Cái đẹp của ca từ trong nhạc phẩm Trịnh Công Sơn

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

OBO
OK S
.CO
M

I H C QU C GIA HÀ N I
i h c khoa h c xó h i và nhõn v n
Khoa V n h c
--------------

Bài ti u lu n gi a k :

M h cđ ic
: CÁI

P C A CA T TRONG NH C PH M TR NH
CÔNG S N

GVHD:
SV

:

L p

:

KIL

CH

ng

1




KIL
OBO
OKS
.CO
M

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

TR NH CÔNG S N - TI U S
Tr nh Công S n quê

VÀ TÁC PH M

Hu , sinh ngày 28/2/1939, m t ngày 1/4/2001 t i

thành ph H Chí Minh.

Ông là h i viên H i nh c s Vi t nam, t ng là Phó t ng biên t p ph san
Th gi i Âm nh c (H i nh c s Vi t Nam).
Th i niên thi u, ông

h c

Blao (Lâm

Hu , r i t t nghi p S ph m Quy Nh n, lên d y

ng). Sau đó b h n d y h c v s ng và sáng tác t i Sài Gòn.

T sau n m 1975, ông v Hu ho t đ ng

H i v n h c ngh thu t m t

th i gian r i tr l i thành ph H Chí Minh s ng và ho t đ ng âm nh c, h i h a.
Ca khúc đ u tiên:

t mi (Nxb An Phú, Sài Gòn).

T sau 1975, ông v Hu ho t đ ng

H i v n h c ngh thu t m t th i

gian r i tr l i thành ph H Chí Minh s ng và ho t đ ng âm nh c, h i h a.
Ca khúc đ u tiên:

t mi (Nxb An Phú, Sài Gòn – 1959).

Các t p ca khúc: Tu i đá bu n, Khói tr i mênh mông, Ca khúc da vàng,
Kinh Vi t Nam, M t cõi đi v , Huy n tho i m , Em còn nh hay em đã quên,
Nh ng bài ca không n m tháng...cùng v i nhi u album trên b ng cassette, b ng
video, đ a CD, VCD.

2



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
N m 1972, ông đã đ

c

a vàng

Nh t B n v i bài Ng đi con (trong

Ca khúc da vàng) phát hành trên hai tri u đ a.
Tr nh Công S n có tên trong t đi n Bách Khoa “Encyclopédie de tuos

KIL
OBO
OKS
.CO
M

pays du monde” (coll. Les Millions).

3



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
TV N

A-

N u nh V n Cao đ n bên đ i nh m t dòng thác ba nhánh đ ào t v i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

con sóng cách m ng “Ti n quân ca” – trào dâng m nh m thì Tr nh Công S n
l i nh m t dòng sông v i phù sa l ng đ ng c th -nh c-h a đ gom góp cho
đ i m t dòng ch y êm êm: dòng nh c Tr nh. Ng
Công S n v i m t bài ca nào riêng r , ng

i ta không nh c đ n Tr nh

i ta nh “

t mi” r i ch ng bi t t

khi nào l i hát “Huy n tho i m ”. Nh ng ca khúc c a Tr nh Công S n làm thành
m t dòng nh c riêng trong muôn vàn ti ng hát Vi t Nam. G n n a th k qua, t
t mi đ

tác ph m đ u tay n m 1959 -

hành, âm nh c Tr nh Công S n v

c nhà xu t b n An Phú, Sài Gòn n

t qua c đ

ng biên lãnh th , c s trôi ch y

miên vi n c a th i gian. H n 600 bài hát c a Tr nh Công S n - nh ng món quà
mà ông mang t ng cho ng

i “trong cu c liên hoan trên đ t đai x s này” – có

m y ai yêu h t và nh h t. Nh ng
tâm tr ng mà ng

i ta yêu, ng

m i lúc, m i n i, m i th i th và tùy theo

i ta nh đ n m t khúc hát nào dó. Ca khúc c a

ông vang lên trong đêm Hà thành n

mm

p nh ng lo âu, phá tan r i hòa mình

vào ti ng thì th m c a l ng mi u, bia m trên đ t Hu nh nhàng, cô t ch; r i đi
sâu h n, l n vào c n m a Sài Gòn

t đ g t r a cái không gian b n lo n c a

th thành đ y m u toan v i vã. Bên m t góc ph xa l nào c a ph n kia trái đ t,
Nh t,

M ,

Pháp…có l nh c Tr nh c ng đang đ

c c t lên.

V y cái gì đã làm nên âm nh c Tr nh Công S n, làm nên tình yêu đ n mê
đ m c a công chúng đói v i nh ng bài hát c a ông? Nh c s V n Cao lí gi i:
“V i nh ng l i, ý đ p và đ c đáo đ n b t ng hôn ph i cùng m t hình th c c a
dân ca h u nh không thay đ i, Tr nh Công S n đã chinh ph c hàng tri u con
tim”. Quá trình h n 40 n m sáng tác c a Tr nh Công S n là m t cu c hành trình
dài vào b sâu c a âm thanh và ngôn ng . Phía cu i cu c hành trình y, ng

i

đ c tìm th y s b t di t trong ca khúc c a ông. Thi ca, ch t th là cái đ p v nh
h ng chan ch a trong ca t Tr nh Công S n chính là cái nguyên do chính đáng
nh t đ âm nh c c a ông đi th ng vào trái tim v n đa c m trong l ng ng c con
ng

i, và c

đó nh đã th , v n th . Âm nh c Tr nh Công S n nh m t bài
4

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th , ỳng l m t bi th , sõu s c v th m thớa n t ng ch , t ng cõu, khụng cú
ch th a, khụng cú ch thi u: Cỏi p trong ca t , c xỏc ch l n h n th , b ng
l ng l m khú phõn nh cho ỳng ngh a, nh ng rừ rng, p lm sao nh ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

c ng h i ma quỏi th no.

Xem xột ca t c a Tr nh Cụng S n th y r ng, ca khỳc ch cú th l
ngh thu t v s c u r i con ng

i khi nú p nh m t bi th . Ng

i ngh s

vi t nh c nh ng c ng c n hnh trỡnh vo b sõu c a ngụn ng , lao ng sỏng t o
m t cỏch nghiờm tỳc.

