giết người trong trang thái tinh thần bị kích động mạnh

Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

MỤC LỤC
PHẦN MỞ ĐẦU................................................................................................
1)Lý do chọn đề tài..............................................................................................
2)Mục đích chọn đề tài........................................................................................
3) Ý nghĩa ...........................................................................................................
4) Đối tượng nghiên cứu......................................................................................
5)Phương pháp nghiên cứu .................................................................................
PHẦN NỘI DUNG............................................................................................
Chương I: Một số vấn đề lý luận về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh...................................................................................................4
1.1)Khái niệm về trạng thái tinh thần bị kích động mạnh....................................

1.1.1) Khái niệm.................................................................................................:4
1.2) Các dấu hiệu pháp lý thuộc bốn yếu tố cấu thành tội giết người trong
trạng thái tinh thần bị kích động mạnh..............................................................10
1.2.1) Khách thể của tội phạm:.........................................................................10
1.2.2) Mặt khách quan của tội phạm:...............................................................10
1.2.3) Chủ thể của tội phạm:.............................................................................12
1.2.4) Mặt chủ quan của tội phạm:...................................................................12
Chương II: Thực tiễn áp dụng tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
và một số vấn đề liên quan................................................................................13
2.1) Thực tiễn áp dụng:

.................................................................13

2.2) Những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng:................................20
2.3)Nguyên nhân, điều kiện của tình hình phạm tội:........................................21
2.4) Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật hình sự về tội giết người trong
trạng thái tinh thần bị kích động mạnh và khắc phục những tồn tại, vướng

mắc trong thực tiễn áp dụng:.............................................................................22
PHẦN KẾT LUẬN..........................................................................................24

Tài liệu tham khảo:..............................................................................25

SVTH: Hoàng Công Hoàn

1


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

PHẦN MỞ ĐẦU
2)Lý do chọn đề tài
Con người được coi là vốn quý của xã hội, là đối tượng hàng đầu được
luật hình sự nói riêng cũng như pháp luật nói chung bảo vệ. Vấn đề bảo vệ
con người trước hết là bảo vệ tính mạng, sức khoẻ, bảo vệ nhân phẩm, danh
dự và tự do của họ.Vì đó là những điều có ý nghĩa đặc biệt quan trọng đối với
con người.Trong đó vấn đề bảo vệ tính mạng, sức khoẻ của con người là vấn
đề đặt lên trước hết, vì đây là quyền sống, quyền được tồn tại của con người.
Cũng hình chính xuất phát từ lẽ đó, mà bộ luật hình sự năm 1999 đã có
nhiều quy định để bảo vệ quyền cơ bản đó của con người, mà cụ thể đã có
riêng một chương (chương XII) quy định về các tội xâm phạm tính mạng, sức
khoẻ, nhân phẩm, danh dự của con người.
Trong đó về các tội xâm phạm tính mạng của con người ở chương này
của bộ luật đã có nhiều quy định về các tội khác nhau, ví dụ như: Tội giết
người (ở điều 93); Tội giết con mới đẻ (điều 94); Tội giết người trong trạng
thái tinh thần bị kích động mạnh (điều 95); Tội giết người do vượt quá giới
hạn phòng vệ chính đáng (điều 96); Tội làm chết người trong khi thi hành
công vụ (điều 97); Tội vô ý làm chết người (điều 98)…Và việc xác định dấu

hiệu, phân biệt các tội giết người quy định ở chương này còn gặp nhiều
vướng mắc và khó xác định. Trong đó tội giết người trong trạng thái tinh thần
bị kích động mạnh (ở điều 95) cũng không phải là một ngoại lệ để phân
biệt với tội giết người khác.
Vì vậy, cũng cần thiết phải xây dựng một cơ sở lý luận hoàn chỉnh hơn
để tạo điều kiện dễ dàng trong việc xác định về tội “giết người trong trạng
thái tinh thần bị kích động mạnh”.
Và để làm rõ hơn những vấn đề trên thì tôi đã lựa chọn đề tài: “ Tội giết
người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”.
3)Mục đích chọn đề tài
Trước hết nhằm tìm hiểu những của pháp luật về tội “ giết người trong
trang thái tinh thần bị kích động mạnh”.
Đồng thời xuất phát từ tình hình thực tiễn và lý luận cần thiết phải xây
dựng một cơ sở lý luận hoàn chỉnh hơn về trách nhiệm hình sự của tội giết
SVTH: Hoàng Công Hoàn

2


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh và vận dụng điều 95 vào
thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm.
3) Ý nghĩa
Góp phần hoàn thiện hơn pháp luật hình sự việt nam nói chung và
những quy định của bộ luật hình sự về tội giết người trong trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh nói riêng.
Góp phần đảm bảo việc trừng trị, xét xử đúng người đúng tội, đảm bảo
an ninh xã hội.
4) Đối tượng nghiên cứu

Nghiên cứu lý luận về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích
động mạnh và những quy định của pháp luật về tội này.
Nghiên cứu về thực tiễn áp dụng của tội giết người trong trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh.
6)Phương pháp nghiên cứu
7)Dựa trên phương pháp luận của chủ nghĩa Mác Lênin – tư tưởng Hồ
Chí Minh về nhà nước và pháp luật, và tôi đã sử dụng các phương pháp
chuyên ngành như: phương pháp phân tích, tổng hợp, so sánh, thu thập số
liệu, liệt kê, chứng minh.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

3


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

PHẦN NỘI DUNG
Chương I: Một số vấn đề lý luận về tội giết người trong trạng thái
tinh thần bị kích động mạnh.
1.2)Khái niệm về trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.

1.1.1) Khái niệm:
Có nhiều quan điểm khác nhau về trạng thái tinh thần bị kích động
mạnh. Có quan điểm cho rằng, tình trạng tinh thần bị kích động mạnh là tình
trạng (tâm lý) không hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi của
mình.Gần giống với quan điểm này là quan điểm cho rằng, trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh là tình trạng ý thức bị hạn chế ở mức độ cao do
không chế ngự được tình cảm dẫn đến sự hạn chế đáng kể khả năng kiểm
soát và điều khiển hành vi. Như vậy, hai quan điểm nói trên đều thừa nhận

trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là trạng thái mà tâm lý bị ức chế ở
mức độ cao dẫn đến nhận thức bị hạn chế làm giảm đáng kể khả năng điều
khiển hành vi, nhưng vẫn còn khả năng điều khiển hành vi của mình.
Quan điểm thứ ba lại coi trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là trạng
thái của một người không còn nhận thức đầy đủ về hành vi của mình như lúc
bình thường, nhưng chưa mất hẳn khả năng nhận thức. Lúc đó, họ mất khả
năng tự chủ và không thấy hết được tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã
hội của hành vi của mình; trạng thái tinh thần của họ gần như người điên
(người mất trí). Đây là cơ sở để phân biệt với trường hợp phạm tội do tinh
thần bị kích động. Theo quan điểm này, người trong trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh dù chưa mất hoàn toàn khả năng nhận thức, nhưng đã mất
khả năng tự chủ - khả năng kiềm chế và điều khiển hành vi của mình.
Theo tôi, hai quan điểm đầu có vẻ hợp lý hơn. Một người phạm tội trong
trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là người dù chịu sự tác động mạnh mẽ
về mặt tâm lý nhưng khả năng nhận thức vẫn còn, nghĩa là khả năng kiềm
chế và điều khiển hành vi của họ vẫn còn. Còn nếu theo quan điểm thứ ba thì,
SVTH: Hoàng Công Hoàn

