viết của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn!
B. GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I.Cơ sở pháp lí.
Thông qua bản Hiến pháp năm 1992 và Luật tổ chức Quốc Hội ta có thể
thấy rõ mối quan hệ của Đại biểu Quốc Hội và cử tri. Điều 97 Hiến Pháp
1992 có quy định : “Đại biểu Quốc Hội là người đại diện cho ý, chí nguyện
vọng của nhân dân, không chỉ đại diện cho nhân dân ở đơn vị bầu cử ra mình
mà còn đại diện cho nhân dân cả nước. Đại biểu Quốc Hội phải liên hệ chặt
chẽ với cử tri, chịu sự giám sát của cử tri; thu thập và phản ánh trung thực ý
kiến và nguyện vọng của cử tri với Quốc Hội và các cơ quan hữu quan; thực
hiện chế độ tiếp xúc và báo cáo với cử tri về hoạt động của mình và của Quốc
Hội; trả lời những yêu cầu và kiến nghị của cử tri; xem xét đôn đốc, theo dõi
việc giải quyết khiếu nại, tố cáo của công dân và hướng dẫn, giúp đỡ công
dân thực hiện các quyền đó. Đại biểu Quốc Hội phổ biến và vận động nhân

dân thực hiện Hiến pháp, luật và nghị quyết của Quốc Hội.” Để cụ thể hoá
1
Điều 97 của Hiến pháp, Luật tổ chức Quốc hội đã quy định: “đại biểu Quốc
hội phải liên hệ chặt chẽ với cử tri, chịu sự giám sát cuả cử tri, thường xuyên
tiếp xúc với cử tri” (Điều 51). Như vậy, Luật tổ chức Quốc hội đã phát triển
mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri là phải liên hệ chặt chẽ với cử
tri nhưng cũng phải thường xuyên tiếp xúc với cử tri. Ngoài ra, mỗi năm ít
nhất một lần đại biểu Quốc hội phải báo cáo trước cử tri về việc thực hiện
nhiệm vụ đại biểu của mình. Cử tri có thể trực tiếp hoặc thông qua Mặt trận
Tổ quốc yêu cầu đại biểu báo cáo công tác, có thể nhận xét đối với việc thực
hiện nhiệm vụ của đại biểu Quốc hội.
Điều 12 của Quy chế hoạt động của đại biểu Quốc hội và Đoàn đại biểu
Quốc hội quy định: “đại biểu Quốc hội có trách nhiệm tiếp xúc cử tri theo
chương trình tiếp xúc cử tri của Đoàn đại biểu Quốc hội. Trong trường hợp
không thể tham gia tiếp xúc cử tri thì đại biểu Quốc hội báo cáo với Trưởng
Đoàn đại biểu Quốc hội. Đại biểu Quốc hội có thể tiếp xúc cử tri nơi cư trú,
nơi làm việc”.
Để hoạt động tiếp xúc cử tri trở thành hoạt động thường xuyên, đi vào
thực chất và đa dạng các hình thức tiếp xúc, ngày 10/9/2004, Uỷ ban thường
vụ Quốc hội phối hợp với Đoàn Chủ tịch Uỷ ban Trung ương Mặt trận Tổ
quốc Việt Nam có Nghị quyết liên tịch số 06/2004/NQLT/UBTVQH11-
ĐCTUBTWMTTQVN ban hành Hướng dẫn về việc đại biểu Quốc hội tiếp
xúc cử tri, trong đó quy định “Ngoài những đợt tiếp xúc cử tri theo định kỳ
trước và sau kỳ họp Quốc hội, đại biểu Quốc hội cần tiếp xúc cử tri cả ở nơi
cư trú và nơi làm việc; tiếp xúc cử tri theo các chuyên đề, lĩnh vực mà đại
biểu Quốc hội quan tâm hoặc trực tiếp gặp gỡ, tiếp xúc với cử tri”.
Như vậy, các quy định của Hiến pháp, Luật và các văn bản liên quan
đến mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri chủ yếu nhấn mạnh hoạt
động tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc hội. Hoạt động tiếp xúc cử tri của đại
biểu Quốc hội là một trong những hoạt động rất quan trọng không thể thiếu