B- GI I QUY T V N

I. CI

P TRONG M NH C MANG

M CH T TH

1. M i quan h gi a cỏi p trong th v cỏi p trong nh c Tr nh Cụng
S n

c sinh ra t i s ng tinh th n phong phỳ v a ph c c a loi ng
nh ng con c a ngh thu t l m t th h p nh t khú tỏch r i.
gúc khac nhau ng

i,

ng trờn nhi u

i ta ó c g ng phõn chia ngh thu t thnh b y lo i hỡnh:

ki n trỳc, h i h a, õm nh c, v n h c, iờu kh c, i n nh, sõn kh u. Nh ng ranh
gi i gi a chỳng v n l s i dõy m nh d n vụ hỡnh, Kụgin p ó g i: ki n trỳc
l õm nh c ng ng t , õm nh c b ng ỏ. Hoa v n l õm nh c

c kh c h a, õm

nh c c a th giỏc. Nh y mỳa l õm nh c c a c th . Th tr tỡnh l õm nh c c a
ngụn ng . m nh c l ki n trỳc c a õm thanh, l hoa v n c a thớnh giỏc, l th
tr tỡnh khụng l i

Trong s i dõy liờn k t b n v ng c a v n h c v cỏc lo i hỡnh ngh thu t
thỡ m i liờn h gi a v n h c v h i h a, v n h c v õm nh c l hai m i liờn h
c b n nh t. M c dự ca t c a Tr nh Cụng S n c ng gi ng nh nh ng b c h a
kh c t c nờn hng lo t hỡnh nh siờu th c , t
th ca - õm nh c, t c l ph i núi n nh h

ng tr ng. Núi n m i quan h

ng c a hai lo i hỡnh ngh thu t ny:

Ngh thu t ngụn ng v ngh thu t õm thanh. m nh c v th ca cựng cú m t
ph

ng th c ph n ỏnh, l ph

ng th c ph n ỏnh tr tỡnh. Ca t tỡm th y trong
5



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
th ca nh ng ti ng hát thi t tha c a c m xúc con ng

i, nên trong hành trình đ n

v i trái tim, ca t ch n th ca làm b n đ ng hành. Và nh th ca t trong âm
nh c mang ch t th rõ r t. C ng có th nói r ng, ch t th là đ c tr ng quan tr ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

b c nh t c a ca t âm nh c. M t bài hát hay ph i đ p nh m t bài th tr tình

đ c s c. Trong nh ng tác ph m thanh nh c c a âm nh c Vi t Nam, d
th y hình t

ng ngơn ng và hình t

ng nh ta

ng âm nh c trùng kh p. Nghe nh c V n

Cao, ta th y ơng sang tr ng nh m t ơng hồng v i “t nh c phong phú, nét
nh c thanh thốt và dìu d t, ng

i th

ng th c đi vào cõi êm đ m, qu n qt

gi a s giao dun th và nh c”. Còn âm nh c Tr nh Cơng S n, đó là nh ng bài
th - nh c v i ca t đ p đ n đ c đáo, l k , đó là cái đ p trong cõi th Tr nh
Cơng S n.

2. Tr nh Cơng S n - quan đi m sáng tác

Sinh th i Tr nh Cơng S n đã t ng vi t: “ Tơi r t ng i nói v mình m c dù
đã có nhi u c s xu t b n báo chí trong và ngồi n

c đ ngh vi t v m t q

trình khá dài trong cu c đ i làm ngh thu t c a tơi” (Th gi i âm nh c - tháng
1/1997). Qu th t, h n 600 bài c a ơng thì hi m có ai bi t h t, nh ng nh ng bài
vi t nh chuy n trò, tâm s c a ơng thì nh ng ng

i u nh c Tr nh và u v n

h c đ u khơng l y làm l . Ơng vi t v nh ng tr n tr trong đ i riêng, k ni m v
s ra đ i c a nh ng ca khúc, đ c bi t ơng còn t bày suy ngh v vai trò, ch c
n ng c a âm nh c, ngh thu t, v c i ngu n sáng t o, lý gi i s quy n hòa th nh c trong sáng tác c a mình.

Tr nh Cơng S n vi t nh c, sáng tác ca khúc, v tranh khong ph i nh m t
k ch n ngh mà nh m t đ nh m nh. Âm thanh, ngơn ng , hình khói vây b a
và chống ng p tâm lý c a ng

i ngh s thiên tài y, dù cho n m tháng đ u đ i

ơng ch i b và coi vi t lách là n i ám nh “x

ng ca vơ lồi” (ch c a Tr nh

Cơng S n). Ơng sáng tác b i ơng tìm th y t do và tìm th y m i giao c m gi a
h n mình và h n nhân lo i trên m nh đ t ngh thu t nh nh n. Tr nh Cơng S n
vi t: “ca khúc là đ i s ng th hai sau cái thân th mà cha m đã sinh thành…”.
Ngh thu t đ i v i ơng là u c u t thân, là ti ng nói thơi thúc đ
đ

c c t lên,

c hát lên, và trên h t nó là đ i s ng c a ơng; m i câu ch và m i n t nh c
6

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
c ng có m t thân ph n, m t cu c đ i riêng c a nó. Cu c đ i y dù
hay trong trái tim con ng

trên mơi

i thì theo Tr nh Cơng S n c ng là “th ng hoa đ ng

th i c ng đ an i. S n ph m v n ngh ch đ p khi có kh n ng xóa đi nh ng n i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

gi n h n”. Ơng nói nhi u v vai trò c a ti ng hát, c a ngh thu t; ngh thu t
sinh ra t thân th c a ng

i ngh s , nó hàm ch a “m t cõi nhân sinh b b n

nh ng kh đau và hoan l c, khi thốt thai, dù là th d i nó c ng ph i ng i ca và
an i, v v linh h n nhân lo i, nó nh c nh con ng

i m t đi u gi n d : “Tơi

hát là tơi hi n h u. Tơi t n t i c ng có ngh a là tơi m t đi. Tơi m t đi nh ng
ti ng hát còn

l i.

r l i nh m t ch ng tích v a bu n bã, v a huy hồng c a

m t cõi đ i” (Th gi i Âm nh c. 1996). Ti ng hát câu ca nh m t cu c rong
ch i c a con ng

i nh bé mu n ch ng l i cái vơ h n vơ cùng c a th i gian trơi

ch y. Thân xác con ng

i r i có ngày c ng s tr v v i cát b i, nh ng tâm h n

thì s b t t cùng ti ng h t, ti ng hát mu n v y, theo Tr nh Cơng S n ph i
“chun ch đ

c m t thơng đi p c a lòng nhân ái” (Th gi i Âm nh c,1/1997).

Âm nh c thánh thi n ph i nh m t b n kinh c u g t r a nh ng b i b m t hi m
trong góc khu t con ng

i.

ó ch ng ph i là mong

nh ng câu hát mà còn là cái đích v

c c a riêng cu c đ i

n lên c a nh ng câu th , nh ng b c tranh

và nh ng b phim… ó chính là ch c n ng, nhi m v c a ngh thu t dù

b t

k m t l nh v c nào.