4


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

nếu khả năng kiềm chế và điều khiển hành vi của họ mất, có thể coi họ là một
trong những trường hợp không có năng lực trách nhiệm hình sự. Điều 13 của
BLHS năm1999 quy định nếu một người mắc bệnh tâm thần hoặc bệnh khác
(nguyên nhân khách quan) mà dẫn đến mất khả năng nhận thức hoặc mất khả
năng điều khiển hành vi, thì được xem là người không có năng lực trách
nhiệm hình sự. Người phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
có nguyên nhân xuất phát từ người bị hại. Như vậy, có thể coi việc họ mất

khả năng tự chủ và điều khiển hành vi là nguyên nhân ngoài ý muốn của họ.
Nếu xem họ mất khả năng tự chủ và điều khiển hành vi, họ sẽ không chịu
trách nhiệm hình sự về hành vi nguy hiểm của mình theo quy định của Điều
13 của BLHS năm1999.
Thực tế, chỉ có thể xảy ra trường hợp một người vẫn còn khả năng nhận
thức mà mất khả năng tự kiềm chế và điều khiển hành vi của mình do cơ chế
sinh học hoặc một bệnh nào đó làm tổn hại bộ phận điều khiển hành vi của
não bộ. Những tác động tâm lý dù có mạnh mẽ đến đâu cũng không thể làm
cho một người mất khả năng tự chủ và điều khiển hành vi của mình.
Có thể lý giải vì sao trong trường hợp bình thường họ không phạm tội
mà trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh họ phạm tội thông qua mức
độ nhận thức của họ trong lúc này. Bình thường, họ nhận thức được hành vi
của mình là nguy hiểm, nhận thức được hậu quả nguy hiểm cho xã hội và
nhận thức được điều đó là sai, trái pháp luật, phải gánh lấy trách nhiệm pháp
lý nên họ kiềm chế hành vi của mình. Tuy nhiên, trong trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh, mức độ nhận thức của họ giảm đi đáng kể. Họ vẫn có thể
nhận thức được hành vi của mình là nguy hiểm cho xã hội ở mức độ nào đó,
nhận thức một cách khái quát về hậu quả mà họ không quan tâm đến, không
nhận thức được hành vi của mình là trái pháp luật cũng như không nhận thức
được sẽ phải gánh lấy hậu quả pháp lý từ hành vi của mình. Thực tế đó làm
giảm đi đáng kể khả năng tự chủ và điều khiển hành vi của mình (chứ không
phải mất hẳn khả năng đó) và kết quả là hành vi phạm tội xảy ra.
SVTH: Hoàng Công Hoàn

5


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Với cách hiểu này, xét ở góc độ chủ quan người phạm tội, có thể phân

biệt “trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” và “trạng thái tinh thần bị kích
động” ở mức độ nhận thức của người phạm tội khi thực hiện hành vi. Khi
thực hiện hành vi, nếu người phạm tội nhận thức được hành vi của mình là
nguy hiểm cho xã hội, có thể gây ra hậu quả cụ thể nào, bất chấp việc hành vi
của mình có trái pháp luật và mình phải chịu trách nhiệm pháp lý hay không
thì có thể coi đây là trường hợp “trạng thái tinh thần bị kích động”. Làm sáng
tỏ điểm này phải căn cứ vào từng đối tượng cụ thể. Có trường hợp đối với đối
tượng đó là bị kích động mạnh nhưng đối với đối tượng khác thì không. Ví
dụ, khi phát hiện vợ mình ngoại tình với người khác tại nhà mình, có người
vác dao chém đôi tình nhân này. Tuy nhiên, có người bình tĩnh yêu cầu họ
mặc đồ vào để nói chuyện nghiêm túc.
Ngoài ra, còn có thể dựa vào nguyên nhân dẫn đến trạng thái tinh thần bị
kích động để xác định tinh thần có bị kích động mạnh hay không. Nguyên
nhân làm cho “tinh thần bị kích động mạnh” là hành vi trái pháp luật nghiêm
trọng của nạn nhân. Trong khi đó, nguyên nhân làm cho “trạng thái tinh thần
bị kích động” là hành vi trái pháp luật của nạn nhân hoặc của người khác.
Tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi trái pháp luật của nạn nhân là
một căn cứ để xem tinh thần của người phạm tội có bị kích động mạnh hay
không. Khi xem xét tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi trái pháp
luật của người bị nạn, cần đánh giá toàn diện về cả cường độ lẫn số lượng của
hành vi. Có trường hợp hành vi có cường độ mạnh nhưng chỉ xảy ra một lần
cũng đủ dẫn đến kích động mạnh. Hoặc có trường hợp, hành vi dù cường độ
thấp nhưng xảy ra nhiều lần cũng có thể dẫn đến tinh thần bị kích động mạnh.
Theo nghị quyết số 04-HĐTPTANDTC/NQ năm 1986, hướng dẫn áp
dụng một số quy định trong phần các tội phạm của Bộ luật hình sự, có quy
định cụ thể:

