Tìm hiểu tài liệu lưu trữ Nhân dân

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

PH N 1: M

U

OBO
OK S
.CO
M

M CL C

1. Lý do m c đích ch n đ tài
2. L ch s nghiên c u v n đ

3. Gi i h n và ph m vi nghiên c u c a đ tài
4. Ngu n t li u tham kh o
5. Ph

ng pháp nghiên c u

6. B c c trình bày

PH N 2: N I DUNG CHÍNH
CH

NG I: TÌM HI U V TÀI LI U L U TR

NHÂN DÂN

1.1. Khái ni m tài li u l u tr nhân dân
1.1.1.

c đi m tài li u l u tr nhân dân

1.1.2. Thành ph n tài li u l u tr nhân dân

1.1.2.1. Tài li u thu c s h u c a cá nhân

1.1.2.2. Tài li u thu c s h u c a các làng xã
1.1.2.3. Tài li u c a các t ch c t nhân
1.2. Giá tr c a tài li u l u tr nhân dân
1.2.1. Giá tr l ch s

1.2.2. Giá tr th c ti n

NG 2. TH C TR NG TÀI LI U L U TR

NHÂN DÂN

KIL

CH

2.1. Nh n th c c a ng

i dân v tài li u l u tr nhân dân

2.2. Tình hình b o quan tài li u l u tr nhân dân

2.3. Tình hình s d ng tài li u c a nhân dân
PH N 3: K T LU N

DANH M C TÀI LI U THAM KH O
PH N 1: M

U
1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

M i qu c gia u cú nh ng truy n th ng riờng bi t mang m b n s c dõn
t c c a riờng mỡnh.

c b o t n t i ny qua i

i ta ph i gi gỡn v b o v nú. Ngy nay chỳng ta cú th bi t

KIL
OBO
OKS
.CO
M

khỏc, ng

nh ng truy n th ng ú

c cu c

s ng c a cha ụng trong quỏ kh chớnh l nh vo nh ng d u v t v nh ng ghi chộp
cũn sút l i, ph n ỏnh m t giai o n l ch s trong quỏ kh . Chỳng ta cú th d dng
tỡm th y nh ng d u v t c a quỏ kh khụng ph i ch trong cỏc vi n b o tng, cỏc
vi n nghiờn c u l ch s , cỏc Trung tõm l u tr Qu c gia m ụi khi chỳng ta l i
khỏm phỏ

c nh ng ch ng tớch l ch s b t ng ngay trong nhõn dõn.

1. Lý do, m c ớch ch n ti

Vi t Nam ngoi nh ng ti li u cú giỏ tr l ch s
Kho l u tr d

i s qu n lý chớnh th ng c a Nh n

ti li u quan tr ng n a m cho t i nay v n ch a

c b o qu n trong cỏc

c thỡ cũn t n t i m t ngu n

c nhỡn nh n v quan tõm ỳng

m c. ú chớnh l ti li u l u tr nhõn dõn. Nh ng ti li u ny khụng ch cú ý ngh a
i v i riờng cỏ nhõn (nh ng ng

i s h u ti li u) m ụi khi chỳng cũn cú giỏ tr

i v i c qu c gia, c bi t trong cụng vi c nghiờn c u l ch s c a dõn t c. Chớnh
vỡ v y, vi c phỏt hi n v b o v nh ng ti li u cú giỏ tr khụng ch giỳp s c cho
nh ng cụng trỡnh nghiờn c u ngy cng hon thi n nh m ỏp ng nhu c u khai
thỏc s d ng ti li u c a xó h i m cũn khụng ng ng lm hon thi n thnh ph n
Phụng l u tr Qu c gia Vi t Nam.

Tuy nhiờn, nh ng ngu n ti li u quý trong nhõn dõn ang ng tr
c h h i v m t mỏt do ch a

c nguy

c phỏt hi n k p th i v khụng cú bi n phỏp b o

v h p lý. Chớnh vỡ v y chỳng tụi nghiờn c u ti ny v i mong mu n thu hỳt


c s quan tõm c a cỏc c quan l u tr Nh n

c n ngu n ti li u m i - ti

li u l u tr nhõn dõn.

2. L ch s nghiờn c u v n

2



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Vi t Nam hi n nay, v n nghiờn c u v l u tr nhõn dõn ó v ang

c a ra th o lu n. Tuy nhiờn, ch a cú m t cụng trỡnh nghiờn c u khoa h c c p

nh n

c v v n ny.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Trong ph m vi phong tro nghiờn c u khoa h c c a sinh viờn núi chung v
c a khoa L u tr h c & Qu n tr v n phũng núi riờng ch a t ng cú ti nghiờn
c u no nghiờn c u v l u tr nhõn dõn.

3. Gi i h n v ph m vi nghiờn c u c a ti

Trong khuụn kh bỏo cỏo khoa h c c a sinh viờn, chỳng tụi ch c p n
m t s v n chung v ti li u l u tr nhõn dõn
tỡm hi u b

Vi t Nam hi n nay. ú l nh ng

c u v khỏi ni m, giỏ tr v th c tr ng c a ti li u l u tr nhõn dõn.

Qua ú nhúm nghiờn c u c ng xin a ra m t vi ki n ngh v gi i phỏp v vi c
thu th p, b o qu n v khai thỏc, s d ng ngu n ti li u ny.

4. Ngu n t li u tham kh o

Trong ph m vi ti nghiờn c u khoa h c ny, chỳng tụi khụng cú i u
ki n kh o sỏt tr c ti p ngu n ti li u ny trong qu ng i qu n chỳng nhõn dõn.
Ngu n ti li u ch y u m chỳng tụi thu th p

ct :

- M t s sỏch lý lu n v s h c v v l u tr h c.
- Cỏc bi vi t trờn m t s t p chớ.

Chớnh vỡ v y chỳng tụi khụng th trỏnh kh i nh ng thi u sút, r t mong quý
thy cụ cựng cỏc b n thụng c m v giỳp chỳng tụi hon thnh t t ti ny.
5. Ph

ng phỏp nghiờn c u

th c hi n ti nghiờn c u khoa h c ny, nhúm nghiờn c u ó s d ng
ph

ng phỏp phõn tớch v t ng h p.

õy l m t ph

ng phỏp r t phự h p v i vi c

nghiờn c u, tỡm hi u v m t v n m i m , ch a cú nhi u ti li u liờn quan.
Ngoi ra, cỏc ph
d ng, ú l:

ng phỏp truy n th ng c ng

- Ph

ng phỏp lu n s h c;

- Ph

ng phỏp nghiờn c u ti li u;

c nhúm nghiờn c u ỏp

3



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
- Ph

ng phỏp so sỏnh;

- Ph

ng phỏp h th ng.

6. B c c trỡnh by

KIL
OBO
OKS

.CO
M

Ph n 1: M u

Ph n 2: N i dung chớnh
Ch

ng 1 - Tỡm hi u v ti li u l u tr nhõn dõn.

Ch

ng 2 - Th c tr ng ti li u l u tr nhõn dõn.

Ph n 3: K t lu n

Qua õy chỳng tụi c ng mu n g i l i c m n chõn thnh t i th y giỏo h
d n ó giỳp chỳng tụi hon thnh ti ny. Chỳng tụi c ng mong nh n

ng
cs

gúp ý chõn thnh c a quý thy cụ cựng cỏc b n lm cho nh ng nh n th c v ti
li u l u tr nhõn dõn tr nờn y v ton di n h n. Trờn c s ú, n u cú th s
a ra

c nh ng gi i phỏp t i u nh m thu th p, b o v an ton, s d ng cú hi u

qu ti li u l u tr nhõn dõn v a mụ hỡnh l u tr nhõn dõn s m
Vi t Nam.

c ỏp d ng

Xin chõn thnh c m n!