được của đại biểu Quốc hội, nó là cầu nối thông tin để đại biểu Quốc hội có
thể thực hiện quyền và nghĩa vụ của mình. Việc đổi mới và tăng cường mối
quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri là một yêu cầu khách quan nhằm
đáp ứng nhiệm vụ ngày càng cao của cơ quan dân cử trong đó có tổ chức
Quốc hội. Căn cứ vào đó ta thấy được địa vị pháp lí đặc biệt của đại biểu
2
Quốc Hội, họ vừa là người đại diện cho nhân dân vừa là đại biểu cấu thành
cơ quan quyền lực nhà nước cao nhất. Đại biểu Quốc Hội là cầu nối quan
trọng giữa chính quyền nhà nước với nhân dân. Đại biểu Quốc Hội vừa chịu
trách nhiệm trước cử tri vừa chịu trách nhiệm trước cơ quan quyền lực nhà
nước cao nhất. Đại biểu Quốc Hội là người đại diện cho ý chí và nguyện
vọng của của nhân dân, không chỉ đại diện cho nhân dân nơi ở đơn vị bầu cử
ra mình mà còn đại diện cho nhân dân cả nước; là người thay mặt cho nhân
dân thực hiện quyền lực nhà nước trong Quốc Hội.
II. Thực trạng mối quan hệ của đại biểu Quốc hội với cử tri
Mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri thực chất là việc đại biểu
Quốc hội tiếp xúc cử tri, lắng nghe, tiếp thu ý kiến, kiến nghị của cử tri để
phản ánh với Quốc hội và để nắm thông tin phục vụ cho hoạt động đại biểu
của mình. Qua theo dõi thực tiễn hoạt động tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc
hội, ta thấy rằng từ nhiều khoá Quốc hội đến nay, nhìn chung các Đoàn đại
biểu Quốc hội tổ chức cho các đại biểu tiếp xúc cử tri trước và sau kỳ họp là
khá nề nếp. Và cứ mỗi kỳ họp thì chúng ta thu nhận được rất nhiều ý kiến,
kiến nghị của cử tri tập hợp lại để báo cáo tại kỳ họp. Và chính từ những ý
kiến, kiến nghị đó mà chúng ta báo cáo với Quốc hội, đây là cơ sở để Quốc
hội thảo luận, đánh giá tình hình kinh tế - xã hội của đất nước, cũng như là
thực hiện việc giám sát, đánh giá về những hoạt động chung của Chính phủ
và các cơ quan tư pháp trong việc thực hiện các Nghị quyết của Quốc hội.
Tuy nhiên, chúng ta cũng đều nhận rõ vấn đề mối quan hệ giữa đại biểu
Quốc hội với cử tri cũng như chất lượng tiếp xúc cử tri của đại biểu Quốc
hội còn nhiều vấn đề phải bàn và phải tiếp tục nâng cao. Mối quan hệ này

vẫn là mối quan hệ một chiều, thụ động, bởi lẽ đại biểu Quốc hội vẫn tiếp
xúc cử tri theo định kỳ trước và sau kỳ họp là chủ yếu, mà không đa dạng
các hình thức tiếp xúc cử tri. Ta có thể thấy được tình trạng này ở một số
mặt sau :
1. Về hình thức tiếp xúc cử tri
Hiện nay có 2 hình thức tiếp xúc cử tri, đó là Hội nghị tiếp xúc cử tri và
gặp gỡ, tiếp xúc cá nhân hoặc nhóm cử tri. Hội nghị tiếp xúc cử tri lại được
chia thành Hội nghị tiếp xúc cử tri theo định kỳ trước và sau kỳ họp Quốc
hội tại địa phương nơi đại biểu Quốc hội ứng cử, Hội nghị tiếp xúc cử tri nơi
3
cư trú, nơi làm việc và Hội nghị tiếp xúc cử tri theo chuyên đề, lĩnh vực mà
đại biểu Quốc hội quan tâm. Qua báo cáo tình hình tiếp xúc cử tri của các
Đoàn đại biểu Quốc hội cho thấy hình thức Hội nghị tiếp xúc cử tri đang
được dùng phổ biến, mà chủ yếu là tiếp xúc định kỳ trước và sau kỳ họp
Quốc hội. Từ đó có tình trạng ở nhiều nơi,
trong các cuộc tiếp xúc cử tri của
đại biểu Quốc Hội có qua nhiều gương mặt “cử tri chuyên nghiệp”. Những
cử tri chuyên nghiệp thường là người lớn tuổi, về hưu, các đồng chí đại diện
lãnh đạo các cơ quan, ban, ngành, đoàn thể…đến nhiều. Những bức xúc của
cử tri mà đại biểu Quốc Hội ghi nhận được từ các cuộc tiếp xúc, chủ yếu là
của tầng lớp này. Vì thế, bao nhiêu lâu nay, những ý kiến kiến nghị của tri
vẫn xoay quanh chính sách cho cán bộ, trợ cấp thêm cho gia đình chính
sách, cần tiếp tục chống tham nhũng, Nhà nước cần đầu tư mạnh hơn cho cơ
sở hạ tầng, hãy giảm giá đầu vào cho sản xuất và tìm đầu ra cho nông sản…
Những ý kiến, kiến nghị của những cử tri chuyên nghiệp này, khiến những
đại biểu Quốc Hội chưa tiếp xúc, chưa cần lắng nghe, chưa cần ghi nhận
cũng đã biết. Ý kiến, kiến nghị của các cử tri chuyên nghiệp này, gần như
chỉ cung cấp thông tin một chiều cho đại biểu Quốc Hội trong khi đó đại
biểu Quốc Hội đang muốn có nhiều góc nhìn về đời sống, xã hội. Lâu nay,
các phương tiện truyền thông vẫn nói mong muốn chính đáng của cử tri là

