Phân tích dầu thô, khí và các sản phẩm lọc dầu

1

trình độ đào tạo

BỘ LAO ĐỘNG - THƯƠNG BINH VÀ XÃ HỘI
TỔNG CỤC DẠY NGHỀ
Dự án giáo dục kỹ thuật và dạy nghề (VTEP)



Logo



Sách hướng dẫn giáo viên

Môn học: XỬ LÝ SỐ LIỆU
Mã số: XLSL

Nghề: PHÂN TÍCH DẦU THÔ, KHÍ VÀ CÁC SẢN
PHẨM LỌC DẦU

Trình độ (lành nghề)

Hà Nội - 2005

2
Tuyên bố bản quyền:

Tài liệu này thuộc loại sách giáo trình.
Cho nên các nguồn thông tin có thể đƣợc
phép dùng nguyên bản hoặc trích dùng
cho các mục đích về đào tạo và tham
khảo .

Mọi mục đích khác có ý đồ lệch lạc hoặc
sử dụng với mục đích kinh doanh thiếu
lành mạnh sẽ bị nghiêm cấm.
Tổng cục dạy nghề sẽ làm mọi cách để
bảo vệ bản quyền của mình.

Tổng cục dạy Nghề cám ơn và hoan
nghênh các thông tin giúp cho chúng tôI
sửa chữa,hiệu đính và hoàn thiện tốt hơn
tàI liệu này.



Địa chỉ liên hệ:

Dự án giáo dục kỹ thuật và nghề nghiệp
Tiểu ban Phát triển Chƣơng trình Học

liệu
................


Mã tài liệu :..................
Mã quốc tế ISBN : ......



3
Lời tựa

(Vài nét giới thiệu xuất xứ của chƣơng trình và tài liệu)

Tài liệu này là một trong các kết quả của Dự án GDKT-DN …..

(Tóm tắt nội dung của Dự án)


(Vài nét giới thiệu quá trình hình thành tài liệu và các thành phần tham gia)


(Lời cảm ơn các cơ quan liên quan, các đơn vị và cá nhân đã tham gia )

(Giới thiệu tài liệu và thực trạng)

Sách hƣớng dẫn giáo viên là tàI liệu hƣớng dẫn giảng dạy cho từng
môn học/môn học trong hệ thống môn học và môn học đào tạo cho
nghề …………… ………………………ở cấp độ ……..
Các thông tin trong tài liệu có giá trị hƣớng dẫn giáo viên thiết kế và tổ

chức các bài dạy cho môn học/môn học một cách hợp lý. Giáo viên vẫn có thể
thay đổi hoặc điều chỉnh cho phù hợp với điều kiện và bối cảnh thực tế trong
quá trình đào tạo .
Đây là tài liệu thử nghiệm sẽ đƣợc hoàn chỉnh để trở thành Sách hƣớng
dẫn giáo viên chính thức trong hệ thống dạy nghề.


Hà nội, ngày …. tháng…. năm….
Giám đốc Dự án quốc gia




4
MỤC LỤC


Đề mục Trang
MỤC LỤC .......................................................................................................... 4
GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC ............................................................................... 5
Vị trí, ý nghĩa, vai trò môn học: ...................................................................... 5
Mục tiêu của môn học: ................................................................................... 5
Mục tiêu thực hiện của môn học: ................................................................... 5
Nội dung chính của môn học: ........................................................................ 5
YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ HOÀN THÀNH MÔN HỌC ....................................... 6
Về kiến thức : ............................................................................................. 6
Về kỹ năng: ................................................................................................. 6
Về thái độ: .................................................................................................. 6
LIỆT KÊ CÁC NGUỒN LỰC CẦN THIẾT CHO MÔN HỌC .............................. 7
GỢI Ý TỔ CHỨC THỰC HIỆN BÀI DẠY .......................................................... 8