4



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
PH N 2: N I DUNG CHÍNH
NG I - TÌM HI U V TÀI LI U L U TR

KIL
OBO
OKS
.CO
M

CH

NHÂN DÂN

1.1. Khái ni m tài li u l u tr nhân dân

Tài li u l u tr có th xem nh m t lo i hình di s n v n hóa c a dân t c.
Ngay t nh ng ngày đ u c a Chính quy n cách m ng, Ch t ch H Chí Minh đã r t
đ cao ý ngh a c a cơng tác l u tr khi ch rõ "tài li u có giá tr đ c bi t v ph

ng

di n ki n thi t qu c gia" (trích Thơng đ t s 1 C/VP ngày 3/1/1946). Cho đ n nay,
cơng tác l u tr ch liên quan đ n các tài li u hình thành trong ho t đ ng c a các c
quan nhà n

c và trong các t ch c chính tr xã h i. Pháp l nh l u tr qu c gia

n m 2001 đã kh ng đ nh rõ: “ Tài li u l u tr qu c gia là tài li u có giá tr v chính
tr , kinh t , qu c phòng, an ninh, ngo i giao, v n hố, giáo d c, khoa h c và cơng
ngh đ

c hình thành trong các th i k l ch s c a dân t c Vi t Nam, qua ho t

đ ng c a các c quan nhà n

c, t ch c chính tr , t ch c chính tr - xã h i, t ch c

xã h i, t ch c xã h i - ngh nghi p, t ch c kinh t , đ n v v trang nhân dân (sau
đây g i chung là c quan, t ch c) và các nhân v t l ch s , tiêu bi u ph c v vi c
nghiên c u l ch s , khoa h c và ho t đ ng th c ti n”.

nh ngh a chính th ng này

đã nh c t i các tài li u hình thành trong đ i s ng c a cá nhân n i ti ng, nh ng
thành ph n tài li u thu c lo i nh v y trong các c s l u tr c a ta khơng đáng k .
H n n a, xét trên ph

ng di n lý thuy t, vi c xác đ nh tài li u l u tr cá nhân ch

liên quan đ n nh ng nhân v t n i ti ng c ng t o nên nh ng rào c n cho s m r ng

ph m vi thu th p các tài li u có ngu n g c cá nhân và đang n m trong tay nhân
dân. Ngồi ra, trong th i k h i nh p, khi kinh t t nhân đang đ

c bình đ ng v i

các thành ph n kinh t khác thì tài li u l u tr hình thành do ho t đ ng c a thành
ph n kinh t này c ng c n có m t v trí m i.

5



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Trờn th gi i, ti li u l u tr nhõn dõn l thu t ng khụng cũn m i m ,
nh ng

Vi t Nam, vi c xõy d ng m t khỏi ni m th ng cho ti li u l u tr nhõn

dõn v n cũn b ng . Hi n nay cú nhi u quan ni m v ti li u l u tr nhõn dõn.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Ch ng h n nh theo Nguy n V n Thõm, ti li u l u tr nhõn dõn cú th l m t b n
th o v m t cụng trỡnh nghiờn c u c a cỏ nhõn, m t sỏng tỏc ngh thu t, m t b c
nh ch a cụng b , cỏc b ng phỏt minh sỏng ch , gi y ch ng nh n b n quy n
c p cho cỏc s n ph m

c ng ký c quy n, ti li u v cỏc gi i th

nhõn trờn cỏc l nh v c, cỏc gi y t v nhõn thõn c a m i ng

c

ng c a cỏ

i, di chỳc

ú c ng

cú th l m t b n thi t k cụng trỡnh t nhõn, cỏc h p ng nhõn s , k ho ch s n
xu t, kinh doanh c a cỏc cụng ty t nhõn, ti li u c a cỏc tr


c thnh l p v ho t ng d

th ng c quan nh n

ng t , c a cỏc t ch c

i quy n i u hnh c a cỏc cỏ nhõn khụng thu c h

c nh cỏc v n phũng t v n, cỏc t ch c t thi n T t c

nh ng ti li u ny cú th g i chung l ti li u l u tr nhõn dõn. Nh ng i v i m t
khỏi ni m, vi c li t kờ thnh ph n, lo i hỡnh c a i t

ng

c c p t i nờn

c h n ch . Khỏi ni m v ti li u l u tr nhõn dõn c ng v y. N u nh coi s li t

kờ cỏc lo i ti li u núi trờn l khỏi ni m ti li u l u tr nhõn dõn thỡ khỏi ni m ny
khụng ton di n, y . Ti li u l u tr t nhõn dõn l m t khỏi ni m r t r ng, bờn
c nh nh ng lo i hỡnh ti li u ó

c bi t n hi n nay, c ng cú th t n t i nh ng

lo i hỡnh ti li u m i, ch a t ng

c nh c t i, nh ng v n t n t i l n khu t õu ú

trong nhõn dõn.

M t cỏch hi u khỏc v ti li u l u tr nhõn dõn ó

c tỏc gi Tr n

Hong a ra trong m t bi vi t v kho l u tr nhõn dõn trờn T p chớ V n th L u
tr Vi t Nam, ú l: Ti li u l u tr nhõn dõn cú th l b n chớnh, b n g c ho c
b n sao h p phỏp ti li u

c ghi trờn gi y, phim, nh, b ng hỡnh, b ng ghi õm,

a õm thanh ho c cỏc v t mang tin khỏc.

ph n ti li u c th nh nh ngh a ó nờu

nh ngh a ny khụng li t kờ cỏc thnh
trờn, nh ng l i ch a lm rừ

nh ng nột c thự, riờng bi t c a lo i hỡnh ti li u l u tr nhõn dõn.

c

õy, ta v n
6



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th y ti li u l u tr nhõn dõn v ti li u l u tr núi chung g n nh khụng cú s
phõn bi t.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Trong qỳa trỡnh nghiờn c u, nhúm nghiờn c u ó tham kh o nh ng ti li u
v lý lu n v th c ti n cụng tỏc l u tr . Trờn c s k th a nh ng cỏch hi u v ti
li u l u tr nhõn dõn c a cỏc tỏc gi i tr
h c sinh viờn, nhúm nghiờn c u xin

c, trong ph m vi ti nghiờn c u khoa

c a ra m t cỏch hi u v ti li u l u tr

nhõn dõn nh sau: Ti li u l u tr nhõn dõn l ti li u thu c quy n s h u h p
phỏp c a cụng dõn v khụng thu c ngu n n p l u vo cỏc l u tr

l ch, cú ý

ngh a khụng ch v i nhõn dõn m cũn cú nhi u ý ngh a khỏc v m t l ch s ,
kinh t , v n hoỏ, giỏo d c
1.1.1.

c i m ti li u l u tr nhõn dõn

N u nh ti li u l u tr nh n
mang tớnh quy n l c c a nh n

c

c t ch c d a vo nh ng nh ch

c thỡ ti li u l u tr nhõn dõn ũi h i ph i

ct

ch c qu n lý theo nh ng nh ch riờng, b i vỡ ú l ti s n riờng c a cụng dõn
ho c m t nhúm cụng dõn ho t ng theo phỏp lu t.

ú l nh ng ti li u cú ý ngh a

trờn nhi u m t v khụng thu c ngu n n p l u vo cỏc l u tr Nh n

c. T i

i u

5, Phỏp l nh L u tr Qu c gia kh ng nh: 1. Ti li u riờng c a cỏ nhõn, gia ỡnh,
dũng h cú giỏ tr nh ti li u quy nh t i
n

i u 1 c a Phỏp l nh ny

c ng ký v b o h ; c quan l u tr cú trỏch nhi m h

thu t b o qu n; 2. Nh n

c Nh

ng d n, giỳp v k

c khuy n khớch vi c t ng cho, ký g i ti li u riờng c a

cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng h cho c quan l u tr ; trong tr

ng h p bỏn ti li u riờng

c a cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng h thỡ ph i bỏo cho c quan l u tr v u tiờn bỏn cho
c quan l u tr .. Nh v y, ph n l n nh ng ti li u l u tr c a cụng dõn khụng

c l u tr cụng thu th p, b o qu n. Nh n

t ng hay bỏn cho Nh n

c khuy n khớch cỏc cỏ nhõn hi n

c nh ng ti li u l u tr cú giỏ tr a vo b o qu n

7



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trong cỏc kho l u tr do Nh n

c qu n lý nh m phỏt huy cao kh n ng khai

thỏc cỏc ti li u ú.
M t i m c n l u ý

khỏi ni m ny ú l ngoi cỏc cỏ nhõn cũn cú cỏc

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nhúm cỏ nhõn s h u ti li u l u tr nhõn dõn. Nhúm cỏ nhõn ú cú th l m t

