Bài giảng sức khỏe môi trường chương 1 ths trần thị tuyết hạnh

Nhập môn Sức khỏe môi trường

Ths. Trần Thị Tuyết Hạnh
Bộ môn Sức khoẻ môi trường
Email:


Mục tiêu bài học
1. Nêu được khái niệm cơ bản về sức khoẻ môi trường
2. Trình bày được những mối đe doạ của môi trường đến sức
khoẻ con người
3. Trình bày được những vấn đề cấp bách về sức khoẻ môi
trường ở Việt Nam


Định nghĩa Môi trường & Sức
khỏe
 Theo anh/chị, môi trường là gì? Sức khỏe là gì? SKMT là
gì?


Định nghĩa Môi trường & Sức khỏe
 Môi trường: bao gồm các yếu
tố tự nhiên và vật chất nhân tạo
bao quanh con ngươì, có ảnh
hưởng đến đời sống, sản xuất,
sự tồn tại, phát triển của con
người và sinh thái (Luật BVMT
Việt nam, 2005)
 Sức khỏe (Tổ chức Y tế thế
giới): Trạng thái thoải mái về

thể chất, tinh thần và xã hội chứ
không chỉ đơn thuần là vô bệnh,
vô tật


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT
(Theo Luật Bảo vệ môi trường Việt Nam, 2005)


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(tiếp)
 Thành phần môi trường là yếu tố vật chất tạo thành
môi trường như đất, nước, không khí, âm thanh, ánh
sáng, sinh vật, hệ sinh thái và các hình thái vật chất khác
 Hoạt động bảo vệ môi trường là hoạt động giữ cho môi
trường trong lành, sạch đẹp; phòng ngừa, hạn chế tác
động xấu đối với môi trường, ứng phó sự cố môi trường;
khắc phục ô nhiễm, suy thoái, phục hồi và cải thiện môi
trường; khai thác, sử dụng hợp lý và tiết kiệm tài nguyên
thiên nhiên; bảo vệ đa dạng sinh học.


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(tiếp)
 Phát triển bền vững là phát triển đáp ứng được nhu cầu
của thế hệ hiện tại mà không làm tổn hại đến khả năng
đáp ứng nhu cầu đó của các thế hệ tương lai trên cơ sở
kết hợp chặt chẽ, hài hoà giữa tăng trưởng kinh tế, bảo
đảm tiến bộ xã hội và bảo vệ môi trường

 Tiêu chuẩn môi trường là giới hạn cho phép của các
thông số về chất lượng môi trường xung quanh, về hàm
lượng của chất gây ô nhiễm trong chất thải được cơ
quan nhà nước có thẩm quyền quy định làm căn cứ để
quản lý và bảo vệ môi trường


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(tiếp)
 Ô nhiễm môi trường là sự biến đổi của các thành phần
môi trường không phù hợp với tiêu chuẩn môi trường,
gây ảnh hưởng xấu đến con người, sinh vật
 Sự cố môi trường là tai biến hoặc rủi ro xảy ra trong quá
trình hoạt động của con người hoặc biến đổi thất thường
của tự nhiên, gây ô nhiễm, suy thoái hoặc biến đổi môi
trường nghiêm trọng
 Chất gây ô nhiễm là chất hoặc yếu tố vật lý khi xuất hiện
trong môi trường thì làm cho môi trường bị ô nhiễm.


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(tiếp)
 Chất thải là vật chất ở thể rắn, lỏng, khí được thải ra từ sản
xuất, kinh doanh, dịch vụ, sinh hoạt hoặc hoạt động khác
 Chất thải nguy hại là chất thải chứa yếu tố độc hại, phóng
xạ, dễ cháy, dễ nổ, dễ ăn mòn, dễ lây nhiễm, gây ngộ độc
hoặc đặc tính nguy hại khác.
 Quản lý chất thải là hoạt động phân loại, thu gom, vận
chuyển, giảm thiểu, tái sử dụng, tái chế, xử lý, tiêu hủy, thải
loại chất thải.

Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(tiếp)
 Hệ sinh thái là hệ quần thể sinh vật trong một khu
vực địa lý tự nhiên nhất định cùng tồn tại và phát
triển, có tác động qua lại với nhau.
 Đa dạng sinh học là sự phong phú về nguồn gen,
loài sinh vật và hệ sinh thái.


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(Tiếp)
 Quan trắc môi trường là quá trình theo dõi có hệ thống
về môi trường, các yếu tố tác động lên môi trường
nhằm cung cấp thông tin phục vụ đánh giá hiện trạng,
diễn biến chất lượng môi trường và các tác động xấu
đối với môi trường.


