Nền kinh tế mở ở Việt Nam trong xu thế khu vực hoá toàn cầu hiện nay

Website: Email : Tel : 0918.775.368

LỜI MỞ ĐẦU
Toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế quốc tế đã và đang trở thành một trong
những xu thế chủ yếu của quan hệ kinh tế quốc tế hiện đại. Những phát triển
mạnh mẽ về khoa học và công nghệ đã góp phần đẩy nhanh q trình quốc tế
hố nền kinh tế thế giới. Thương mại thế giới đã tăng lên nhanh chóng. Với sự
ra đời của các thể chế tồn cầu và khu vực như WTO (Tổ chức thương mại thế
giới), EU (Cộng đồng châu Âu), APEC(Diễn đàn hợp tác kinh tế Châu Á - Thái
Bình Dương), NAFTA (Hiệp định mậu dịch tự do Bắc Mỹ)…, thế giới ngày nay
đang sống trong q trình tồn cầu hố mạnh mẽ. Q trình này thể hiện khơng
chỉ trong lĩnh vực thương mại mà cả trong các lĩnh vực sản xuất, dịch vụ, tài
chính, đầu tư cũng như các lĩnh vực văn hố, xã hội, mơi trường với các hình
thức đa dạng và mức độ khác nhau. Tồn cầu hố kinh tế tạo ra những quan hệ
gắn bó, sự tuỳ thuộc lẫn nhau và những tác động qua lại hết sức nhanh nhạy
giữa các nền kinh tế. Thơng qua q trình tự do hố, tồn cầu hố tạo ra những
lợi thế mới thúc đẩy lực lượng sản xuất phát triển, đẩy mạnh giao lưu kinh tế
giữa các nước, góp phần khai thác tối đa lợi thế so sánh của các nước tham gia
vào nền kinh tế tồn cầu.
Q trình tồn cầu hố là qúa trình vừa hợp tác vừa đấu tranh giữa các
quốc gia, không chỉ giữa nước giàu và nước nghèo mà còn ngay cả giữa các
nước giàu với nhau nhằm giành vị trí có lợi nhất cho mình trong phân cơng lao
động và quan hệ kinh tế quốc tế. Toàn cầu hố với mặt trái của nó là cuộc cạnh
tranh gay gắt trên quy mô thế giới đã và đang làm nảy sinh những vấn đề xã hội
như thất nghiệp gia tăng, phân hoá giàu nghèo ngày một sâu thêm, đồng thời
tồn cầu hố cũng mở đường cho sự du nhập những văn hố và lối sống khơng
phù hợp truyền thống và bản sắc dân tộc của mỗi quốc gia…
Quá trình tồn cầu hố đang thúc đẩy mạnh mẽ sự hội nhập của các nước
vào nền kinh tế thế giới và khu vực. Hồ trong bối cảnh đó cùng với phương
châm "đa dạng hoá, đa phương hoá quan hệ" và "là bạn với tất cả các nước
1

Website: Email : Tel : 0918.775.368

trong cộng đồng thế giới phấn đấu vì hồ bình, độc lập và phát triển", Việt Nam
đã thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 160 nước và hầu hết các tổ chức quốc tế
và khu vực quan trọng. Với việc gia nhập ASEAN (7 - 1995), ký Hiệp định
khung về hợp tác kinh tế với EU (7 - 1995), tham gia APEC (11- 1998) và đang
chuẩn bị tích cực cho các cuộc đàm phán gia nhập Tổ chức thương mại thế giới
(WTO). Việt Nam đã và đang từng bước vững chắc hội nhập sâu rộng vào nền
kinh tế khu vực và thế giới.
Hơn lúc nào hết, q trình tồn cầu hố khơng chỉ là sự quan tâm của mỗi
quốc gia, mỗi tổ chức mà còn đối với mỗi cá nhân chúng ta, có rất nhiều các
bài viết của các nhà nghiên cứu và các chuyên gia đầu ngành trong và ngoài
nước đề cập đến các khía cạnh khác nhau của q trình tồn cầu hố và hội nhập
kinh tế quốc tế. Đây là vấn đề rộng lớn, phức tạp và có nhiều biến động; có cả
những nhận thức và quan điểm khác nhau, thậm chí đối lập nhau.
Qua việc tham khảo tài liệu cùng với những kiến thức đã được lĩnh hội
trong nhà trường, tơi đã lựa chọn báo cáo tóm tắt về đề tài Nền kinh tế mở ở
Việt Nam trong xu thế khu vực hố tồn cầu hiện nay Nội dung của báo cáo
được trình bày trong ba phần:
Phần 1: Nhận thức về tồn cầu hố và hội nhập kinh tế
Phần 2: Tồn cầu hố và hội nhập kinh tế: thời cơ và thách thức.
Phần 3: Việt Nam với toàn cầu hoá và hội nhập kinh tế.