doanh nghi p t nhõn, g m m t ho c nhi u thnh viờn cựng s h u cỏc ti li u
chung c a doanh nghi p nh

m u thi t k , h p ng; trong cỏc lng, xó thỡ

nh ng ti li u nh th n tớch, th n s c...thu c quy n s h u chung c a c dõn lng.
Ti li u l u tr nhõn dõn l nh ng ti li u cú giỏ tr khụng ch i v i cỏ
nhõn, nhúm cỏ nhõn m cũn mang nh ng giỏ tr khỏc v m t l ch s v th c ti n.
R t nhi u ti li u c a cỏc t ch c v cụng dõn khụng n m trong danh m c ti li u
thu vo cỏc kho l u tr do Nh n

c qu n lý, trong nh ng hon c nh c th v n

ph c v t t cho vi c nghiờn c u l ch s v ho t ng th c ti n.
Nh v y, ngoi nh ng c i m c b n

c khỏi quỏt trong khỏi ni m ó

nờu trờn thỡ ti li u l u tr nhõn dõn cũn mang nh ng c i m sau:
M t l, c ng gi ng nh ti li u l u tr núi chung, ti li u l u tr nhõn dõn
c ng ph n ỏnh nh ng thụng tin quỏ kh .

ú l cỏc s ki n, hi n t

ng, bi n c l ch

s , nh ng thnh qu lao ng sỏng t o c a nhõn dõn ta trong cỏc th i k l ch s .
Hai l, lo i hỡnh ti li u l u tr nhõn dõn r t a d ng.

ú cú th l nh ng

ti li u c a cỏ nhõn nh gi y t tu thõn, nh ng ti li u do cụng dõn thu th p, s u
t m

c, nh ng ti li u gia truy n (gia ph , t c ph ...); ti li u c a doanh nghi p

t nhõn c ng nh nh ng b n h p ng, nh ng m u thi t k
Ba l, ti li u l u tr nhõn dõn khụng phõn bi t th i gian, xu t x , tỏc gi ,
k thu t ch tỏc v ph

ng th c lm ra ti li u i v i m t cỏ nhõn, bờn c nh

gi y t tu thõn cũn cú nh ng ti li u t n m n khỏc do cỏ nhõn ú s u t m

c

nh nh ng pho sỏch c .., ho c nh ng ti li u c a gia ỡnh, dũng t c cỏ nhõn ú
nh gia ph , t c ph ....

i v i doanh nghi p, ti li u l u tr nhõn dõn cú th l b n

h p ng c a doanh nghi p ký k t v i doanh nghi p khỏc, nh ng ti li u v i th
c nh tranh m doanh nghi p ú thu th p

c, c ng cú th l nh ng b n thi t k
8



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

m u mó s n ph m

c hỡnh thnh t

khi doanh nghi p b t u i vo ho t

ng.
B n l, nh ng ti li u l u tr nhõn dõn khụng t p trung

m t ch , m

KIL
OBO
OKS
.CO
M

n m r i rỏc trong nhõn dõn, trong t ng gia ỡnh, t ng lng xó, t ng doang nghi p t
nhõndo nhõn dõn t l u gi , b o qu n v s d ng theo nh ng m c ớch riờng.
õy l i m khỏc bi t so v i ti li u l u tr nh n


c b i ti li u l u tr nh n

c b o qu n t p trung, th ng nh t t i cỏc phũng, kho l u tr nh n

c;

c

ct

ch c khai thỏc s d ng m t cỏch khoa h c, nh m ph c v nhu c u c a nhõn dõn v
xó h i.

1.1.2. Thnh ph n ti li u l u tr nhõn dõn
1.1.2.1. Ti li u thu c s h u c a cỏ nhõn
*Ti li u v thõn th , s nghi p

i v i m i cỏ nhõn, trong c cu c i c a mỡnh u g n bú m t thi t v i
nh ng lo i gi y t , ti li u nh t nh.

ú l nh ng gi y t nhõn thõn nh gi y khai

sinh, ch ng minh th , s h kh u.... Nh ng ti li u ny l minh ch ng xỏc nh n
cho s t n t i, cho t cỏch cụng dõn c a m t con ng

i. Bờn c nh ú, trong quỏ

trỡnh s ng v ho t ng, m i cỏ nhõn u cú nh ng gi y t , ti li u liờn quan nh :
gi y ch ng nh n quỏ trỡnh cụng tỏc, tuyờn du ng thnh tớch cụng tr ng, gi y t liờn
quan n quy n s h u, th a k ti s n. Nh ng ti li u ny r t cú ý ngh a i v i
riờng cỏ nhõn ú, v m t v t ch t ho c tinh th n. Vỡ th m i cỏ nhõn u cú nhu c u
l u gi nh ng ti li u c a riờng mỡnh.

i v i nh ng cỏ nhõn tiờu bi u, cú nhi u úng gúp cho xó h i thỡ nh ng
ti li u do h s n sinh ra trong quỏ trỡnh s ng v ho t ng khụng ch cú ý ngh a
i v i b n thõn cỏ nhõn ú, m cũn mang ý ngh a to l n i v i ton xó h i.
* Ti li u do cỏ nhõn thu th p, s u t m

9



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Trong kh i tài li u c a nhân dân, do nhân dân s h u khơng ch có nh ng tài
li u liên quan đ n b n thân h mà còn có r t nhi u nh ng tài li u khác.

ó là

nh ng tài li u c a gia đình, dòng h truy n l i nh gia ph , nh ng bí quy t gia

KIL
OBO
OKS
.CO
M

truy n, nh ng cu n sách c …. Trong các t c ph c a các dòng h còn n ch a bi t
bao tài li u q mà chúng ta ch a có đi u ki n khai thác - đó là nh ng ghi chép
chân th c nh t v b i c nh xã h i gi cùng s phát tri n c a dòng h . Ch ng h n
nh trong cu n “L

ng gia th ph ” hi n còn đang gi

nhà th h L

ng (làng

Nh Khê – Hà Tây), có ghi chép r t t m v các s ki n, nhân v t liên quan đ n

dòng h ; trong đó có b n di chúc c a Ơn Nh - L

ng V n Can. C đã đ l i m t

b n di chúc cho dòng h và dân t c, đo n m đ u vi t b ng ch Hán và ph n n i
dung vi t b ng ch Nơm - v i mong mu n con dân n
n i đau m t n

c Vi t đ ng bao gi ngi

c. Ngồi ra, tài li u do cá nhân s u t m c ng có th là nh ng tài

li u t n m n, do cá nhân t thu th p và s u t m đ

c nh nh ng pho sách c ,

nh ng b n kh c ch c , nh ng b c tranh th Hàng Tr ng….
1.1.2.2. Tài li u thu c s h u c a các làng, xã

Làng xã Vi t Nam có tính c ng đ ng và t tr r t cao. Do đó, trong m t
làng xã có nh ng tài s n thu c s h u chung c a m i ng

i nh đình làng, c ng

làng, nh ng đ v t c , q hi m c a làng, và trong đó có c nh ng tài li u l u tr
nhân dân nh th n tích, th n s c, b n ghi chép v l ch s làng ngh , nh ng s c
phong c a nhà vua cho nh ng ng

i có cơng thành l p làng…

ó khơng ch là

nh ng tài li u q, có giá tr đ i v i làng, xã đó, mà nh ng tài li u đó còn có nh ng
giá tr to l n trong nghiên c u l ch s , có ý ngh a giáo d c, kinh t , v n hố….
Theo các nhà nghiên c u l ch s thì vi c khơng th d ng lên m t b c
tranh chân th c v đ i s ng c a ng

i dân trong các làng xã phong ki n x a vì

ngu n s li u trong nhân dân hi n nay v n b gi u kín và ch a có đi u ki n phát
hi n. Qua nh ng l n đi n dã dân t c h c, các nhà s h c đ u phát hi n đ

c nh ng

đi u h t s c ng c nhiên còn n ch a trong nhân dân mà trong các vi n s h c
10



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
khụng tỡm th y. Nghiờn c u v lng xó Vi t Nam, ng
dũng h t i a ph

ng, nh ng dũng ch

xột.

i dõn c ng

c kh c trờn cỏc bia m ,, th m chớ c

c coi l ngu n s li u ỏng quý c n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nh ng l i k c a ng

i ta tỡm n cỏc t c ph c a
c xem

1.1.2.3. Ti li u c a cỏc t ch c t nhõn
Xó h i cng phỏt tri n thỡ s l

ng ngy cng nhi u.

