Quá trình du nhập, phát triển và ảnh hưởng của đạo tin lành

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
PH N M

1. Lí DO CH N

U

TI.

OBO
OK S
.CO
M

a bn khu v c mi n nỳi phớa B c l n i cú nhi u dõn t c c trỳ. N i
õy khụng ch cú v trớ quan tr ng v kinh t , chớnh tr , an ninh v qu c phũng
m g n õy cũn l m t trong nh ng a bn ph c t p v tụn giỏo. Bờn c nh m t
s tụn giỏo, tớn ng ng truy n th ng c a cỏc dõn t c cũn cú cỏc tụn giỏo ngo i
lai

c du nh p vo v i nh ng lý do v hon c nh l ch s r t khỏc nhau. Cụng

giỏo v Tin lnh l hai tụn giỏo ó

c du nh p vo m t s t nh

phớa B c t

lõu, tuy khụng phỏt tri n m nh nh ng ó bỏm r
m t s dõn t c ớt ng i (nh t

l Cụng giỏo). T sau n m 1954 v nh t l sau n m 1975 v i nhi u lý do khỏc
nhau, cỏc tụn giỏo ny l i cú s suy gi m. Nh ng n m g n õy, trờn a bn ny
l i cú s phỏt tri n c a o Tin lnh khụng bỡnh th

ng do nh ng ho t ng

truy n o trỏi phộp, s phỏt tri n o trỏi phộp t p trung ch y u vo ng bo
dõn t c Hmụng v cú s lan r ng vo m t s dõn t c khỏc nh dõn t c Dao, dõn
t c Thỏi.

õy l v n r t ỏng

c quan tõm b i s du nh p v phỏt tri n c a

o Tin lnh trong vựng ng bo dõn t c Hmụng v m t s t nh mi n nỳi phớa
B c n c ta. Do v y, tụi ó ch n ti S du nh p v nh h ng c a o Tin
lnh trong ng bo dõn t c Hmụng m t s t nh mi n nỳi phớa B c n c ta
hi n nay nghiờn c u.

2. M C TIấU NGHIấN C U C A

TI.

- Trờn c s nghiờn c u du nh p v phỏt tri n c a o Tin lnh trong ng
bo dõn t c Hmụng m t s t nh mi n nỳi phớa B c, t ú rỳt ra
nguyờn nhõn c a tỡnh hỡnh ú.

c nh ng

KIL

- Ch ra nh ng tỏc ng nh h ng c a o Tin lnh i v i cỏc m t trong
i s ng xó h i c a ng bo dõn t c Hmụng, n i cú o Tin lnh ho t ng.
- T ú a ra m t s ki n ngh trong vi c gi i quy t nh m gúp ph n h n
ch n m c th p nh t tỡnh hỡnh phỏt tri n o Tin lnh hi n nay trong ng bo
dõn t c Hmụng

m t s t nh mi n nỳi phớa B c n

3. PH M VI V PH

c ta.

NG PHP NGHIấN C U.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
- Ph m vi nghiờn c u c a ti l m t s t nh mi n nỳi phớa B c, trong ú
t p trung ch y u vo cỏc t nh H Giang, Lo Cai, Lai Chõu, l nh ng t nh cú
ng bo dõn t c Hmụng theo o Tin lnh.
ng phỏp m chỳng tụi s d ng tr

c h t l ph

KIL
OBO
OKS
.CO
M

- Ph

bi n ch ng, duy v t l ch s , lụgớc v m t s ph

ng phỏp duy v t

ng phỏp nh phõn tớch, t ng

h p, th ng kờ, so sỏnh

4. í NGH A C A

TI.

- ỏnh giỏ m t cỏch t ng i h th ng, ton di n tỡnh hỡnh phỏt tri n o
Tin lnh trong ng bo dõn t c Hmụng trờn a bn m t s t nh mi n nỳi phớa
B cn

c ta trong m t s n m g n õy.

- Qua phõn tớch tỡnh hỡnh phỏt tri n c a o Tin lnh ch ra nh ng nguyờn
nhõn nh h

ng tỏc ng c a nú i v i cỏc m t trong i s ng xó h i, giỳp cho

ta hi u thờm v m t s v n tụn giỏo.
5. B C C C A

TI.

Ngoi ph n m u, k t lu n, th m c tham kh o, niờn lu n
by qua hai ch
Ch

c trỡnh

ng:

ng 1: M t s v n chung v o Tin lnh.

Ch ng 2: Quỏ trỡnh du nh p, phỏt tri n v nh h ng c a o Tin lnh
trong ng bo dõn t c Hmụng mi n nỳi phớa B c n c ta trong giai o n
hi n nay.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
PH N N I DUNG
CH

NG 1: M T S V N

CHUNG V

O TIN LÀNH

KIL
OBO
OKS

.CO
M

1.1. S ra đ i c a đ o Tin lành.

“Tin lành” trong ti ng Vi t là khái ni m dùng đ ch m t tôn giáo c i
cách ch ng l i Giáo h i công giáo La Mã. Tin lành ch ch
thánh m i là chu n m c, c i ngu n đ c tin. Trong đó ph n Tân

ng ch có Kinh
c có b n sách

Phúc âm “Tin lành – Evangelical) k v cu c đ i c a chúa Jesus. Các giáo s c a
h i C đ c và truy n giáo (CMA) khi đ n Vi t Nam ti ng Vi t còn ch a trôi
ch y, ch m i d ch đ

c 01 sách duy nh t c a Kinh thánh “Tin lành theo Thành

Gioan” đ truy n đ o. Do v y, gi i ch c pháp

đây g i h là “La Mission

Evangelique”, t đó các phòng gi ng tr s , truy n giáo đ u ph i theo b ng ch
“La Mission Evangelique” ho c “Eglise Evangelique” đ xin ho t đ ng, các tín
đ ng

i Vi t đã d ch ra là: “H i Thánh Tin Lành” [19.20].
a) Ti n đ xã h i c a đ o Tin lành:

Vào th k th XV, XVI là th i k đang lên c a giai c p t s n, trong xã

h i di n ra tr n quy t chi n c a giai c p t s n Châu Âu, đ u tranh ch ng l i
giai c p phong ki n đ

ng th i. Giai c p t s n lúc này là giai c p tiêu bi u, tiên

ti n c a th i đ i đã giành đ

c nh ng th ng l i đ u tiên trong cu c đ u tranh

ch ng giai c p phong ki n đã tr lên l i th i, l c h u và ch d a t t

ng c a nó

là Công giáo.
phù h p v i s l n m nh và phát tri n ngày càng m nh m c a
mình, giai c p t s n mu n có riêng m t h t t ng, m t tôn giáo cho giai c p
mình. H t t

ng đó, tôn giáo đó ph i đáp ng đ

c nh ng yêu c u c a th i

đ i, c a giai c p. Tôn giáo mà giai c p t s n s xây d ng ph i là m t tôn giáo
đ n gi n, đ ph c t p, m m d o, đ t n kém h n so v i th tôn giáo mà h đã
k ch li t phê phán c n ph i lo i b thay th ; tôn giáo đó chính là đ o Công giáo.
Theo h , đó là m t tôn giáo r

m rà, c ng nh c, ph c t p, r t t n kém c v m t

th i gian và ti n c a, nó không phù h p v i th i đ i công nghi p. M t khác giai

c p t s n r t đ cao s t do cá nhân

b) Ngu n g c nh n th c và tâm lý c a s ra đ i đ o Tin lành:
ó là s lúng túng, b t c c a Th n h c kinh vi n th i Trung c . S
kh ng ho ng v vai trò nh h

ng, uy tín c a Giáo h i Công giáo và quy n l c



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
c a Giáo hồng. Th i Giáo hồng Leon X, hàng giáo ph m xa hoa, tr n t c, l i
d ng danh Thánh nh m m c đích kinh t , đi n hình là: Vào n m 1511, v i s ra
đ i c a s c l nh “Ban n xố t i” do Giáo hồng Leon X quy t đ nh cho nh ng
ai dâng ti n cho Giáo h i v i vi c mua, bán bùa xố t i, v i l i truy n ai mua s
c xố m i t i l i, dù là đã ph m t i, đang ph m t i thì s đ

KIL
OBO
OKS
.CO
M

đ

c xố t i, khi

ch t s đ c lên thiên đàng. Trong khi đó đơng đ o c n c Châu Âu, đ c bi t
là
c đ i s ng c a nhân dân đang trong c nh l m than, c c c; do v y h r t

ốn gi n, c m ph n tr

c hành đ ng c a Giáo h i La mã, đã gây ra s ph n ng

mãnh li t đ i v i đơng đ o nh ng tín đ giáo s ng

i

c, n i đ

c m nh danh

là con bò s a c a Giáo hồng [12.120]. Chính n i đây đã d y lên phong trào tơn
giáo làm ti n đ cho s ra đ i c a đ o Tin lành.
c) S xu t hi n c a đ o Tin lành còn k đ n vai trò c a m t s cá nhân
trong phong trào c i cách tơn giáo c a t ng l p t s n ch ng l i ch đ phong
ki n đã l i th i ln tìm m i cách kìm hãm s phát tri n c a ch ngh a t b n.
Phong trào c i cách tơn giáo đ u tiên di n ra

c g n v i tên tu i c a Mac-

tanh Lui-th (Martin Luther) (13-1546). Ơng là ng i n i ti ng và đ i di n cho
phong trào c i cách tơn giáo
c lúc b y gi . Ngày 30/11/1517 đ c coi là
ngày m đ u cho phong trào c i cách c a Luther, b ng vi c ơng cơng b b n:
“95 lu n đ ”. Ơng th ng th n nhìn vào s đ i b i c a giáo h i Roma, nh ng t
n n tham nh ng nh mua bán phi u chu c t i, l i d ng danh Thánh đ bóc l t
dân chúng, lên án Giáo hồng và giáo quy n Roma. Ơng tun b ch cơng nh n
ch có Chúa và Kinh thánh, bác b quy n l c c a tồ thành và c ng đ ng. u
n m 1520 Luther liên t c vi t bài cơng khai đ xu t t t

ng Giáo hồng khơng

có quy n can thi p vào chính quy n th t c. Trong b c th cơng khai g i q
t c C đ c tơn giáo n c
c v v n đ c i cách ch đ đ c quy n c a xã h i,
ơng vi t: “Giáo h i La mã là b n gi c l n, là k c p c ng b o l n trong dân
gian nh ng l i chun lên án c giáo h i th n thánh và thành Phi-e-z ”. Giáo
hồng Leon X đã khai tr Luther ra kh i Giáo h i.