2


Website: Email : Tel : 0918.775.368

I. NHẬN THỨC VỀ TỒN CẦU HĨA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ
1. Tồn cầu hố
Tồn cầu hố. Nó đề cập tới một thế giới đang xích lại gần nhau hơn, tới
việc vượt qua những khoảng cách và sự khác biệt, tới việc mọi người cùng chia
sẻ hứa hẹn của tương lai.
Tồn cầu hố là gì, và tại sao điều đó gây ra nhiều tranh cãi? Thông
thường đề tài này được đưa ra liên quan đến thương mại quốc tế, nhưng nó đang
vượt qua ngồi vấn đề đó. Tồn cầu hố thực ra có nghĩa là thay đổi cách thức
mà mọi việc làm trong nước. Nhưng thay đổi không phải lúc nào cũng là điều
tốt. Giờ đây đối với một số người, từ này hiện thân cho thị trường tài chính tàn
phá các nền kinh tế, các đối thủ cạnh tranh nước ngoài nghiền nát các doanh
nghiệp trong nước, các quan chức hành chính xa vời đưa ra các quyết định làm
đảo lộn xã hội.
Có người cho rằng hiện nay đã nhất thể hố kinh tế thế giới (tồn cầu) rồi.
Cách nói này thiếu chính xác. Chỉ khi tồn bộ các yếu tố sản xuất (nguồn vốn,
hàng hoá, nhân viên, dịch vụ lao động) đều được lưu thông tự do trong quy tắc
thống nhất của tồn cầu, mới có thể gọi là "nhất thể hố kinh tế tồn cầu". Trong
tình trạng các nước vẫn tồn tại lợi ích khác nhau thì khi thực hiện "nhất thể hoá
kinh tế thế giới" nên chúng ta chỉ có thể sử dụng những khái niệm tương đối
chuẩn xác như "tồn cầu hố kinh tế" hay "hợp tác kinh tế tồn cầu". Cần nhận
thấy rằng "Tồn cầu hố" khơng có chữ "kinh tế" đi kèm thì hàm nghĩa của nó
rộng hơn nhiều bao gồm mọi vấn đề có liên quan tới hợp tác tồn cầu. Vì thế lại
nảy sinh quan niệm cho rằng "tồn cầu hố" sẽ trở thành một loại hình thái ý
thức và văn hố thống nhất tồn cầu. Chúng ta khơng phản đối, thậm chí cịn
thúc đẩy trao đổi hợp tác giữa các quốc gia, mong muốn học tập và thu hút mọi
tinh hoa văn hoá có lợi của các nước. Nhưng chúng ta khơng thể nhập khẩu hình
thái ý thức của nước khác, càng khơng được Tây hố hồn tồn. Vì vậy, phải sử
dụng thận trọng chữ "tồn cầu hố", chúng ta cũng phải tính toán rằng lĩnh vực

3

Website: Email : Tel : 0918.775.368

nào có thể tồn cầu hố, lĩnh vực nào phải hợp tác có lựa chọn thậm chí khơng
hợp tác.
Vậy tồn cầu hố kinh tế là dưới sự tác động của quốc tế hoá sản xuất và
cách mạng khoa học kỹ thuật không ngừng phát triển, tính dựa dẫm vào nhau, bổ
sung cho nhau của nền kinh tế các nước ngày càng gia tăng, yếu tố cản trở sản
xuất đang ngày càng mất đi bởi sự tự do lưu thơng tồn cầu.
Mặc dù vậy, tồn cầu hố kinh tế vẫn ở trong giai đoạn đầu của nó. Lĩnh
vực then chốt hợp tác tồn cầu hoá kinh tế vẫn chỉ là mậu dịch, tự do lưu thơng
nguồn vốn và sức lao động cịn là vấn đề trong tương lai.
2. Nhận thức chung về hội nhập
Trong bối cảnh hiện nay, người ta đều thấy rằng, nhận thức về hội nhập
vẫn là một vấn đề thời sự. Các quốc gia đều khẳng định cần xây dựng nhận thức
thống nhất trong nội bộ rằng hội nhập là cần thiết, phù hợp với xu thế chung,
nhất là tham gia WTO sẽ tạo thuận lợi cho sự phát triển của đất nước.
- Hội nhập là một quá trình tất yếu, một xu thế bao trùm mà trọng tâm là
mở cửa kinh tế, tạo điều kiện kết hợp tốt nhất nguồn lực trong nước và quốc tế,
mở rộng không gian để phát triển và chiếm lĩnh vị trí phù hợp nhất có thể trong
quan hệ kinh tế quốc tế. Như vậy hội nhập vừa là đòi hỏi khách quan vừa là nhu
cầu nội tại của sự phát triển kinh tế mỗi nước. Cần phải hội nhập sớm, nhất là
tham gia WTO, để tranh thủ các cơ hội kinh doanh, để có tiếng nói trong q
trình hình thành luật lệ kinh tế, thương mại quốc tế có lợi cho mình. Hội nhập
muộn sẽ phải chấp nhận nhiều quy định đã rồi, nghĩa vụ phải thực hiện sẽ lớn
hơn và thời gian chuyển tiếp ngắn hơn.
- Không thể né tránh việc hội nhập mà vấn đề then chốt là cần phải nhận
thức trước, tính tốn đầy đủ cái giá phải trả cho việc tổ chức và vận hành các
hiệp định quốc tế, phải đề ra được những chính sách, biện pháp đúng để hạn chế

trả giá ở mức thấp nhất và tranh thủ cao nhất những cơ hội để phát triển.
- Hội nhập thực chất là tham gia cạnh tranh trên quốc tế và ngay trong thị
trường nội địa. Để hội nhập có hiệu quả, phải ra sức tăng cường nội lực, cải cách
4