T ng kh ng đ nh trong cu c ph ng v n : “S m t mát và cái ch t là ám
nh l n nh t đ i tơi”, ngh thu t c a Tr nh Cơng S n c t cánh t b phóng c a
hai n i ám nh dai d ng y - nó tr thành c i ngu n sáng t o trong h u h t các
sáng tác th ca, âm nh c, h i h a c a ơng. Nh ng c ng ph i nhìn sâu h n vào
hai đi u ơng lo s . Xét đ n cùng, Tr nh Cơng S n s cái ch t và m t mát là b i
ơng u cu c s ng q nhi u và khơng mu n m t nó. Ơng trân tr ng tình u,
lúc nào c ng mu n gi cho mình m t ý ngh a b n v ng: “Cu c s ng khơng th
có tình u”, ơng đi qua cái hun náo c a cu c đ i và thích thú v i s t nh l ng
trong nh ng ngày n m b nh “n m n và theo dõi s suy t

ng c a mình tr

c

cu c đ i. N m và c m nh n cùng m t lúc s g n g i và c s xa v ng đ i v i t t
c nh ng gì đang t n t i ho c vây quanh đ i s ng chúng ta”; ơng tri ân và
7

c



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
m “t t c chúng ta, đã cùng có m t tr

c sau trong cu c đ i, đ i v i nh ng ai

đa đem đ n nh ng khúc hát, nh ng b n tình ca, nh ng l i rao truy n đ
lên nh bi ca ho c h nh ca thì c ng nên có phút nh lòng đ

c hát

c nh l i và ngh

đ

KIL
OBO
OKS
.CO
M

đ n”... M t tâm h n yêu s ng và tin c vào ni m tuy t v ng, l ng h n xu ng đ
c yêu cu c đ i b ng n i lòng c a tên tuy t v ng, tâm h n y là tâm h n rung

c m c a m t nh c s và c m t thi s .

Quan đi m sâu s c v vai trò c a ngh thu t, c i ngu n sáng t o b t
ngu n t rung c m cu c đ i, Tr nh Công S n tìm cho mình m t l i r vào con
đ

ng ca khúc. Ông phác th o chân dung mình: “Trong nh ng cách di n đ t

b ng ti ng nói, b ng ch vi t và b ng nhi ph

mình có khuynh h

ng ti n khác, tôi th y tâm h n

ng nghiêng v phía ca khúc”. Gieo h t m m âm nh c,

nh ng cây ngh thu t c a Tr nh Công S n l i tr u n ng nh ng qu th , ng

i

nghe đã gi t mình nói ông là nh c s đã xóa nhòa ranh gi i gi a thi ca và âm
nh c. Tr nh Công S n đi gi a th và nh c, ng
vào cõi th , ng

i yêu th th y ông nghiêng mình

i yêu nh c l i th y ông g n v i cõi nh c h n. Có m t l n ông

t ví von: ‘Tâm h n tôi nh là m t ngôi nhà mà h i h a, âm nh c và thi ca ch là
th i ti t mùa màng đ i thay c a m t s s ng đang trú ng
s ng y là đi u Thi n và cái

trong đó”. Cái s

p, là khát khao mang đén cho đ i cái b t di t.

Nh c Tr nh Công S n giàu ch t th , ng

i ta l ng nghe mà su t đ iv n

ch a hi u h t nh ng đi u ông g i g m - đó c ng là đ d ba đ ng v ng mà m t
tác ph m th ph i có.

c bi t, khi Tr nh Công S n vi t v âm nh c, v cu c đ i ông c ng dùng
m t l i vi t c a nh ng áng v n xuôi - th .

c nh ng trang vi t th m đ m c m

xúc y, ngòi bút c a ông là s qu n hòa đ n th ng hoa c a các lo i hình ngh
thu t.
II. CÁI

P TRONG CA T

C A TR NH CÔNG S N

1. Cái đ p t xác ch

M t ca khúc hay là s k t h p hài hòa gi a nét nh c và ca t . Ca khúc c a
TR nh Công S n không ch hay mà còn t o ra ám nh đ i v i ng

i nghe. Có l

chính ca t đã làm trong nhi m v đó. B i m i bài hát c a ông v i ca t đ c s c
8



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nh m t bi th tõm s , giói by. Theo Nguy n Duy: Ch t th trong ca khỳc

Tr nh Cụng S n b ng l ng, l m khú phõn nh, nú t a ra t h n th , th m sõu
vo xỏc ch ; nh ng thi t ngh nú khụng t o ra s thỏch cho ng

i c, trỏi l i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

b t u t xỏc ch ti n n h n th chỳng ta cú th khỏm phỏ, nh d ng

c

nh ng c s c c a ch t th trong sỏng tỏc Tr nh Cụng S n. Ch t th khụng t n
t i m t cỏch vụ hỡnh, m nú th hi n sinh ng
ngụn t ,

hỡnh th c t c p th th n

nh ng thụng i p m tỏc gi mu n g i g m.

kh ng nh nh c

Tr nh Cụng S n cú m i liờn h ch t ch v i th ca, chỳng tụi s khỏm phỏ ca t
trong nhi u ca khỳc c a ụng
(h n th ).

c hai m t l hỡnh th c (xỏc ch ) v n i dung

1.1. Cỏi p t th th

Tr nh Cụng S n vi t nh c v l a ch n th l ng
v i ca khỳc trờn hnh trỡnh n v i ng
Trong v n h c, ng

i ta th

ib n

ng trung thnh

i nghe l i u cú th gi i thớch

c.

ng núi n i dung no hỡnh th c n y. Tõm h n v

cỏi nhỡn c a ụng i v i cu c s ng phự h p v i cỏch bi u hi n c a th ca -m t
th lo i n ng v di n t th gi i n i tõm, tỡnh c m c a ng
i v i ca t Tr nh Cụng S n, ng

i vi t.

i c nhi u khi ch quan tõm n s

sỏng t o ngụn t c ỏo, th nh ng cú th núi m i tỏc ph m c a ụng gi ng
nh m t bi th tr tỡnh c s c thỡ ch nh c n ngụn t l khụng .

c ca t

Tr nh Sụng S n cú m t i u thỳ v l s xu t hi n c a th th t

ng m t

ng

bi th tr n v n.

M i bi th trong sỏng tỏc c a ụng u cú m t m nh trong ngh thu t bi u
hi n khỏc nhau. Cỏi m nh trong th n m ch l ch t hoi ni m, th l c bỏt l
kh n ng th hi n tõm tỡnh sõu l ng Nh v y, cỏch th uc m ng

i vi t l a

ch n m t hỡnh th uc th chuy n t i n i dung, c ng ph n no núi lờn tõm
tr ng, phong cỏch c a anh ta.

i v i Tr nh Cụng S n, th th t do v h p th

chi m u th r t l n trong cỏc sỏng tỏc c a ụng. B i th t do di n t m t cỏch
trung th c n i dung, c m xỳc khụng b l thu c vo khuụn kh v lu t l th .

