skkn NÂNG CAO HIỆU QUẢ dạy học LỊCH sử BẰNG sự kết hợp PHƯƠNG PHÁP TRUYỀN THỐNG với CÔNG NGHỆ THÔNG TIN

NÂNG CAO HIỆU QUẢ DẠY HỌC LỊCH SỬ BẰNG SỰ KẾT HỢP
PHƯƠNG PHÁP TRUYỀN THỐNG VỚI CÔNG NGHỆ THÔNG TIN
I/ Lý do chọn đề tài:
Giáo dục và đào tạo có vị trí quan trọng trong chiến lược đào tạo nguồn
nhân lực, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của đất nước ta trong giai đoạn Cơng
nghiệp hóa – hiện đại hóa hiện nay. Nghị quyết hội nghị lần II Ban Chấp Hành
Trung ương Đảng Khóa VIII nêu rõ : “Thực sự coi giáo dục và đào tạo là quốc
sách hàng đầu”.
Nhận thức giáo dục - đào tạo cùng với khoa học – công nghệ là nhân tố
quyết định sự tăng trưởng kinh tế - xã hội, đầu tư giáo dục – đào tạo là đầu tư cho
phát triển
Hiện nay, bên cạnh những thành tựu quan trong về kinh tế, văn hóa-xã hội…
đời sống của nhân dân ta liên tục được cải thiện, giáo dục –đào tạo cũng đang phát
triển về qui mơ và cơ sở vật chất, trình độ dân trí và chất lượng nguồn nhân lực
được nhân lên
Tuy nhiên trong điều kiện nền kinh tế thị trường đang phát triển, trước tác
động ngày càng mạnh của xu thế tồn cầu hóa, chúng ta đang gặp nhiều khó khăn
trở ngại do chất lượng và hiệu quả giáo dục – đào tạo còn thấp hơn so với yêu cầu.
Và hơn thế nữa khi hòa nhập vào nền kinh tế thế giới thì cũng kéo theo đó có nhiều
nền văn hóa du nhập vào nước ta, thì hơn bao giờ hết chúng ta hiểu rằng nền móng
quốc hồn quốc túy, bản lĩnh dân tộc đang bị lung lay khi bản sắc dân tộc đang dần
mất đi. Khi chính những con người Việt Nam lại quên đi nguồn gốc, lịch sử dân
tộc và những năm gần đây khi kết quả thi tốt nghiệp phổ thông và đại học môn lịch
sử quá thấp đã đặt ra cho chúng ta một vấn đề: Vì sao lại như vậy ?
Ngay khi giành độc lập , Đảng và Hồ Chủ Tịch đã xác định tầm quan trọng
đặc biệt của việc dạy học lịch sử: “Dân ta phải biết sử ta, cho tường gốc tích nước
nhà Việt Nam”
Lịch sử là môn học tái hiện cho học sinh biết về quá khứ dân tộc qua các
thời kì để các thế hệ kế tiếp nối theo, vận dụng những bài học kinh nghiệm của
1

người xưa vào công cuộc đấu tranh, xây dựng và bảo vệ tổ quốc. Mơn lịch sử cịn
giáo dục những phẩm chất tốt đẹp của dân tộc, giáo dục lòng yêu nước, biết ơn
những người đã ngã xuống để chúng ta có được ngày hơm nay. Nhưng dường như
học sinh lại khơng thích học mơn lịch sử vì cho rằng đó chỉ là mơn phụ, khơng
quan trọng, nội dung kiến thức quá dài, khó nhớ, nhiều sự kiện. Và ngay cả ngồi
xã hội cũng khơng xem trọng đối với mơn học này.
Vậy thì phải làm sao để thu hút được học sinh có hứng thú và chun tâm
hơn trong mơn học lịch sử? Việc dạy và học lịch sử đang thu hút sự quan tâm chú
ý của toàn xã hội. Và từ năm 2006 – 2007, Bộ Giáo Dục – Đào Tạo bắt đầu triển
khai chương trình thay sách lớp 10 bậc THPT và ứng dụng công nghệ thông tin
trong dạy học. Nhưng khái niệm đổi mới phương pháp dạy học, ứng dụng cơng
nghệ thơng tin thực sự có tác dụng khi một số giáo viên dạy công nghệ thông tin
bằng cách trình bày liên tiếp các slide, đưa hình ảnh một cách máy móc hay tất cả
đều được trình chiếu mà quên đi vai trò của người thầy? Trong quan niệm dạy học
trước kia thì thường gắn liền với người thầy là viên phấn trắng, bảng đen. Còn
ngày nay đổi mới phương pháp dạy học lại khác. Nên chăng khi ta kết hợp phương
pháp dạy học truyền thống với công nghệ thông tin để tăng thêm sự hứng thú của
học sinh trong học lịch sử ? vừa có những hình ảnh sinh động, những thước phim
tài liệu lịch sử lại khơng mất đi vai trị của người thầy.
II/ Thực trạng trước khi thực hiện các giải pháp của đề tài:
1/ Thuận lợi:
• Tình hình giảng dạy mơn lịch sử ở đơn vị:
Đội ngũ giáo viên nhiệt tình, tận tâm trong giảng dạy. Nhiều giáo viên có thâm
niên cao, nhiều kinh nghiệm nên qua công tác dự giờ, thao giảng đã đóng góp ý
kiến giúp cho bản thân nhiều kinh nghiệm quý báu để vận dụng khi lên lớp. Giáo
viên lịch sử sinh hoạt chung với giáo viên địa lý và giáo dục công dân nên cũng đã
hỗ trợ lẫn nhau về công tác chuyên môn của ngành xã hội và nhân văn
• Tình hình trường lớp, học sinh:
- Trường THPT Long Khánh được chọn là 1 trong 2 trường xây dựng đề