Một số thuật ngữ được dùng trong
chuyên ngành SKMT(Tiếp)
 Đánh giá tác động môi trường là việc phân tích, dự báo các
tác động đến môi trường của dự án đầu tư cụ thể để đưa ra các
biện pháp bảo vệ môi trường khi triển khai dự án đó.
 Khí thải gây hiệu ứng nhà kính là các loại khí tác động đến sự
trao đổi nhiệt giữa trái đất và không gian xung quanh làm nhiệt
độ của không khí bao quanh bề mặt trái đất nóng lên.

Các yếu tố chính ảnh hưởng tới
sức khỏe con người





Yếu tố di truyền
Dịch vụ y tế
Lối sống
Môi trường






Ô nhiễm không khí, thiếu nước sạch và công trình vệ sinh, hóa chất
sử dụng trong nông nghiệp, hút thuốc lá thụ động, chấn thương giao
thông v.v.
Ước tính 24% bệnh tật và 23% số ca tử vong trên thế giới có căn
nguyên từ môi trường (WHO 2006)
85/102 loại bệnh được thống kê ở báo cáo “Sức khỏe toàn cầu của
WHO” là các bệnh có căn nguyên từ môi trường


Thế giới đang phải đối mặt với vấn đề gì mà
bạn cho là nghiêm trọng nhất?

(n = 1000 người; nguồn TNS Canadian facts 2007)

Tôi nghĩ rằng vấn đề này hết sức nghiêm
trọng 9-10/10 điểm

(n = 1000 người; nguồn TNS Canadian facts 2007)
% cho rằng vấn đề rất nghiêm trọng


Các yếu tố môi trường
Môi trường
Xã hội

Môi trường
Hoá học

Môi trường
Sinh học

Môi trường
Lý học


Sức khỏe môi trường là gì?
 Sức khỏe môi trường là
những khía cạnh về sức khỏe
con người, bao gồm cả chất
lượng cuộc sống, được xác
định bởi các yếu tố vật lý,
hóa học, sinh học, xã hội và

các yếu tố tâm lý trong môi
trường (Chiến lược SKMT
Quốc gia Ôxtraylia -99).


Sức khỏe môi trường là gì?
Sức khỏe

Sức khỏe môi trường

Môi trường

 Nghiên cứu những yếu tố nguy cơ trong môi trường
và những ảnh hưởng của chúng lên sức khỏe con
người
 Ứng dụng các phương pháp hiệu quả để bảo vệ con
người khỏi những yếu tố nguy cơ từ môi trường


3 làn sóng về SKMT trên thế giới
 Khủng hoảng SKMT ở châu Âu, thế kỷ 19: thực
phẩm ô nhiễm, nước ô nhiễm. Cách mạng công
nghiệp gây ô nhiễm không khí.
 Giữa thế kỷ 20: phong trào môi trường sinh thái
 1980-1990: biến đổi khí hậu, trái đất nóng lên, lỗ
thủng tầng ôzôn v.v.


Những mối đe dọa của môi
trường đến sức khỏe con người

Những mối nguy hiểm môi trường
truyền thống
Liên quan tới đói nghèo, lạc hậu
 Thiếu nước sạch
 Thiếu các công trình vệ sinh
 Thực phẩm bị ô nhiễm
 Ô nhiễm không khí trong nhà và ngoài trời do sử dụng nhiên liệu than,
củi, v.v...
 Rác thải không được quản lý tốt
 Thảm họa thiên nhiên: lũ lụt, hạn hán, v.v...
 Các bệnh do trung gian truyền bệnh
 Các vụ dịch đường ruột


Những mối nguy hiểm môi trường
hiện đại
Liên quan tới sự phát triển nhanh, hiện đại hóa nhanh
nhưng thiếu 1 chiến lược quốc gia tổng thể về SKMT
 Nước bị ô nhiễm do nước thải công nghiệp, thuốc trừ sâu…
 Ô nhiễm không khí do các phương tiện giao thông, do khí thải
từ các nhà máy...
 Các chất thải độc hại
 Sự xuất hiện các bệnh dịch mới và sự quay trở lại của các bệnh
dịch truyền thống
 Nạn phá rừng, biến động sinh thái toàn cầu
 Biến đổi khí hậu, lỗ thủng tầng ôzôn, ô nhiễm xuyên biên giới
…

Tác động của tăng dân số, đô thị hóa, công
nghiệp hóa lên môi trường và sức khỏe