Bài 1.KHÁI NIỆM CƠ BẢN ........................................................................... 8
BÀI 2 CÁC THỐNG KÊ CỦA MẪU . ............................................................. 10
BÀI 3 ƢỚC LƢỢNG CÁC THÔNG SỐ THỐNG KÊ ...................................... 12
BÀI 4 XỬ LÝ KẾT QUẢ. ................................................................................. 14
HƢỚNG DẪN GIẢI CÁC BÀI TẬP BÀI 1: ........................................................ 18
HƢỚNG DẪN GIẢI CÁC BÀI TẬP BÀI 2: ........................................................ 19
HƢỚNG DẪN GIẢI CÁC BÀI TẬP BÀI 3: ........................................................ 22
HƢỚNG DẪN GIẢI CÁC BÀI TẬP BÀI 4: ........................................................ 23

5
GIỚI THIỆU VỀ MÔN HỌC

Vị trí, ý nghĩa, vai trò môn học
Môn học Xử Lý Số Liệu là một bộ phận trong các mắc xích quan trọng
của phép phân tích. Các giá trị phân tích sau khi thu nhận đƣợc qua quá trình
thực nghiệm cần phải đƣợc báo cáo với một ý thức khách quan, nhƣng mặt
khác nó phải thể hiện « tối thiểu » tính đúng đắn của phép thực nghiệm. Vì thế
nếu không đƣợc trang bị những kiến thức về xử lý thì kết qủa phân tích tìm
đƣợc, đôi khi, chỉ có ý nghĩa về mặt « tinh thần » mà thôi
Mục tiêu của môn học
- Trang bị cho học sinh kỹ năng tính toán và biết sử dụng các công cụ
tính toán và vận dụng các công cụ tính toán.
Mục tiêu thực hiện của môn học
Khi hoàn thành môn học này, học viên có khả năng:
1. Mô tả phƣơng pháp thống kê mẫu.
2. Mô tả phƣơng pháp ƣớc lƣợng các số thống kê.
3. Xử lý đƣợc kết quả thí nghiệm: Tính toán độ lặp lại, độ tái lập, kiểm
chứng kết quả thống kê.
Nội dung chính của môn học
Danh mục các bài học

Tiết dạy
LT TH
Bài 1 : Khái niệm về đo lƣờng
Bài 2: Các số thống kê mẫu
Bài 3: Ƣớc lƣợng các thông số thống kê
Bài 4: Xử lý kết qủa
3
7
10
10



15
TỔNG CỘNG 30 15



6
CÁC HÌNH THỨC DẠY VÀ HỌC

Học trên lớp về
- Khái niệm về phép đo, gía trị đo, dụng cụ đo
- Các hình thức thống kê mẫu, xác suất cho mẫu, hàm phân phối của
mẫu
- Ƣớc lƣợng các thông số thống kê, mức tin cậy, các độ lệch chuẩn
- Xử lý kết qủa để báo cáo với mức tin cậy biết trƣớc
- Tự nghiên cứu tài liệu liên quan đến phƣơng pháp xử lý số liệu
- Theo dõi việc hƣớng dẫn giải các bài tập
- Làm các bài tập về các cân bằng trong các hệ dung dịch, các bài tập

về xác định hàm lƣợng các mẫu chất
- Thảo luận và xây dựng các công thức tính toán.
- Tham gia các bài kiểm tra đánh giá chất lƣợng học tập.
- Tham gia các bài thực hành tại lớp

YÊU CẦU VỀ ĐÁNH GIÁ HOÀN THÀNH MÔN HỌC

Về kiến thức
- Vận dụng đƣợc các kiến thức đã đƣợc học để xác định đƣợc gía trị
trung bình, phƣơng sai mẫu, tính sai số theo mức tin cậy cho phép
- Xây dựng đƣợc đƣờng hồi quy tuyến tính và đồ thị của chúng
Về kỹ năng
- Thành thạo các thao tác sử dụng máy tính cá nhân
- Tính toán đƣợc sai số trong quá trình phân tích
- Thực hiện tốt các bài toán trên máy vi tính với chƣơng trình Excell
hoặc dùng phần mềm Staff7
Về thái độ
- Nghiêm túc trong khi nghe giảng bài trên lớp
- Luôn chủ động trong việc giải quyết bài toán tính sai số thực nghiệm
- Động viên, nhắc nhở các đồng nghiệp thực hiện đúng thao tác kỹ
thuật trên máy tính cá nhân hoặc máy vi tính đã đƣợc học.