9



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Th t do c a Tr nh Cụng S n l s bi n húa linh ho t c a cỏc th th :

th 7 ch xen 5 ch , th 5 ch xen 7 ch , th 6 ch xen 7 ch Cú th g p
hi n t

ng ny

nhi u sỏng tỏc:

KIL
OBO
OKS
.CO
M

N ng cú h ng b ng ụi mụi em
M a cú bu n b ng ụi m t em
Túc em t ng s i nh

R t xu ng i lm súng lờnh ờnh
Giú s m ng vỡ túc em bay

Cho mõy h n ng quờn trờn vai
Vai em g y gu c nh

Nh cỏnh v c v ch n xa xụi
(Nh cỏnh h c bay).

Ton bi th l s k t h p hi hũa c a nh ng cõu th 7 ch v cõu th 5
ch . C ng cú th g p th 8 ch xen 9 ch

bi: Bờn i hiu qu nh/

M t l n ch t nghe quờ quỏn tụi x a
Gi ng ng

i g i tụi nghe ti ng r t nhu mỡ

Lũng th t bỡnh yờn m sao bu n th

Gi t mỡnh nhỡn tụi ng i hỏt bao gi

R i m t l n kia kh n gúi i xa

T

ng r ng

c quờn th

ng nh n i quờn nh

Lũng th t bỡnh yờn m sao bu n th

Gi t mỡnh nhỡn tụi ng i khúc bao gi ...

S k t h p gi a cỏc th th trong th t do c a Tr nh Cụng S n t o cho
th ụng m t c i m riờng, ú l th t do h p th .

c i m ny khi n cho

nh ng v n th , kh th khụng b r i vo tỡnh tr ng c t n m c t b y nh ng cõu

th ang li n m ch m nhi u bi th t do c a cỏc tỏc gi khỏc ụi khi g p ph i.
Do ú, k t c u bi th khụng b r i r c m hi hũa v ch t ch .... ú l nhõn t
t o nờn v p trong ca t v trong c n i dung c a ca khỳc Tr nh Cụng S n.
10



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
c nh ng bài th - nh c Tr nh ta c ng b t g p h n th dân gian dung d
thân th

ng y:

KIL
OBO
OKS
.CO
M

“Hà N i mùa thu

Cây c m ngu i vàng
Cây bàng lá đ

N m k bên nhau”

(Nh mùa thu Hà N i).

Và

“ êm chong đèn ng i nh l i
T ng câu chuy n ngày x a

M v đ ng d

im a

Che đàn con n m ng ”
(Huy n tho i m )

Th 4 ch , 5 ch trong ca t Tr nh Công S n mang h i th dân gian
nh ng đã đ

c qu nhòa cùng s sáng t o tài hoa c a ông nên nó c ng t o nên

m t v đ p đ c đáo l th

ng.

Th l c bát c a Tr nh Công S n c ng có nh ng nét m i. N u nh T
H u dung gi ng tâm tình c a l c bát đ vi t v các s ki n l n lao c a đ t n
thì Tr nh l i đ a vào th l c bát tri t lý v cõi đ i, cõi s ng theo t t
Ph t.

“ Con chim

đ u cành tre

Con cá

tr trong khe n

Tôi nay

tr tr n gian

c ngu n

Tr m n m v ch n xa xôi c ng g n
X a kia

đ u mi n xa

C n gió

tr bao la đát tr i

11

c

ng nhà



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nhõn gian v tr nhi u n i
Bõng khuõng vỡ nh ng ụi mụi r t h ng.
( tr ).
ch d

th 7 ch , 8 ch , 10

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Nh ng bi th - nh c khỏc c a Tr nh Cụng S n

ng nh u l s bi n i rỏt linh ho t c a th 4, 5 ch v c 3 ch :
M a v n m a bay trờn t ng thỏp c
Di tay em m y thu m t xanh xao
(Di m x a).

V m t th th , ch t th lm cho nh ng ca khỳc c a Tr nh Cụng S n
th c s mang hỡnh th c th ca. ễng ti p n i nh ng th th truy n th ng c a thi
ca Vi t Nam v lm m i nh ng bi th

y b ng s k t h p linh ho t, hi hũa

xen k cỏc th th trong th t do h p th - m t th th hi n i m v n m
b n s c dõn t c.

1.2. Cỏi p t k t c u

Tỏc ph m ngh thu t l m t sinh m nh th m m

c ng

i ngh s t

ch c s p x p t cỏc y u t ch t li u hi n th c. K t cõu stỏc ph m khụng th
hi n ra l m t s nh t quỏn gi n n m l tớnh t ch c n i t i, lm chuy n húa
nú thnh nhi u c p trong c u trỳc c a v n b n ngh thu t. K t c u
xột

c chi u ngang v chi u d c.

chi u d c trong t
t nt i

chi u ngang v i t

c xem

ng quan th lo i,

ng quan v i chớnh xỏc cỏc m i quan h n i t i tỏc ph m; nú

hai c p : c p hỡnh t

ng v c p tr n thu t. C p trờn g n li n

v i ton b t ch c c a th gi i ngh thu t, õy l k t c u b sõu c a v n b n
ngh thu t.

Ca t trong õm nh c Tr nh Cụng S n

c t ch c nh nh ng bi th ,

k t c u c a cỏc ca khỳc thu c hỡnh th c k t c u c a tỏc ph m khụng cú c t
truy n.

õy l hỡnh th c k t c u bi u hi n quỏ trỡnh v n ng bờn trong c a cỏc

tr ng thỏi c m xỳc, l s phõn b c a o n th , cỏc cõu th , kh th , s d ng
hỡnh nh , hỡnh t
t t

mg th trờn c s m t t th nh t nh, qua ú nờu b t ch

ng c a tỏc ph m.

õy t th

c hi u nh m t ý chớnh, m t ý l n

bao quỏt ton bi th , nh ng khụng ph i l m t ý t
12

ng hon ton tr u t

ng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
m ú l nh ng gỡ r t c th

Xỏc l p

c l a ch n lm i m t a cho v n ng c m xỳc.

c ý th , ton b bi th l s t ch c cỏc y u t tri n khai t th .

K t c u ca t Tr nh Cụng S n ph n l n l k t c u trựng i p. Trong 63 ca
c tuy n ch n

cu n Tr nh Cụng S n m t ng

i th ca m t cừi i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

khỳc

v thỡ cú n 38 ca khỳc

c vi t theo l i k t c u trựng i p.