c s giúp đ và ng h

c a m t s th dân và ch h u n c
c, Luther đã ph n đ i m t cách quy t li t.
Ơng đã đ t cháy s c l nh c a Giáo hồng tr c m t qu n chúng, cơng khai
ch ng l i v i Giáo đình. Nh v y, cu c c i cách c a Luther đã ch ng l i Giáo
hồng và t ng n , đ a ra h c thuy t v s thánh thi n, bình đ ng c a m i tín đ ,
có th tr c ti p v i chúa tr i mà khơng c n t ng l p trung gian. Nh ng lu n
đi m đó đã ph n ánh nh ng đòi h i c a các cá nhân, c a giai c p t s n lúc b y



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
gi . Tuy nhiên, nh ng t ng l p d i c a xã h i đã khơng tho mãn s c i cách
này c a Luther, h đã đi xa h n, tri t đ h n.
i di n cho xu h ng này là
Thomas Muntzer (1940-1525), đ i bi u c a phái nơng dân nghèo cách m ng.
Ơng là ng

i có t t

ng ti n b v a ch ng th n quy n, v a ch ng th quy n.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Lúc đ u ơng nhi t li t ng h cu c c i cách c a Luther, hoan nghênh “95 lu n
đ ”, nh ng khi Luther ph n b i thì ơng kiên quy t ch ng l i t t ng ơn hồ,
tho hi p, tách kh i t t ng c i l ng t s n và tr c ti p v n đ ng cách m ng.
Ơng cơng kích t t c nh ng quan đi m c b n và tồn b tri t h c t t
Luther v th n h c c đ c giáo. Ơng cho r ng: “Khơng có thiên đ

ng c a
ng c ng

ch ng có đ a ng c đ đ y đo con ng i, khơng có qu th n mà ch ng qua là
d c v ng sâu sa c a con ng i” [10.132]. Ơng kêu g i nh ng nơng dân
c
đ ng lên kh i ngh a xây d ng xã h i m i khơng có giai c p, khơng có t h u,
khơng có ch đ riêng, khơng có chính quy n đ i l p v i nhân dân xã h i đó là:
“Thiên đ ng c a tr n gian, v ng qu c c a th n thánh” [10.123]. Quan đi m
đó đã tr thành quan đi m xã h i khơng t ng, chính quan đi m này đã làm cho
giai c p phong ki n và giáo s ch ng l i m nh m .

C ng trong n a đ u th k XVI, phong trào c i cách tơn giáo đã phát tri n
ra các qu c gia khác bên ngồi n

c

c, nh

Áo,

các n

c B c Âu, Ba

Lan, Hungari… C ng trong th i gian này, t i Th y S và sau đó là Hà Lan, Anh
đã xu t hi n nh ng trung tâm m i c a phong trào c i cách t i Th y S . Phong
trào này t p trung Duyrich và Gi nev . thành ph Duyrich xu t hi n Ubric
Zwingli (1484-1531) đã lãnh đ o vùng ơng b c Th y S ti n hành c i cách
Ubric Zwingli ch u nh h
t t

ng c a m t s ng

ng r t l n c a ch ngh a nhân v n, r t ng h đ i v i

i nh : Wicliffe và Huss… Tháng 1 n m 1523 đã đ ra

“67 đi u lu n c ng” nh n m nh quy n uy t i cao c a Kinh thánh, ch tr ng
c u v t ch c n d a vào ni m tin, m c a tr ng h c, đ n gi n hố nghi th c
truy n bá… N m 1517 ơng ph n ng m nh m vi c chu c t i nh hành h

ng

đ n thánh Phi-e-z và Phao lơ, ơng ph nh n tồ thánh La mã, ph nh n t ng

l p trung gian gi a chúa tr i và con chiên c a linh m c, ơng nói: “Duy ch có
m t mình chúa Jesus là x ng đáng cho ta tơn vinh, th kính, y v y mà ph m
tr t La mã ch tr

ng r ng mình là tr ng tài gi a

ng Christ v i dân ngài và có

quy n rao gi ng cho giáo thuy t” [12.107]. Ơng khơng ch p nh n l phong ch c
và l r a t i, ch ng ch đ đ c thân c a Giáo s , s cai tr đ c đốn, hà kh c c a
Giáo h i mà c ng ch tr

ng thành l p Giáo h i r ti n, đ ng c p ph c t p,



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
khơng có tu vi n, khơng chi m nhi u tài s n c a tín đ , khơng có nh ng l nghi
phơ tr ng lãng phí. Nh v y, t t ng c a Ubric Zwingli ti n b và tri t đ
h nt t

ng c a Luther. Ơng bác b hai l mà Luther v n còn gi l i là l r a

t i và l ti c thánh, vì v y ơng ph n đ i quan đi m cho r ng: “ n bánh mì u ng
u nho s bi n thành máu th t c a Chúa”. Sau khi Ubric Zwingli qua đ i,

KIL
OBO
OKS
.CO

M

r

Gi lev tr thành trung tâm m i c a phong trào c i cách tơn giáo Th y S .
Gi lev g n li n v i tên tu i c a Jean Calvin (1509-1564), ơng theo h c th n
h c

Pháp n m 1528, do ng h c a phong trào c i cách c a Luther ơng b tr c

xu t kh i Pháp sang s ng

Th y S . T t

ng chính c a Calvinlà thuy t v “s

ti n đ nh tuy t đ i”. Khác v i Kuther, ơng cho r ng s ph n c a con ng i là do
chúa tr i quy t đ nh, s ph n đó khơng tu thu c vào m i ng i, m i c g ng
c a m i ng
đ

i hay s giúp đ c a Giáo h i c ng khơng th thay th đ

c s c u v t “ng

c.

i theo đ o khơng th dùng nh ng hành đ ng b ngồi mà

ph i có m t đ c tin, ph i t n tu khơng ph i vì vi c đ o mà vì vi c đ i” [18/58].

S d nh v y là vì, khi sáng t o ra th gi i chúa tr i đã chia lồi ng i ra thành
2 lo i: “Dân c u v t và dân ch n l c”. “Dân c u v t” ph i ch u kh c c và b
đ y i

ho ng c. Chúa ch n ai, v t ai con ng

i khơng th bi t đ

c nh ng

m i ng i có th nhìn vào hồn c nh c a mình đ bi t mình thu c lo i nào. Còn
“Dân ch n l c” đ c s ng sung s ng, khi ch t đ c lên thiên đàng. Nh v y,
v m t tơn giáo thì thuy t “ti n đ nh tuy t đ i” c a Calvin đã ph nh n vai trò
c a t ng l p giáo s và tác d ng c a các nghi l bái phi n ph c c a đ o Thiên
chúa giáo. V m t xã h i h c, thuy t đó đã che đ y đ

c b n ch t bóc l t, l a

l c c a k giàu có, che gi u ngun nhân th c s c a s nghèo kh , đ ng th i
nó c ng là đ ng l c thơi thúc con ng i t p trung tinh th n ngh l c nh m đ t
l y cu c s ng giàu sang. Ơng ch tr

ng đ n gi n hố các nghi th c tơn giáo,

gi m b t các ngày l , các trò tiêu khi n nh m ti t ki m th i gian và ti n c a.
Nh v y, quan đi m c a ơng r t phù h p v i giai c p t s n trong q trình tích
l y t b n. Chính vì v y, Ph. ngghen nói: “C i cách c a Calvin đã đáp ng nhu
c u c a giai c p t s n tiên ti n h i đó” [24.161.163]. Ơng ch tr

ng t ch c

Giáo h i theo ngun t c dân ch , khơng l thu c vào Giáo hồng nh Giáo h i
cơng giáo, c ng khơng l

thu c vào v

ng cơng nh

Giáo h i Luther.

Ph. ngghen cho r ng: “Ch đ giáo h i h c thuy t c a Calvin đã ch ng l i giáo
h i Roma và ch ng l i s đòi h i trong cu c c i cách c a qu n chúng nhân dân.
Qua quan đi m c a Calvin t ra đáp ng đ

c u c u c a giai c p t s n đang

lên. Nh n đ nh v ý ngh a và tính ch t c a Calvin, Ph. ngghen nh n xét:



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
“Calvin đã đ lên hàng đ u tính ch t t s n c a cu c c i cách và làm cho nhà th
có m t v m t c ng hồ và dân ch ” [25.650].