7
LIỆT KÊ CÁC NGUỒN LỰC CẦN THIẾT CHO MÔN HỌC

Vật liệu
Các số liệu phân tích thực nghiệm.
Dụng cụ và trang thiết bị
- Máy tính cá nhân.

- Máy vi tính để bàn hay xách tay
- Sổ tay tra cứu.

Tài liệu tham khảo
1. PGS. Cù Thành Long - Hƣớng dẫn thực hành phân tích định lƣợng bằng
các phƣơng pháp hóa học kết hợp với các phƣơng pháp xử lý thống kê
hiện đại - 1999.
2. Nguyễn Duy Tiến và Nguyễn Viết Phú - Cơ sở lý thuyết xác suất , NXB
trung học chuyên nghiệp - 1983
3. Trƣơng Bách Chiến – Giáo trình kiểm nghiệm viên phân tích –Lƣu hành
nội bộ - Trƣờng Cao Đẳng Công Nghiệp 4- Tp.HCM - 2002
4. Trƣơng Bách Chiến – Giáo trình Xử lý Số liệu – Lƣu hành nội bộ -
Trƣờng Đại Học Công Nghiệp Tp.HCM - 2004


8
GỢI Ý TỔ CHỨC THỰC HIỆN BÀI DẠY

Bài 1. KHÁI NIỆM CƠ BẢN
Mã bài: XLSL 1

CÔNG VIỆC CHUẨN BỊ
- Trang thiết bị đồ dùng dạy học : dùng overhead hay slide
- Nội dung cần cho học viên đọc
1. Định nghĩa.
2. Phép đo.
3. Bản chất phép đo.
4. Phân loại phép đo.
5. Độ chính xác của kết quả đo.
6. Định nghĩa sai số.

7. Cấp chính xác của dụng cụ đo.
8. Nguồn tạo nên sai số đo.
9. Biểu diễn kết quả đo và kết quả tính.
- Chuẩn bị tài liệu phát tay : các bài tập mang tính ví dụ, giải mẫu cho
học viên
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC
- Giảng về các khái niệm trong hoá phân tích: định nghĩa, phép đo,
bản chất phép đo, phân loại phép đo, độ chính xác của kết quả đo,
định nghĩa sai số, cấp chính xác của dụng cụ đo, nguồn tạo nên sai
số đo, biểu diễn kết quả đo và kết quả tính.
- Trình bày các ví dụ minh họa, hƣớng dẫn học sinh làm bài tập.
- Yêu cầu có bảng viết và ghế ngồi cho học sinh và cả máy đèn chiếu
(overhead hay slide)
- Hiểu đƣợc bản chất phép đo, phân loại các phép đo và các yếu tố
tạo nên sai số đo.
- Cho học sinh hiểu đƣợc các khái niệm đã nêu
- Giải bài tập mẫu, phân tích ý nghĩa của mỗi phép tính trong bài.
- Tổ chức cho học sinh tự giải quyết các bài tập từ thấp đến nâng cao
- Tổ chức nhóm hay cá nhân thiết kế các công thức tính toán
- Học sinh làm ví dụ, làm bài tập đƣợc giao.
- Bài thảo luận nhóm


9
CÁCH THỨC ĐÁNH GIÁ – KIỂM TRA
Đánh giá sự hiểu biết của học sinh bằng các ví dụ cụ thể nhƣ:
- Cho học sinh làm bài kiểm tra viết tự luận hay trắc nghiệm
- Giao đề tài thảo luận nhóm cho học sinh, để học sinh thuyết trình
bằng OVERHEAD hay SLIDE.
BÀI TẬP