ú cú th l cỏc doanh

nghi p t nhõn, cỏc H i do cỏ nhõn t thnh l p nh H i ng h
khoỏ, H i ng

ng, H i ng

i cao tu i ... Ti li u c a nh ng t ch c ny khụng ch cú ý ngh a

i v i cỏc thnh viờn trong h i m ụi khi cũn cú ý ngh a i v i xó h i.
Theo

ng l i m i c a

ng ta, ngy nay kinh t t nhõn ang

c t

bỡnh ng v i cỏc thnh ph n kinh t khỏc trong quỏ trỡnh phỏt tri n kinh t c a t
n

c.

i u ny ó

c ghi trong cỏc v n b n chớnh th c c a

ng v Nh n

c.

Vỡ th cỏc s n ph m hỡnh thnh do ho t ng c a thnh ph n kinh t t nhõn - k c
ti li u l u tr c ng c n ph i cú m t v trớ m i, r ng h n nhi u so v i quan ni m
c .

Nh ng ti li u s n sinh trong cỏc doanh nghi p t nhõn cú th l k ho ch
s n s n xu t, kinh doanh; cỏc ký k t h p ng, cỏc dõy chuy n cụng ngh .
1.2. Giỏ tr c a ti li u l u tr nhõn dõn
1.2.1. Giỏ tr l ch s

Nh chỳng ta ó bi t ti li u cú trong nhõn dõn, do nhõn dõn s h u khụng

ph i ch cú nh ng ti li u liờn quan n thõn th s nghi p v ch cú giỏ tr i v i
riờng cỏ nhõn ú m trong nhõn dõn cũn t n t i r t nhi u ti li u quý, cú giỏ tr
nhi u m t nh : Giỏ tr l ch s , v n hoỏ, kinh t Nh ng ti li u y hi n nay cũn
n m r i rỏc trong nhõn dõn v h u nh khụng

c bi t n, nh ng ụi khi nh ng

ti li u vụ danh y l i cú giỏ tr l ch s r t l n i v i c m t dõn t c. Ch ng h n
nh nh ng cu n c s cũn sút l i trong cỏc lng xó, gia ỡnh, dũng h ; nh ng cu n
11



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
t c ph ; nh ng d u tớch c a nh vua l i t i cỏc vựng quờ trong nh ng l n i vi
hnh. ú l nh ng minh ch ng l ch s r t quan tr ng giỳp chỳng ta cú cỏi nhỡn
ton di n h n v quỏ kh c a dõn t c. Th i i phong ki n trong cỏc tri u ỡnh
tri u i tr

i biờn chộp l ch s v tri u i ú v cỏc

KIL
OBO
OKS
.CO
M

khụng bao gi thi u i vai trũ c a ng

c. Nh ú m tr i qua hng nghỡn n m cho t i tõn ngy nay, chỳng ta

v n cú th bi t cu c s ng c a cha ụng mỡnh nh ng ngy m i hỡnh thnh t n

c.

Nh ng cỏi tờn nh : Lờ V n H u, Ngụ S Liờn.h n ó tr nờn r t i quen thu c
trong gi i nghiờn c u l ch s . V ng

i ta c ng bi t n

nh m t cu n c s y nh t (m chỳng ta cũn gi l i
thnh v phỏt tri n t n

c), ph n ỏnh s hỡnh

c qua cỏc tri u i phong ki n trong l ch s . Tuy nhiờn,

nh ng ghi chộp ú m i ch ph n ỏnh
mang tớnh ch quan c a ng
ng u t n

i Vi t s ký ton th

c th s trong tri u ỡnh nờn ụi khi cũn

i vi t, c bi t l mang m ý chớ c a nh vua - ng

c. Cũn cu c s ng th c c a ng

i

i dõn thỡ h u nh khụng

c

nh c n trong cỏc cu n chộp s tri u ỡnh. Nh ng qua nh ng cu c kh o c u l ch
s trong nhõn dõn, ng
l nh ng con ng

i ta m i bi t n nh ng ng

i th m l ng gúp ph n hon thi n b c tranh l ch s c a dõn t c

nh ng ch a t ng m t l n


i chộp s trong nhõn dõn. H

c l u danh trong s sỏch. H n l ch a th ph n ỏnh

c y s hỡnh thnh v phỏt tri n c a m t th i i l ch s n u nh m i ch

thụng qua cu c s ng giu sang phỳ quý c a nh ng ng b trờn c a xó h i; ng
ta c ng khụng ỏnh giỏ
m t nhúm ng

i

c s phỏt tri n c a m t qu c gia n u m i ch thụng qua

i. Mu n bi t

cm t tn

c cú th c s phỏt tri n hay khụng

ph i nhỡn vo i s ng c a t ng l p bỡnh dõn trong xó h i - ú m i l s ph n ỏnh
chõn th c nh t.

Ngy nay, chỳng ta bi t

c cu c s ng c a ng

i dõn x a khụng ph i qua

cỏc ghi chộp s trong cung m ch y u qua cỏc cu n t c ph c a dũng h ; qua cỏc
b n th n tớch, th n s c c a lng; nh ng kinh nghi m cu c s ng

c truy n mi ng

t i ny qua i khỏc cựng nh ng di ch kh o c h c m cỏc nh nghiờn c u
l ch s ó tỡm

c trong nh ng l n i n dó dõn t c h c.
12



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nh c đ n nh ng ghi chép trong l ch s Vi t Nam, ng

“

i ta th

ng nh c đ n

i Vi t s ký tồn th ” c a Ngơ S Liên, “D đ a chí” c a Nguy n Trãi, “Khâm

đ nh Vi t s thơng giám c

ng m c” c a Qn s Tri u Nguy n… G n nh t t c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

các cơng trình nghiên c u l ch s Vi t Nam th i k đ u phong ki n (th k X) đ u
l y nh ng ghi chép đó làm minh ch ng. Tuy v y, có nh ng phát hi n sau này gây
nhi u b t ng trong gi i s h c l i khơng xu t phát t đó mà chính là nh ng phát
hi n “tình c ” trong nhân dân.

Trong cu n T p chí X a và Nay có cơng b Cu n s thi ch
n

ng h i c nh t

c ta. ó là cu n “Hoan Châu Ký” - M t phát hi n tình c trong trào l u “tìm v

c i ngu n” c a gi i nghiên c u l ch s . Dòng h Nguy n C nh v n là m t trong
nh ng dòng h có thanh th , mu n tìm l i mình đ v a d n d t con cháu ti p b
theo truy n th ng t tiên v a đ đ

c th m đ nh c a Nhà n

c

c v m t l ch s v n

hố. Khi l c tìm các t c ph đã b t ng tìm th y cu n t c ph vi t t

ng t n v

dòng h Nguy n C nh t khi xu t hi n (N m 1406) cho su t tám đ i (đ n 1678).
Các nhà s h c cho bi t: “
t

c “Hoan Châu ký” chúng ta còn có th bi t đ

c

ng t n th i k Lê Trung H ng v i nh ng cu c chi n đ u c a các phe phái đ i

bi u cho chính th ng c ng nh ng y t c; và ngay c nh ng xung đ t, tranh c

p

ngơi th , quy n binh c a nhau trong t ng phe phái; bi t thêm nh ng đ a danh l ch
s , nh ng nhân v t l ch s c ng nh nh ng chi ti t l ch s có gía tr mà cu n “

Vi t s ký tồn th ” đ n nay đ
ho c khơng đ c p t i….

c coi là cu n c s đ y đ nh t mà ta có, còn thi u

c bi t “Hoan Châu ký” vi t theo d ng ch

h i, 16 ti t và l i b t), vi t cách đây đã h n 300 n m (N m 1678 đ
vi t xong) nên đ
n

i

c các nhà v n hố s coi là “lo i ti u thuy t ch

ng h i (4

c coi là n m
ng h i c nh t

c ta” [8, 29]. V y mà su t bao n m cu n sách q đó n m im trong nhân dân

mãi đ n n m 1994 m i đ

c phát hi n.

c các cơng trình nghiên c u l ch s m i bi t b n kho n l n nh t c a các
nhà nghiên c u l ch s là ngu n tài li u. Khi nghiên c u v v n đ l ch s th k X,
các ghi chép đ

c ghi trong “

i Vi t s ký tồn th ” và các ghi chép v sau r t s
13



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
l

c nên nhi u v n đ - nh t là cu c s ng ngồi cung c m g n nh khơng đ

c

nh c đ n. Khi đ a ra các v n đ v tình hình ru ng đ t, tình hình th cơng nghi p,
th

ng nghi p… ch y u các nhà s h c d a vào các di ch kh o c h c và các d u

t ng l i.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tích còn sót l i trong các bia m , gia ph , các th n tích và theo ng

i dân truy n

có cái nhìn tồn di n v l ch s Vi t Nam trong t ng giai đo n thì có s
góp ph n khơng nh t các tài li u, các ch ng tích l ch s còn ch a đ ng trong
nhân dân.