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Bên c nh cu c c i cách Th y S thì Anh phong trào c i cách c ng
đang đ c phát tri n. Cu c c i cách b t đ u Anh tun b xố b giáo quy n
Roma đ i v i giáo h i Anh, ban hành lu t “Quy n t i th

ng” đ a vua Herry

VIII lên đ ng đ u giáo h i Anh, có quy n bính nh Giáo hồng thâu tóm c th
quy n và th n quy n. Sau đó vua Herry VIII cho đóng t t c nhà th và t t c tài
s n cho chung vào qu nhà vua. Sau khi v a Herry VIII qua đ i, n hồng Mary
lên ngơi, đ a giáo h i Anh tr l i đ u ph Giáo hồng Anh và Giáo h i Roma.
T n m 1547 đ n 1603, d
cách tơn giáo

i th i tr vì c a Elizabeth và Edward, phong trào c i

Anh m i có đi u ki n phát tri n. Cu c c i cách tơn giáo

Anh

v giáo thuy t ch y u d a vào quan đi m th n h c c a Calvin, còn v cách th c
hành đ o theo nghi l Cơng giáo và t ch c Anh giáo thành l p giáo h i ri ng,
duy trì c c u t ch c và hàng giáo ph m theo đ o Cơng giáo.
Phong trào c i cách tơn giáo lan r ng sang nhi u qu c gia khác nh :
Pháp,

an M ch, Nauy, Scotland, Ti p Kh c, Ba Lan…

n cu i th k th

Châu Âu đã xu t hi n m t tơn giáo m i g i là đ o Tin lành, đ o này đ

XVI

c

tách ra t đ o Cơng giáo.

1.2. Nh ng đ c đi m chung c a đ o Tin lành:
o Tin lành đ

c tách ra đ o Cơng giáo “cu i th k XVI” vì v y gi a

hai tơn giáo này có nh ng đi m t
Th nh t:

ng đ ng và tách bi t.

o Cơng giáo cho r ng b t k tín đ nào c ng đ

cc uv t

thơng qua khâu trung gian là Giáo h i. Giáo h i và các ch c s c là nh ng ng
thay m t Chúa, đ i di n cho Ch

d

i

i tr n gian th c hi n quy n thiêng liêng

trong vi c phán xét m i vi c… V i đ o Tin lành thì ch tr ng v v c u v t có
đi m khác. Theo giáo h i Luther, con ng i ch đ c c u chu c nh đ c tin và
tình th

ng c a Chúa. M i tín đ t tìm cho mình m t con đ

Chúa, giáo s , các ch c s c ch đóng vai trò là ng

ih

ng đi đ n v i

ng d n, ch đ

ng cho

q trình đó mà thơi.
Th hai:

i v i đ o Cơng giáo coi n n t ng đ c tin là kinh thánh và tồn

b các s c ch , s c l nh c a Giáo hồng và Cơng đ ng. V i đ o Tin lành ch
cơng nh n kinh thánh là n n t ng duy nhât c a đ c tin. Trong kinh thánh g m
kinh C u

c và kinh Tân

c; riêng kinh C u

c ch cơng nh n 39 cu n trong

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
o Tin lành cho r ng m i tín đ đ u t đ c và hi u theo cách riêng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

s 46 cu n.
c a mình.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Th ba: V cỏc bớ tớch thỡ o Cụng giỏo cụng nh n b y bớ tớch:
1. Bớ tớch Thỏnh t y (r a t i). Dựng n

c Thỏnh r a s ch t i t tụng

truy n tr thnh Kitụ h u.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

2. Bi tớch Thờm s c.

3. Bi tớch Gi i t i. C n cho nh ng ng

i c n sỏm h i t i l i ho c quy t

tõm s a ch a t i l i c a mỡnh.

4. Bớ tớch Thỏnh th (l Misa).
tớch. Linh m c ban bỏnh, r

u ó

õy l bớ tớch quan tr ng nh t trong cỏc bớ

c thỏnh hoỏ.

5. Bi tớch X c d u thỏnh.

6. Bi tớch Truy n ch c thỏnh.
7. Bi tớch Hụn ph i.

i v i o Tin lnh, giỏo h i Luther ch cụng nh n cú hai bi tớch ú l bi
tớch R a t i v bi tớch Thỏnh th (hay l l ti c thỏnh). Jean Calvin l i ch cụng
nh n cú m t bi tớch, ú l bi tớch R a t i. Quan i m c a ụng cho r ng phộp
thỏnh th c ng

c c hnh nh h , ú ch l k ni m v cỏi ch t, vỡ s c u

chu c c a Thiờn chỳa cho con ng i m thụi. V b Maria, ụng cho r ng: B
khụng ph i l m c a Thiờn chỳa v ch ng trinh khi sinh Thiờn chỳa. Th m
chớ m t s giỏo phỏi cũn cho r ng, sau khi sinh chỳa Jesus b cũn sinh cho ụng
Juise m t s ng

i con khỏc m t cỏch bỡnh th

ng.

o Tin lnh tin cú thiờn s ,

cỏc thỏnh tụng , thỏnh t o v cỏc thỏnh khỏc nh ng khụng sựng bỏi v th
l i.
o Tin lnh khụng th tranh nh, hỡnh t ng v cỏc di v t, th m chớ cỏc
b c tranh phự iờu trang trớ trờn t ng c ng b g t b , khụng tụn sựng v th c
hi n hnh h

ng n cỏc thỏnh a, b c Gie-ru-xa-lem nỳi Xi-nai.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
CH

NG II: QUÁ TRÌNH DU NH P VÀ PHÁT TRI N C A

TRONG

NG BÀO DÂN T C H’MÔNG

MI N NÚI PHÍA B C N

c ta.

C TA

m t s t nh mi n núi phía B c

KIL
OBO
OKS
.CO
M

2.1. Quá trình phát tri n đ o Tin lành
n

O TIN LÀNH

Cho đ n nay m i hi n t ng tôn giáo đ c truy n vào đ ng bào dân t c
thi u s
m t s t nh mi n núi phía B c n c ta là đ o Tin lành hay đ o Vàng
ch có nhi u ý ki n khác nhau.

Khi đ o Tin lành m i vào vùng đ ng bào dân t c H’mông thì tôn giáo này
đ

c g i v i tên “Vàng ch ”, vì nó g n bó m t thi t v i tín ng

ng truy n th ng

c a đ ng bào. Nh ng càng v sau thì n i dung c a Tin lành càng bi u hi n rõ r t
v đ it

ng tôn th , kinh thánh, nghi l c a đ o Tin lành…

i u đó có ngh a

là, v b n ch t “Vàng ch ” chính là Tin lành. Vì v y, trong niên lu n này chúng
tôi m nh d n g i là đ o Tin lành, đúng nh quan đi m c a

ng ta v v n đ

này trong k ho ch 184B (1999), thông báo 255/TW (1999) t ng k t ngh quy t
24 s 01BC/BCD c a B Chính tr v s phân chia các giai đo n phát tri n c a
đ o Tin lành trong đ ng bào H’mông m t s t nh phía B c n c ta hi n nay
v n còn có nh ng quan đi m khác nhau. Chúng tôi nh t trí v i quan đi m chia
quá trình phát tri n c a đ o Tin lành làm ba giai đo n ch y u sau:
a) Giai đo n th nh t (t 1986 đ n 1987):

ây là th i k sâm nh p c a đ o Vàng ch vào đ ng bào H’mông.
N m 1987, đ o Vàng ch b t đ u sâm nh p vào huy n Sông Mã - t nh
S n La. Quá trình sâm nh p đ o Vàng ch
đây b t đ u t ho t đ ng c a Thào
B H . N m 1986, gia đình H có con m ch a mãi không kh i, sau khi nghe
đài Manila (hay đài FEBC, phát t Philipin) và l i tuyên truy n c a nh ng
ng

i đi buôn t Yên Bái đ n, lên H đã cùng hai ng

i H’mông

đây sang

nhà th Tr m T u (Yên Bái), g p Sùng Bla Gi ng đ h c “Cách cúng m i”.
Gi ng đã d y h hát thánh ca, đ c kinh thánh b ng ch H’mông Latinh, các nghi
l hành đ o và cung c p m t s tranh nh chúa Jesus… Sau khi tr v 15 ngày,
H b bàn th t tiên, treo nh chúa và đ c kinh theo h
Tháng 5/1986, H đã v n đ ng tr

ng d n c a nhà th .

ng b n đ ng ý cho truy n đ o trong dân b n

và đã có 8/17 h trong b n tin theo, cu i 1986 lên đ n 16/17 h và b t đ u lan ra



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
cỏc b n Hmụng trong ton xó. T S n La, o Vng ch phỏt tri n sang cỏc xó
c a huy n i n Biờn Lai Chõu. cỏc xó ny cú 183 h theo Vng ch . Nh ng
k c m u n truy n o l H ng Chự Bỏ v H ng A Dy

xó Phỡ Nh . Chỳng

l i d ng trỡnh dõn trớ th p, phong t c t p quỏn l c h u, i s ng kinh t khú

KIL
OBO
OKS

.CO
M

kh n c a ng bo tuyờn truy n l a b p, ộp bu c nhõn dõn tin theo Vng ch .
Quỏ trỡnh phỏt tri n o Tin lnh
m t s ph n t c m u

a ph

H Giang b t u t ho t ng c a

ng. Chỳng ó t t p m t b ph n qu n chỳng

nhõn dõn nghe i Manila phỏt b ng ti ng Hmụng kớch ng ng bo theo
o, ng th i nh ng tờn c m u nh Ma Seo Ch o, Trỏng A Vng, Ma Seo
B y, Ging A, chỳng ó tr c ti p n nh th x Tuyờn Quang, Yờn Bỏi, Lo
Cai v t ng h i thỏnh Tin lnh mi n b c h c h i v cỏch th c truy n o.
Quỏ trỡnh truy n o
-L cl

giai o n ny n i lờn m t s c i m sau:

ng truy n o l i d ng s h n ch v nh n th c, s mờ tớn c a

ng bo truy n o. H b a t ra nh ng cõu chuy n hoang ng, thụng
qua truy n mi ng gõy tõm lý hoang mang, lo s ng bo t p h p qu n chỳng
phỏt tri n tớn . N i dung truy n o

giai o n ny xung quanh ngu n tin:

n n m 2000 trỏi t s n tung, tr i s s p v m i ng

i s ch t. Lỳc ú n u

ai theo Vng ch thỡ s c c u s ng. Chỳng cũn núi: Khi no vua s p ra t t c
khụng ai c ra kh i nh, ph i chu n b mang qu n ỏo tr ng ra ún vua. Lỳc ú
tr i s t i ba ngy ba ờm, sau ú xu t hi n b y con r ng phun n
v c huy n Xỡ H .

