Bài giảng luật thương mại quốc tế sở hữu trí tuệ phan đặng hiếu thuận

BÀI GIẢNG

SỞ HỮU TRÍ TUỆ

Phan Đặng Hiếu Thuận


SỞ HỮU TRÍ TUỆ
I. Khái quát về SHTT thương mại
II. TRIPs và các quy định
III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
IV. Thực thi


I. Khái quát
1.Khái niệm
Sở hữu trí tuệ là quyền sở hữu những
tài sản đặc biệt, là những sản phẩm trí tuệ
có tính sáng tạo.


I. Khái quát
2.Thương mại quốc tế trong SHTT
Sở hữu trí tuệ không phải là một khái
niệm mới nhưng quyền sở hữu trí tuệ
trong thương mại (quốc tế) lại chỉ mới
được đặt ra gần đây.
Khái niệm này xuất phát từ yêu cầu có
cơ chế bảo hộ quốc tế đối với sở hữu trí
tuệ.
Quyền sở hữu trí tuệ chỉ đem lại giá trị

vật chất cho chủ sở hữu khi được đưa vào
sản xuất, kinh doanh, thương mại, dịch vụ.


II. TRIPs
1.Các điều ước về SHTT trước WTO
Trước WTO, nhiều điều ước đã điều chỉnh
vấn đề này.
 Công ước Paris về bảo hộ quyền sở hữu công

nghiệp 1883 (1967, 1979)
 Công ước Berne về bảo hộ các tác phẩm văn học,
nghệ thuật 1886
 Công ước Roma về bảo hộ người biểu diễn,
người đạo diễn các chương trình phát thanh
truyền hình 1961
 Thoả ước Washington về sở hữu trí tuệ liên quan
đến mạch tích hợp 1989


II. TRIPs
2.WIPO
Tổ chức SHTT thế giới được thành
lập năm 1967 là đầu mối bảo vệ
quyền SHTT ở tất cá các khía cạnh,
lĩnh vực.


II. TRIPs
3.WTO và TRIPs

TRIPS là một điều ước quốc tế tổng hợp và
thống nhất các quy định về sở hữu trí tuệ
tồn tại trong các hiệp ước quốc tế quan
trọng nhất.
TRIPS là hiệp ước đầy đủ và toàn diện nhất
trong lĩnh vực sở hữu trí tuệ. Khắc phục
những “khuyết điểm” của các hiệp ước
WIPO như thời hạn bảo hộ sáng chế, các
đối tượng mới của quyền sở hữu trí tuệ….


II. TRIPs
3.WTO và TRIPs
Các quy định của TRIPs chỉ là những
tiêu chuẩn bảo hộ tối thiểu.
Với TRIPs


Quy chế đãi ngộ quốc gia là nguyên tắc cơ bản
song song với chế độ đãi ngộ tối huệ quốc.
 Dành cho những quốc gia đang phát triển sự ưu
đãi về thời gian chuyển tiếp*.
 Phải thiết lập các cơ quan để thực hiện thủ tục
đăng ký và duy trì các quyền sở hữu trí tuệ được
quy định trong TRIPs.


II. TRIPs
3.WTO và TRIPs
TRIPs vẫn tồn tại nhiều quy định mang

tính chất tuỳ nghi hoặc loại trừ (quy định
mở) vì tương quan lực lượng.
TRIPs đặc biệt quan tâm đến cơ chế
thực thi và có thể giải quyết tranh chấp
bằng cơ chế DSU


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
1.Bản quyền và các quyền kề cận
Bên cạnh các đối tượng bảo hộ truyền
thống về quyền tác giả như các tác phẩm
văn học nghệ thuật, hội hoạ…thì phần
mềm máy tính cũng được bảo hộ
Thời hạn bảo hộ tối thiểu của quyền tác
giả là 50 năm


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
2.Sáng chế (Patent)
Sáng chế phải được cấp cho bất kỳ một
sáng chế nào dù là sản phẩm hoặc quy
trình thuộc mọi lĩnh vực công nghệ khi
đảm bảo ba yêu cầu cơ bản : tính mới, có
trình độ sáng tạo và có khả năng áp dụng
công nghiệp.
Thời hạn bảo hộ cho các bằng sáng chế
là 20 năm kể từ ngày nộp đơn đăng ký .


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu

3.Nhãn hiệu hàng hoá
Nhãn hiệu hàng hoá được bảo vệ theo
quy định của pháp luật quốc gia với thời
hạn bảo hộ tối thiểu là 7 năm và được gia
hạn vĩnh viễn.


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
4.Chỉ dẫn địa lý ( Geographical
indication)
Thành viên phải thiết lập hệ thống đăng
ký và thông báo
Có quy định bổ sung cho sản phẩm
rượu.


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
5.Bí mật thương mại (Trade secret)
Các đối tượng bảo hộ chủ yếu là các bí
quyết thương mại, những kỹ thuật hữu
dụng trong kinh doanh nhưng không được
đăng ký dưới dạng sáng chế.