đại biểu Quốc Hội hãy lắng nghe, hãy thấu hiểu cử tri. Nhưng vấn đế đặt ra
là đại biểu Quốc Hội muốn hiểu về giáo dục thì cần được tiếp xúc với giáo
viên, học sinh, sinh viên. Muốn hiểu người nông dân bị thu hồi đất thì phải
gặp người mất đất… đại biểu Quốc Hội cần tiếp xúc cử tri thực chất hơn.
Đấy là hạn chế làm họ chưa lắng nghe được ý kiến của đông đảo cử tri.
Qua theo dõi cho thấy, việc tiếp xúc cử tri tại nơi làm việc và nơi cư trú
mới chỉ được thực hiện một cách cá biệt. Tuy nhiên, hiệu quả và tác dụng
của hình thức tiếp xúc này là rất rõ rệt. Những cử tri tại nơi đại biểu Quốc
hội làm việc và cư trú qua tiếp xúc đều rất phấn khởi bày tỏ những tâm tư,
nguyện vọng của mình với mong muốn đại biểu Quốc hội sẽ là cầu nối để cử
tri có thể thực hiện quyền làm chủ của mình. Từ đó cho thấy việc đa dạng
hoá các hình thức tiếp xúc cử tri là rất cần thiết và cấp bách để từng bước
4
nâng cao chất lượng của công tác tiếp xúc cử tri nói riêng và tăng cường mối
quan hệ gắn bó giữa đại biểu Quốc hội và cử tri nói chung.
Ngoài ra, việc tiếp xúc cử tri hiện nay vẫn là tiếp xúc một chiều, đại
biểu Quốc hội chủ động tiếp xúc khi có nhu cầu mà chưa có sự chủ động nào
từ phía cử tri. Nhiều năm qua, Quốc Hội và đại biểu Quốc Hội đã nỗ lực đổi
mới tiếp xúc cử tri.
Nhưng cũng cần phải đổi mới việc cử tri tiếp xúc với đại
biểu Quốc Hội. Sự nỗ lực cần đến từ hai phía và phải ngang nhau mới có thể
tạo ra bước ngoặt lớn về mối quan hệ giữa đại biểu Quốc Hội và cử tri, cho
chất lượng hoạt động của đại biểu Quốc Hội và Quốc Hội. Đại biểu Quốc
Hội Nguyễn Minh Thuyết kể, có lần ông tiếp xúc với cử tri Lạng Sơn, một
cụ già gần 90 tuổi đã nói : “Tôi đi bầu cử Quốc Hội từ hồi khóa I, mà đây là
lần đầu tiên được thấy một đại biểu Quốc Hội bằng xương bằng thịt đấy!”
2. Trách nhiệm của các cơ quan, tổ chức, đơn vị trong việc thúc đẩy
mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri
Mối quan hệ giữa đại biểu Quốc hội với cử tri là gắn bó hữu cơ, nhưng
để mối quan hệ này thực chất và có hiệu quả thì vai trò tổ chức, giúp đỡ của

các cơ quan, tổ chức hữu quan là rất quan trọng, có tính chất cầu nối để thúc
đẩy mối quan hệ này có cả chiều rộng và chiều sâu.
Với thực tiễn tiếp thời gian qua, có thể nói vai trò của Đoàn đại biểu
Quốc hội và Văn phòng Đoàn đại biểu Quốc hội, Uỷ ban Mặt trận tổ quốc
các cấp là rất quan trọng. Điều đó được thể hiện trong trong việc xây dựng
kế hoạch tiếp xúc cử tri; tổ chức thực hiện kế hoạch tiếp xúc cử tri của đại
biểu Quốc hội; việc phân công các đại biểu Quốc hội trong Đoàn tiếp xúc cử
tri tại các đơn vị bầu cử ở địa phương; việc phối hợp với các cơ quan tuyên
truyền ở địa phương để thông báo trên các phương tiện thông tin đại chúng
về nội dung, thời gian, địa điểm các cuộc tiếp xúc giữa đại biểu Quốc hội
với cử tri. Hơn thế nữa các tổ chức này đã phối hợp chặt chẽ với nhau trong
việc xây dựng chương trình, tổ chức thực hiện chương trình, chủ trì các cuộc
tiếp xúc và tổng hợp ý kiến, kiến nghị của cử tri.
3. Việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri.
Việc giải quyết ý kiến, kiến nghị của cử tri là một nhiệm vụ rất quan
trọng của các cơ quan, tổ chức hữu quan, có tác động lớn đến mối quan hệ
giữa đại biểu Quốc hội với cử tri. Nhìn chung các kiến nghị của cử tri đã
5