1.1. Tiến hành cân phân tích khối lƣợng một hóa chất (X) thì thu đƣợc kết
qủa của 5 lần cân nhƣ sau :
STN 1 2 3 4 5
Khối lƣợng (mg) 53,2 53,6 54,9 52,3 53,1
a) Tính khối lƣợng trung bình cho các lần đo
b) Tìm sai số tƣơng đối và sai số tƣơng đối trung bình của gía trị đã
cân.
1.2. Tiến hành cân 65(g) một dung dịch (X) rồi đem đong để đo thể tích dung
dịch (X) này bằng ống đong 100mL thì thu đƣợc kết qủa của 6 lần đo thể
tích nhƣ sau :
STN 1 2 3 4 5 6
Thể tích (mL) 64,2 66,2 62,1 67,8 66,6 65,5
a) Tính thể tích trung bình cho các lần đo
b) Tìm sai số tƣơng đối và sai số tƣơng đối trung bình của gía trị đã đo
bằng thể tích


10
BÀI 2. CÁC THỐNG KÊ CỦA MẪU
Mã bài: XLSL 2

CÔNG VIỆC CHUẨN BỊ
- Trang thiết bị đồ dùng dạy học: dùng overhead hay slide
- Nội dung cần cho học viên đọc:
1. Mục đích của việc thu nhập các số liệu thống kê.
2. Các số thống kê .
3. Các số thống kê thể hiện mức độ phân tán.
4. Số thống kê của nhiều mẩu cùng thực hiện.
- Chuẩn bị tài liệu phát tay : sơ đồ phân tích hệ thống cation nhóm 1
TỔ CHỨC CÁC HOẠT ĐỘNG DẠY – HỌC

- Giảng về Mục đích của việc thu nhập các số liệu thống kê, Các số
thống kê thể hiện vị trí, Các số thống kê thể hiện mức độ phân tán,
Số thống kê của nhiều mẩu cùng thực hiện.
- Trình bày các ví dụ minh họa.
- Tiến hành tại phòng học bình thƣờng.
- Yêu cầu có bảng viết và ghế ngồi cho học sinh.
- Nắm đƣợc mục đích của việc thu nhập số liệu
- Cho học sinh hiểu đƣợc cách gía trị thống kê đƣợc hình thành và
tính toán các gía trị đó
- Giải bài tập mẫu .
- Tổ chức cho học sinh tự giải quyết các bài tập từ thấp đến nâng cao
- Tổ chức nhóm hay cá nhân thiết kế cách giải tóan
- Tiến hành tại phòng học bình thƣờng.
- Yêu cầu có bảng viết và ghế ngồi cho học sinh.
- Phải làm cho học sinh nắm vững ý nghĩa phép toán
- Học sinh sẽ tính toán thiết kế đƣợc các dạng phân tích
- Tạo điều kiện cho học sinh theo dõi các ví dụ của giảng viên trong
quá trình giảng dạy
- Cho học sinh tự làm các bài tập có trong giáo trình dành cho học
sinh.
- Học sinh làm ví dụ, làm bài tập đƣợc giao.
- Bài thảo luận nhóm
CÁCH THỨC ĐÁNH GIÁ – KIỂM TRA
Đánh giá sự hiểu biết của học sinh bằng các ví dụ cụ thể nhƣ:

11
- Cho học sinh làm bài kiểm tra viết tự luận hay trắc nghiệm
- Giao đề tài thảo luận nhóm cho học sinh, để học sinh thuyết trình
bằng OVERHEAD hay SLIDE.
BÀI TẬP