án “ Trường trọng điểm chất lượng cao” của tỉnh Đồng Nai.
2


- Chất lượng học tập của học sinh khá đồng đều ở bộ môn, kết quả thi học
sinh giỏi và tuyển sinh vào các trường đại học, cao đẳng đạt tỉ lệ khá cao
- Trường cũng là 1 trong những trường có tổ chức kì thi tuyển sinh vào lớp
10 của tỉnh Đồng Nai nên chất lượng học tập cao, hoc sinh chăm ngoan,
lễ phép, vâng lời thầy cô. Bên cạnh đó, học sinh cũng được trang bị đầy
đủ sách giáo khoa, các sách bài tập lịch sử, sách giúp học tốt lịch sử. Và
trường cũng có website để học sinh có thể truy cập vào đó có thể xem và
hỏi các câu hỏi khó.
• Ưu điểm khi giảng dạy bằng cơng nghệ thơng tin:
- Giáo viên có thể sử dụng các hình ảnh tư liệu, sự kiện lịch sử từ các
nguồn phim ảnh đa dạng từ internet, băng ghi hình, tranh ảnh trong sách
báo mà khơng phải mang theo đồ dùng dạy học cồng kềnh khi lên lớp.
- Các tư liệu lịch sử được chuyển thể thành phim theo chủ đề bài học được
các đài truyền hình trong cả nước đưa lên màn ảnh và phổ biến rộng rãi
trên phương tiện thơng tin đại chúng, giáo viên có thể tìm mua ở các
trung tâm dịch vụ truyển hình để phục vụ minh họa cho bài giảng sinh
động hơn.
- Khi soạn giảng giáo án bằng điện tử, giáo viên có thể lưu lại để giảng dạy
ở nhiều lớp khác nhau, giáo viên có thể sửa đổi hoặc bổ sung giáo án sau
phần rút kinh nghiệm ở các tiết dạy tiếp theo hoặc những năm học sau.
2/ Khó khăn khi thực hiện đề tài:
- Đa số học sinh vẫn cịn thói quen học thuộc lịng, học vẹt, khơng nắm sâu
được kiến thức vì thế sẽ mau quên kiến thức cũ. Nếu có nhớ thì nhớ
khơng chính xác là hiện tượng khơng chỉ ở một số học sinh. Chúng ta
không khỏi đau lịng khi biết kết quả cuộc thăm dị, khơng ít học sinh rất
khó khăn trong việc nhớ lịch sử dân tộc nhưng lại rất nhạy bén trong việc

nhớ tiểu sử, tính cách, thành tích của một vận động viên, ca sĩ, thần
tượng mà các em yêu thích.