ú khụng ch l

s l p l i v m t cõu ch m l s trựng i p c a ý th , t th , khụng ph i l s
ng nh t ch t c ng, gi ng y h t gi a cỏc t , cỏc cõu th , khụng ph i l m t s
nhõn ụi n gi n cỏc khỏi ni m m bi u th m t n i dung ph c t p h n, m i

h n, khac h n K t c u trựng i p
dung l

õy mang tớnh th ng ti n, bỡnh ph

ng

ng ý ngh a cho ý th . Bi th cú s v n ng n i t i nh s trựng l p

t ra ny.

V i k t cõu trựng l p, c m xỳc c a ng

i vi t c dõng theo c u trỳc b c

thang. S trựng l p gi ng nh m t trũ ch i khú tỏc gi c a nú b c l kh
n ng suy t

ng. Gi ng nh t t ra cõu h i, m t cõu h i gi ng nhau nh ng

khụng ph i ch cú m t cõu tr l i. Trũ ch i suy t
S n vỡ th m kộo nh c i, kộo ng
bi th :

ng trong ca t Tr nh Cụng

i c chỡm d n vo th gi i ngh thu t c a

Chi u ch nh t bu n

N m trong c n gỏc ỡu hiu

ễi ti ng hỏt xanh xao c a m t bu i chi u
Tr i m a tr i m a khụng d t
ễ hay mỡnh v n cụ liờu...
Chi u ch nh t bu n

N m trong c n gỏc ỡu hiu

Nghe ti ng hỏt xanh xao c a m t bu i chi u
B n bố r i xa ch n chi u
B v cũn n bao gi .
Chi u ch nh t bu n
13



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
N m trong c n gác đìu hiu
Tôi xin n m ngón tay em thiên th n
Trên vùng n n n qua c n h n d i

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Tôi xin n m ngón tay em đ a vào cô đ n.

i m t a c a “L i bu n thánh” là n i cô đ n, n i cô đ n y hi n hi n t
t th gi n d kia qua m i dòng , m i kh l i rõ nét h n b t c

đâu. K t c u

trùng đi p trong ca t Tr nh Công S n t o nên cao trào, k t tinh nh ng n i ni m
và m ra s suy t

ng cho ng

i nghe. ó không ph i là ki u k t c u vòng tròn

đ n đi u, đó là s khép l i đ m ra, đ ng

i đ c ti p t c cu c ch i còn dang

d , cái tôi c a nhà th bi n m t và cái tôi c a ng

i đ c th ng hoa t o nên cái

đ p c a c m xúc, c a tâm h n.

Bên c nh k t c u trùng đi p, két c u đ i l p c ng r t ph bi n trong ca t
c a Tr nh Công S n

c p đ câu th . Câu th không ch y theo đ

ng th ng mà

g p gh nh và u n khúc, đ t gãy theo m ch c m xúc ph c t p, tinh t . Cái đ i

l p có khi đ

c nh n th y d dàng b ng các hình nh th c:

- “Nghe m a n i này l i nh m a xa”
- “Trong khi ta v l i nh ta đi

i lên non cao đi v bi n r ng” (M t cõi đi v ).
- “Tình yêu m t ng t
M t ng t trên môi

Tình yêu m t đ ng

M t đ ng trong đ i”.
(L ng l n i này).

Nh ng c ng xu t hi n r t nhi u đ i l p không d nh n ra và mang ý ngh a
sâu s c, t o ra cái m h , khó nh n bi t mà ng
Tr nh. Ch ng h n nh :
“D
D

i vòng nôi m c t ng n m m
i chân ngày c xót xa đ a”

(C xót xa đ a).
Hay:
14

i ta th

ng nói đ n trong nh c



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
“Nh t nguy t trên cao
Ta ngôi d

i th p

M t dòng trong veo

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Sao lòng còn đ c”

(C ng s chìm trôi).
Và:

“Tình yêu nh bi n
Bi n r ng hai vai

Bi n r ng hai vai

Tình yêu nh bi n

Bi n h p tay ng

i

Bi n h p tay ng

i l c l i”.

(L ng l n i này).
Cái đ i l p

đây không n m trong câu ch mà sinh ra t ý ngh a. M c dù

xu t hi n c nh ng t đ i l p: “cao-th p”, “r ng-h p”, nh ng đó không ph i là
đ i l p mà tác gi h

ng đ n. Khi Tr nh Công S n vi t: “D

i vòng nôi m c

t ng n m m ” là đ i l p gi a s s ng và cái ch t; khi ông l y cái cao r ng c a
v ng nh t nguy t đem đ i l p v i cái th p bé c a đ i ta c ng là h
“trong veo” cao c v nh h ng t
m i tâm h n con ng

ng đ n cái

ng thích v i cái đ c m , cái kho ng t i trong

i.

…Có th kh ng đ nh r ng, k t c u trong âm nh c Tr nh Công S n làm
cho ca t c a ông tr thành nh ng bài th ch t ch ch y theo m ch c m xúc
đ

c t ch c m t cách ngh thu t ch không ph i đ n gi n ch là nh ng câu v n

minh h a cho nét nh c, tràn theo câu nh c. K t c u trong m i ca khúc góp ph n
th hi n c m xúc đa chi u và nh ng t t
ngôn t .

ng sâu s c mà tác gi g i g m qua

1.3. Cái đ p t nh p đi u

Nh p đi u là b n ch t c a th ca, là đ c tr ng quan tr ng nh t c a ngh
thu t th ca. Nh p trong th di n t s hài hòa du d
không khí, s c thái th m m riêng c a bài th , t o ra âm h
15

ng c a âm thanh, t o
ng làm ch d a cho



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
tỡnh c m , gúp ph n di n t s v n ng c a i s ng v tõm h n. Nh p i u liờn
quan m t thi t n tỡnh c m- y u t tr c t c a th . Arixt t ó gi i thớch: N u
s v n ng m chỳng ta c m th y b ng tỡnh c m r i vo m t tr t t nh t nh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

no ú thỡ cỏi ú l nh p i u(Ngh thu t th ca).
Ca t Tr nh Cụng S n

c hỏt trờn n n nh c, b n thõn nú

c vi t

ph c v õm thanh nờn cú giai i u r t rừ rng. Nh p i u t o nờn ch t nh c v c
ch t th , t o ra s cõn i cho nh ng bi th -nh c.

i u ny lý gi i vỡ sao, ca t

Tr nh Cụng S n ch y u vi t theo th t do h p th , cú nh ng bi ớt gieo v n
nh ng v n th m

m ch t th . N u t b nh p i u thỡ nh ng l i ca y s ch l

nh ng dũng v n xuụi p ch khụng
Nh p i u trong ca

c g i l nh ng bi th .

Tr nh c ng nh nh p i u trong th núi chung cú th

phõn thnh hai lo i: nh p l i (nh p ngụn t )v nh p ý (nh p hỡnh t
Nh p l i th hi n

ng).

nh ng hỡnh th c ti t t u v ng õm, v s l

ng õm

ti t, i ng ch y u v thanh i u. Cú s l p l i r t hi hũa trong ti t t u sau
m t ch ng t h i t

M t hụm/ b

ng ng v thanh i u:
c chõn v gi a ch

Ch t th y/ vui nh tr th .
( ờm th y ta l thỏc ).