SVTH: Hoàng Công Hoàn

6

Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

+ “ Giết người trong tình trạng bị kích động mạnh - do hành vi trái pháp
luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người phạm tội hoặc đối với người
thân thích của người đó. Đây là khung hình phạt giảm nhẹ (khoản 3).
- Tình trạng tinh thần bị kích động là tình trạng người phạm tội không
hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi phạm tội của mình. Nói chung,
sự kích động mạnh đó phải là tức thời do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng
của nạn nhân gây nên sự phản ứng dẫn tới hành vi giết người. Nhưng cá biệt
có trường hợp do hành vi trái pháp luật của nạn nhân có tính chất đè nén, áp
bức tương đối nặng nề, lặp đi lặp lại, sự kích động đó đã âm ỷ, kéo dài, đến
thời điểm nào đó hành vi trái pháp luật của nạn nhân lại tiếp diễn làm cho
người bị kích động không tự kiềm chế được; nếu tách riêng sự kích động mới
này thì không coi là kích động mạnh, nhưng nếu xét cả quá trình phát triển
của sự việc, thì lại được coi là mạnh hoặc rất mạnh.
Hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người phạm
tội hoặc đối với người thân thích của người đó tuy làm cho người phạm tội bị
kích động mạnh, nhưng nói chung chưa đến mức là phạm tội. Nếu hành vi
trái pháp luật đó trực tiếp xâm phạm tính mạng, sức khỏe hoặc lợi ích hợp
pháp của người phạm tội hoặc người thân thích của người phạm tội hoặc của
xã hội, đã cấu thành tội phạm, thì hành vi chống trả lại gây chết người có thể
được xem là trường hợp phòng vệ chính đáng (theo Điều 13) hoặc do vượt
quá giới hạn phòng vệ chính đáng (theo Điều 102).
Trong trường hợp cá biệt hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn
nhân cấu thành tội phạm nhưng là tội phạm ít nghiêm trọng (như tội làm nhục
người khác, tội vu khống) thì cũng được coi là giết người trong tình trạng
tinh thần bị kích động mạnh và được xử lý theo Điều 101, khoản 3. Thí dụ:
hai anh em đồng hao ở chung nhà bố mẹ vợ, người anh thường xuyên làm

nhục thô bạo và trắng trợn vu khống người em, đến thời điểm nào đó lại lăng
nhục người em nên người anh bị em giết.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

7


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Đối với trường hợp người dùng chất say (uống rượu) hoặc chất kích
thích mạnh khác mà bị say, nhân có hành vi trái pháp luật không nghiêm
trọng của nạn nhân mà thực hiện hành vi giết người, thì không coi là trường
hợp phạm tội do bị kích động mạnh. Phải tùy theo hoàn cảnh, tính chất và
mức độ sai trái của hành vi do nạn nhân thực hiện cũng như các tình tiết khác
của vụ án, mà xử lý theo điều 101 về tội giết người.
- Để có thể xác định tinh thần của người phạm tội có bị kích động mạnh
hay không và để phân biệt giữa “kích động” với “kích động mạnh”, cần xem
xét một cách khác quan, toàn diện các mặt: thời gian, hoàn cảnh, địa điểm,
diễn biến, nguyên nhân sâu xa và trực tiếp của sự việc; mối quan hệ giữa nạn
nhân với người phạm tội, trình độ văn hóa, chính trị, tính tình, cá tính của
mỗi bên: mức độ nghiêm trọng của hành vi trái pháp luật của nạn nhân, mối
quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân với
tình trạng tinh thần bị kích động mạnh của người phạm tội”.
Mặt khác, trạng thái tinh thần bị kích động mạnh cũng được quy định cụ
thể ở Bộ luật hình sự 1985 tại khoản 3 điều 101 về tội giết người: “3- Phạm
tội trong tình trạng tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp luật
nghiêm trọng của nạn nhân đối với người phạm tội hoặc đối với người thân
thích của người đó thì bị phạt tù từ sáu tháng đến năm năm”.Và sau này được
xây dựng thành một điều luật cụ thể của Bộ luật hình sự 1999, đó là điều 95:

“1. Người nào giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
do hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc
đối với người thân thích của người đó, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.
1.Giết nhiều người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh,thì bị
phạt tù từ ba đến bảy năm”.
Sau đây chúng ta có thể xem một ví dụ để thấy rõ hơn trường hợp phạm
tội này:
Ví dụ:

SVTH: Hoàng Công Hoàn

8


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Do tranh chấp lối đi với nhà anh Trần văn T nên người hàng xóm đã
xông vào tận nhà anh T chửi bới và đánh mẹ anh T bị gãy tay. Anh trai của
anh T vừa đi làm về, thấy mẹ bị đánh ngất xỉu đã nên không kiềm chế được
bản thân, chạy vào bếp lấy con dao đâm người hàng xóm một nhát, làm
người này chết trên đường đi cấp cứu.
Theo quy định tại khoản 1 Điều 95 Bộ luật Hình sự năm 1999 thì:
“Người nào giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành
vi trái pháp luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với
người thân thích của người đó, thì bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm.”.
Như vậy, việc người hàng xóm xông vào nhà chửi bới và đánh mẹ anh T bị
gãy tay là hành vi trái pháp luật nghiêm trọng. Anh trai của anh T đã chứng
kiến việc mẹ bị chửi và bị đánh gây thương tích nặng nên bị kích động mạnh,
không kiềm chế được, đã dùng dao đâm người hàng xóm nên hành vi phạm
tội đó được coi là giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.

Theo quy định tại Điều luật vừa viện dẫn, người phạm tội trong trường hợp
này có thể bị phạt tù từ sáu tháng đến ba năm tù.
Như vậy, người bị kích động mạnh về tinh thần được hiểu là người
không còn nhận thức đầy đủ về hành vi của mình như lúc bình thường, nhưng
chưa mất hẳn khả năng nhận thức, lúc đó họ mất khả năng tự chủ và không
thấy hết được tính chất và mức độ nguy hiểm cho xã hội về hành vi của mình,
trạng thái của họ lúc bấy giờ gần như người mất trí. Trạng thái này chỉ xảy ra
trong chốc lát, sau đó tinh thần của họ trở lại bình thường như trước.
Việc xác định một người có bị kích động mạnh về tinh thần hay không
là một vấn đề phức tạp, bởi vì trạng thái tâm lý của mỗi người là khác nhau.
Vì vậy để xác định người đó có bị đẩy đến tình trạng bị kích động mạnh hay
chưa mạnh về tinh thần phải căn cứ vào từng trường hợp cụ thể, xem xét một
cách toàn diện các tình tiết cụ thể về vụ án, nhân thân của người phạm tội,
quá trình diễn biến của sự việc, trình độ văn hóa, bệnh tật, hoàn cảnh gia

