Bài giảng luật môi trường chương IV phan thị tường vi

CHẤP MÔI TRƯỜNG VÀ
THANH TRA,KIỂM TRA,
XỬ LÝ VI PHẠM
PHÁP LUẬT MÔI
TRƯỜNG
Phan Thỵ Tường Vi

1


I. GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP MƠI TRƯỜNG
1.1. KHÁI NIỆM TRANH CHẤP MÔI TRƯỜNG
1.1.1. Khái niệm tranh chấp môi trường
Tranh chấp môi trường là những xung đột giữa các chủ thể
tham gia quan hệ pháp luật môi trường khi họ cho rằng quyền
và lợi ích hợp pháp của mình bò xâm phạm hoặc có nguy cơ
xâm phạm.
 Tranh chấp môi trường có thể được nhận biết qua một số
dạng chủ yếu sau:
 tranh chấp giữa các tổ chức, cá nhân, các nhà đầu tư, nhà
sản xuất trong việc khai thác, sử dụng chung các nguồn
tài nguyên, các yếu tố môi trường

Phan Thỵ Tường Vi

2




tranh chấp giữa các tổ chức, cá nhân, cộng đồng dân cư

với các tổ chức, cá nhân khác về việc đòi bồi thường
thiệt hại do ô nhiễm môi trường gây nên



tranh chấp nảy sinh trong quá trình tiến hành các dự
án phat triển gây ảnh hưởng hoặc có nguy cơ gây ảnh
hưởng đến các yếu tố môi trường thuộc quyền quản lý,
sử dụng hợp pháp của các chủ thể khác



tranh chấp giữa cá nhân, tổ chức với các cơ quan quản
lý nhà nước có thẩm quyền liên quan đến những quyết
định hành chính về môi trường như: quyết định liên
quan đến quy hoạch, kế hoạch việc sử dụng các nguồn
tài nguyên thiên nhiên, các yếu tố môi trường, xét
duyệt các dự án phát triển có ảnh hưởng đến môi
trường cộng đồng dân cư, thẩm định, báo cáo ĐTM…
Phan Thỵ Tường Vi

3


1.1.2. Những dấu hiệu đặc trưng của tranh chấp môi
trường


Chủ thể tranh chấp
o Phạm vi chủ thể: rộng, đa dạng với nhiều loại chủ thể tham

gia: tổ chức, cá nhân, quốc gia…
o Khó xác định : thường khó xác định chính xác, cụ thể chủ
thể tham gia vào tranh chấp



Đối tượng tranh chấp
o Quyền được sống trong môi trường trong lành : đảm bảo
về tính mạng và sức khỏe
o Quyền được khai thác, sử dụng các thành phần môi trường
vào mọi mục đích theo quy định pháp luật; quyền được tác
động lên môi trường trong giới hạn cho phép của pháp
luật.
Phan Thỵ Tường Vi

4


1.1.2. Những dấu hiệu đặc trưng của tranh chấp môi
trường


Thời điểm nảy sinh tranh chấp
Tranh chấp môi trường có thể nảy sinh từ rất sớm, không
chỉ xảy ra khi quyền và lợi ích hợp pháp của các đương sự
bị xâm hại trên thực tế mà ngay cả khi quyền và lợi ích
hợp pháp của các bên mới đang ở trong tình trạng bị đe
dọa xâm hại.



Giá trị thiệt hại
o Thường rất lớn, khó xác định : tài sản, tính mạng, sức
khỏe của con người, các giá trị mang tính nhân văn
như: cảnh quan thiên nhiên bị phá vỡ, di tích lịch sử bị
hủy hoại do bị nhiễm bẩn hoặc các yếu tố khác của môi
trường như rừng tự nhiên bị tàn phá, nguồn nước cạn
kiệt, đa dạng sinh học suy giảm
Phan Thỵ Tường Vi

5


o

Tính đa dạng của lợi ích bị xâm hại khiến cho tranh
chấp môi trường không chỉ gắn liền với lợi ích riêng
biệt của các chủ thể mà còn gắn với lợi ích chung của xã
hội

o

Tranh chấp môi trường ngoài thiệt hại trực tiếp trước
mắt còn bao gồm thiệt hại gián tiếp và nhất là thiệt hại
lâu dài – loại thiệt hại rất khó xác định

Phan Thỵ Tường Vi

6

1.2. CƠ CHẾ GIẢI QUYẾT TRANH CHẤP MÔI TRƯỜNG
1.2.1. Nguyên tắc giải quyết tranh chấp môi trường
 Khuyến khích các bên tranh chấp tự thương lượng và hòa
giải tại cơ sở


Áp dụng nguyên tắc “Người gây ô nhiễm phải trả tiền”