2.1. Trong 100 vé số, có 2 vé trúng thƣởng, có một ngƣời mua 5 vé.
a) Tính xác xuất để trong 5 vé mua có 2 vé trúng
b) Tính xác xuất để trong 5 vé mua có 1 vé trúng
c) Tính xác xuất để trong 5 vé mua có ít nhất 1 vé trúng.
2.2. Một hộp lập phƣơng có 6 mặt quét sơn, đƣợc chia thành 1000 khối con
giống hệt nhau. Lấy ngẫu nhiên 1 khối, tính xác suất để :
a) Lấy đƣợc một khối có 2 mặt quét sơn
b) Lấy đƣợc một khối có 3 mặt quét sơn
2.3. Để làm tốt trong kỳ thi viết với đề thi đƣợc ra 3 câu hỏi, Giáo viên cho
sinh viên một bộ đề cƣơng gồm 25 câu hỏi (mà 3 câu hỏi trong đề thi sẽ
đƣợc lấy từ bộ đề cƣơng này)
Một sinh viên chuẩn bị trƣớc 20 câu hỏi trong 25 câu của bộ đề cƣơng.
Tính xác suất để sinh viên đó có số câu chuẩn bị trùng với số câu trong
đề thi:
a) Trong 20 câu chuẩn bị có 3 câu trúng đề thi
b) Trong 20 câu chuẩn bị có 2 câu trúng đề thi
c) Trong 20 câu chuẩn bị có ít nhất 1 câu trúng đề thi
2.4. Tiến hành cân phân tích khối lƣợng một hóa chất (X) thì thu đƣợc kết
qủa của 5 lần cân nhƣ sau :
STN 1 2 3 4 5
Khối lƣợng (mg) 53,2 53,6 54,9 52,3 53,1
a) Xác định có sai số thô bạo trong dãy thực nghiệm không?
b) Tìm độ lệch chuẩn của phép thực nghiệm
2.5. Tiến hành cân 65(g) một dung dịch (X) rồi đem đong để đo thể tích dung
dịch (X) này bằng ống đong 100mL thì thu đƣợc kết qủa của 6 lần đo thể
tích nhƣ sau:
STN 1 2 3 4 5 6
Thể tích (mL) 64,2 66,2 62,1 67,8 66,6 65,5
a) Xác định có sai số thô bạo trong dãy thực nghiệm không?
b) Tìm độ lệch chuẩn của phép thực nghiệm

12
BÀI 3. ƯỚC LƯỢNG CÁC THÔNG SỐ THỐNG KÊ
Mã bài: PTCS 3.

CÔNG VIỆC CHUẨN BỊ
- Trang thiết bị đồ dùng dạy học: dùng overhead hay slide
- Nội dung cần cho học viên đọc:
1. Mức tin cậy.
2. Ƣớc lƣợng điểm.
3. Ƣớc lƣợng khoảng tin cậy.
4. Thành phần ảnh hƣởng bởi sai số ngẫu nhiên.
- Chuẩn bị tài liệu phát tay: sơ đồ phân tích hệ thống cation nhóm 2
TỔ CHỨC HOẠT ĐỘNG GIẢNG DẠY
- Giảng về định tính cation kim loại nhóm 2
- Hình thành phân tích hệ thống nhóm 2 theo dạng bảng hoặc nhánh
cây
- Trình bày các ví dụ minh họa.
- Tiến hành tại phòng học bình thƣờng. Yêu cầu có bảng viết và ghế
ngồi cho học sinh.
- Ƣớc lƣợng đƣợc độ tin cậy và khoảng tin cậy của số liệu.
- Cho học sinh hiểu đƣợc cách thiết lập hệ thống phân tích dạng
nhánh cây
- Giải bài tập mẫu về nhận biết cation nhóm 2
- Tổ chức cho học sinh tự giải quyết các bài tập từ thấp đến nâng cao
- Tổ chức nhóm hay cá nhân thiết kế cách phân tích cation nhóm 2
theo dạng nhánh cây hoặc dạng bảng
- Tiến hành tại phòng học bình thƣờng. Yêu cầu có bảng viết và ghế
ngồi cho học sinh.

- Phải làm cho học sinh nắm vững ý nghĩa của dạng hệ thống phân
tích
- Học sinh sẽ tính toán thiết kế đƣợc các dạng phân tích
- Tạo điều kiện cho học sinh theo dõi các ví dụ của giảng viên trong
quá trình thực hiện Hình thức 1
- Cho học sinh tự làm các bài tập có trong giáo trình dành cho học
sinh.
- Học sinh làm ví dụ, làm bài tập đƣợc giao.
- Bài thảo luận nhóm