ó có th là gia t c c a các dòng h ; các th n tích, th n s c; trên các bia

mơ và đơi khi còn tìm th y c trong các phong t c t p qn, trong các sáng tác
truy n mi ng c a ng

i dân….

Tài li u l u tr nhân dân khơng ch n ch a trong các làng xã c a vùng đ ng
b ng, trung du mà trên kh p m i mi n c a t qu c b t c n i đâu có s sinh s ng
c a con ng

i đ u xu t hi n nh ng ngu n tài li u q. Ch ng h n vào b t c làng

Ch m nào

Ninh Thu n ng

i ta c ng có th tìm th y các tàng th c khơng bi t

có t bao gi . Các nhà Ch m h c đã li t kê ra kh i tri th c (v n hố phi v t th )
kh ng l ch a trong nh ng tàng th c . Ví nh : Cách xem th i ti t thiên v n,
ph

ng pháp tính l ch, y h c, k thu t, ngh thu t, ph

ng

ng dân gian, ti u s h th ng th n linh,n i dung và ý ngh a các l h i (ngày

x a), thánh ca, nh ng bài ca t y sach tâm h n, tr

ng thu t, l ch s , tín

ng ca, gia hu n ca, ca dao, t c

ng , th ca, truy n c , âm nh c . . . .Nh ng đi n dã đã phát hi n ra các th t ch c
trong các nhà dân. Nhi u gia đình ng

i Ch m còn l u gi 3 - 4 tàng th ; đ c bi t

khơng ít gia đình nh gia đình ơng H i Thanh

làng Ph

huy n Ninh Ph

c ba hòm th t ch c (t t c đ u

c, Ninh Thu n còn l u gi đ

c L p, xã Ph

c Nam,

b ng ch c Sanskrit) v i ít nh t 45 cu n [7; 11-12 ].

Có th nói

kh p m i n i trên đ t n

c, đ n đâu chúng ta c ng có th tìm

th y nh ng ghi chép c c a nhân dân còn t n t i đ n t n ngày nay. Và dù đã c
g ng r t nhi u nh ng các nhà nghiên c u v n ch a th khám phá h t nh ng bí m t
còn ti m n trong nh ng dòng ch k l đó. Hi n nay, t i B o tàng Dân t c h c c a
14



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Vi t Nam cũn l u gi

c m t s ti li u c a ng bo cỏc dõn t c thi u s nh :

sỏch m u s c a ng bo Dao (Tuyờn Quang), sỏch ch t
Th n (H Giang), sỏch ch c c a ng

ng hỡnh c a ng

i P

i Thỏi en (S n La).

KIL
OBO
OKS

.CO
M

Chớnh vi c phỏt hi n ra nh ng ti li u trong nhõn dõn m chỳng ta ó cú cỏi
nhỡn y h n v l ch s c a m t th i i ó qua. Nh ng cu n s mua l

ng

th c, nh ng b ng tem phi u....h n ó tr nờn xa l v i th h tr ngy nay nh ng nú
l i l nh ng th r t cú giỏ tr ch trong m y ch c n m v tr
li u, v t d ng m cỏc th h tr

c. Nh vo nh ng ti

c cũn l u gi l i, chỳng ta cú th d dng hỡnh

dung ra c nh s ng c a c dõn t c Vi t Nam t

ng nh ch v a m i x y ra.

i sõu

h n n a vo t ng ngụi lng c a Vi t Nam, chỳng ta khụng kh i b t ng khi nh ng
ng

i dõn lng k v chi n tranh m t cach h t s c sụi n i v ho h ng nh ng c ng

y xỳc ng, v i r t nhi u nh ng k v t m sau chi n tranh ch a t ng m t l n

c s d ng l i. T t c ch nh m i x y ra ngy hụm qua.

th i gian - cu n sỏch do H i C u chi n binh Tr

ng

c cu n Cũn l i v i

HKHXH&NV-

HQGHN

xu t b n n m 2005, ó cung c p cho b n c nhi u k ni m, nhi u t li u m h ó
tr i qua ho c ang cũn l u gi . Nh ng t li u cỏ nhõn c a nh ng ng

i ó khu t

hay cũn s ng th c s l nh ng d u n th i gian v nh ng n m thỏng ho hựng
c a dõn t c trong cu c khỏng chi n ch ng M c u n

c.

Ngoi ra, nh ng ti li u cú giỏ tr l ch s do nhõn dõn l u gi c ng cú úng
gúp r t l n trong cụng vi c nghiờn c u l ch s . T nh ng cu n t c ph c a dũng
h , nh ng th n tớch, th n s c giỳp cỏc nh nghiờn c u l ch s cú cỏi nhỡn chõn
xỏc h n v cu c s ng c a nhõn dõn trong th i i tr

c. Ch ng h n nghiờn c u v

cỏc tng th c thỡ nh ng i u ghi trong cỏc tng th ú giỳp ta cú cỏi nhỡn ton

di n v sõu s c h n v i s ng c a ng bo Ch m trong quỏ kh , bi t

c i

s ng tinh th n h t s c phong phỳ v b t ng m h ó õm th m c t gi trong bao
n m qua.

15



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
m i th i k l ch s u cú nh ng ti li u ghi d u s t n t i v phỏt tri n
c a tn

c. Nh ng ti li u c a nhõn dõn c ng gúp ph n khụng nh trong vi c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

nghiờn c u l ch s c a c dõn t c.
M t th i i l ch s ny qua i l b

c chuy n mỡnh cho m t th i k l ch s

m i hỡnh thnh v phỏt tri n. S l khụng y n u chỳng ta ch d a vo cỏc ghi
chộp l ch s trong tri u ỡnh, dự nú l b m t c a c t n

nh v c a m t chi c h p m ng

c thỡ ú c ng ch gi ng

i ta v n ch a th bi t bờn trong nú ch a ng

nh ng gỡ. B ng nh ng cu c khỏm phỏ l ch s , tỡm v v i c i ngu n, cỏc nh nghiờn
c u l ch s ó phỏt hi n
trong nhõn dõn m tr
cũn l u gi

c m t kh i l

c õy ch a t ng

ng kh ng l nh ng ch ng tớch l ch s

c bi t n. Nh ng ti li u m nhõn dõn

c ó giỳp cho gi i s h c r t nhi u trong chi n d ch tỡm hi u cu c

s ng c a cha ụng trong quỏ kh . Ti li u l u tr nhõn dõn qu l ó úng gúp r t
l n trong vi c tỏi t o l i m t cỏch chõn th c b c tranh c a dõn t c Vi t Nam trong
quỏ kh .