SVTH: Hoàng Công Hoàn

9


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

đình,… từ đó mới có thể xác định mức độ bị kích động về tinh thần có mạnh
hay không, mạnh đến mức nào.
Còn đối với người bị giết phải là người có hành vi trái pháp luật nghiêm
trọng, xâm phạm đến lợi ích của người phạm tội và hành vi trái pháp luật
nghiêm trọng của nạn nhân phải là nguyên nhân dẫn đến người phạm tội bị
kích động mạnh về tinh thần. Mối quan hệ nhân quả giữa hành vi trái pháp
luật với hành vi bị kích động mạnh là mối quan hệ tất yếu.
1.2) Các dấu hiệu pháp lý thuộc bốn yếu tố cấu thành tội giết người

trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là trường
hợp đặc biệt của tội giết người. Do vậy, tội này có những dấu hiệu pháp lý
chung của tội giết người và những dấu hiệu pháp lý riêng, cụ thể là:
1.2.1) Khách thể của tội phạm:
Khách thể của tội phạm là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo
vệ bị tội phạm xâm hại bằng cách gây thiệt hại hoặc đe dọa gây thiệt hại .
Khách thể của tội này là một trong những khách thể quan trọng nhất
được luật hình sự bảo vệ. Đó là quyền sống, quyền được tôn trọng và bảo vệ
tính mạng của con người.
Đối tượng tác động của tội này là những chủ thể có quyền được tôn
trọng và bảo vệ tính mạng. Đó là những người đang sống , những người đang
tồn tại trong thế giới khách quan với tư cách là con người – thực thể tự nhiên
và xã hội. Cụ thể là người phạm tội đã trực tiếp xâm phạm và lấy đi tính
mạng của người đã có hành vi trái pháp luật nghiêm trọng đối với người
phạm tội hoặc đối với người thân của người phạm tội.
1.2.2) Mặt khách quan của tội phạm:
Mặt khách quan của tội phạm là mặt bên ngoài của tội phạm bao gồm
các dấu hiệu biểu hiện tội phạm diễn ra hoặc tồn tại bên ngoài thế giới khách
quan bao gồm: hành vi nguy hiểm cho xã hội, hậu quả nguy hiểm cho xã hội,

SVTH: Hoàng Công Hoàn

10


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

mối quan hệ giữa hành vi và hậu quả nguy hiểm cho xã hội, thời gian, địa
điểm, hoàn cảnh phạm tội...

−Về hành vi khách quan của tội phạm:
Hành vi khách quan của tội giết người trong trang thái tinh thần bị kích
động mạnh chính là hành vi tước đoạt trái pháp luật tính mạng của người
khác, hành vi có khả năng gây ra cái chết cho con người, chấm dứt sự sống
của họ.
Hành vi có khả năng gây ra cái chết cho con người có thể là hành động
như: hành động bắn, đâm, chém... của người trong trạng thái tinh thần bị kích
động mạnh đối với nạn nhân.
−Về hậu quả khách quan của tội phạm:
Hậu quả mà do hành vi khách quan nói trên gây ra là hậu quả chết
người. Đây là một dấu hiệu bắt buộc trong cấu thành tội phạm tội giết người
trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Như vậy, tội này chỉ được coi là
tội phạm hoàn thành khi có dấu hiệu hậu quả chết người.
− Về mối quan hệ nhân quả giữa hành vi khách quan và hậu quả chết người :
Về nguyên tắc, người phạm tội chỉ phải chịu trách nhiệm về hậu quả
nguy hiểm cho xã hội do chính hành vi của mình gây ra. Nguyên tắc này đòi
hỏi phải xác định hậu quả chết người có quan hệ nhân quả với hành vi khách
quan của người bị buộc phải chịu trách nhiệm hình sự về tội giết người trong
trường hợp này (hoàn thành)- tức là xác định chính hành vi khách quan đó đã
dẫn đến hậu quả chết người. Người có hành vi tước đoạt trái pháp luật tính
mạng của người khác chỉ phải chịu trách nhiệm hình sự về hậu quả chết
người đã xảy ra, nếu hành vi của họ đã thực hiện là nguyên nhân của hậu quả
chết người đó.
−Ngoài ra mặt khách quan của tội phạm còn có những biểu hiện khác
như: thời gian, địa điểm, phương tiện, hoàn cảnh... phạm tội và tùy thuộc vào
từng trường hợp cụ thể mà chúng ta xét những yếu tố này.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

11

Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

1.2.3) Chủ thể của tội phạm:
Chủ thể của tội phạm là những người có năng lực trách nhiệm hình sự,
đạt độ tuổi luật định và đã thực hiện hành vi phạm tội cụ thể.
Như vậy, chủ thể của tội này là những người có năng lực trách nhiệm
hình sự và đạt đến một độ tuổi luật định. Tuy nhiên trong trường hợp tội này
còn có thêm điều kiện: người phạm tội phải phạm tội trong trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh. Như vậy chủ thể phải cộng thêm dấu hiệu là phải
phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
1.2.4) Mặt chủ quan của tội phạm:
Mặt chủ quan của tội phạm chính là mặt bên trong của tội phạm là thái
độ tâm lý của người phạm tội đối với hành vi nguy hiểm cho xã hộ mà họ
thực hiện và với hậu quả do hành vi gây ra cho xã hội, bao gồm: lỗi của
người phạm tội, mục đích, động cơ phạm tội.
−Lỗi của người phạm tội:
Lỗi của người phạm tội này là lỗi cố ý và lỗi cố ý ở đây có thể là lỗi cố ý
trực tiếp hoặc cố ý gián tiếp theo từng trường hợp mà ta xét đến.
−Mục đích, động cơ phạm tội:
Mục đích, động cơ phạm tội không phải là dấu hiệu bắt buộc của cấu
thành tội phạm tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
Đặc biệt với tội này người phạm tội lại thực hiện tội phạm trong tình trạng
không kiềm chế được bản thân. Động cơ, mục đích của cấu thành tội phạm
này gắn liền với trạng thái tâm lý của người phạm tội, chủ yếu là phạm tội để
giải tỏa về mặt tâm lý nên vấn đề mục đích và động cơ phạm tội rất khó xác
định và hầu như không đặt ra với cấu thành tội phạm này.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

12


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Chương II: Thực tiễn áp dụng tội giết người trong trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh và một số vấn đề liên quan.
2.1) Thực tiễn áp dụng:
Pháp luật Việt Nam ghi nhận và bảo vệ quyền sống của con người, bằng
việc quy định những hành vi xâm phạm nghiêm trọng quyền được sống, được
tồn tại của con người là tội phạm và quy định các loại hình phạt tương ứng
với hành vi đó. Trong thực tiễn đấu tranh phòng chống tội phạm trong những
năm qua, trên cả nước tình hình phạm tội giết người trong trường hợp này
cũng khá nhiều và có xu hướng gia tăng, cụ thể:
Theo báo cáo công tác của ngành Tòa án thống kê từ năm 2007 đến năm
2009:
Năm 2007

Năm2008

Năm2009

Số vụ Tỷ lệ

Số vụ Tỷ lệ

Số vụ

Tỷ lệ

2146
Số

(%)
100

2578

(%)
100

5.5

157

6.1

Tổng 3 năm
Số vụ

Tỷ lệ

2890

(%)
100

7614

(%)
100

189

6.5

464

6.1

vụ

giết
người
khác
Số vụ 118
giết
người
trong
ttttbkđ
m
Qua bảng số liệu trên ta thấy:
So với các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe con người khác thì tội giết
người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh vẫn đang chiếm tỷ lệ thấp
SVTH: Hoàng Công Hoàn