3


- Khả năng phân tích, so sánh, tổng hợp…và khả năng tìm hiểu nguyên
nhân, bản chất sự kiện, hiện tượng lịch sử….; khả năng xâu chuỗi các sự
kiện lịch sử để tìm ra truyền thống, những bài học cịn hạn chế rất nhiều.
Do đó làm hiệu quả giảng dạy và học tập bộ môn lịch sử không cao.
- Mặc dù đã cải cách chương trình giảng dạy nhưng vẫn cịn một số bài
quá dài, kiến thức dàn trải dẫn đến tình trạng “quá tải” kiến thức đối với
cả giáo viên truyền thụ lẫn việc lĩnh hội kiến thức của học sinh.
- Nhận thức khơng đúng về vị trí, chức năng của lịch sử trong hệ thống các
môn học ở nhà trường hiện nay của một bộ phận không nhỏ giáo viên và
học sinh
- Lối học thực dụng hiện nay khiến cho một số em xem nhẹ việc học bộ
môn này. Thường khơng có sự chuẩn bị cần thiết cho mơn học. Do đó,
khi vào lớp, học sinh rất thụ động, ít tham gia phát biểu ý kiến xây dựng
bài. Một số khác chỉ biết dựa vào kênh chữ nhỏ để trả lời một cách máy
móc, khơng có tư duy sáng tạo. Đồng thời không sưu tầm thêm sách báo
tham khảo, thậm chí sách giáo khoa cũng khơng đọc hết.
- Nhiều giáo viên vẫn còn quen với cách dạy học cũ, nặng về thuyết trình
chưa chú ý khai thác kênh hình hay bản đồ hoặc đưa thêm những tư liệu
lịch sử để minh họa cho nội dung bài học. Do đó ít tạo điều kiện cho hoc
sinh khai thác kiến thức. Từ đó, việc học của học sinh trở nên nặng nề,
nhàm chán nên hiệu quả học tập không cao.
- Thời gian giảng dạy ít, nội dung dài nên giáo viên ít có thời gian khai
thác hình ảnh, tư liệu sự kiện lịch sử. Trình độ tin học và sử dụng máy
tính của giáo viên cịn nhiều hạn chế, địi hỏi giáo viên phải thực sự u

thích cơng việc soạn giảng giáo án điện tử vì cần có thời gian và kinh phí
để thực hiện. Vì vậy, dù biết rằng giáo án điện tử phục vụ đắc lực cho
công tác giảng dạy lịch sử nhưng trên thực tế chưa được áp dụng đồng bộ
ở tất cả giáo viên

4


III/ Nội dung đề tài
1/ Cơ sở lí luận:
Nghị quyết Trung Ương VIII đã khẳng định “phải đổi mới phương pháp dạy
học, khắc phục lối dạy một chiều từng bước áp dụng các phương pháp tiên tiến,
phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học, đảm bảo điều kiện thời gian tự học, tự
nghiên cứu cho học sinh, phát triển mạnh phong trào tự học, tự đào tạo thường
xuyên suốt đời học sinh”
Trong luật giáo dục của nước CHXHCN Việt Nam cũng đã khẳng định:
“Phương pháp giáo dục phải phát huy tính tích cực, tự giác chủ động của học sinh,
phù hợp với đặc điểm của từng lớp, từng môn học, bồi dưỡng phương pháp tự học,
rèn luyện, vận dụng kiến thức vào thực tiễn tác động đến tình cảm, đem lại niềm
vui, hứng thú trong học tập cho học sinh”
Q trình dạy học lịch sử ở trường phổ thơng là một q trình dạy học mang
tính đặc thù: Dạy học lịch sử là tái hiện quá khứ và mục tiêu của bộ môn lịch sử là
việc giúp học sinh biết quá khứ, hiểu quá khứ. Đồng thời rút ra những bài học vận
dụng vào cuộc sống hiện tại và tương lai. Hay nói cách khác đó là q trình giúp
học sinh nắm kiến thức và hình thành kĩ năng, kĩ xảo vận dụng kiến thức, kĩ năng
đó vào giải quyết những vấn đề cuộc sống. Vấn đề khó khăn nhất là việc tái hiện
những sự kiện, hiện tượng, nhân vật lịch sử phải chính xác sinh động, tránh hiện
tượng hiện đại hoá lịch sử. Nhưng để làm đựơc điều này là vấn đề không đơn giản.
Hiện nay giáo viên chủ yếu dựa vào thủ pháp trình bày miệng, tường thuật
tích cực hơn là có sự kết hợp với một số phương tiện như tranh ảnh, bản đồ hoặc

đã có nhiều tiết công nghệ thông tin nhưng dường như giáo viên chưa đem lại hiệu
quả cao
Theo quan niệm cổ truyền, quá trình dạy học là tập hợp những hành động
liên tiếp, thâm nhập vào nhau của giáo viên và của học sinh dưới sự hướng dẫn của
giáo viên, nhằm làm cho học sinh tự giác nắm vững hệ thống những cơ sở khoa
học và trong q trình đó, phát triển những năng lực nhận thức và năng lực hành
động, hình thành thế giới quan và nhân sinh quan. Như vậy quá trình dạy học được
5