Nh p trong ca t Tr nh Cụng S n khụng ch l s l p l i hi hũa m cũn l
s cỏch i u iờu luy n khụng l p l i:
Nhỡn/ nh ng mựa/ thu i

Em nghe/ s u/ lờn trong n ng
V lỏ r ng/ ngoi song.

(Nhỡn nh ng mựa thu i).

Ca t c a Tr nh Cụng S n cú s vang b ng v hụ ng nh p nhng c a

nh p i u nờn cú ch t th th m m. L i ca c a ụng cũn cú v n m t s c ng
thanh lm nh p c u n i li n nh ng cõu th , th ng nh t nh ng bi th trong m t
õm h

ng tr n v n. L i nh c c a V n Cao c ng giu ch t th , nh ng l v n

xuụi th , th

ng ớt cú nh ng o n gieo v n:

16



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN


i ang vui ng quờ bao yờu d u, búng cau v i con thuy n m t dũng

sụng
Nh ng thụi r i cũn õu quờ nh, ngy gi c Phỏp t i lng tri t thụn.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

(Lng tụi V n Cao).

Trỏi l i, trong ca t c a Tr nh Cụng S n v n

c s d ng r t ph bi n:

Ngy mai em i

i nỳi trụng em i chũ

S i ỏ trụng em t ng gi o

Nghe bu n nh p chõn b v .
(Bi n nh ).
Hay:

ờm thõn xỏc m t mựng

ờm nghe ti ng muụn trựng y a.
(Nghe ti ng muụn trựng y a).

Ca t Tr nh Cụng S n cú v n t o nờn hũa õm, liờn k t ý th , t o nờn
vang c a cõu v bi, mang tớnh c m giỏc cao khi n cho tac ph m d nh , d
thu c. Cú v n, nh ng b

c th khụng cú v chụng chờnh, m trỏi l i, h n th

d a vo nh ng cõu th m t cỏch v ng ch c(Xuõn Di u).Chớnh vỡ v y, hai y u
t v n v nh p t o nờn v p c a ca t trong ca khỳc c a Tr nh Cụng S n.
1.4. Cỏi p

ngụn t

Khụng gian ngụn ng c a Tr nh Cụng S n l th gi i mờ mu i c a c m
xỳc. Nh c v h a trong ca t c a ụng ti hoa b i nú

c bao b c trong tri giỏc

v c m giỏc. ễng dựng nh ng ch quen nh ng l i th i cho nú m t cỏi h n m i
l .

i v i ụng, ch khụng ph i l ch n a m l m t sinh m nh cú i s ng

riờng, i s ng c a ch l vụ h n v nú s c u cỏnh cho i s ng h u h n c a
m t ki p ng

i, nú ng ngoi v cao h n s ph n. Chớnh b i v y, m ti ng

Vi t trong ca t Tr nh Cụng S n l i m t l n n a th ng hoa v i nh ng k t h p t
ng ti tỡnh, nh ng gúc thu hỡnh l l m, nh ng tri giỏc dy d n, nhi u t ng,
kh n ng t

ng t

ng bay b ng.

17



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Ngôn ng Tr nh Công S n giàu tính nh c b i k t c u trùng đi p, cân

x ng và nh p đi u hài hòa.
1.4.1. Ngôn ng giàu hình nh
i mê h i h a, đ c bi t ông thích tranh c a danh

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Tr nh Công S n là ng

h a Picaso - ông t c a m t ph

ng pháp ngh thu t đã làm thay đ i, cách tân

quan đi m kinh vi n c a ngh thu t th gi i - Ngh thu t l p th . Cùng v i ngh
thu t đ ng hi n, ngh thu t l p th cho phép ngh s trên cùng m t không gian
c th , th i gian c th , m t m t ph ng gi i h n… có th bi u hi n t t c các
góc c nh c a hi n th c đ i s ng, l ch s qua th gi i quan c a chính mình. Do
nh h

ng c a ngh thu t l p th , trong th gi i ngôn t c a mình Tr nh Công

S n đã v nên nhi u hình nh l p th t o nên b dày cho ý t :
“R i t nay em g i

Tình yêu d u chim bay
G i thân hao g y

G i bu n ng t ngây”.
(G i tên b n mùa).
Và:

“Mây che trên đ u và n ng trên vai
ôi chân ta đi sông còn
Còn tình yêu th

l i

ng vô tình ch t g i

L i th y trong ta hi n bóng con ng

i”

(M t cõi đi v ).

V i không gian vô t n c a ngh thu t l p th , nh ng hình nh th c a
Tr nh Công S n có kh n ng đi sâu, đi h t vào cõi mông lung c a kho ng r ng
tâm h n tác gi . Ta th

ng g p là không gian và th i gian trùng đi p, nh ng đó

là th i gian, không gian c a tâm t

ng, b

c vào đó, ng

i ngh s có nh ng

suy ngh sâu xa v ki p s ng, v tình yêu:
“

i ta có khi là đóm l a

M t hôm nhóm trong v
“

i ta có khi là thác đ
18

n khuya”.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
T nh ra cú khi cũn nghe.
Trong t ng khụng gian, th i gian c th , nh ng suy ng mc a tỏc gi u
g i g m vo m t lo t cỏc hỡnh nh l p th . Th gi i c a Tr nh Cụng S n b i v y
o trong c m nh n c a ng

i nghe, ng

i c.

KIL
OBO
OKS

.CO
M

a chi u, k

M t c i m n a c a hỡnh nh trong ngụn t Tr nh Cụng S n l tớnh
t

ng tr ng, siờu th c.

n v i Tr nh Cụng S n, khu v

n siờu th c c a thi ca

Vi t Nam l i thờm m t l n n r b i s c m th th m m r t tinh t qua s nh y
bộn c a cỏc giỏc quan. V giỏc: Tỡnh yờu m t ng t. M t ng t trờn mụi(L ng l
n i ny); xỳc giỏc: Vũng tay ó xanh xao nhi u. ễi thỏng n m, gút chõn mũn
trờn phi m du (M a h ng); thớnh giỏc: bn tay nghe ngúng tin sang (Bi n
nh ); kh u giỏc: L i ca d lan ng i ng n,

Ngụn t Tr nh Cụng S n núi b ng hỡnh nh hỡnh nh l p th v hỡnh nh
siwu th c, t

ng tr ng nh ng ú khụng ph i l th gi i xa l , k quỏi v i tõm

h n con ng

i m nú ng ch m vo sõu th m cúi lũng m i chỳng ta, b i hỡnh

nh i qua mng l c tỡnh c m nh th , m i s v t kh c h a lờn u cú h n, u

mang h n ng

iKhi y, ngụn ng th m i th c s l ti ng núi vỳt lờn t trỏi

tim, t tỡnh c m con ng

i.