13

Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

hơn, cụ thể là: Trong ba năm, từ năm 2007 đến năm 2009, số vụ giết người
trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là 464 vụ, chiếm 6.1% tổng số vụ
giết người khác.
Tuy nhiên, tỷ lệ này lại tăng lên qua các năm, cụ thể là: năm 2007 là 118
vụ, năm 2008 là 157 vụ, tăng 33%; năm 2009 là 189 vụ tăng 20% so với năm
2008, tăng 60% so với năm 2007.
Trong thực tế so với các tội giết người thông thường khác thì đây là một
tội giết người trong trong trường hợp đặc biệt, vì thế việc xác định tội này là
rất khó khăn bởi nó liên quan đến tâm sinh lý của con người. Thực tế, chúng
ta chưa xác định rõ ràng được giới hạn tâm sinh lý đến một mức nào là con
người rơi vào trạng thái tinh thần bị kích động mạnh, mà chúng ta mới chỉ
đưa ra những định nghĩa mang tính chung chung, mơ hồ mà áp dụng phải
trông chờ vào những trường hợp cụ thể để xét đến. Đặc biệt trong thực tế xét
xử, để xác định loai tội này còn phụ thuộc nhiều vào ý kiến chủ quan của cơ
quan tố tụng và những người tiến hành tố tụng. Vì vậy trong thực tế áp dụng
cần phải xác định rõ thế nào là trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Điều
này đã gây khó khăn trong việc nên lựa chọn điều 95 hay điều 93 Bộ luật này
để áp dụng trong một số trường hợp giết người, vì vậy dẫn đến một thực tế là
việc áp dụng điều này còn có nhiều tranh cãi. Chúng ta có thể lấy một ví dụ
để thấy rõ điều đó:
Theo án sơ thẩm: do ức chế bởi cha luôn rượu chè be bét rồi đánh vợ
con không thương tiếc, Mẫn đã chích điện giết chết cha mình. TAND
TPHCM đã tuyên phạt bị cáo Phan Minh Mẫn (20 tuổi, huyện Bình Chánh)
mức án tử hình về tội “giết người”.
Theo cáo trạng của VKS, Phan Minh Mẫn đang là sinh viên năm thứ 2
của trường Cao đẳng Kinh tế Nghiệp vụ Phú Lâm. Cuộc sống dẫu vất vả khó
khăn nhưng mẹ của Mẫn luôn tằn tiện để lo cho con ăn học đến nơi đến chốn.
Đáp lại sự yêu thương chăm sóc của mẹ, Mẫn chăm chỉ học hành và sống

hiều hậu, trách nhiệm.
SVTH: Hoàng Công Hoàn

14


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Cha Mẫn - ông Phan Thế Tuyên là tài xế xe tải chở hàng nhưng “nát”
rượu nên các mối làm ăn dần thưa thớt. Và trong mỗi cơn say, ông Tuyên lại
đánh đập, chửi bới rồi đuổi vợ con ra khỏi nhà. Do thường xuyên hứng chịu
những trận đòn vô cớ từ lúc còn nhỏ cho đến lớn nên Mẫn luôn uất hận cha
mình.
Khoảng 18 giờ ngày 9/11/2009, Mẫn từ lớp học về nhà thấy cha nằm
ngủ dưới nền nhà trong phòng khách, người nồng nặc mùi rượu. Nghĩ đến
cảnh cha đánh đập mẹ tàn nhẫn vào 2 hôm trước, Mẫn nảy sinh ý định giết
cha để trả thù.
Ngay lập tức, Mẫn ra tiệm tạp hóa mua một sợi dài 4m và một phích
cắm. Sau đó, Mẫn kéo dây cắm vào bảng điện trong phòng của mình rồi dùng
đầu dây kia đã tuốt lõi đồng chích vào người cha mình. Ông Tuyên co giật rồi
nằm bất động trên sàn nhà.
Lúc này, Mẫn định đem xác cha mình đi phi tang thì cũng là lúc mẹ và
em gái vừa về đến nhà. Phát hiện sự việc, mẹ Mẫn nhờ đưa chồng đi cấp cứu
nhưng ông đã chết trước khi đến bệnh viện.
Tại phiên tòa sơ thẩm, bà nội và mẹ Mẫn đều khai rằng, Mẫn là đứa
cháu ngoan, hiền trong gia đình. Do lòng căm phẫn bị dồn nén, suy nghĩ nông
cạn nên Mẫn mới hành động giết cha mình. Tuy nhiên, xét thấy hành vi của
Mẫn là quá dã man, nguy hiểm cho xã hội cần phải cách ly bị cáo nên HĐXX
đã tuyên Mẫn mức án tử hình với tội danh giết người quy định tại điều 93 Bộ
luật Hình sự 1999.

Tuy nhiên, trong vụ án này còn có nhiều tranh cãi về việc nên áp dụng
điều 93 hay điều 95 Bộ luật hình sự 1999. Cụ thể là:
+ Có ý kiến cho rằng: Về mặt lý luận, để quyết định hình phạt phải xem
xét kỹ đến các yếu tố cấu thành tội phạm. Trong trường hợp này yếu tố khách
quan đã quá rõ ràng. Về khách thể, Mẫn xâm phạm tính mạng của chính cha
đẻ của mình được quy định tại Điều 93 Bộ luật hình sự năm 1999. Về mặt
chủ quan, một loạt các hành vi chuẩn bị phương tiện, mục đích giết người của
SVTH: Hoàng Công Hoàn

15


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Mẫn thể hiện lỗi cố ý, nhưng hành vi chủ quan của Mẫn lại nằm trong trạng
thái tinh thần bị kích động mạnh.
Tình trạng tinh thần bị kích động mạnh là tình trạng (tâm lý) không
hoàn toàn tự chủ, tự kiềm chế được hành vi của mình. Trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh là tình trạng ý thức bị hạn chế ở mức độ cao do không chế
ngự được tình cảm dẫn đến sự hạn chế đáng kể khả năng kiểm soát và điều
khiển hành vi. Như vậy, trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là trạng thái
mà tâm lý bị ức chế ở mức độ cao dẫn đến nhận thức bị hạn chế làm giảm
đáng kể khả năng điều khiển hành vi, nhưng vẫn còn khả năng điều khiển
hành vi của mình. Bị ức chế ở mức độ cao dẫn đến nhận thức bị hạn chế
trong trường hợp của Mẫn là nhận thức về người bố. Nếu chúng ta ở vị trí
của Mẫn để hình dung hình ảnh của ông Tuyên có còn là hình ảnh người cha
nữa không? Trường hợp này có phải Mẫn đã hạn chế nhận thức về cha đẻ của
mình không?
Xét về hành vi của ông Tuyên, ông Tuyên là một người nát rượu,
thường xuyên đánh đập vợ, con, đập phá tài sản.Với những hành vi như vậy,