hiểu là một tập hợp những hoạt động của thầy và trò, dưới sự hướng dẫn chủ đạo
của giáo viên nhằm giúp trò phát huy được nhân cách và nhờ đó mà đạt tới mục
đích dạy học
Theo quan niệm hiện nay, quá trình dạy học là một quá trình tương tác ( hợp
tác) giữa thầy và trị, trong đó thầy chủ đạo nhờ các hoạt động, tổ chức, lãnh đạo,
điều chỉnh hoạt động nhận thức của học sinh, còn trò tự giác tích cực, chủ động
thơng qua việc tổ chức, tự điều chỉnh hoạt động nhận thức của bản thân nhằm đạt
tới mục đích dạy học. Khái niệm nêu trên về q trình dạy học sẽ được phân tích kĩ
nhờ những cách tiếp cận mới để vạch rõ bản chất của khái niệm
Vậy tại sao ta không kết hợp giữa phương pháp truyền thống với công nghệ
thông tin để vừa khơng làm mất đi vai trị của người thầy, lại có thể tái hiện những
hình ảnh sinh động, những thước phim tư liệu để giúp học sinh có thể tiếp thu một
cách nhanh chóng và đi sâu vào tri thức học sinh hơn?
2/ Nội dung – biện pháp thực hiện các giải pháp đề tài:
a/ Nội dung:
Theo các nhà lí luận, dạy học, phương pháp học là cách thức, là con đường
đi tới nhận thức sự vật, hiện tượng khách quan hay là sự tập hợp các phương tiện
để đạt đến mục đích đề ra. Cũng có ý kiến cho rằng “phương pháp dạy học là tổ
hợp các cách thức phối hợp hoạt động thống nhất của giáo viên nhằm thực hiện tốt
các nhiệm vụ dạy học”. Như vậy, khi bàn đến phương pháp dạy học tuy có nhiều

cách hiểu khác nhau song tất cả đều hướng đến mục tiêu của q trình dạy học và
vai trị của giáo viên và học sinh. Bên cạnh đó, một yếu tố khơng thể thiếu đảm
nhiệm vai trị trung gian của q trình dạy học đó chính là phương tiện dạy học.
Dạy học là q trình truyền thống nhiều chiều, trong đó học sinh là đối
tượng trung tâm, là chủ thể; và giáo viên đóng vai trị chủ đạo để q trình truyền
thống đạt hiệu quả.
Trước kia người ta thuần tuý những quan niệm thiết bị dạy học môn lịch sử
chỉ nhằm minh hoạ làm kiến thức trở nên sinh động. Ngày nay, ngồi chức năng,
tác dụng đó, người ta cịn đặc biệt nhấn mạnh đó là một trong những nguồn nhận
6


thức quan trọng trong việc truyền bá và nhận thức lịch sử. Khai thác triệt để chức
năng này sẽ tạo điều kiện để giáo viên thực hiện tốt việc đổi mới phương pháp
soạn giảng. Học sinh có điều kiện chủ động, tích cực tham gia vào q trình nhận
thức lịch sử một cách tốt nhất.
Dạy học lịch sử có sứ mạng về mặt giáo dục, nghiên cứu và phục vụ với
những mối liên hệ của giáo dục lịch sử với thế giới lao động, với những tác động
qua lại giữa giáo dục lịch sử với các môn học khác với những chờ đợi của nền kinh
tế hiện đại ở học sinh tất yếu THPT. Đó là những người có khả năng thường xuyên
cập nhật được kiến thức của mình, chiếm lĩnh được những kiến thức cơ bản của
trường THPT cung cấp có thể tiếp tục học chuyên ngành ở bậc đại học, cao đẳng,
trung học chuyên nghiệp, dạy nghề… để có khả năng tạo ra được việc làm trong
nền kinh tế thị trường đầy biến động.
Chất lượng đổi mới dạy học lịch sử đòi hỏi:
- Đổi mới việc dạy và học lịch sử: Đổi mới chương trình nhằm thể hiện sự
phát triển những năng lực trí tuệ của học sinh, tăng cường nội dung giáo dục
liên môn của việc học tập và sử dụng những phương pháp học tập, phương
pháp kiểm tra đánh giá nhằm đạt được trình độ cao nhất và những tiến bộ
nhanh chóng của cơng nghệ thơng tin lưu thơng hiện nay trên tồn cầu

- Chất lượng đổi mới của dạy học lịch sử phụ thuộc vào: chất lượng đội ngũ
cán bộ quản lý, chương trình, giáo viên, học sinh và cũng phụ thuộc vào hạ
tầng, môi trường sư phạm. Vì vậy quá trình đánh giá và kiểm tra chất lượng
dạy học lịch sử phải áp dụng trước hết vào đội ngũ giảng dạy, nghiên cứu,
những đầu tư cơ bản vào lịch sử, hạ tầng của nhà trường như thư viện
,phịng máy tính có kết nối Internet… Tuy nhiên, phải tạo khơng khí học tập,
nghiên cứu và đưa vào sử dụng có hiệu quả để đáp ứng việc đổi mới việc
dạy học lịch sử hiện nay
- Từ những yêu cầu về đổi mới dạy học lịch sử, chương trình, nội dung và
phương pháp cần phải có một sự chuyển đổi mạnh về quan niệm. Đó là
chuẩn bị cho học sinh thái độ, khả năng đặt vấn đề ngay trong quá trình học
7