1.4.2. S l húa ngụn t

Linh h n c a ngụn ng th ca l s b cong nh ng quy ph m c a ngụn
ng tiờu chu n, nú giỳp thi s m nh d n tỡm tũi nh ng hỡnh th c bi u hi n

c

ý th c a mỡnh bờn ngoi nh ng hỡnh th c ngụn ng chung. Nghe, c ca t
Tr nh Cụng S n, nhi u khi ng

i ta ng c nhiờn v thỳ v b i nh ng phi lý c a

ngụn ng . Trong nh ng hỡnh nh th c ng xu t hi n nh ng liờn t
m i l b t ng :

- Ng

i v soi búng mỡnh

Gi a t

ng tr ng l ng cõm

(Ru ta ng m ngựi).

- ễi ti ng bu n r i u

Nhỡn l i mỡnh i ó xanh rờu.
(Tỡnh xa).
19

ng, so sỏnh



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
- hũn ỏ l n trờn i
Hũn ỏ r i xu ng cnh mai
R ng cỏnh hoa mai g y

KIL
OBO
OKS
.CO
M

(Ng u nhiờn).

- Xin ng yờn trong chi u, ph i tỡnh chúng khụ

mau

Xin ng yờn trong chi u, treo tỡnh rờn chi c inh

khụng.

(Tỡnh xút xa v a).

D

i ngũi bỳt ti hoa c a ụng, ti ng Vi t quen m l , ti ng Vi t

c

nõng niu v m c cho nh ng b ỏo m i. S sỏng t o m i m trong ngụn t dó
khi n kho ca t c a ụng khụng b chỡm l n vo th gi i ngụn ng c a cỏc nh
th , nh c s khỏc. V i nh c Tr nh, ti ng Vi t b

c n m t nh cao m i: ngụn

t khụng dựng t m quan tr ng dựng c m th
....
Cú ng

ng nhõn th !

i ó t ng núi r ng, nh ng ca khỳc c a Tr nh Cụng S n n u tỏch

riờng ph n l i ra, ta s cú t p th dy ngút nghỡn trang. Nh n nh ny thi t ngh
c ng khụng cú gỡ l quỏ phi n di n. Sau nh ng phõn tớch, tỡm hi u c a chỳng
tụi, ch t th b ng l ng, m h trong xỏc ch c a Tr nh Cụng S n cú l ó dõn

c g i thnh tờn. Nh ng sỏng t o c a nh c s h Tr nh ch c ch n s cú m t

giỏ tr nh t nh i v i s phỏt tri n c a hỡnh th c th ca Vi t Nam.
2. Cỏi p c a h n th

Tỏc ph m v n h c sinh ra dự cú m t hỡnh th c hon m hay khụng thỡ
c ng ph i chuy n t i m t i u gỡ ú d n v i ng
g m ng sau cõu ch ú l n i dung, l t t
Cụng S n cỏt lờn,

i c.

i u m nh v n g i

ng. Ca t , õm nh c c a Tr nh

c ụng m c cho m t chi c ỏo hỡnh th c tuy t p c ng l

nh m lm tụn thờm v p tõm h n, chuy n t i h n th c a ụng.
Bi hỏt u tiờn c a Tr nh Cụng S n ó cú nh ng dũng nh c nh i:
Ng

i em th

ng m a ngõu

Hay khúc s u nhõn th
20

THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
(

t mi)

“N i s u nhân thê” đã đeo bám, ám nh tong m i b n tình ca c a Tr nh
Cơng S n su t c m t đ i vi t nh c. Tình u là c m giác đ u đ i, là n i đ u
ng v ng.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tiên mà Tr nh Cơng S n ng

Tình u. V i Tr nh, tình u đ

c th ng hoa đ v

t qua cái th

ng

tình, cái riêng t v k . Trong m t bài hát c a mình, ơng đã kh ng đ nh: “Cu c
s ng khơng th thi u tình u”.

giai đo n đ u, tình khúc Tr nh Cơng S n

mang nhi u nét tr tình, lãng m n. Ơng v ra bàu tr có cánh b

m, cánh v c,

màu mơi h ng ng c; m m t ti ng hát hân hoan nh ng c ch y trên tay ng
con gái, m i viên ch a tâm h n đá núi ngàn n m.
trái tim đ u mùa, ch u nh h
m n, tr tình tr

ó là

i

c v ng th ngây c a

ng c a các b c ti n b i thu c dòng ca khúc lãng

c 1945, th hi n m t góc c nh đa c m c a tâm h n ngh s .

Tr nh Cơng S n sâu s c, g p gh nh h n v i nh ng tình ca khơng có l i k t:
“Này em xin c ph ng

i

Này em xin c ph tơi
(...)

i đã quen v i nh ng ki p xa nhau”.

(Tình s u).

Tình u siêu thốt t

ng đã g c ngã, nh ng khơng ph i, khơng bi l y

than khóc khơ kh c mà v ch ra m t nét nhân b n sâu xa. Nh ng linh c m v đ
v , h y di t làm “nhói lên nh ng con âm tha thi t và tha thi t là v khí duy nh t
c a con ng

i đ kháng c h y di t” (Hồng H ng).

N u nh trong th Xn Di u ta b t g pcái quy n hòa đan k t c a xác th t
và tâm h n trong tình u thi đ n v i h n th Tr nh Cơng S n ta th y m t n i
đau dài mà tình u mang l i. Cái đau c a m t ki p ng

iđ

c m ra nhi u

ng ph i đ

c nh c đ n trên

ki p, n i thi t thói phìng ra khi tình u c p b n b m t m t.
Q h

ng:

i v i Tr nh Cơng S n, q h

hai ý ngh a. Ngh a h p, đó là n i nh c s l n lên, n i ni d

ng h n th ơng –

m nh đ t Hu . Trong t t c nh ng bài hát c a ơng khơng có m t bài nào vi t
riêng cho Hu , nh ng ng

i nghe ln th y Hu hi n di n trong m i bài ca mà

ơng đã vi t. M a Hu , nh ng con đ

ng trên đ t Hu , l ng mi u đ n đài, ti ng
21



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th di buụn trựng r t xa xụit t c ó theo nhau i vo ca khỳc c a ụng lm
thnh ch t Hu m c, lm thnh b u khụng khớ Hu
ngh a r ng, quờ h
ng khúi l a; h