ú l lỳc Vng ch ún ng

c xu ng khu

i Hmụng lờn tr i. Chỳng tung

tin hỳ do , n m 2000 s cú n n h ng thu , ai theo o s

c Chỳa c u v t.

N i dung nh v y th t s l hoang ng, mờ tớn, xong do ng bo Hmụng
v n dõn trớ th p, nhi u phong t c l c h u, n ng u úc, mờ tớn v i s ng cú
nhi u khú kh n nờn h ó tin theo.

- Vi c truy n o ch y u thụng qua ph

ng th c truy n mi ng, v a bớ

m t, v a cụng khai, truy n o thụng qua i FEBC. Nh ng ng
Tin lnh

i truy n o

giai o n ny v a bớ m t cho b con, gi kớn i v i cỏn b , nh t l

cỏn b xó, huy n. Chỳng truy n o cụng khai th
1-2 gi sỏng.
Th o n truy n o l: M t s ng

ng vo ban ờm, t 9 gi n

i c m u t ch c nghe ch

ng trỡnh

phỏt thanh c a i FEBC r i ghi õm, sau ú i t i cỏc b n m cho nhi u ng

i



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nghe, k t h p v i truy n mi ng, tung tin l a b p e do lm cho nhõn dõn n a
nghi, n a ng nờn nờn nhi u ng i do s nghe theo.
b) Giai o n th hai (T 1988 n 1991):
r ng ra

KIL
OBO
OKS
.CO

M

c i m chớnh c a giai o n ny l s phỏt tri n c a o Tin lnh lan
h u h t cỏc t nh mi n nỳi phớa B c, ng th i x y ra tỡnh tr ng ng

bo kh ng ho ng ni m tin v tỡm n nh th Cụng giỏo.
N m 1988, o Vng ch ti p t c

c truy n vo hai xó

ng T v

M ng Thớn c a huy n Tu n Giỏo Lai Chõu. Ti p ú n m 1989, o ny phỏt
tri n r t nhanh, cựng m t lỳc vo 3 huy n Sỡn H , M ng Tố v Phong Th . Ch
trong vũng 3 tu n l c a thỏng 10/1989,
v 533 h theo Vng ch .
M

huy n Sỡn H ó cú 11 xó v i 29 b n

n 1990, o Vng ch

phỏt tri n sang huy n

ng Lay. Ch sau vi n m truy n o, n cu i 1990, ton t nh Lai Chõu cú

1.159 h

75 b n c a 332 xó thu c 6/7 huy n theo Vng ch .

o Tin lnh

Lai Chõu cú chi u h

ng suy gi m.

n 1991-1992

n th i i m ny ch cú 3

huy n, 3 xó, 5 b n, 143 h theo Vng ch .
Trong giai o n ny

Lo Cai n i lờn s vi c cỳng ún Vng ch trong

ng bo dõn t c Hmụng.

u tiờn hi n t

ng ny di n ra

3 huy n l B o

Yờn, B c H, B o Th ng sau ú phỏt tri n ra cỏc huy n V n Bn, Sa Pa, Bỏt Sỏt
v Than Uyờn. Theo bỏo cỏo c a Ban Tuyờn giỏo vo dõn t c t nh Lo Cai, n
thỏng 6/1998 cú 14.034 ng

i Hmụng v 165 ng

i Dao theo Tin lnh.

Lỳc u ng i Hmụng c nghe tuyờn truy n Vng ch qua i FEBC
v sau ú c m t s ng i Hmụng t H Giang n tuyờn truy n, trong s ú
cú Sựng Seo Pao. Pao ó n ch i nh anh d l Ging Seo Cõu (B o Yờn Lo
Cai). T i õy Pao ó tuyờn truy n v Vng ch v t p h p

cm ts i

t ng khỏc nh Hong T ch Giỏo, Lự Seo Gi ng, Lự Seo Chõu ờ tuyờn
truy n Vng ch sang cỏc vựng xung quanh. Ch trong m t th i gian ng n ó cú
g n 2.000 h , kho ng 6.000 ng

T n m 1991, do cú s h
t

i Hmụng ng ký theo Vng ch [9].
ng d n v giỳp c a Cụng giỏo, cỏc i

ng i truy n o ó cụng khai tuyờn truy n lụi kộo ng

Con

ng m i (th c ch t l Cụng giỏo). Vỡ v y, nh ng ng

i Hmụng i theo
i Hmụng tr

c

õy theo Vng ch nay chuy n sang o Cụng giỏo.

S phỏt tri n c a tụn giỏo Hmụng trong giai o n ny ngy m t gia t ng
v cú tớnh ch t t bi n. Trong thụn b n lan truy n d lu n Vua Hmụng s p



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
v , ng
cú t

i Hmụng cú vua Vng ch cú v ng ch , vua v ng i Hmụng s
riờng. Lỳc ny o Tin lnh phỏt tri n nhanh l do ho t ng tuyờn

truy n kớch ng m nh m c a l c l

ng truy n o thụng qua i FEBC v

tuyờn truy n mi ng, ng th i do s tỏc ng c a nh ng thiờn tai x y ra trong

KIL
OBO
OKS
.CO
M

vựng ng bo. Nh ng Th a tỏc viờn truy n o tớch c c ph i k n Tho B
H , H A Ph nh (huy n Sụng Mó); H ng A Dua, Vng A P (M ng La);
Ging A Tho, Vng A Dõu (Qu nh Nhai) n cu i 1991 cú 167 h v i g n
kho ng 2.000 ng

i Hmụng theo o, 12 xó, 5 huy n trong t nh [8.4].

Nh ng n m 1989-1990, ho t ng truy n o tin lnh trỏi phộp ó xu t
hi n

cỏc huy n B c Quang, Xớn M n, B c Mờ (H Giang).

n cu i 1991 o

Tin lnh ó lan r ng ra nhi u xó c a cỏc huy n B c Quang, Hong Su Phỡ, Xớn
M n.
C ng nh

m t s t nh khỏc o Tin lnh xu t hi n

Yờn Bỏi vo cu i

1989, u nh ng n m 1990 do s du nh p o t t nh Lo Cai. S du nh p ú
g n li n v i quỏ trỡnh di d ch di dõn c a ng i Hmụng theo o Tin lnh
huy n B o Yờn Lo Cai n xó Lang Thớt v Chõu Qu thu c huy n V n Yờn
Yờn Bỏi. Khi m i n V n Yờn h khai bỏo l theo o Cụng giỏo, nh ng n
n m 1992 h lm n xin theo o Tin lnh v c i di n xu ng h i thỏnh Tin
lnh mi n B c xin kinh sỏch, b ng ghi õm v h c o.
c i m ch y u c a giai o n ny:

- Vi c truy n o Vng ch g n v i cỏc hi n t

ng thiờn tai x y ra vo

th i i m ny cựng v i truy n th ng Vua ra, ún vua c a ng

i Hmụng.

N m 1990, th xó Lai Chõu v huy n M ng Lay ó x y ra m t tr n l l n
n m 1991 t i th xó S n La, huy n Mai S n, M ng La, Sụng Mó (S n La) ó
x y ra tr n l quột l ch s , ó l i h u qu h t s c nghiờm tr ng. L i d ng
nh ng thiờn tai ny l c l
tin theo o ny s b n
ki n.

ng truy n o Vng ch tuyờn truy n: n u ai khụng

c cu n trụi, b h

n th t nh m i ng

i ó t ng ch ng

X ng vua, vua ra l hi n t ng v a mang tớnh th t c, l i v a mang
tớnh tụn giỏo di n ra trong xó h i truy n th ng c a ng i Hmụng. Vi c truy n
o Vng ch
tr
t

giai o n ny gi ng nh cỏc v X ng vua, ún vua

vựng cao

c õy b i tớnh ch t mờ tớn, l c h u c a nú, song cú i m khỏc nhau l hi n
ng mờ tớn ó b t u

c g n v i tụn giỏo.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
- Ho t ng truy n o Vng ch t ch lộn lỳt, v a bớ m t, v a cụng
khai, g n v i mờ tớn thỡ nay chuy n sang cụng khai vi t n, i g p cỏc c p
chớnh quy n xin theo o Thiờn chỳa v o Tin lnh. S chuy n h
liờn quan n vi c ó cú nhi u ng

ng ny cú

i chu n b cỏc ho t ng ch ún Vng ch ,
i ch ng tỡm n

KIL
OBO
OKS
.CO
M

song th c t ó lõu khụng th y x y ra. Do ú, m t s ng

cỏc nh th
Tõn Chõu (B c Quang), Yờn Bỏi, S n Tõy h i v chỳa Giờ su,
v o Kitụ, ngh a l h xin theo o v mu n h c o ny.
V i quan ni m v o Cụng giỏo thụng qua h c h i v ớt nhi u cú s tỡm
hi u v chớnh sỏch tụn giỏo c a
ng v Nh n c ta, ng i dõn ó vi t n,

n g p chớnh quy n xin theo o Cụng giỏo, a s cỏc nh th Cụng giỏo ch a
ch ng ún nh n.