tập tại lớp, trên cơ sở lựa chọn những vấn đề, chủ đề cụ thể trong một
khoảng thời gian nhất định. Giáo viên đóng vai trị chủ đạo trong việc hướng
dẫn để học sinh phát huy khả năng tích cực của mình. Bên cạnh đó, nếu kết
hợp với cơng nghệ thông tin sẽ nâng cao hiệu quả hơn
Truyền thông đa phương tiện là một khái niệm mới xuất hiện trong những năm
gần đây. Xung quanh khái niệm này vẫn còn nhiều cách hiểu nhưng tất cả đều
cho rằng : truyền thơng đa phương tiện chính là q trình chuyển tải thơng tin
bằng những âm thanh, hình ảnh hay sự kết hợp của âm thanh và hình ảnh (có
thể là kênh chữ, kênh hình). Theo báo cáo của trung tâm nghiên cứu kĩ thuật
máy tính của Mĩ vào năm 1993 (tạm dịch): “ Con người lưu lại trong bộ nhớ
được khoảng 20% những gì họ thấy và khoảng 30% những gì họ nghe. Nhưng
họ nhớ 50% những gì họ thấy và nghe. Và con số này có thể lên đến 80% nếu
họ thấy và nghe sự vật, hiện tượng một cách đồng thời”. Trên lịch sử của
những số liệu này và q trình giảng dạy thực tế ở trường phổ thơng có thể thấy
việc dạy học lịch sử chỉ với những phương tiện truyền thơng như bảng đen, lời
nói của thầy cơ giáo và một ít phương tiện dạy hoc mang tính tĩnh (như bản đồ,

tranh ảnh, sơ đồ…) chắc chắn mức độ ghi nhớ sẽ không cao, mức độ ghi nhớ
của học sinh cũng thấp và nhanh quên. Trong khi đó nếu học sinh được xem
phim tư liệu, bản đồ, sơ đồ động (được thực tế theo lơgíc sự kiện) tranh ảnh với
màu sắc sinh động, kết hợp với lời nói giáo viên thì khả năng ghi nhớ của các
em sẽ tăng lên. Không những thế, nếu làm được điều này chúng ta sẽ tạo nên
được bầu khơng khí học tập sinh động, khơi gợi hứng thú học tập cho các em,
đồng thời khắc sâu những kiến thức mà các em tiếp thu được. Rõ ràng sự kết
hợp phương pháp truyền thống với công nghệ thông tin sẽ giúp cho hoc sinh
tiếp thu thơng tin nhanh, chính xác và nhớ lâu hơn
Phương pháp dạy học tích cực khơng có nghĩa là gạt bỏ những phương pháp
dạy học truyền thống, mà là kế thừa, phát triển những mặt tích cực của hệ thống
phương pháp dạy học truyền thống, đồng thời cần phải học hỏi và vận dụng
những phương pháp dạy học mới theo hướng tích cực, khắc phục những vấn đề
mà phương pháp dạy học cũ còn nhiều vấn đề chưa phù hợp. Cụ thể, theo
8


phương pháp dạy học tích cực, giáo viên dạy học lịch sử phải là người tổ chức,
hướng dẫn các hoạt động học tập của học sinh, học sinh chủ động tiếp nhận
kiến thức và chủ động tìm tịi những kiến thức chưa biết. Phương pháp dạy học
tích cực yêu cầu người thầy giáo phải biết kết hợp hài hòa nhiều vấn đề. Giáo
viên đặt ra những câu hỏi để học sinh trả lời hoặc tự tranh luận với nhau hoặc
với cả lớp. Qua đó học sinh tự rút ra kết luận cần thiết, lĩnh hội nội dung bài
học.
Việc sử dụng cơng nghệ thơng tin để có được những hình ảnh sinh động hay
những thước phim tư liệu với nhân vật thật cũng vậy. Giáo viên không đơn giản
như cung cấp nguồn kiến thức mà phải hướng dẫn, yêu cầu học sinh từ những
nội dung đó rút ra nhận xét để làm rõ kiến thức cơ bản trong sách giáo khoa.
Việc kiểm tra đánh giá hoc sinh không dừng lại chỉ là đanh giá đơn tuyến của
giáo viên mà cần huy động học sinh mà cần huy động học sinh tham gia đánh