Mẫn đáng lẽ ra phải có lựa chọn khác (câu đáng lẽ ra phải có lựa chọn khác
mà Kiểm sát viên và Hội đồng xét xử thường nói tại phiên tòa) như khuyên
bảo cha, bỏ nhà ra đi, tố cáo tội của cha đẻ cho chính quyền hoặc đánh trả lại
cha... Nhưng ở vị trí của Mẫn, chúng ta nên đánh giá một cách khách quan,
toàn diện hơn. Mẫn giết người, hơn nữa lại giết chính cha đẻ của mình là tội
đáng trừng trị. Thử ở vào vị trí của Mẫn để lựa chọn phương án để giải quyết
thì nên lựa chọn phương án nào?. Giải thích cho cha ư? Những người nát
rượu như vậy thì chỉ có những người con thông minh, có đủ sức kiên nhẫn
mới có thể làm cho cha bỏ rượu, hoặc chỉ cố nhịn để đến khi có đủ cơ hội
thoát khỏi người cha như vậy mà thôi.
Tố cáo tội cha đẻ cho chính quyền? Làm như vậy thì liệu ông Tuyên có
bỏ được bệnh nát rượu hay không? Liệu mâu thuẫn giữa ông Tuyên với vợ

SVTH: Hoàng Công Hoàn

16


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

con có phát sinh thêm không? Chính quyền hiện nay đã can thiệp như thế nào
trong các vụ nát rượu như thế này?
Nếu Mẫn đánh trả lại cha thì đó cũng là hành vi bất hiếu. Do Mẫn không
biết kiềm chế mình đã xâm phạm tính mạng của người khác và người đó lại
chính là cha đẻ của mình, cho nên phải chịu hình phạt là thỏa đáng. Nhưng
buộc Mẫn vào tội nào mới là vấn đề đáng phải bàn. Hành vi của ông Tuyên
như vậy có đủ cấu thành tình tiết trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
của Mẫn hay không?
Tại thời điểm Mẫn giết người, cha của bị cáo không có hành vi vi phạm
pháp luật đối với mẹ hay bản thân Mẫn nhưng hành vi trái pháp luật nghiêm

trọng của cha Mẫn đối với mẹ con Mẫn đã xảy ra rất nhiều lần mỗi khi ông
say rượu, có tính liên tục với mức độ tàn nhẫn thì không thể nói rằng ở đây,
người bị hại không có lỗi. Giả sử cha Mẫn không bị giết trong lần say rượu
đó thì rất có thể, mẹ con Mẫn lại tiếp tục trở thành nạn nhân từ hành vi bạo
hành của ông ta. Chính tình trạng say rượu của cha đã mặc nhiên cho Mẫn
thấy trước được hậu quả tàn nhẫn về thể xác, sức khoẻ, danh dự, nhân phẩm
chắc chắn sẽ đến với mẹ, con Mẫn; chính hậu quả chắc chắn sẽ đến, cộng với
những tổn thương nặng nề về tâm lý đã thổi bùng lên sự bức xúc, căm phẫn
cực độ, kích động tinh thần của bị cáo lên cao tới mức khiến bị cáo coi hành
động (giết người) như là sự giải thoát duy nhất.
Về mặt đạo đức xã hội, chúng ta kịch liệt lên án hiện tượng con bất hiếu,
cũng như những hành vi coi thường tính mạnh, sức khỏe, danh dự, nhân
phẩm của người khác. Nhưng việc gì cũng phải có nguyên nhân của nó. Cùng
hành vi giết cha nhưng có nhiều nguyên nhân. Nếu như giết cha vì không
muốn nghe lời dạy bảo để thành người; giết cha với mục đích chiếm đoạt tài
sản; giết cha vì cha cản đường làm ăn phi pháp thì thật sự đáng tử hình.
Trường hợp con giết cha trong tình trạng mất hết khả năng nhận thức thì
thuộc trường hợp miễn trách nhiệm hình sự. Trường hợp của Mẫn giết cha

SVTH: Hoàng Công Hoàn

17


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

trong tình trạng giảm khả năng nhận thức do hành vi trái pháp luật nghiêm
trọng của người cha liên tục trong thời gian dài.
Suy cho cùng Mẫn cũng chính là nạn nhân của nạn bạo hành gia đình.
Xét cho cùng, Mẫn cũng chỉ là nạn nhân của bạo hành gia đình, không đáng

bị xử quá nặng như vậy. Bởi vì dù phải sống trong một gia đình thường
xuyên bị ám ảnh một cảnh tượng bạo hành bi đát như vậy mà còn cố gắng
học tập và rèn luyện được, đó là trường hợp rất ít, điều đó đã chứng tỏ Mẫn
cũng là một người con ngoan, có chí và chắc chắn sẽ rất có ích cho xã hội
trong tương lai nếu có cơ hội để phát triển.
Tôi đồng ý quan điểm đã giết người thì dù đó là ai và đó là đối tượng
nào cũng đã phạm một trọng tội, nhưng ta cũng cần phải xem xét việc giết
người đó đã xảy ra trong trường hợp nào, có bị kích động đến tột cùng mà
không kiểm soát được lý trí?
Vậy liệu có cần phải loại bỏ cậu thanh niên có bản chất lương thiện ra
khỏi xã hội hay không?.
Qua các tình tiết về hành vi phạm tội của Mẫn , tôi cho rằng Mẫn phải bị
truy tố ở điều 95 Bộ luật hình sự “tội giết người trong trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh’’ mới đúng. Điều 95 Bộ luật hình sự quy định: “Người nào
giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh do hành vi trái pháp
luật nghiêm trọng của nạn nhân đối với người đó hoặc đối với người thân
thích của người đó thì bị phạt tù từ 6 tháng đến 3 năm”.
Ở trường hợp của Mẫn, cha của Mẫn thường xuyên nhậu say đập phá đồ
đạc và đánh đập, hành hạ mẹ của Mẫn; từ đó nỗi uất ức, oán hận chất chứa
trong lòng Mẫn từ năm này qua năm khác và nó bộc phát lên chính là hành vi
phạm tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.
Hành vi của ba Mẫn rõ ràng là vi phạm vào Luật hình sự. Mẫn lại có các
tình tiết giảm nhẹ hình phạt như: nhân thân tốt, không tiền án, ăn năn hối cải,
thành khẩn khai báo, được thân nhân của nạn nhân xin giảm tội...