Tuy hỡnh th c chuy n sang Cụng giỏo, song
t t

ng n cỏch lm c a nh ng ng

ch

giai o n ny, th c ch t t

i theo o v n ch y u l tin theo Vng

c phỏt trờn i FEBC.

c) Giai o n th ba (t 1993 n nay):

o tin lnh ti p t c phỏt tri n trong ng bo Hmụng.
T n m 1993 n nay, o Tin lnh ti p t c phỏt tri n t bi n trong ng
bo Hmụng t nh Lo Cai nh vo ho t ng tớch c c c a l c l

ng truy n giỏo

v s giỳp tr c ti p c a H i thỏnh Tin lnh mi n B c. Theo bỏo cỏo c a t nh,
n cu i n m 1993 ó cú 1.746 h v i h n 11.0000 ng

i Hmụng ng ký theo

o Tin lnh [9]. n thỏng 8/1999, trong ton t nh s ng

kộo theo o Tin lnh l 2.234 h v i 13.229 nhõn kh u.

i b tuyờn truy n lụi

S n La, cu i n m 1991 u n m 1992, theo ch d n c a i FEBC,
Tho B H v Vng Seo Lau ó xu ng H i thỏnh Tin lnh mi n B c v c
m c s Bựi Honh Th ún ti p, cung c p cho nhi u m u n xin gia nh p o
Tin lnh, cựng m t s ti li u, b ng cỏt-xột tuyờn truy n o. Sau khi tr v , h
cựng v i nh ng ph n t tớch c c khỏc ó v n ng ng bo tr

c õy ng nh n

theo o Cụng giỏo chuy n sang theo o Tin lnh. Thỏng 3/1993, 10 nhõn v t
ng

i Hmụng khỏc l i v s 2 Ngừ Tr m H N i h c o. Thỏng 2/1995,

m t nhúm 7 ng

i do Vng A V (tr

ng o

M

ng La) c m u i xu ng

H N i h c o. Th o B H ó tr v cỏc huy n Sụng Mó, Mai S n, Thu n
Chõu v M

ng La tuyờn truy n phỏt tri n o. T i s 2 Ngừ Tr m, cỏc ph n

t truy n o ó

c m c s Bựi Honh Th , gi ng s u Quang Vinh tr c



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
ti p gi ng d y và cung c p tài li u, kinh sách v đ o Tin lành. Theo s li u c a
Ban Dân v n – Dân t c t nh u , s ng i H’mơng theo đ o m t s th i đi m
c a giai đo n này nh sau:
i

26 b n, 12 xã, 5 huy n.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

N m 1993: Có 279 h , 2.005 ng
N m 1996: Có 371 h , 3.022 ng

i

57 b n, 24 xã, 7 huy n.

N m 1999: Có 523 h , 3.719 ng

i

77 b n, 28 xã, 7 huy n.

N m 2000: Có 652 h , 4.030 ng

i theo đ o [13.3].

T đ u n m 1993, tình hình phát tri n đ o Tin lành

Lai Châu di n bi n

tr l i khá ph c t p và xu t hi n nh ng d u hi u gây m t n đ nh v an ninh tr t
t . Theo tính tốn s b , đ n cu i n m 1994, tồn t nh đã có 1.723 h trong 40
xã, 103 b n theo đ o Tin lành.
n tháng 4/1995, có 2.168 h v i 14.471 kh u
theo Tin lành. T cu i n m 1995 đ n nay, đ o Tin lành khơng ch phát tri n
trong vùng dân t c H’mơng n a mà lan truy n sang c các dân t c khác nh dân
t c Dao, dân t c Thái. Theo báo cáo t ng k t c a t nh (9/1997), tồn t nh có
26.491 nhân kh u b l i d ng theo đ o Tin lành, trong s 8 huy n, 56 xã, 207
b n.

Hà Giang, đ n cu i n m 1993, trên đ a bàn các huy n B c Quang, V
Xun, Hồng Su Phì, Xín M n, B c Mê đã có 1.196 h , 7.703 kh u ghi tên
theo đ o Tin lành. Theo th ng kê c a Ban Dân v n Trung
Hà Giang có 62.000 ng

ng, đ n n m 1994

i theo đ o Tin lành.

N m 1997-1998, ho t đ ng truy n đ o l i n i lên

các xã Th

ng Tân,

Phiêng Lng, Giáp Trung, Minh S n (huy n B c Mê); xã S ng Thài, S ng
Tráng, Th ng M , n Minh, B ch ích (huy n n Minh); xã B ch Ng c và
Minh Ng c (huy n V Xun). G n đây, đ o Tin lành v n ti p t c phát tri n
m t s xã c a 9/10 huy n th c a t nh Hà Giang.
S phát tri n c a đ o Tin lành
chóng. S l

n Bái c ng di n ra t

ng đ i nhanh

ng ban đ u ch có 5 h v i 30 nhân kh u, sau đó t ng lên 15 h

v i 88 nhân kh u n m 1992. Hi n nay, đ o Tin lành phát tri n r ng h n

m t

s đ a bàn khác trong t nh nh An Bình (V n n), huy n Tr m T u và th xã
Ngh a L . Theo s li u g n đây c a Ban Tơn giáo c a Chính ph (n m 1999),
n Bái có kho ng 1.000 ng

i theo đ o Tin lành.

S phát tri n c a đ o Tin lành
đây:

giai đo n này có m t s đ c đi m sau



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
o Tinh lnh phỏt tri n tr l i m nh m h n, cụng khai h n, nh ng
i c m u truy n o cú quan h v i s 2 Ngừ Tr m ch t ch h n.

ng

KIL
OBO
OKS
.CO
M

T u n m 1993, cú nhi u i t ng truy n o cỏc t nh phớa B c
quyờn gúp ti n i v H N i, n T ng h i thỏnh Tin lnh (mi n B c) h c
o, xin ti li u v m u n xin s n v phõn phỏt cho cỏc h xin theo o Tin
lnh. H ó g p m c s Bựi Honh Th , gi ng s u Quang Vinh v

c

gi ng gi iv v giỏo lý c a o Tin lnh. T ú, cỏc th a tỏc viờn ó v cỏc b n
tớch c c phõn phỏt ti li u cho ng bo, l p danh sỏch nhõn kh u t ng thụn b n
g i lờn cỏc c p chớnh quy n ũi c theo o Tin lnh. H i thỏnh Tin lnh

mi n B c th hi n rừ s can thi p ngy cng sõu vo quỏ trỡnh truy n o Tin
lnh

khu v c ny, v n tụn giỏo ngy cng

c g n k t v i v n dõn t c,

v i õm m u thnh l p m t qu c gia t tr c a ng

i Hmụng.

- Xu t hi n nh ng d u hi u gõy m t n nh v an ninh xó h i trong vựng
ng bo, ho t ng truy n o cú tớnh t ch c h n v cú hi n t
ngoi can thi p tr ng tr n h n.

ng

bờn

nhi u a ph ng ó xu t hi n tỡnh tr ng khi u ki n, vu kh ng chớnh
quy n c s t o ra s chia r , m t on k t gi a dõn t c Hmụng v i cỏc dõn t c
khỏc; m t on k t ngay trong n i b ng
ỡnh. V trớ c a gi lng, tr
ph i nh

ng b n, tr

ng h v n

ng v th chi ph i cho m t s ng

L cl

i Hmụng, th m chớ trong t ng gia
c kớnh tr ng, thỡ nay ó

i tớch c c truy n o.

ng truy n o ho t ng cú s liờn k t, th ng nh t v i nhau. H

c c oan h n, kh ng ch dõn trờn nhi u l nh v c trong cu c s ng.

m ts c

s , h t ch c quyờn gúp, bu c dõn n p ti n lm kinh phớ ho t ng. H e do ,
cụ l p cỏn b .


bờn ngoi, hi n t ng Vi t ki u v ng i n c ngoi thụng qua con
ng du l ch, th m vi ng ng i thõn th c hi n truy n o ó gia t ng v cú

nhi u bi u hi n ph c t p.

- S phỏt tri n c a o Tin lnh khụng ch d ng l i

dõn t c Hmụng m

ó lan sang c cỏc dõn t c khỏc nh dõn t c Dao, dõn t c Thỏi, dõn t c P
Th n

Nh v y, ch trong vũng m t th i gian ng n o Tin lnh ó xõm nh p v
phỏt tri n

nhi u t nh c a mi n nỳi phớa B c n

Chõu, sau ú l Lo Cai, Yờn Bỏi

c ta, tr

c h t l

S n La, Lai

i u ỏng quan tõm l tỡnh hỡnh phỏt tri n



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
c a đ o Tin lành
tiêu c c.

đây di n ra r t nhanh chóng và đ l i nh ng h u qu xã hơi

KIL
OBO
OKS
.CO
M

2.2. nh h ng c a đ o Tin lành trong đ ng bào dân t c H’mơng

s t nh mi n núi phía B c n c ta.
M c dù v n còn có nhi u ý ki n đánh giá khác nhau v

nh h

m t

ng c a

đ o Tin lành trong đ ng bào H’mơng, nh ng nhìn chung s phát tri n c a đ o
Tin lành khu v c này đã nh h ng tiêu c c đ n đ i s ng v n hố, kinh t và
sinh ho t c a xã h i nói chung c a đ ng bào.