giá lẫn nhau và tự đánh giá mình.
Đổi mới nội dung và phương pháp giảng dạy lịch sử ở trường THPT là giáo
viên thay phương pháp giảng dạy truyển thống bảng đen phấn trắng, thầy đọc
trò chép học thuộc lòng. Giáo viên phải biết vận dụng nhiều phương pháp dạy
học vào tiết dạy.
Đặc biệt, phương pháp sử dụng giáo án điện tử trong một tiết dạy lịch sử
nhằm mục đích hướng hoạt động học vào học sinh. Mặc khác, việc chèn âm
thanh, hình ảnh, tư liệu liên quan đến bài học sẽ làm cho tiết dạy sinh động hơn,
học sinh đươc tiếp cận với khoa học công nghệ thông tin hiện đại để tạo thói
quen làm việc trong thời đại cơng nghiệp hóa, hiện đại hóa.
b/Biện pháp thực hiện:
Ví dụ:
Ở bài 4: Các quốc gia cổ đại phương Tây- Hy Lạp và RơMa
(chương trình lớp 10 ban cơ bản)
 Tiến trình tổ chức dạy và học
• Ổn định lớp
• Kiểm tra bài cũ
9


• Giới thiệu bài mới: Ra đời sau phương Đông nhưng các quốc
gia cổ đại phương Tây – Hy lạp và Rôma cũng đã để lại dấu ấn
đặc sắc trong lịch sử văn minh nhân loại. Trong sự phát triển
kinh tế, những tổ chức, các định chế quốc gia…ở phương Tây
có nhiều điểm độc đáo, khác với các quốc gia cổ đại phương
Đơng
• Hoạt động dạy và học
Hoạt động của giáo viên
Giáo viên mở bài: Nhà nước cổ đại
Địa Trung Hải ra đời muộn hơn

phương Đơng 2000 năm nên có điều
kiện học hỏi cái hay, cái lạ của
Phương Đông để phát huy nền kinh
tế công thương nghiệp và thể chế dân
chủ cổ đại cũng tạo điều kiện cho
văn hóa phát triển. Vì vậy họ đã xây
dựng một nền văn minh rực rỡ nhất
mà cả nhân loại đều phải cúi đâu
khâm phục.
•
Hoạt động 1: Giáo viên nêu
vấn đề và gợi ý cho hoc sinh trả
lời: Quan niệm về vũ trụ và cơ sở
tính thời gian của phương Đơng
(Âm Lịch) có gì khác so với
phương Tây (dương lịch) – Học
sinh liên hệ bài cũ, suy nghĩ trả lời
•
Giáo viên dẫn dắt, tạo khơng
khí tranh luận trong lớp
•
Giáo viên nêu câu hỏi: Vì sao
người Hy Lạp và Rơma lại có sự
hiểu biết chính xác như vậy?
- Do có nền kinh tế là thương
nghiệp nên ngừơi Hy Lạp và
Rơma đi nhiều nơi, hiểu biết
chính xác hơn về trái đất và
mặt trời.
•

Giáo viên nêu câu hỏi: Về
cách tính lịch thì Hy Lạp và Rơma
tính chính xác hơn, cịn về chữ viết
thì có gì khác hơn so với phương
Đơng?

Nội dung bài học
3/ Văn hóa cổ đại Hy lạp và Rôma
a/ Lịch và chữ viết:(viết bảng)

*Lịch: Cách tính lịch gần với hiểu biết ngày
nay. Một năm có 365 ngày và ¼ ngày (gần
chính xác)

* Chữ viết: phát minh hệ thống chữ cái
A,B,C….
• Hình thành hệ thống chữ số La
Mã: I,II,III….

1


•
Giáo viên cho hs xem các
chữ viết cổ Hy Lạp và chữ cái La
Tinh
•
Giáo viên nêu câu hỏi: Giá trị
của việc sáng tạo ra chữ viết và
cách tính lịch của Hy Lạp và

Rơma?
- Là cơ sở tính lịch hiện đại và
là nền tảng chữ viết của nhiều
quốc gia trên thế giới hiện nay b/ Sự ra đời của khoa học:(viết bảng)
Chủ yếu trên các lĩnh vực: tốn học, lịch
• Hoạt động 2: Làm việc
sử, địa lý, vật lý…
theo nhóm
- Tốn học: Pytago, Talét, Ơclit
- Giáo viên: Những thành tựu
- Vật lý: Acsimet
của Hy Lạp và Rôma đã để lại
- Lịch sử: Taxit, Hêrôdôt
cho đến ngày nay với những
nhà khoa học có tên tuổi.
Nhiệm vụ của từng nhóm phải
tìm hiểu là:
+ Nhóm 1: kể tên và nêu những
thành tựu chủ yếu của một số nhà
khoa học cổ Hy Lạp và Rôma
+ Nhóm 2: kể một số câu chuyện mà
các em đã được phân công sưu tập
trước ở nhà liên quan đến các nhà
khoa học cổ Hy Lạp và Rôma
+ Học sinh từng nhóm đọc Sách giáo
khoa, tìm ý trả lời, thảo luận, thống
nhất ý kiến
+ Đại diện nhóm trình bày ý kiến của
nhóm, nếu chưa đủ thì cho nhóm
khác bổ sung