SVTH: Hoàng Công Hoàn

18

Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Vì thế, nên buộc Mẫn phải chịu trách nhiệm hình sự được quy định tại
Điều 95 về tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh vì:
những hành vi của ông Tuyên đủ làm cho Mẫn rơi vào trạng thái tinh thần bị
kích động mạnh.
Nếu buộc Mẫn tội Giết người theo Điều 93 BLHS thì chỉ bảo vệ được
quyền ông Tuyên đẻ ra Mẫn mà thôi, còn quyền của Mẫn và mẹ Mẫn cùng
những thành viên khác trong gia đình của Mẫn lại không được bảo vệ. Mẹ
Mẫn không biết phải chịu bao nhiêu nỗi đau chồng chất khi biết Mẫn bị phạt
theo Điều 93 BLHS. Nếu truy tố Mẫn theo Điều 95 BLHS thì mức hình phạt
cao nhất chỉ là 7 năm tù.
Vụ án nào cũng vậy, ngoài việc trừng trị nghiêm hành vi vi phạm pháp
luật còn phải có tính răn đe và giáo dục cao.
+ Cũng có ý kiến cho rằng: Trong trường hợp này vẫn xử bị cáo vào tội
giết người ở điều 93 bởi cho rằng hành vi phạm tội của Mẫn thỏa mãn đầy đủ
các yếu tố cấu thành tội phạm giết người nhưng cho bị cáo lãnh mức án
chung thân hoặc tù có thời hạn thay vì án tử hình như tòa án đã xét xử.
Như vậy, từ thực tế xét xử vụ án trên cũng là một vụ án giết người
nhưng lại có nhiều quan điểm khác nhau về việc nên áp dụng “tội giết
người” hay là “tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh”.
Từ đó việc xét xử các vụ án giết người còn có nhiều tranh cãi trong việc nên
áp dụng điều luật nào, nhất là những trường hợp có nhiều tình tiết liên quan
đến trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Và cũng từ những trường hợp xét
xử cụ thể như trên chúng ta thấy rằng việc xét xử loại tội này còn phụ thuộc
rất nhiều vào ý chí chủ quan của quan của cá nhân mà cụ thể ở đây là những
người tiến hành tố tụng. Đồng thời về tình tiết giết người trong trạng thái tinh
thần bị kích động mạnh cũng có ít văn bản pháp luật hướng dẫn nên cũng gây
nhiều khó khăn trong thưc tế áp dụng.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

19


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

2.2) Những hạn chế, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng:
- Pháp luật chưa có những quy định cụ thể về giới hạn khi nào con
người ta rơi vào trạng thái tâm lý bị kích động mạnh mà chỉ những quy định
mang tính chung chung, đặc biệt là trường hợp con người ta phạm tội trong
trạng thái tâm lý có chất kích thích- là trạng thái dễ bị kích động thì cũng
chưa có quy định cụ thể trường hợp nào nên áp dụng hay không. Mà trong
quá trình xét xử còn phụ thuộc nhiều vào ý kiến chủ quan của người tiến
hành tố tụng trong từng trường hợp cụ thể. Vì vậy, chúng ta cũng gặp nhiều
khó khăn trong việc phân biệt tội này với các loại tội giết người thông thường
khác quy định trong Bộ luật hình sự.
Đặc biệt, theo quy định của Bộ luật hình sự chúng ta thấy có hai tội đều
có chung tình tiết “phạm tội trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh” đó
là ở điều 95 và điều 105, theo sự mô tả của Điều 95 và Điều 105 trong BLHS
năm1999, chúng ta gặp khó khăn trong việc phân biệt chúng. Vấn đề này xảy
ra khi nghiên cứu CTTP cơ bản của Tội giết người trong trạng thái tinh thần
bị kích động mạnh (Khoản 1, Điều 95) và CTTP tăng nặng của Tội cố ý gây
thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trong trạng thái
tinh thần bị kích động mạnh (Khoản 2, Điều 105) vì cả hai CTTP đều chứa
đựng hậu quả chết người. Như đã phân tích, khi thực hiện hành vi phạm tội,
người phạm tội trong cả hai trường hợp đều không nhận thức rõ hành vi của
mình có thể gây ra hậu quả cụ thể nào (chết người hay thương tích /tổn hại
sức khoẻ) vì khi đó khả năng nhận thức của họ đã giảm đi đáng kể. Do đó,
việc xác định trường hợp nào là cố ý đối với hậu quả chết người (giết người

trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh) hay vô ý với hậu quả chết người
(cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trong
trạng thái tinh thần bị kích động mạnh dẫn đến chết người) là điều không khả
thi.
Mặt khác còn thiếu văn bản hướng dẫn về điều luật này nên cũng gây
nhiều vướng mắc trong việc áp dụng.
SVTH: Hoàng Công Hoàn

20


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Đồng thời đây là một loại tội liên quan đến trạng thái tâm lý con người
nên việc xác định người đó có rơi vào trạng thái tinh thần bị kích động mạnh
hay không còn gặp nhiều khó khăn dẫn đến việc xét xử không đúng người
đúng tội còn xảy ra.
2.3)Nguyên nhân, điều kiện của tình hình phạm tội:
Việc phạm tội giết người trong trường hợp này xuất phát từ nhiều
nguyên nhân, song có một số nguyên nhân cơ bản sau:
+ Thứ nhất, nguyên nhân sâu xa:
Do tàn dư của chế độ củ để lại như gia trưởng, trọng nam khinh nữ... và
những tệ nạn xã hội đã ảnh hưởng, ăn sâu đến tâm sinh lý người phạm tội.
Mặt khác, cùng với sự phát triển của nền kinh tế thị trường đồng thời đi kèm
với nó là những mặt trái đó là sự xâm nhập và ảnh hưởng của hệ văn hóa tư
tưởng xấu của nước ngoài đã tác động đến nhận thức, tâm lý của con người
nói chung và người phạm tội nói riêng từ đó gây nên tình trạng phạm tội ngày
càng tăng.
Mặt khác, những yếu kém trong khâu quản lý điều hành của nhà nước
như gần đây là hoạt động game online... đã làm cho tình hình vi phạm pháp

luật không ngừng gia tăng trong đó có cả loại tội này.
+ Thứ hai, nguyên nhân thường xuyên:
Một nguyên nhân khiến cho con người ta phạm tội này cũng là do xuất
phát từ chính những mâu thuẫn cá nhân thường ngày dù những mâu thuẫn đó
là lớn hay là nhỏ đã gây nên tình trạng bị kích động mạnh dẫn đến việc người
phạm tội thực hiện hành vi- nguyên nhân của tình trạng tinh thần bị kích
động mạnh của người phạm tội là hành vi trái pháp luật nghiêm trọng của
chính nạn nhân đối với người phạm tội hoặc đối với người thân thích của
người phạm tội.
Mặt khác, việc con người có những hành vi biểu hiện và suy nghĩ mang
tính chất côn đồ cũng đã gây nên trạng thái tinh thần bị kích động mạnh dẫn
đến việc phạm tội.
SVTH: Hoàng Công Hoàn