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
6.Kiểu dáng công nghiệp
Kiểu dáng công nghiệp phải đảm bảo yêu
cầu của pháp luật quốc gia về tính mới
hoặc tính nguyên gốc
Thời hạn bảo hộ tối thiểu đối với kiểu dáng

công nghiệp là 10 năm.
Chủ sở hữu có quyền ngăn cản bên thứ ba
không được phép sản xuất, bán hoặc nhập
khẩu nhằm mục đích thương mại đối với
các sản phẩm sao chép toàn bộ hoặc phần
lớn kiểu dáng công nghiệp được bảo hộ.


III. Quy chuẩn bảo hộ tối thiểu
7.Thiết kế mạch tích hợp (Integrated
Circuit)
Các quốc gia phải bảo hộ thiết kế bố trí
mạch tích hợp phù hợp quy định của thoả
ước Washington 1989.
Quyền được bảo hộ bao gồm quyền tái
tạo, quyền nhập khẩu, bán và phân phối
nhằm mục đích thương mại.
Thời gian bảo hộ tối thiểu là 10 năm kể
từ ngày đăng ký hoặc ngày đầu tiên sử
dụng với mục đích thương mại.


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
1.Các biện pháp hải quan
Quốc gia thành viên có nghĩa vụ thiết
lập hệ thống quản lý tại biên giới ngăn
chặn sự xâm nhập của hàng hoá nhập
khẩu vi phạm quyền sở hữu trí tuệ vào thị
trường nội địa.
Có thể tạm giữ hàng nhập khẩu, hạn chế

thông quan, hoặc yêu cầu nộp tiền bảo
đảm….(chỉ bắt buộc với quyền tác giả và
nhãn hiệu hàng hóa)


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
2.Các biện pháp dân sự, hành chính
TRIPS yêu cầu hệ thống tư pháp-hành
chính của quốc gia thành viên phải có cơ
chế bảo đảm cho người có quyền sở hữu
trí tuệ
Khiếu nại, bồi thường là cơ chế chính.


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
3.Các biện pháp hình sự
TRIPs yêu cầu có chế tài phù hợp đối
với các hành vi vi phạm quyền sở hữu trí
tuệ, nhất là các hành vi cố ý, tái phạm hoặc
có mục đích thương mại.
Chế tài gồm có : hình phạt chính (tiền, tù
giam) và chế tài bổ sung (tịch thu, hủy…).


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
3.Các biện pháp hình sự
VN từng bước hoàn chỉnh pháp luật để
bảo vệ quyền SHTT:
Tội liên quan đến hàng giả (156, 157, 158
BLHS)

Tội xâm phạm quyền SHCN (171 BLHS sđ)
Tội xâm phạm quyền tác giả (170a BLHS sđ)
……..


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
4.Thực trạng bảo hộ
Trên thế giới: Đó là câu chuyện của các
quốc gia phát triển và đang phát triển, giữa
việc loài người được hưởng lợi ích chung
hay lợi ích thương mại của một số người.
Tại Việt Nam:
 Đã gia nhập một số điều ước quan trọng
 Đang từng bước thực hiện theo tiêu chuẩn
quốc tế
 Vẫn còn rất nhiều tồn tại.


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
4.Thực trạng bảo hộ
Vấn đề nhạy cảm từ TRIPs:
a)Bảo vệ kiến thức truyền thống
Dù chỉ 1% các sáng chế thuộc về các quốc
gia đang phát triển nhưng không phải DCs
không có tài sản trí tuệ.
Tính hữu dụng của cây cối, bài hát, âm
nhạc dân gian, đồ thủ công mỹ nghệ, dược
liệu cổ truyền…..đang bị khai thác miễn phí
từ các nước giàu.

IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
4.Thực trạng bảo hộ
Vấn đề nhạy cảm từ TRIPs:
b) Bảo vệ đa dạng sinh học
Gen và các chủng vi sinh được bảo hộ bởi
TRIPs nhưng vật nuôi thì không.
TRIPs và CBD (Công ước về đa dạng sinh
học hiện có hơn 166 thành viên) có nhiều
điểm khác biệt về cách tiếp cận.
 Bảo vệ sức khỏe cộng đồng
 Li-xăng bắt buộc


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
4.Thực trạng bảo hộ
Vấn đề nhạy cảm từ TRIPs:
c) Bảo vệ sức khỏe cộng đồng
Dược phẩm được bảo hộ sẽ rất đắt tiền
với những bệnh dịch nguy hiểm (AIDS, lao,
sốt rét….)
Nhiều tập đoàn dược phẩm đã kiện các
quốc gia đang phát triển.
Mặc dù TRIPs có đề cập đến vấn đề này
nhưng hết sức mờ nhạt và thiếu cơ chế.


IV. Thực thi bảo hộ quyền SHTT
4.Thực trạng bảo hộ
Vấn đề nhạy cảm từ TRIPs:

d) Li-xăng bắt buộc và nhập khẩu song song
Để được áp dụng li-xăng bắt buộc, phải thỏa
4 điều kiện theo TRIPs: đã đàm phán với chủ
sỡ hữu văn bằng nhưng bất thành, có thời
hạn và phạm vi rõ ràng, cung cấp “chủ yếu”
cho thị trường nội địa, có đền bù thỏa đáng.
Nhập khẩu song song sẽ áp dụng với các
sản phẩm hưởng quy chế li-xăng bắt buộc.