+ Sau đó giáo viên cho hoc sinh
xem ảnh và kể đơi nét về Talét,
Pitago, Ơclít, Ácsimét.
cho hs phát biều định lý Pitago,tiên
đề Ơclít
- Giáo viên nêu câu hỏi: “Tại
sao những hiểu biết khoa học
đến giai đọan này mới thực sự
trở thành khoa học?”
+ có độ chính xác
+ khái qt thành những định
lý,định đề có giá trị.

1


• Hoạt động 3:
- Giáo viên đề nghị học sinh kể
tên một số tác phẩm văn học,
ca kịch nổi tiếng.
 Giáo dục cho học sinh tính
nhân đạo, nhân văn sâu sắc thể
hiện qua các tác phẩm

 Hiểu biết đến đây mới thực sự trở
thành khoa học
c/ Văn học: (viết bảng)
- Văn học viết phát triển cao,hình thành
các thể loại văn học: tiểu thuyết, thơ trữ
tình,bi kịch, hài kịch….

- Tác phẩm : Iliát và Ôđixe của Homer,
Xaphơ “nàng thơ thứ mười”, Et-xin, Xôphốc-lơ….

d/ Nghệ thuật kiến trúc, điêu khắc và hội
họa : (viết bảng)
- Điêu khắc: Tượng lực sĩ ném đĩa, Nữ
thần Atêna, tượng thần Dớt, tượng
thần Vệ nữ Mi-lơ…..

-

-

• Hoạt động 4: Giáo viên đặt
câu hỏi “Kiến trúc phương
Tây khác phương Đông
như thế nào”?
Học sinh đọc sách giáo khoa,
xem tranh ảnh, nêu nhận xét
Giáo viên cho học sinh xem
hình ảnh thần Zeus, nữ thần
Atêna, thần Venus, lực sĩ
ném đĩa, …
Nghệ thuật tạc tượng đạt đến
trình độ tuyệt mĩ với chất liệu
thạch cao và cẩm thạch trắng.
Kiến trúc phát triển do truyền
thống có nhiều lễ hội, xây
nhiều đền đài thờ thần thánh.

12


 Hiện thực sinh động, thanh khiết,đạt
tới trình độ tuyệt mĩ
- Kiến trúc: Đền Pactênông, đấu trường
Côlidê.
 Đồ sộ
Đền Páctênông

- Cho học sinh xem đền
Pactênơng,
đấu
trường
Rơma,
Đấu
trường
Coloseum ở Rơma, Khải
Hồn mơn La mã
Đấu trường ở RoMa

GV giới thiệu thêm về nguồn gốc
của ĐH Olimpic,chạy Maraton....

e)Văn hóa Hy Lạp và RoMa phát triển
hơn phương Đông:
- Do sự phát triển cao của nền kinh
tếcông thương
CH: Vì sao văn hóa phương Tây
- Bóc lột sức lao động của nơ lệ

phát trine hơn văn hóa phương
- Do giao lưu và tiếp thu thành tựu văn
Đơng?
hóa phương Đông
Hs dựa vào SGK, suy nghĩ trả lời
GV nhận xét,kết luận
1


• Kết luận: Các quốc gia cổ đại phương Tây đã để lại cho nhân loại di sản văn
hóa khổng lồ, là cơ sở cho văn minh phương Tây phát triển như Engels nhận
định “ Nếu khơng có Hy Lạp và Rơma cổ đại thì khơng có Châu Âu hiện
đại”
 Củng cố bài:
Giáo viên kiểm tra hoạt động nhận thức của học sinh với việc yêu cầu học sinh
trả lời câu hỏi trắc nghiệm khách quan ở các slide để củng cố
+ So sánh sự khác nhau về điều kiện tự nhiên, kinh tế, chính trị, xã hội của
các quốc gia cổ đại phương Tây và cổ đại phương Đông
 Dặn dò
+ Học sinh trả lời câu hỏi sách giáo khoa
+ Đọc trước bài 5 : “Trung Quốc phong kiến”
IV. Kết quả đạt được và kinh nghiệm rút ra được từ sáng kiến kinh nghiệm:
 Kết quả đạt được:
- Qua tiết dạy “Các quốc gia cổ đại Hy Lạp và Rôma” bằng phương pháp dạy
truyền thống kết hợp với công nghệ thông tin để nâng cao chất lượng dạy
học lịch sử ở trường THPT. So sánh với kết quả dạy học truyền thống trong
những năm học trước đây, việc tiếp thu bài học đạt kết quả cao hơn, tạo
khơng khí hứng thú trong học tập, có sự hoạt động đồng bộ giữa thầy và trò.
- Việc kết hợp phương pháp truyền thống với công nghệ thông tin ở một số
bài khác trong chương trình học kỳ I lớp 10 đã đem lại hiệu quả cao. Kết quả