- S phát tri n c a đ o Tin lành nh h
ng

ng tiêu c c đ n v n hố, tín

ng truy n th ng, phong t c t p qn c a đ ng bào H’mơng.
C ng nh nhi u dân t c khác

v n hố lâu đ i, đ c s c. Tr
và ý chí v

n

c ta, dân t c H’mơng đã có m t n n

c h t, đ ng bào H’mơng là c ng đ ng có b n l nh

t lên m i đi u ki n hồn c nh đ t n t i và kh ng đ nh mình; h c n

cù, ch u khó, kiên trì, b n b , d tin và khi đã tin th ng tìm m i cách đ theo
đu i m c đích đã đ nh. Truy n th ng v n hố c a ng i H’mơng r t đa d ng và
c ng r t đ c đáo, bi u hi n qua các l h i, nh ng câu chuy n c , dân ca, âm
nh c, múa… Nh ng khi đ o Tin lành xu t hi n, nh ng sinh ho t v n hố truy n
th ng đã và đang b phá v . Nh ng tràng trai, cơ gái khơng còn nh ng d p đ
th i khèn, th i sáo, khi có ng i ch t khơng đ c khóc, khơng đ c th m vi ng,
chào h i ng

i ngo i đ o, t t khơng đi ném còn, các l h i truy n th ng c ng

mai m t d n…

Do vai trò c a các già làng, tr

ng b n b gi m sút, th m chí

nhi u n i

khơng còn vai trò, làm cho truy n th ng c a dân t c H’mơng có nguy c b b ng
ho i, b i vì l p ng

i già khơng còn b o ban, l u l i cho th h sau. Nh ng tín

ng ng c x a nh Th cúng t tiên, Th Th n làng, Th n đ t l i b gán co là
ma qu , t đó khuy n khích l p tr “t b nh ng phong t c, t p qn còn ti m
n nh ng cái hay ch a đ

c đánh giá đúng m c” [2.19].

Th cúng t tiên là m t hình th c tín ng

c ng nh c a dân t c H’mơng. Song hi n gi ,

ng r t đ c tr ng c a dân t c ta,
nhi u n i đ ng bào đã ch i b

v i lý do c ng r t đ n gi n: th ơng bà t tiên đã bao đ i r i nh ng đ n gi
nghèo kh v n c nghèo kh . Do v y, h đ n v i m t tâm linh m i v i hy v ng
tìm cho mình l i thốt.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Tác đ ng tiêu c c c a đ o Tin lành đ i v i v n hố truy n th ng c a đ ng
bào H’mơng, th c s là v n đ c n quan tâm gi i quy t, b i vì: “V n hố còn,
dân t c còn.

t đo n v n hố, v t b v n hố, dân t c có th con nh ng là m t

[2.16].

KIL
OBO
OKS
.CO
M

dân t c khác l , m t dân t c b đ ng hố, m t s c s ng và khơng bình th

Hàng bao đ i nay, ng
th ng. M t khi đã là ng

ng”

i H’mơng sinh s ng và c trú theo dòng h huy t

i c a dòng h thì ph i bi t u th

ng, đùm b c l n

nhau, cho dù có s ng đâu thì lu t t c dòng h c ng chi ph i t i đó. Ng i
H’mơng th ng nói: “Tơi là ng i H’mơng, chúng ta là ng i H’mơng, chúng
ta cùng m t g c ng

i, cùng m t h t lanh gieo xu ng đ t” [35.2]. Ý th c c ng

đ ng, đồn k t đã tr thành m t trong nh ng nét đ c tr ng v m t v n hố c a
đ ng bào, v y mà gi đây nó c ng đang co nguy c b phá v . Trong gia đình
ng

i H’mơng b m t đi s bình n, h nh phúc, mâu thu n gi a các thành viên

trong gia đình có khi gay g t. Tình tr ng chi r anh em h hàng, gi a nh ng
ng

i khơng theo đ o và nh ng ng

i theo đ o Tin lành di n ra ph c t p. Trong

làng b n x y ra tình tr ng m t đồn k t, nghi k l n nhau t o ra b u khơng khí t
nh t mà tr c đây ch a bao gi có. Các mâu thu n y d n t i h qu đòi tách xã,
tách b n, tách h , gây tranh ch p đ t đai…

t nh S n La, đ n th i đi m này có

3 xã đòi tách, 2 xã trong 2 huy n có mâu thu n trong n i b

ng v dòng h , 9

xã trong 5 huy n có tranh ch p đ t đai. M t đi u đáng l u ý là các s vi c trên
đ u n m trong vùng có đ o [16.72].

- S phát tri n c a đ o Tin lành làm cho đ i s ng kinh t c a đ ng bào đã
khó kh n càng khó kh n h n.
T

n m 1987 tr l i đây, hi n t

ng cúng đón vua Vàng ch trong đ ng

bào dân t c H’mơng m t s t nh liên t c di n ra đã gây nên s t n kém ti n
c a, cơng s c, th i gian c a đ ng bào.
cúng đón Vàng ch ng i dân ph i
n p ti n, ph i bán thóc lúa, trâu, ng a, l n, gà, b c tr ng. Khi theo đ o bà con
c ng ph i n p “l phí theo đ o”, “ti n t thi n”… S ti n đó có th là 10.000
đ ng m t h , 20.000 đ ng ho c có th là 50.000 đ ng m t h tu theo t ng đ a
ph ng [15]. Ch tính riêng huy n B c Hà - t nh Lào Cai, tính đ n n m 1999,
nhân dân đã bán đi 86 con trâu, ng a, 800 đ ng b c tr ng và n p hàng ch c tri u
đ ng cho l c l

ng truy n đ o.

t nh S n La n m 1996, đ ng bào đã ph i n p

“qu đ o” là 20.000 đ ng m i h đ làm l nhúng n
Ân (M

c, n m 1997 t i xã Chi ng

ng La), bà con ph i n p 10.000 đ ng đ làm l Noel…



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Nguy hi m h n, vi c theo đ o Tin lành làm m t r t nhi u th i gian đ s n
xu t và sinh ho t c a đ ng bào. C tin theo nh ng l i l hoang đ ng c a nh ng
tên truy n đ o r ng “theo chúa Giê su thì có cu c s ng sung s

ng, khơng làm

c ng có n”, “Theo Vàng ch thì cái gì c ng có”, “c nhà s đ

c bay lên tr i

ng” [35.35]. T đó m t s ng

i b c s n xu t, m trâu, bò,

KIL

OBO
OKS
.CO
M

khơng ph i làm n

l n, gà và ng i đ i s c u giúp c a chúa. Th i gian lãng phí vào vi c c u
nguy n, nghe đài Manila, nhà ngày th n m và ch nh t đ đ c kinh thánh…
t

S xâm nh p và phát tri n c a đ o Tin lành c ng là ngun nhân c a hi n
ng di dân t do c a đ ng bào H’mơng, b n x u tun truy n: “Mu n có vua

H’mơng, có t qu c riêng, thì bà con ph i đi v phía Tây n i m t tr i l n”
[36.27]. L i kêu g i đó đánh trúng vào tâm lý c a ng

i H’mơng, gây nên tình

tr ng di d ch c h t s c ph c t p, t đó gây nên nh ng xáo tr n trong đ i s ng
đ ng bào, t o ra khó kh n cho vi c qu n lý xã h i c a các c p chính quy n, gây
bên n n phá r ng hu ho i mơi tr
xã h i có xu h

ng sinh thái m t cách tr m tr ng, các t n n

ng gia t ng. Có th nói r ng đ ng bào theo đ o Tin lành ch ng

nh ng khơng c i thi n đ

c đ i s ng kinh t , mà trái l i còn nghèo kh h n.

- M t khía c nh quan tr ng khác là s phát tri n c a đ o Tin lành đã gây
nên tình tr ng m t n đ nh v an ninh chính tr và tr t t an tồn xã h i, tác đ ng
tiêu c c đ n ni m tin c a đ ng bào đ i v i s lãnh đ o c a ng, Nhà n c. Nó
đã góp ph n làm suy y u h th ng chính tr c a ta

c s . M t s cán b , đ ng

viên ghi tên theo đ o ho c b lơi kéo vào ho t đ ng c a nh ng ng

i truy n đ o.

Nh ng cán b khơng theo đ o thì b s đã theo đ o cơ l p, phân bi t đ i x ,
b ng cách “vi t đ n t cáo, vu kh ng lên t nh, trung ng” [4.11]. Các t ch c
chính tr , đồn th c a ta ho t đ ng khó kh n. T đó t o ra tình tr ng m t n
đ nh trong thơn b n, ng
h c, xa lánh cán b
đòi đ

i dân khơng đi h i h p, khơng đi ngh a v , khơng đi

ng và Nhà n

c, làm đ n kéo đ n chính quy n các c p

c theo đ o…

B ng nh ng th đo n tun truy n r ng: theo

ng, theo cách m ng v n

nghèo, theo chúa m i thốt kh i nghèo khó và g n nh ng đi u t t đ p v i chúa,
vi c đ o Tin lành phát tri n nhanh chóng đã làm gi m sút ni m tin c a nhân dân
đ iv i

ng và chính quy n Nhà n

c. T ch tin t

cu c s ng đ c l p, t do cho h , thì nay ng
Ch , Giê su m i c u đ
ch x y ra v i nh ng ng

ng r ng

ng đã mang l i

i H’mơng tin r ng ch có Vàng

c mình thốt c nh đói nghèo. Hi n t

ng này khơng

i dân lao đ ng mà c cán b nh ch t ch xã, giáo



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
viên, đ ng viên… c ng tin vào chúa. T đó làm cho đ ng l i, chính sách c a

ng khó đi vào cu c s ng đ ng bào. Chúng tun truy n kích đ ng: “V n
đ ng c v n đ ng, tun truy n c tun truy n, theo đ o c theo đ o” [4.5].
ng tiêu c c thì đ o Tin lành c ng có

KIL
OBO
OKS
.CO
M

Tuy nhiên, bên c nh nh ng nh h

vai trò nh t đ nh trong đ i s ng đ ng bào. Tr

c h t, nó làm thay đ i n p s ng

c a đ ng bào theo đ o; đáp ng nhu c u tâm linh c a h

c m t i m t cu c

s ng đ y đ h n. Nh ng đi u d n d y mà đ o Tin lành nêu ra phù h p v i nhu
c u v tâm lý c a đ ng bào; giúp hồn thi n đ o đ c cá nhân, giúp đ ng bào
gi m b t gánh n ng vì nh ng phong t c t p qn l c h u trong t ch c ma chay,
c

i xin, ch a b nh, góp ph n h n ch nh ng tiêu c c trong xã h i đ ng bào

nh tr m c p, ngo i tình, ng

c đãi trong quan h v ch ng, u ng r

u, c b c.