1.2.2. Giỏ tr th c ti n

* Giỏ tr v n hoỏ xó h i:
Ng

i ta bi t n m t dõn t c khụng ph i ch vỡ dõn t c ú cú n n kinh t

phỏt tri n m cũn vỡ v n hoỏ c tr ng c a m i dõn t c y. V n hoỏ chớnh th ng
c a m i qu c gia l v n hoỏ tiờu bi u cho qu c gia y. Nh ng nh ng nột v n hoỏ
cũn l u gi
ng

c trong cỏc lng, xó. l i t o nờn nh ng nột v n hoỏ riờng c a

i Vi t. V nh ng nột v n hoỏ ú

c ghi chộp, l u truy n, ph n ỏnh ph n no

trong m t s ti li u l u tr nhõn dõn.
Ng

i ta bi t n m t dõn t c khụng ph i ch v dõn t c ú cú n n kinh t

phỏt tri n m c n v v n hoỏ c tr ng c a m i dõn t c y. V n hoỏ chớnh th ng c a
m i qu c gia l v n hoỏ tiờu bi u cho qu c gia y. Nh ng nh ng nột v n hoỏ c n l u
gi

c trong cỏc lng, x . l i t o nờn nh ng nột v n hoỏ riờng c a ng

i Vi t.
16



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN

Và nh ng nét v n hố đó đ

c ghi chép, l u truy n, ph n ánh ph n nào trong m t

s tài li u l u tr nhân dân.
tn

c Vi t Nam v i 54 dân t c sinh s ng, khơng ai có th bi t h t v n
i. Nh ng nét v n hóa y càng khơng th t ìm

KIL
OBO
OKS
.CO
M

hóa và b n s c c a t t c các t c ng

th y trong sách v . Ch b ng cách kh o c u và ti p c n tr c ti p v i ng
trong t ng đ a ph

ng y, ng

i ta m i có th bi t đ

t ng vùng, mi n. Ví d : Nh ng ngơi đình, chùa

i dân

c đ c tr ng v n hóa c a

đ a ph

ng đ

c Nhà n

c cơng

nh n là nh ng di tích l ch s thì nh ng tài li u y ngồi giá tr l ch s còn có giá tr
r t l n v v n hóa.

Ngồi n i dung phong phú mà tài li u l u tr nhân dân mang l i thì đơi khi
k thu t là ra tài li u c ng ph n nào th hi n đ
ng

c giá tr v n hóa c a t ng t c

i. T t c nh ng tài li u làm ra đ u mang đ m d u n c a th i k l ch s s n

sinh ra tài li u đó. Ch ng h n nh nh ng b c tranh th Hàng Tr ng dài h n 10m
dùng trong các l h i: L s c phong, l thu l c đ o tràng; tranh th

trong gia

đình c a các dân t c Cao Lan - Sán Ch , Dao, Sán Dìu, Tày, Nùng... khơng nh ng
là di s n v n hố ngh thu t q giá c a c ng đ ng các dân t c, mà còn th hi n
m i quan h đ c bi t gi a v n hố kinh k v i các vùng v n hố t i các đ a bàn xa
xơi; nh ng cu n s xanh đ

c s d ng d

i các v

ng tri u phong ki n...M i lo i

hình tài li u đ u mang nh ng nét đ c tr ng riêng v k thu t ch tác làm nên tài
li u trong t ng th i k l ch s ,

t ng vùng mi n nh t đ nh.

T nh ng tài li u mà nhân dân còn l u gi đ

c đ góp ph n r t l n trong

vi c khơi ph c và phát tri n các ngành ngh thu t nh : sân kh u, đi n nh, th i
trang, âm nh c....

Bên c nh nh ng giá tr r t l n v v n hóa mà tài li u l u tr nhân dân mang
l i, tài li u l u tr nhân dân còn là c s quan tr ng đ Nhà n
chính sách cho các đ i t

ng có cơng v i đ t n

c gi i quy t ch đ

c. Khi đó nh ng gi y t tùy thân

c a cá nhân, nh ng thành tích, c ng hi n... c a cá nhân s là b ng ch ng đ Nhà

17



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
n

c gi i quy t các ch đ

u d i, khen th

ng x ng đáng v i s hy sinh và cơng

s c h đ b ra.
i v i doanh nghi p, tài li u s n sinh ra c ng ít nhi u mang giá tr v n
đ u ch u s

nh h

ng th c làm ra tài li u c ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

hố. T l i v n câu ch , t n i dung ph n nh, t ph

ng c a v n hố c a dân t c nói chung và v n hố doanh nghi p

nói rêng. Ch ng h n nh cách x ng hơ trong giao ti p, v n hố ng x ….
Bên c nh vi c th hi n nh ng nét v n hố riêng c a t ng vùng mi n,
TLLTND còn là c s đ gi i quy t ch đ chính sách cho các cá nhân có cơng v i
đ tn

c. Giá tr x h i c a tài li u l u tr nhân dân đ

c th hi n rõ qua đi u này.

* Giá tr kinh t :

Có th nói tài li u l u tr c a cá nhân khơng đem l i hi u qu kinh t to
l n b i ch y u là nh ng tài li u r i l do cá nhân s u t m đ

c. Nh ng đơi khi

chính nh ng tài li u y l i có giá tr r t l n v m t kinh t . Ch ng h n: đ có đ
nh ng th

c phim, nh v chi n tranh

Vi t Nam c a các tác gi n

c

c ngồi,

chúng ta đã ph i chi tr m t kho n ti n r t l n…

Trong th i đ i m i, cùng v i s phát tri n c a n n kinh t th tr
doanh nghi p t nhân ngày càng kh ng đ nh đ

ng, các

c vai trò c a mình trong xã h i.

Tuy nhiên, do đ c thù ho t đ ng nên tài li u do các doanh nghi p s n sinh ra
khơng có giá tr l n v m t l ch s , mà ch

y u ph n ánh tình hình s n xu t, kinh

doanh c a doanh nghi p. Nhi u tài li u s n sinh ra trong ho t đ ng c a các doanh
nghi p ch a đ ng nh ng thơng tin có ích, làm c n c đ lãnh đ o ra các quy t đ nh
ph c v cho ho t đ ng qu n lý, đi u hành s n xu t kinh doanh c a các doanh
nghi p. Nh ng thơng tin v th tr

ng, v đ i th c nh tranh, v s n ph m… có ý

ngh a đ c bi t quan tr ng đ i v i các doanh nghi p, có nh h

ng tr c ti p đ n

hi u qu s n xu t kinh doanh c a doanh nghi p.

Tài li u c a doanh nghi p đơi khi ch a đ ng nh ng bài h c kinh nghi m
q báu v t ch c qu n lý. Nh ng th t b i s đ

c rút kinh nghi m, nh ng thành
18

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
qu đã đ t đ

c s ti p t c đ

c phát huy, nh đó nâng cao hi u qu s n xu t kinh

doanh c a doanh nghi p.
M t giá tr quan tr ng c a tài li u do doanh nghi p s n sinh ra đó là: tài

KIL
OBO
OKS
.CO
M

li u c a doanh nghi p là b ng ch ng xác th c, có s c thuy t ph c m nh m cho
ho t đ ng kinh doanh , s n xu t lành m nh tr
các c quan nhà n

c có th m quy n.

c nh ng s thanh tra, ki m tra c a

ó là các ch ng c b o v quy n l i, uy tín

cho các doanh nghi p nói chung và cho doanh nghi p t nhân nói riêng.

Có th nói nh ng thông tin trong các tài li u c a doanh nghi p giúp cho
doanh nghi p đó nghiên c u và phát tri n s n xu t s n ph m m i, phát tri n kinh
doanh, giúp c nh tranh giành th ng l i v i các đ i th trên th
giúp doanh nghi p xây d ng đ

ng tr

ng. T đó

c hình nh và uy tín t t c a mình trong ký c xã

h i và th m chí c a c đ i th c nh tranh.
* Giá tr giáo d c:

M i dân t c đ u có nh ng truy n th ng riêng mang đ m b n s c đ c đáo
c a h . Truy n th ng đó đ
đ

c giáo d c th

c xây d ng, b o t n t th h này qua th h khác do

ng xuyên, liên t c. Nh ng truy n th ng nh “u ng n

ngu n”, “ n qu nh ng
đ o”… c a dân t c đ

i tr ng cây”, truy n th ng “hi u h c”, “tôn s

c nh

tr ng

c ph n ánh nhi u trong các tài li u l u tr nhân dân b ng

l i v n, hình nh… Nh ng tài li u l u tr nhân dân, đ c bi t là nh ng tài li u c ,
quý hi m là c n c đ xây d ng thành các b phim, các tác ph m ngh thu t làm
công c tuyên truy n, giáo d c, thuy t ph c th h sau v truy n th ng dân t c. Ví
d : Th n tích, th n s c, các t c ph ….giúp th h tr hi u rõ h n v truy n th ng
c a cha ông trong quá kh , góp ph n hun đúc tình yêu quê h
tôn dân t c.