học kì I có 100% học sinh đạt trên trung bình, học sinh có kết quả học tập
tốt, khơng cịn tâm trạng lười học, chán học lịch sử như những năm trước
đây
- Nhờ sưu tầm những hình ảnh, những thước phim tư liệu trên mạng Internet
và bằng phương pháp dạy bằng giáo án điện tử kết hợp với phương pháp
truyền thống đã giúp học sinh học tập, tiếp thu nội dung bài học vững chắc
hơn, nhớ bài lâu hơn do được tiếp cận với những hình ảnh sinh động.
 Kinh nghiệm rút ra được từ sáng kiến kinh nghiệm:
- “ Lịch sử đâu phải là một chuỗi sự kiện để người viết sử ghi lại, người học
sử lại học thuộc lòng” – Cố thủ tướng Phạm Văn Đồng ( trích trong “ Mấy
vấn đề về văn hóa – giáo dục” – NXB Sự Thật Hà Nội, 1986, trang 158).
1


Việc đổi mới phương pháp dạy học phải tiến hành “một cuộc cách mạng”,
khắc phục thói quen cũ “đọc chép”, phải bỏ nhiều công sức mới thực hiện
được bài học có kết quả.
- Việc sử dụng tranh ảnh, lược đồ hoặc thước phim tư liệu cũng phải có chọn
lọc, khơng ôm đồn quá nhiều hình ảnh hoặc hình ảnh không cần thiết để có
thể cơ động được nội dung bài học, học sinh dễ nhớ hơn. Qua quá trình áp
dụng vào thực tế vào các tiết dạy cho thấy các tiết học kết hợp công nghệ
thông tin với phương pháp truyền thống đã đem lại hiệu quả cao, tiết học
sinh động hơn, gây được sự tập trung hứng thú cho học sinh và học sinh ghi
nhớ rất lâu.
- Giáo viên có thể tìm nguồn tư liệu từ sách báo, thư viện, internet, đài truyền
hình hoặc từ đồng nghiệp.
- Đồng thời cũng phải chuẩn bị thay thế tiết dạy trên lớp khi phịng máy cúp
điện hoặc có giáo viên khác đăng kí dạy.
V/ Kết luận:
- Mặc dù hiện nay đang có sự thay đổi hết sức lớn lao trong việc đổi mới

phương pháp dạy học lịch sử qua một tiết dạy bằng giáo án điện tử, do sự áp
dụng những công nghệ tiên tiến, đặc biệt là công nghệ thông tin. Tuy nhiên,
q trình giáo dục con người khơng thể “cơng nghệ hóa” hồn tồn được, có
nhiều mặt giáo dục khơng thể quy trình hóa, “máy tính hóa” được như việc
giáo dục nhân văn, đạo đức, thẩm mỹ, lòng yêu nước, yêu quê hương, tổ
quốc… Vai trò của giáo viên đối với học sinh, nhà trường, gia đình, xã
hội… đều vẫn hết sức quan trọng, và nếu có sự hỗ trợ của những cơng nghệ
tiên tiến thì chất lượng dạy học sẽ cao hơn.
- Ngày nay, khi đất nước hòa nhập vào nền kinh tế thế giới thì nhiều nền văn
hóa được du nhập vào nước ta, thì bản sắc dân tộc cần phải được gìn giữ
hơn. Đặc biệt là qua những tiết học lịch sử phải giáo dục được lòng yêu quê
hương đất nước, giữ gìn quốc hồn, tiếp nối những truyền thống tốt đẹp của
cha ông ta.
15


- Việc sử dụng cơng nghệ thơng tin góp phần nâng cao chất lượng giảng dạy
lịch sử nhưng cũng phải có sự dẫn dắt hướng dẫn của người thầy để từ đó
kết quả đạt được ngày càng cao hơn.
- Hy vọng với phương pháp truyền thống kết hợp công nghệ thông tin giúp
tiết học lịch sử sinh động hơn. Rất mong được ý kiến đóng góp của q thầy
cơ.

1