Thơng qua các nhóm sinh ho t tơn giáo, ng

i H’mơng giúp đ nhau trong lao

đ ng s n xu t, kh c ph c nh ng khó kh n th

ng nh t.

H n n a, m t s đ a ph ng nh ng ng i theo đ o r t chú tr ng và
khuy n khích con em mình đi h c ch , dù r ng ch y u là h c ti ng H’mơng La
tinh v i m c đích h c đ đ c đ

c kinh thánh.

Th c t cho th y, s phát tri n c a đ o Tin lành đã có tác đ ng tích c c
nh t đ nh đ n đ i s ng tinh th n, v n hố, đ o đ c, th m chí là kinh t c a đ ng
bào H’mơng. Liên quan t i v n đ này,

ng ta nêu rõ: Tín ng

nhu c u tinh th n c a m t b ph n nhân dân.

ng tơn giáo là

o đ c tơn giáo có nhi u đi u

phù h p v i cơng cu c xây d ng xã h i m i (Ngh quy t 24 c a B Chính tr ).

Tóm l i, ch trong kho ng th i gian t n m 1986 đ n nay, đ o Tin lành đã
phát tri n nhanh chóng h u h t các t nh mi n nùi phía B c n c ta. S phát
tri n c a nó đã gây ra nh ng h u qu tiêu c c v kinh t , chính tr , v n hố - xã
h i trong đ i s ng đ ng bào H’mơng

khu v c này. Tuy nhiên, đ o Tin lành

c ng có nh ng nh h

ng tích c c đ n đ i s ng đ ng bào, đó là s đáp ng nhu

c u tâm linh c a h ,

c m t i m t cu c s ng đ y đ h n, làm gi m b t nh ng

giàng bu c, ph c t p c a các phong t c t p qn l c h u đè n ng lên đ ng bào
v n đã khó kh n.

2.3. Ngun nhân:
a)

i s ng kinh t – xã h i khó kh n:

V m t kinh t , dân t c H’mơng th

ng c trú

kinh t ch y u v n mang tính ch t t cung, t c p, ph

nh ng vùng núi cao, n n

ng th c canh tác chính



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
là đ t r ng làm n ng r y, khai phá ru ng b c thang. Nh ng g n đây r ng ngày
m t thu h p, lâm s n ít đi, đ ng v t hoang dã ngày càng khan hi m, cây thu c
phi n v n là ngu n s ng chính c a ng

c cây thay th đ đem l i hi u qu kinh t t

phi n đ

ng ng. Vi c xố cây thu c

c ví nh là m t “cú x c” v kinh t đ i v i đ ng bào H’mơng.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

tìm đ

i H’mơng thì b xố b trong khi ch a

Vi c chuy n đ i sang n n kinh t th tr
kh ng ho ng kinh t , n đ nh và t ng tr

ng đã giúp chúng ta thốt kh i

ng kinh t . Nh ng c ng chính n n

kinh t th tr ng đã làm cho s phân hố giàu nghèo ngày càng sâu s c, gi a
mi n núi và đ ng b ng; gi a vùng sâu, vùng xa v i thành ph , th xã; gi a
ng

i H’mơng v i ng

i Tày, ng

Trong th i gian qua

i Kinh…

ng và Nhà n

c đã r t quan tâm đ n đ i s ng kinh

t – xã h i c a đ ng bào H’mơng b ng nh ng kho n tr c p th

ng xun đ n

t ng thơn b n, t ng h dân, đ u t v n cho phát tri n các d án, phát tri n các
ngành s n xu t, v n đ ng đ nh canh, đ nh c đ n đ nh cu c s ng cho đ ng
bào… Nh ng m t ph n do v n đ u t ch a đáp ng đ c u c u c a các d
án, m t ph n y u kém do ch quan trong vi c tính tốn hi u qu đ u t , đ ng
th i do trình đ s n xu t

đây còn th p kém, giao thơng đi l i khó kh n, đ a

hình ph c t p đã t o ra nh ng khó kh n cho s phát tri n kinh t – xã h i. Do
đó, cu c s ng c a đ ng bào ch a đ c c i thi n mà v n trong tình tr ng r t khó
kh n. Nhìn chung m c s ng c a đ ng bào H’mơng còn r t th p, khó kh n thi u
th n nhi u m t, thi u n, thi u m c, thi u n

c sinh ho t, b nh t t nhi u, giao

thơng ch m phát tri n, tình tr ng du canh du c còn khá ph bi n. Theo s li u
đi u tra c a U ban dân t c và mi n núi: “n m 1997 đ a bàn mi n núi có 1,73
tri u h đói nghèo, h u h t nh ng h này khu v c III (vùng cao biên gi i),
chi m t l 25,66% so v i tồn mi n núi và chi m 80% c a s h khu v c III. Có
142 huy n và 1.434 xã t l đói nghèo trên 40% (chi m 95% c a c n

c) c ng

n m trên đ a bàn khu v c III, 11 t nh mi n núi có t l đói nghèo trên 30%
(chi m 100% c a c n

c). Hàng n m đ a ph

ng v n ph i gi i quy t c u đói

cho m t b ph n dân c vào lúc giáp h t” [3].

Nh v y, trình đ th p kém c a n n kinh t và nh ng khó kh n trong đ i
s ng là m t trong nh ng ngun nhân c b n d n đ n s gia t ng phát tri n c a
đ o Tin lành trong đ ng bào dân t c H’mơng
n

c ta. Th c t này đ t ra tr

m t s t nh mi n núi phía B c

c chúng ta nhi m v ph i khơng ng ng t ng



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
c ng cỏc bi n phỏp tri n kinh t xó h i, nõng cao i s ng v t ch t nhõn dõn
trong vựng.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

b) T v n truy n o v õm m u l i d ng o Tin lnh c a cỏc th l c
thự ch:
Ho t ng truy n o phỏt tri n tớn l vi c lm bỡnh th

ng c a b t k

tụn giỏo no. Tuy nhiờn ho t ng truy n o Tin lnh cú nh ng c tr ng n i
b t ngay t khi o ny m i vo n c ta. Hi n nay, ho t ng truy n o Tin
lnh v n l m t nguyờn nhõn c b n v tr c ti p lm cho ng bo Hmụng theo
o.

Ho t ng truy n o Tin lnh

õy

c ti n hnh d

i nhi u hỡnh

th c, t hỡnh th c n gi n n nh ng hỡnh th c tinh vi nh t, nh ú ó t o nờn
s phỏt tri n t bi n c a o Tin lnh trong vựng dõn t c Hmụng.
Nh ng ng

i truy n o ó dy cụng nghiờn c u tỡnh hỡnh kinh t xó

h i, c i m tõm lý, phong t c t p quỏn, tớnh cỏch c a dõn t c Hmụng v v n
d ng vo truy n o. Vỡ v y, cú th núi r ng vi c truy n o c a h tr nờn cú
hi u qu . Ph

ng chõm c a h l m a d m th m lõu, tỡm cỏch khuy ch tr

m t tớch c c c a tụn giỏo, t ng c

ng

ng tuyờn truy n v n ng lm cho o Tin

lnh nhanh chúng thõm nh p vo dõn t c Hmụng.
Ph

ng th c truy n o b ng truy n mi ng:

Hmụng ch y u

c i m c trỳ c a ng

nỳi cao, s ng phõn tỏn, chia c t, l i ớt cú ph

i

ng ti n thụng

tin hi n i, nờn thụng tin th ng n ch m.
i v i h thụng tin ch y u v n l
truy n mi ng, r tai, chuy n trũ, qua ch bỳa, h i hố, tang c i. Hi u c
ph

ng phỏp truy n tin ny, l c l

ng truy n o ó phỏt i nh ng thụng tin

gi t gõn, ch ng h n h tung tin r ng: Ngy 15/7/1990 khi tr i t i Vng Ch s
xu t hi n, lỳc ú ai khụng theo Vng Ch s khụng thoỏt kh i kh au. Sau ú
cú ng i ch d n cho ng bo theo Vng Ch . C th , ng i ny truy n sang
ng

i khỏc, b n n sang b n kia. T ú, o Tin lnh t ng b

phỏt tri n. K t qu l, ch tớnh riờng

c xõm nh p v

H Giang, t 1986-1989 m i cú 500 h

thu c 35 xó theo o, thỡ cu i n m 1992 ó cú 622 h v i 3.018 kh u theo o
[6].
Vỡ m c ớch phỏt tri n o Tin lnh, nh ng ng

i truy n o ó c g ng

s d ng m i bi n phỏp cú th tranh th ng bo, phỏt tri n tớn . T bi n



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
pháp tun truy n thuy t ph c đ n quan tâm tr giúp v m t v t ch t, tinh th n,
đ n c nh ng bi n pháp cơ l p, b t bu c theo đ o.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

S phát tri n c a đ o Tin lành trong dân t c H’mơng n m trong âm m u
l i d ng tơn giáo c a các th l c thù đ ch. Các th l c thù đ ch, đ ng đ u là M
th c hi n chi n l

c “Di n bi n hồ bình” nh m xố b CNXH

nh ng n

c

còn l i, trong đó có Vi t Nam. V i chi u dài “dân ch ”, “nhân quy n”, “t do
tơn giáo”, các l c l

ng ph n đ ng ra s c ti n hành ho t đ ng ch ng phá, s

d ng ng n c tơn giáo, dân t c đ phá ho i cách m ng n c ta. H nhi u l n nêu
v u đ Vi t Nam “vi ph m nhân quy n”, “ng c đãi tín đ ”, “giam gi ch c
s c”.