Ưu tiên áp dụng các biện pháp nhằm khắc phục tình trạng
môi trường bị suy thoái

Phan Thỵ Tường Vi

7


1.2.2. Cơ chế giải quyết tranh chấp môi trường
a, Giải quyết tranh chấp môi trường giữa tổ chức, cá nhân với
nhau
 Giải quyết các yêu cầu đòi bồi thường thiệt hại do hành vi
làm ô nhiễm môi trường gây ra
* Cơ sở pháp lý :
- Những quy định pháp luật về bảo vệ môi trường :
Luật BVMT 2005, những quy định pháp luật trong các
văn bản luật chuyên ngành về tài nguyên thiên nhiên
- Bộ Luật Dân sự 2005 : điều 263, điều 624
* Điều kiện phát sinh trách nhiệm bồi thường thiệt hại do

hành vi làm ô nhiễm môi trường gây ra :
- có thiệt hại xảy ra
- hành vi gây thiệt hại là hành vi vi phạm pháp luật bảo
vệ môi trường
Phan Thỵ Tường Vi

8


- lỗi của chủ thể gây thiệt hại
- mối quan hệ nhân quả giữa hành vi vi phạm pháp luật
bảo vệ môi trường với thiệt hại xảy ra


Giải quyết các yêu cầu đòi chấm dứt hành vi gây ô nhiễm

Cơ sở pháp lý :
- Luật Khiếu nại, tố cáo
- Nghị định 117/2009/ NĐ-CP ngày 29/12/2009 quy
định
về xử phạt vi hành chính trong lĩnh vực bảo vệ
môi
trường

Hình thức thực hiện :
Khiếu nại, tố cáo với cơ quan quản lý nhà nước có thẩm
quyền ( UBND các cấp, cơ quan quản lý nhà nước về
môi trường) thông qua các hình thức phát giác, kiến
nghị, yêu cầu, phản ánh về các hành vi có biểu hiện vi
phạm pháp luật môi trường

Phan Thỵ Tường Vi

9


b, Giải quyết tranh chấp hành chính về môi
trường





Khái niệm :
Tranh chấp giữa tổ chức, cá nhân với cơ quan nhà
nước, với công chức hành chính nhà nước phát
sinh trong lĩnh vực quản lý nhà nước về môi
trường.
Giải quyết tranh chấp hành chính về môi trường
theo trình tự hành chính
Giải quyết theo trình tự tư pháp hành chính

Phan Thỵ Tường Vi

10


II. THANH TRA, KIỂM TRA NHÀ NƯỚC
TRONG LĨNH VỰC MÔI TRƯỜNG
2.1. KIỂM TRA NHÀ NƯỚC TRONG LĨNH VỰC
MÔI TRƯỜNG

 Khái niệm :
Kiểm tra nhà nước về môi trường là một hoạt động mang
tính tổ chức - quyền lực nhà nước nhằm xem xét việc chấp
hành các quy định pháp luật về môi trường.
Kiểm tra nhà nước về môi trường bao gồm: kiểm tra bắt
buộc và kiểm tra thường xuyên.

Phan Thỵ Tường Vi

11


 Chủ thể tiến hành hoạt động kiểm tra nhà nước về môi trường
-

Cơ quan TN – MT : Bộ, Sở
Cơ quan NN&PTNT : Bộ, Sở, lực lượng kiểm lâm,
Cơ quan VHTT : Bộ, Sở
UBND các cấp…

2.2. THANH TRA NHÀ NƯỚC VỀ MÔI TRƯỜNG
 Khái niệm:
Thanh tra nhà nước trong lĩnh vực môi trường là việc xem
xét, đánh giá, xử lý của các cơ quan nhà nước về môi trường
đối với việc thực hiện các quy định pháp luật về môi trường.

Phan Thỵ Tường Vi

12

 Hệ thống cơ quan thanh tra trong lĩnh vực môi trường :
-

Thanh tra chuyên ngành : TN-MT, NN&PTNT,
VHTT…
Thanh tra cấp hành chính : cấp tỉnh, cấp huyện

III. XỬ LÝ VI PHẠM PHÁP LUẬT MT
3.1. TRÁCH NHIỆM HÀNH CHÍNH
Trách nhiệm hành chính áp dụng cho những
trường hợp có hành vi vi phạm pháp luật về môi
trường nhưng chưa đến mức truy cứu trách nhiệm
hình sự.
Phan Thỵ Tường Vi

13


3.2. TRÁCH NHIỆM HÌNH SỰ
-

Trách nhiệm hình sự được quy định tại Chương XVII, Bộ Luật
Hình sự 1999, bao gồm 10 tội danh sau từ điều 182 – điều 191 :
Tội gây ô nhiễm không khí
Tội gây ô nhiễm nguồn nước
Tội gây ô nhiễm đất
Tội nhập khẩu công nghệ, máy móc, thiết bị, phế thải hoặc các
chất không bảo đảm tiêu chuẩn bảo vệ môi trường
Tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho người

Tội làm lây lan dịch bệnh nguy hiểm cho động vật, thực vật
Tội hủy hoại nguồn lợi thủy sản
Tội hủy hoại rừng
Tội vi phạm các quy định về bảo vệ động vật hoang dã quý hiếm
Tội vi phạm chế độ bảo vệ đặc biệt đôi với khu bảo tồn thiên
nhiên

Phan Thỵ Tường Vi

14