ng và lòng t hào, t

19



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
CH

NG 2 - TH C TR NG TI LI U L U TR

2.1. Nh n th c c a ng

NHN DN

i dõn v ti li u l u tr nhõn dõn

KIL
OBO

OKS
.CO
M

Trong cu c i v ho t ng c a m i cỏ nhõn khụng th khụng cú nh ng
gi y t liờn quan nh gi y khai sinh, gi y ch ng nh n. Chớnh vỡ v y nh ng gi y
t tu thõn luụn

c ng

gi y t ny luụn luụn
cỏc lo i gi y t ú

i dõn xem tr ng v luụn cú ý th c gi gỡn. Nh ng lo i

c cỏ nhõn c t gi k l

cc tk

ng, c n th n . Trong m t gia ỡnh,

cựng m t ch , ho c t ng thnh viờn t c t gi v

b o qu n gi y t c a b n thõn. Tuy nhiờn trong cu c i m i cỏ nhõn khụng ch cú
nh ng gi y t tu thõn m cũn cú r t nhi u nh ng lo i ti li u khỏc liờn quan n
cỏ nhõn ú. Trong quỏ trỡnh h c t p, lao ng, sỏng t o cỏ nhõn cú th cú nh ng ti
li u quý do s u t m

c, do hi u

c ý ngh a c a ti li u ho c ụi khi ch l do

s thớch nh ng nh ng cỏ nhõn y r t quý nh ng ti li u ny. H coi nh ng ti li u
y nh kho bỏu c a chớnh mỡnh v khụng ỏnh i b ng b t c giỏ no. ú chớnh l
lý do gi i thớch t i sao trong cỏc v n b n c a

ng v Nh n

c u khuy n khớch

cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng h hi n t ng ho c bỏn ti li u nh ng nh n
li u nh th .

c r t ớt ti

Trong s nh ng ti li u m cỏ nhõn h t s c quý tr ng v cú ý th c gi gỡn
nh nh ng b o v t c a riờng mỡnh, c a gia ỡnh v dũng h mỡnh.bao g m:
Nh ng gia t c c a dũng h , nh ng tng th c , nh ng bớ quy t gia truy n... Nh ng
cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng h cú nh ng ti li u quý y h u nh khụng hi u v giỏ tr
v n i dung c a nh ng ghi chộp y, d u v y h v n h t s c gi gỡn. Ch ng h n nh
các tàng thư ngàn năm tuổi của đồng bo Chăm ở Ninh Thuận, cho đến tận ngày
nay, v n


c người Chăm coi trọng. V những chữ viết trong nh ng tng th

y

c xem là ân huệ của thánh hiền. Theo các bậc trưởng l o ở các làng Chăm,

chiến tranh và loạn lạc đ đánh thức các tàng thư cổ. Nhiều gia đình chạy giặc
dưới thời Pháp, Mỹ đ sẵn sàng bỏ lại của cải nhưng những tàng thư thì luôn mang
theo. Không biết những tàng thư kia có từ khi nào nhưng từ thế hệ này sang thế
20



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
hệ khác, người Chăm đều thay nhau giữ gìn và coi như vật gia bảo vô giá của
cộng đồng, dòng tộc. Những mảnh tàng thư cổ xưa kia còn lại hiếm có ai đọc được
nhưng chúng vẫn được bó gói kỹ lại để giữ.
Vi t Nam thỡ nh ng t c ph c a

KIL
OBO
OKS
.CO
M

M t vớ d khỏc l trong cỏc dũng h l n
dũng h c ng r t

c ng

i trong dũng h coi tr ng, h truy n tay nhau b o v

nh ng cu n s ghi chộp ú t i ny qua i khỏc v coi chỳng nh v t bỏu gia
truy n c a t tiờn l i. Trong cỏc dũng h
gi gia t c m ch cú nh ng ng

i tr

ng h (ng

quy n gi ti s n vụ giỏ y. Vớ d : Cu n L
gi t i nh th h L

y thỡ khụng ph i ai c ng

c phộp

i ng u dũng h ) m i cú

ng gia th ph hi n v n ang

ng lng Nh Khờ - H Tõy, quy n Th n ph

c

nh th Ló Phỳ

ng thu c M H, Bỡnh L c [6, 87]. V cũn r t nhi u nh ng dũng h khỏc
kh p t n

c Vi t Nam v n

c c t gi nh th

Tuy nhiờn, bờn c nh nh ng ng

i cú ý th c gi gỡn c n th n ti li u cũn

cú nh ng cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng h cú trong tay nh ng ti li u quý nh ng do
khụng hi u rừ giỏ tr c a nh ng ti li u ú nờn khụng cú ý th c gi gỡn, khụng c t
gi c n th n ; d n n tỡnh tr ng m t mỏt, h h ng ti li u

2.2. Tỡnh hỡnh b o qu n ti li u l u tr nhõn dõn
Nh ó gi i thi u

trờn thỡ ti li u l u tr nhõn dõn cú giỏ tr l ch s r t l n.

Nh ng ti li u y khụng ch cú ý ngh a i v i m t cỏ nhõn, gia ỡnh, dũng
h .m ụi khi cũn cú ý ngh a i v i c dõn t c. Tuy nhiờn, cú th núi nh ng ti
li u cú giỏ tr cũn l i trong nhõn dõn hi n nay ch y u
c a ng

c b o qu n theo c m tớnh

i dõn. H ch b o v v quý tr ng nh ng ti li u m h cho l c n thi t v i

b n thõn, gia ỡnh v dũng h c a mỡnh ch ớt ai b o qu n nh ng ti li u ú vỡ m c
ớch chung c a dõn t c. Chớnh vỡ v y nh ng ti li u quý trong nhõn dõn ang ngy
cng m t d n i m ch a cú nh ng bi n phỏp can thi p k p th i c a Nh n
V i nh ng cỏ nhõn cú ý th c gi gỡn ti li u thỡ ti li u c a h luụn
qu n v c t gi c n th n.

c.
cb o

i v i nh ng ti li u c a riờng cỏ nhõn thỡ ti li u ú

21



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
đ

c cá nhân l u gi t i nhà; nh ng t c ph , nh ng bí quy t gia truy n , nh ng ghi

chép do dòng h đ l i th

ng đ

c gi trong các nhà th h ; nh ng th n tích, th n

s c, b ng khen…..c a làng, xã vì là tài s n chung c a c m t t p th nên s đ

c

th c th

ng đ

KIL
OBO
OKS
.CO
M

gi t i các đình, chùa c a làng ho c t i tr s UBND xã. Ch ng h n v i nh ng tàng

c ng

i dân bó gói đ treo lên nóc nhà ho c c t th t c n th n

trong hòm. Vì q q nh ng tàng th
bao giê d¸m më ra.

y mà hä gi÷ kü ®Õn møc ng­êi ta kh«ng

So v i đi u ki n b o qu n tài li u c a cá nhân, c a các làng xã thì doanh
nghi p có đi u ki n h n r t nhi u v m t c s v t ch t cùng trang thi t b b o
qu n. Thay vì b c, gói tài li u r i c t gi trong các lo i t , ng n kéo…, đa ph n các
doanh nghi p đã c t tài li u trong nh ng két s t có d b o m t và an tồn cao.
Ngồi ra, hi n nay các doanh nghi p khơng ng ng ng d ng cơng ngh thơng tin
vào ho t đ ng c a mình, do v y có nh ng thơng tin, tài li u đã đ

c chuy n thành

các file d li u đ l u trên máy tính ho c đ a m m... Tuy nhiên hi n nay,

n

c ta,

tài li u c a các doanh nghi p t nhân khơng thu c di n n p l u vào các l u tr l ch
s . Vi c s d ng và b o qu n tài li u hồn tồn do các doanh nghi p t túc. Ho t
đ ng ch y u c a doanh nghi p là kinh doanh, s n xu t, do v y nh ng cơng vi c
nh b o qu n tài li u, t ch c khai thác s d ng tài li u… khơng đ

c chú tr ng.