Nh m m c đích h

ng vào Vi t Nam, g n đây M cho thành l p “U ban

t do tơn giáo cho Vi t Nam”, ho t đ ng h u thu n cho đ o lu t HR 2431. M t
s ng

i Vi t l u vong d a vào qu c h i M và đ o lu t trên đ a ra nh ng u

sácg, áp l c đòi Vi t Nam cho “t do tơn giáo”. D a vào tơn giáo, M th c hi n
ý đ chính tr c a mình đ i v i n c ta. Trong th i gian g n đây, chúng tun
truy n đ o Tin lành vào đ ng bào các dân t c
phía B c và nhi u đ a ph

ng khác

n

Tây Ngun, các t nh mi n núi

c ta. Th đo n c a chúng là d a vào

các t ch c phi chính ph c a các n c có đ o Tin lành B c Âu, B c M , Hàn
Qu c, Úc, thơng qua đ u t cho du l ch, lao đ ng, h c t p và vi n tr kinh t đ
ti p xúc, xâm nh p vào các vùng sâu nh m tun truy n lơi ké, kích đ ng, gây
tâm lý hoang mang lo s , gây m t n đ nh chính tr trong khu v c đ ng bào các
dân t c. T đó, M d a vào đ o lu t HR 2431 mà can thi p nh m th c hi n ý đ
c a mình. Các t ch c “Trung tâm nghiên c u Thái h c”, “H i ng i Th ng
ê ga”, “H i ng i Mơng th gi i”, “H i v n hố c truy n dân t c H’mơng”,
“Liên hi p nh ng ng

i Dao

đích ch ng phá cách m ng n

M ”… đang t ng c

ng ho t đ ng nh m m c

c ta. T n m 1975-1991, chúng ta đã phát hi n có

1.837 t ch c ph n đ ng, trong đó có 85% t ch c l i d ng tơn giáo [11.42].
G n đây (6/9/2001), h vi n M đã thơng qua “

o lu t nhân quy n Vi t

Nam”. Trong đó vu khơng Vi t Nam vi ph m t do tín ng ng tơn giáo và cho
bi t s chi kho ng 2 tri u đơla m i n m cho nh ng ho t đ ng ch ng phá cách

m ng n

c ta.

L i d ng v n đ dân t c truy n đ o vào vùng dân t c thi u s đ ra s c
kích đ ng gây chia r kh i đ i đồn k t dân t c đã và đang là ho t đ ng c a các



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
th l c qu c thự ch. Chỳng a ra nh ng lu n i u mang tớnh ch t chớnh tr
ch ng phỏ cỏch m ng n c ta nh : Cựng m t ng lónh o sao dõn t c ny
s

ng, dõn t c kia kh , dõn t c ny

sao dõn t c kinh

c

c h c o Kitụ m ng

ng tr ng d ng h n dõn t c khỏc.
i dõn t c thi u s khụng

i Hmụng x a kia ó t ng

KIL
OBO
OKS

.CO
M

ũi quy n t tr cho t ng dõn t c, kớch ng ng

c,

cú qu c gia, nay c n ph i l p qu c gia riờng c a mỡnh:

Chỳng th c hi n truy n o thụng qua i phỏt thanh (ch y u l i
FEBC), thụng qua con ng du l ch, th m vi ng ng i thõn T i Yờn Bỏi,
n m 1994 cú hai ng i Phỏp núi ti ng Hmụng thnh th o l y lý do i du l ch ó
mang nhi u ti li u truy n o b ng ti ng Hmụng n vựng ng
o. Thỏng 2/1994, hai v ch ng ng

i Phỏp

i Hmụng cú

H i t thi n Phỏp n Yờn Bỏi

v i m c ớch du l ch ó cú quan h v i linh m c Tr n Ng c Khi t, th m m t s
h o, h a h n s giỳp ti n xõy d ng nh th .

Lai Chõu, ngy 3/12/1996, on Vi t ki u ng i Hmụng nh c
M
v Vi t Nam du l ch khi i vo a bn i n Biờn ụng v M ng Mỳn (huy n
Tu n Giỏo) ó tỏn phỏt ti li u tụn giỏo. Ngy 12/6/1996, Ging T Cang, qu c
t ch Trung Qu c nh p c nh vo n

c ta ó mang 11 quy n kinh ch Hmụng v

b ng i cỏt-xột cú n i dung tuyờn truy n o Tin lnh vo xó Gi o San (Phong
Th ). Thỏng 4/1997, Giallejieanichen, qu c t ch Phỏp khi i du l ch n Sỡn H
ó tỏn phỏt thnh nhi u danh thi p cú nh h
Ngoi ra cso nhi u on ng

in

ng chỳa cho m t ng

i Hmụng.

c ngoi khỏc n Lai Chõu v i danh ngh a du

l ch t do phỏt tri n o trong vựng dõn t c thi u s . N m 1996-1997, trong
46 on n Lai Chõu, ó cú 7 on l i ti li u tuyờn truy n o
nh hng, khỏch s n.

phũng ng

T i t nh Lo Cai, cu i thỏng 12/1994, hai i t ng ng i Hmụng qu c
t ch M l H u Th Dua, H u Th Ly nh p c nh vo Vi t Nam ó n x
i n
Quan, huy n B o Yờn d y hỏt thỏnh ca cho s ng
ó cựng Tho Seo Ch ng (m t i t

i Hmụng

ng c m u truy n o

õy. Chỳng

B o Yờn) i th

sỏt cỏc khu v c ng i Hmụng B o Yờn, B o Th ng, Sa Pa. Sau ú Dua v Ly
ó a Tho Seo Ch ng v nh th s 2 ngừ Tr m H N i truy n o.
c bi t t thỏng 7/1998 n nay, m t nhúm i t

ng g m 9 ng

i

mang qu c t ch M , Anh, Canada, H Lan do Ronan c m u ó lụi kộo m t s
ng

i dõn

Sa Pa. Ho t ng c a nhúm ny l xõy d ng c s trong ng

i dõn



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
t c, nh t là dân t c H’mơng các huy n Sa Pa, B c Hà (Lào Cai), Bình L ,
Phong Th (Lai Châu). Thơng qua các c s này chúng chuy n tài li u, kinh
thánh, b ng video, b ng cát-xét có n i dung truy n đ o vào vùng dân t c
H’mơng, dân t c Dao

ng mà chúng mua chu c đ

c đ ho t đ ng.

KIL
OBO
OKS
.CO
M

m ts đ it

Lào Cai và Lai Châu. Nhóm này còn tr c p ti n cho

Cùng v i ho t đ ng c a các th l c n

c ngồi và trong n

c, H i thành

Tin lành mi n B c s 2- Ngõ Tr m là m t đ u m i quan tr ng làm cho đ o Tin
lành phát tri n khu v c này. H i thánh Tin lành mi n B c đã t ch c đón ti p
ng i H’mơng r t th nh tình, ni m n và chu t t ngay t nh ng ngày đ u
[41.108]. T trung tâm này, h đã b i d

ng, t ch c, tài tr cho đ i ng ng

H’mơng đi tiên phong cho vi c truy n đ o. D a vào s ng

s s 2 – Ngõ Tr m, s “Tây ba lơ” hành trình lên mi n ng

i

i H’mơng xu ng c
c, len l i vào vùng

xa xơi, h o lánh đ tranh th truy n đ o. H i thánh Tin lành mi n B c đã th c
s thúc đ y ho t đ ng truy n đ o Tin lành.

Nh v y, âm m u l i d ng đ o Tin lành đ ch ng phá cách m ng n
cùng ph

ng th c truy n đ o ch đ ng, tích c c, tinh vi c a l c l

c ta,

ng truy n

đ o là m t ngun nhân r t quan tr ng, tr c ti p d n đ n s phát tri n nhanh
chóng c a đ o Tin lành trong đ ng bào dân t c H’mơng
phía B c n c ta.

m t s t nh mi n núi

c. T đ c đi m l ch s và v n hố c a dân t c H’mơng.
*T đ c đi m l ch s .

Dân t c H’mơng có m t chi u dày l ch s , m t truy n th ng v n hố và
tâm lý dân t c khá b n v ng.
s m. H đ nh c

ây là m t trong nh ng dân t c hình thành khá

vùng lãnh th gi a l u v c sơng Hồng Hà và D

ng T c a

Trung Qu c. Dân t c H’mơng đã bi t canh tác nơng nghi p t lâu đ i và có n n
v n hố riêng c a mình. Vì v y h đã thi t l p đ c m t v ng qu c khá s m
v i tên g i Tam Miêu t đ i nhà Chu (tr

c cơng ngun). Ng

i H’mơng đã

t ng là m t trong nh ng ch nhân c a m t qu c gia phong ki n có n n v n hố
khá phát tri n, t ng “x ng hùng tranh bá” v i ng i Hán phía B c và các t c
ng i khác trong khu v c (nhi u nhà nghiên c u xem ng i H’mơng là ch
nh n c a n
sơng D

c S ). Trong qúa trình ng

ng T , ng

i H’mơng t ng b

chia thành các nhóm H’mơng.

i Hán bành ch

ng xu ng phía Nam

c m t d n đ t đai c trú x a, b phân

n cu i đ i nhà

ng, do b đàn áp và bóc l t