ng v quờ h

c Vi t Nam ang chỡm

ng k du ca v tỡnh yờu thụi lang

KIL
OBO
OKS
.CO
M

trong au th

ng l t qu c, l t n

thang trờn nh ng n o

i xút xa nhỡn quờ h

ng ỏi tỡnh, ng

ng v , run r y

v i nh ng b t h nh m dõn t c ang t ng ngy ph i i m t. ..
H n th Tr nh Cụng S n ó h

ng t i au th

ng nỏt trong chi n

tranh khụng cú m t phỳt no h nh phỳc v i nh ng chi n cụng m ch cú hnh
nh c a nh ng xỏc ch t, hỡnh nh c a dõn t c b a y kh n cựng b i h
th m ó m ra d

i chõn dõn t c ny. L

ng tõm con ng

i ang trờn b phỏt

mói (L i d n cu n Kinh Vi t Nam).
ễng i tỡm quờ h

ng, ụm l y quờ h

ng t i t rỏch nỏt v i ni m hy

v ng, khao khỏt ch m t ngy ng d y, v c l i quỏ kh huy hong. Tr nh
Cụng S n khụng vi t v quờ h

ng thanh bỡnh, ụng h

ng n quờn h

ng c a

nh ng ngy s p t i, khi ba thnh ph n m tay nhau, ba dũng sụng gúp h i trựng
d

ng.

mong ú khụng ph i c a m t ng

i m l c a c m t dõn t c b chia

c t. Tr nh Cụng S n ó núi lờn t t c nh ng i u ú cho anh em c a ụng, cho t t
c nh ng ng

i yờu hũa bỡnh, h nh phỳc.

Sau n m 1875, khi t n
l n l
d

t i th c t nụng tr

c th ng nh t, hũa bỡnh l p l i, Tr nh Cụng S n

ng cựng anh em thanh niờn xung phong, nh ng

ng nh h n th c a ụng v n ch a ng tõm tr ng lo õu c a con ng

c m nhỡn ra th gi i hi n i(Hong Ph Ng c T
bỡnh, nh ng ni m thao th c v m t mỏt n i quờ h
th Tr nh Cụng S n. Bi Huy n tho i m
ng

i m yờu n

ng). Quờ h

i nh y

ng ó thanh

ng v n khụng d t trong h n

c ụng sỏng tỏc 1980 ng i ca

c n ng nn, h t lũng vỡ n con chi n s , ch u ng bao au

kh nh ng cu i cựng c ng chỡm d

i gian nan. ễng vi t v nh ng ng

i ó

t ng s ng, chi n u, nh ng l i khỏi quỏt lờn thnh huy n tho i b i hỡnh nh
M gian nan ó g n v i quờn h

Thõn ph n: Cú nhi u ng

ng au th

ng trong cừi lũng ụng.

i cho r ng Tr nh Cụng S n ch u nh h

sõu s c c a tri t h c hi n sinh khi vi t v thõn ph n con ng
22

ng r t

i v i nh ng ỏm nh

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
khôn nguôi c a cái ch t.
1975, “ nh h

i u đó cóa l không sai, b i trong nh ng n m 1954-

ng c a tri t h c Tây ph

ng hi n đ i đ n v i v n h c mi n Nam

là có th t. Khá rõ nét trong l i s ng và trong tác ph m, nh t là nh h

ng c a

KIL
OBO
OKS
.CO
M

ch ngh a hi n sinh” (Nguy n Kh c Ho ch). Tuy nhiên, đ i v i Tr nh Công S n
n i ám nh v cái ch t còn b t ngu n t s ra đi c a ng
h ng đêm tôi th

i cha: “Trong gi c ng

ng nhìn th y cái ch t c a ba tôi. N i ám nh y ch c ch n

không b t ngu n t l p tro b i dày c a vô th c làm nên t nh ng cái ch t c a t
tiên mà có l t nh ng n m tù t i tra t n ch t đi s ng l i c a ba tôi trong kháng
chi n ch ng Pháp. Rõ ràng cái ch t y đ

c báo đ ng qua m t tâm h n quá

nh y c m c a tu i th ”. Ba tôi m t đi khi tôi 15 tu i. R t nhi u bài hát đ u đ i
c a tôi đã ph ng ph t cái không khí v ng l ng c a s m t mát. Cành v sau, lúc
ti n d n v tu i tr

ng thành, gi a nh ng b c xúc c a cu c s ng, gi a nh ng

tháng ngày bu n vui, n i ám nh y đã tr thành lúc nào không hay ng n ngu n
c a n i lo âu th

v i m t cái ch t d

ng tr c v s v ng bóng con ng
ng nh đ

c bào tr

i...”. S ra đi c a ng

i cha

c đã s m in vào tâm h n Tr nh n i ám

nh b t to i v cái ch t, gi a vùng tr i tang th

ng c a chi n tranh, n i ám nh

y l i càng m nh m h n...

B i v y, trong h n th Tr nh Công S n, thân ph n là s gi ng xé v
lên gi a nh ng đi u t

n

ng nh đ i l p: quá kh và hi n t i, tuy t v ng và t tái

t o ni m tin, c m giác không tìm th y mình gi a dòng đ i và l ng nghe m i va
đ p, tìm cái tôi n khu t trong ch n “đô th tan nát c a h n mình”.
3. i u còn l i sau cùng
Có ng

i ví th -nh c Tr nh Công S n nh m t dòng sông mênh mông,

dào d t và ch y xi t v i ba ngu n m ch - h

ng v tình yêu, quê h

ng, thân

ph n. Nh ng b i là dòng sông nên dù góp l i t bao nhiêu m ch ngu n thì c ng
hòa làm m t, đ u có chung h

ng ch y v bi n c và đ u b t ngu n sâu xa t

lòng đ t, n i b t ngu n c a m i dòng sông. Lòng đ t đó, v i h n th Tr nh

Công S n chính là tình yêu th

ng. Và đi u còn l i sau cùng c a Tr nh Công

S n v i cu c đ i này khi m i l i hoa m đã m t đi c ng chính là tình yêu
th

ng.
23



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
C- K T LU N
Sinh th i, Tr nh Công S n tâm s : “Tôi ch là m t tên hát rong đi qua

KIL
OBO
OKS
.CO
M

mi n đ t này đ hát lên nh ng tình c m c a mình v nh ng gi c m đ i h

o”.

Ngh thu t c a Tr nh Công S n không mon men m t th tình c m bán mua,
không dung d

ng nh ng x u xa tr n t c; ch th thôi có l nó đã đ s c lay

đ ng trái tim con ng

i, đ s c làm nên m t nét riêng cho âm nh c c a ông. ó

c ng chính là quà t ng đ p nh t c a cu c s ng đ n v i trái tim m i con ng
Vi t Nam.

24

i



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
M TS

HÌNH NH VÀ B C H A V C

NH C S

KIL
OBO
OKS
.CO
M

TR NH CÔNG S N

25