Nhìn chung các doanh nghi p t nhân ch a có ho t đ ng l u tr . Tài li u c a các
doanh nghi p này v n đ

c l u gi t phát

n i s n sinh ra tài li u, ch a có tác

đ ng c a nghi p v l u tr .

Nh ng tài li u trong nhân dân hi n v n đang ph i đ i m t v i r t nhi u th
thách do c nh ng y u t kh¸ch quan vµ nhân t chđ quan cđa con ng­êi mµ do đó
nh÷ng tµi liƯu trong nh©n d©n ®ang dÇn mÊt ®i.

* Ỹu tè kh¸ch quan

22



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
V i s b o v ti li u m t cỏch th cụng thỡ cho dự cho ti li u

c c t gi u

c n th n n õu c ng khụng th trỏnh kh i s tn phỏ c a thiờn nhiờn, c bi t l
s t n cụng c a cỏc lo i n m m c v cụng trựng. Gi ng nh nh ng tng th c . Vì

KIL
OBO

OKS
.CO
M

quý mà người sở hữu những tàng thư đ cất kỹ chúng. Và chính như vậy nên
những tàng thư đ trở thành nơi ở của chuột và mối cùng với sự đe doạ của nước
mưa(vì tàng thư thường được dân làng treo trên nóc nhà). Những tàng thư bị hư
hỏng được nhân dân thả trôi sôngvì theo quan niệm truyền thống, khi họ không
còn năng lực để giữ gìn thì đành cho trôi ra biển để vật thiêng trở về với núi
rừng, với cội nguồn..Theo Giám đốc Trung Tâm Nghiên cứu Văn hoá Chăm, Ninh
Thuận, có thể đến 70 - 80 % những tàng thư tiếng Chăm cổ đ ra đi theo những
cách như thế, những gì còn lại gọi là nhiều nhưng cái mất đi chắc chắn còn lớn
hơn [7; 11 - 12].

ất nước Việt Nam với 54 dân tộc sinh sống m nơi nào có sự sinh sống của
con người cũng đều có những tài liệu cổ hiện còn tiềm ẩn trong nhân dân cũng
đều trong tình trạng bảo quản thủ công như thế. Hẳn là có rất nhiều những tài
liệu quý trong nhân dân đ mất đi mà chúng ta không hề biết đến cũng như
những giá trị mà các tài liệu ấy để lại dù có giá trị lớn đến đâu thì giờ đây
cũng đẫ ra đi không bao giờ trở lại.

Ngoài sự tác động của côn trùng và tự nhiên thì chiến tranh cũng là một
nhân tố "tàn phá" ghê gớm đối với tài liệu. Từ khi hình thnh Nhà nước đầu tiên ,
dân tộc Việt Nam đ phải đối mặt với rất nhiều kẻ thù, từ giặc phương Bắc với
1000 năm Bắc thuộc đến mãi về sau, chúng ta vẫn phải đối mặt với rất nhiều
kẻ thù. Chiến tranh đi qua không chỉ để lại những thương tật, mất mát cho con
người mà còn gây nên rất nhiều thiệt hại. Và một trong những thứ chiến tranh đ
tàn phá là nguồn tài liệu - những tài sản vô giá của đ biến mất (do cháy nhà, do
bị đánh cắp, do thất lạc.) sau các cuộc chiến. Ví dụ như trong cuốn "Thế kỷ X
- những vấn đề lịch sử" khi nghiên cứu vấn đề tình hình thương nghiệp thế kỷ

X, các nhà nghiên cứu phải tìm đến các ông tri trưởng họ Bùi ở Trường Yên Thủ
23



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Điền hỏi về quyển gia phả của dòng họ thì các cụ già đều nói cách đây 30 năm
còn được xem cuốn gia phả nhưng đến khoảng năm 1952 chẳng may bị giặc
Pháp đốt nhà cháy mất [6; 84 ].

KIL
OBO
OKS
.CO
M

* Nhõn tố chủ quan

Ngoài y u tố khách quan làm cho những tài liệu trong nhân dân biến mất
thì đa phần là do nhân tố chủ quan; đặc biệt là do nhận thức của người dân.
Chính vì không hiểu hết những giá trị tiềm ẩn trong tài liệu mà người dân đ
vô tình để mất đi những tài sản vô giá ấy.

Hiện nay trong các làng quê Việt Nam, những gia phả, tộc phả còn giữ
được trong các dòng họ còn rất ít. Người dân hầu như không hiểu được nội dung
của các cuốn tộc phả ấy nên chỉ biết giữ chúng như một vật báu gia truyền của
dòng họ để lại. Họ giữ chúng chỉ như một thói quen vì những tài liệu đó đ được
cha ông lưu giữ từ đời này qua đời khác nên cũng không có lí do gì để đến đời
họ lại bỏ đi. Tuy nhiên, nếu chỉ biết lưu giữ những tài liệu quý ấy nằng cách cất
thật kỹ trong hòm thì không bao lâu nữa cũng sẽ phải đối mặt với sự tàn phá của

nấm mốc và côn trùng.

Bên cạnh đó lại có những tài liệu có cách hiểu sai của con người nên
những tài liệu của giai đoạn trước, của chế độ trước. đ bị đem đi đốt.
Chẳng hạn như tài liệu của địa chủ phong kiến trong các cuộc nổi dậy của nhân
dân thì gần như đ bị đốt hết. Nếu xét trong bối cảnh đó thì việc đốt sổ nợ
trong gia đình địa chủ của người nông dân là đúng nhưng trong những tài liệu
đó đâu chỉ có sổ nợ mà còn chứa đựng rất nhiều những tài liệu với nhiều giá
trị khác.

Tài liệu của nhân dân ngày càng mất dần đi còn do tập quán, nếp nghĩ
của người dân. Những người dân trong các làng quê thường có quan niệm: "Dương
sao âm vậy"nên trong các ngôi làng đó người ta không cảm thấy lạ lẫm với cảnh
khi có một người chết đi, người ta sẽ đốt hoặc chôn theo những vật dụng mà khi

24



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
sống người đó thường sủ dụng (quần áo, sách vở.). Và có rất nhiều tài liệu quý
đã ra đi theo cách đó.
Có rất nhiều nguyên nhân dẫn đến sự mất mát, hư hỏng của tài liệu;

KIL
OBO
OKS
.CO
M

trong đó có một nguyên nhân không thể không nhắc tới, đó là sự thiếu quan tâm
của Nhà nước đối với nguồn tài liệu trong nhân dân. Trong cácvăn bản hiện hành
của Nhà nước quy định về công tác lưu trữ có đề cập đến tài liệu của cá nhân ,
chẳng hạn như trong Pháp lệnh lưu trữ Quốc gia, nhấn mạnh việc cá nhân hiến
tặng hoặc bán cho Nhà nước những tài liệu lưu trữ có giá trị để đưa vào bảo
quản trong các kho lưu trữ do Nhà nước quản lý. Tuy nhiên, thực hiện được điều đó
quả là không đơn giản vì nếu như với quan niệm của đồng bào Chăm - đặc
biệt coi trọng những tàng thư cổ thì sẽ không bao giờ họ giao nộp hay hiến tặng
một vật linh thiêng như thế. Tại Trung tâm Nghiên cứu Văn hoá Chăm đ kịp thời
chụp được 4000 tấm phim tương đương với 150 cuốn thư tịch tịch nhưng vì không
có kinh phí để rửa thành ảnh trước khi dịch thuật, chuyển ngữ và in thành
sách.[7, 11-12] Nên những tàng thư ít ỏi đ sưu tầm được đang đứng trước nguy
cơ ẩm mốc, hư hại rồi cũng sẽ phải ra đi giống như những tàng thư đang được người
dân lưu giữ. Những tàng thư kia tuy đến tận bây giờ vẫn chưa thể thể hiểu hết
được giá trị nhưng chắc hẳn trong nó ẩn chứa những giá trị vô giá vì không phải
ngẫu nhiên mà Viện Viễn Đông Bác cổ Pháp, quỹ Ford.. đ tìm đến Ninh
Thuận để xin được ra tay cứu giúp những tàng thư Chăm cổ.

25