21


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

2.4) Một số giải pháp hoàn thiện pháp luật hình sự về tội giết người
trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh và khắc phục những tồn
tại, vướng mắc trong thực tiễn áp dụng:
- Về phương diện lập pháp: cần có những quy định, định nghĩa cụ thể để
làm rõ và xác định giới hạn của trạng thái tinh thần bị kích động mạnh. Và
cũng cần xây dựng nhiều văn bản hướng dẫn về loại tội này để dễ dàng hơn
trong việc phân biệt với các loại tội giết người khác, đặc biệt là với tội quy
định ở điều 105, và để giải quyết vấn đề này, theo tôi, nhà làm luật nên
nghiên cứu bỏ dấu hiệu hậu quả “chết người” trong CTTP tăng nặng của Tội
cố ý gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người khác trong
trạng thái tinh thần bị kích động mạnh (điểm b, Khoản 2, Điều 105 của

BLHS năm1999). Như vậy, điểm b, Khoản 2, Điều 105 của BLHS sau khi
được sửa đổi sẽ là: “gây thương tích hoặc gây tổn hại cho sức khoẻ của người
khác mà tỷ lệ thương tật từ 61% trở lên hoặc trong trường hợp đặc biệt
nghiêm trọng khác”.
- Về phương diện áp dụng pháp luật: cơ quan nhà nước có thẩm quyền
cần trưng cầu giám định về trạng thái tinh thần bị kích động mạnh khi cần
thiết để xác định rõ hơn tình trạng phạm tội của đối tượng.
- Trong công tác đấu tranh phòng chống tội phạm nói chung và tội phạm
trong trường hợp này nói riêng cần huy động sức mạnh tổng hợp của quần
chúng, các cơ quan quản lý nhà nước, các cấp, ban, nghành...cùng vào cuộc.
Mặt khác, tích cực bài trừ, phòng chống tư tưởng bảo thủ, đồi trụy...ảnh
hưởng đến tâm lý con người.
Đồng thời với đó là tích cực tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật
trong từng cộng đồng dân cư, cá nhân để họ hiểu hơn về pháp luật nói chung
và pháp luật hình sự nói riêng.
- Về công tác xét xử: phải đảm bảo hơn nữa việc xét xử tội phạm sao
cho đúng người đúng tội, không để lọt tội phạm và trừng trị đích đáng những
kẻ phạm tội. Để làm được điều đó đòi hỏi các cấp Tòa án phải không ngừng
SVTH: Hoàng Công Hoàn

22


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

kiện toàn bộ máy tổ chức vững mạnh về chuyên môn và trong sạch về phẩm
chất đạo đức.
Khi xem xét tính chất và mức độ nghiêm trọng của hành vi trái pháp luật
của người bị nạn, cần đánh giá toàn diện về cả cường độ lẫn số lượng của
hành vi. Có trường hợp hành vi có cường độ mạnh nhưng chỉ xảy ra một lần

cũng đủ dẫn đến kích động mạnh. Hoặc có trường hợp, hành vi dù cường độ
thấp nhưng xảy ra nhiều lần cũng có thể dẫn đến tinh thần bị kích động mạnh.
Đồng thời trong quá trình áp dụng pháp luật luôn luôn quán triệt về tinh
thần, nội dung của điều 95 Bộ luật Hình sự 1999 và các văn bản hướng dẫn
khác.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

23


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

PHẦN KẾT LUẬN
Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh là một
trường hợp đặc biệt của tội giết người. Việc tìm hiểu về loại tội này đã phần
nào giúp chúng ta hiểu hơn về những quy định của pháp luật hình sự về tội
giết người. Và đây là một loại tội phạm thể hiện nội dung nhân đạo trong
pháp luật hình sự nói riêng và pháp luật Việt Nam nói chung đối với con
người mà cụ thể ở đây là đối với người phạm tội. Song việc quy định loại tội
này cũng đã góp phần tích cực trong việc đấu tranh phòng chống tội phạm,
không bỏ lọt tội phạm.
Tuy nhiên, trong quá trình áp dụng điều luật, việc xác định giới hạn giữa
tội này với tội giết người quy định ở điều 93 Bộ luật Hình sự 1999 là rất khó
khăn bởi đây là loại tội liên quan đến tâm lý con người mà chúng ta chưa có
một giới hạn quy định cụ thể về tình trạng tinh thần bị kích động mạnh, vì thế
trong quá trình xét xử còn phụ thuộc vào ý kiến chủ quan của người tiến hành
tố tụng, nên việc xác định tội còn gặp nhiều vướng mắc đòi hỏi phải không
ngừng hoàn thiện về mặt pháp luật cũng như thực tiễn áp dụng, đòi hỏi chúng
ta cần phải xây dựng nhiều hơn nữa các văn bản hướng dẫn về loại tội này và

có cơ chế giám định về trạng thái tinh thần bị kích động mạnh.

SVTH: Hoàng Công Hoàn

24


Tội giết người trong trạng thái tinh thần bị kích động mạnh

Tài liệu tham khảo:
1.Bộ luật hình sự 1985.
2.Bộ luật hình sự 1999.
3.Nghị quyết 04/ HĐTPTANDTC ngày 29/11/1986.
4.Hệ thống các văn bản pháp luật hình sự khác.
5.Giáo trình Luật hình sự Việt Nam- Nhà xuất bản CAND, HN, 2004.
6.Giáo trình luật hình sự Việt Nam- Phần các tội phạm- NXB CAND,
HN, 1997.
7.Trường ĐH Y Huế- Giáo trình tâm thần học, Huế 1998.
8.Bình luận khoa học Bộ luật hình sự- HN 1997.
9.Tạp chí TAND.
10.Tạp chí VKSND.
11.Trần Văn Luyện- các tội xâm phạm tính mạng, sức khỏe, nhân
phẩm, danh dự của con người- NXB CTQG, HN,2000.
12.Phạm Minh Hạc (chủ biên)- Tâm lý học- NXB Giáo Dục 1997.
13.www.Doisongphapluat.com.vn
14.www.Thuvienphapluat.vn
15.www.Luatviet.org

SVTH: Hoàng Công Hoàn

25