Website: Email : Tel : 0918.775.368

và điều chỉnh cơ chế, chính sách, luật lệ, tập quán kinh doanh, cơ cấu kinh tế
trong nước để phù với "luật chơi chung" của quốc tế. Điều này khơng có nghĩa
là các nước bị ép phải cải cách, mở cửa, hội nhập nhưng thực ra cải cách, hội
nhập là vì sự phát triển của mình. Chính sách hội nhập phải dựa và gắn chặt với
chiến lược phát triển của đất nước, đồng thời cải cách kinh tế, hành chính phải
gắn chặt với yêu cầu của quá trình hội nhập. Cải cách trong nước và hội nhập là
"Con đường hai chiều". Cải cách bên trong quyết định tốc độ và hiệu quả hội
nhập, đồng thời hội nhập sẽ hỗ trợ, thúc đẩy tiến trình cải cách trong nước, qua
đó nâng cao sức cạnh tranh của nền kinh tế. Cần phải nhận thức rằng dù có hội
nhập hay khơng thì vẫn tiếp tục cải cách, cải cách mạnh hơn, nhanh hơn vì sự
phát triển của mình. Điều quan trọng là phải duy trì ổn định chính trị, xã hội để
phát triển kinh tế và hội nhập có hiệu quả.
- Hội nhập khơng phải để được hưởng ưu đãi, nhân nhượng đặc biệt. Hội
nhập là mở rộng các cơ hội kinh doanh, thâm nhập thị trường, có mơi trường
pháp lý và kinh doanh ổn định dựa trên quy chế, luật lệ của các thể chế hội nhập,
không bị phân biệt đối xử, không bị các động cơ chính tị hay những lý do khác
cản trở việc giao lưu hàng hoá, dịch vụ và đầu tư. Từ ổn định về thị trường, các
nước sẽ có điều kiện thuận lợi để xây dựng kế hoạch đầu tư, sản xuất, kinh
doanh ổn định dựa trên quy chế, luật lệ của các thể chế hội nhập, không bị phân
biệt đối xử, khơng bị các động cơ chính trị hay những lý do khác cản trở việc
giao lưu hàng hoá, dịch vụ và đầu tư. Từ ổn định về thị trường, các nước sẽ có
điều kiện thuận lợi để xây dựng kế hoạch đầu tư, sản xuất, kinh doanh ổn định,

giải quyết việc làm phát triển kinh tế. Ngoài ra, các nước có thể sử dụng những
luật lệ, quy định, cơ chế giải quyết tranh chấp của các thể chế hội nhập để bảo
vệ lợi ích chính đáng của mình.
- Phải tăng cường thơng tin, tun truyền, giải thích để giới kinh doanh
nhận thức sâu sắc và ủng hội hội nhập, chuẩn bị thật tốt mọi mặt để chủ động
hội nhập từng bước, tận dụng những lợi thế so sánh của mỗi nước để cạnh tranh
chiếm lĩnh thị trường. Đặc biệt quan tâm đến việc thơng tin, giải thích cho doanh
5


Website: Email : Tel : 0918.775.368

nghiệp và nhân dân, đặc biệt các thành phần bị ảnh hưởng bởi mở cửa và tự do
hố, về lợi ích của hội nhập và tham gia WTO. Cần tham khảo và thu hút giới
doanh nghiệp tham gia xây dựng chính sách, lộ trình, các biện pháp hội nhập vì
chính họ sẽ thực hiện các cam kết và bảo đảm hiệu quả của quá trình hội nhập.

6


Website: Email : Tel : 0918.775.368

II. TOÀN CẦU HÓA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ - THỜI CƠ VÀ
THÁCH THỨC
1. Tồn cầu hố và những động lực
Theo thuật ngữ kinh tế, động lực của q trình tồn cầu hố có thể được
biểu hiện thơng qua 3 xu hướng chủ đạo sau đây:
- Xu hướng thứ nhất, và là xu hướng có tác động sâu sắc nhất là sự thay
đổi về khoa học - công nghệ. Khoa học và công nghệ có vai trị quyết định lợi
thế cạnh tranh và tốc độ phát triển của các quốc gia.

- Xu hướng thứ hai là việc ngày càng có nhiều Chính phủ theo đuổi chính
sách tự do hố, mở cửa thị trường và loại bỏ những cản trở về mặt luật lệ đối với
các hoạt động kinh tế.
- Xu hướng thứ ba là sự kết hợp của những công nghệ mới và những thị
trường tự do hơn, tạo điều kiện cho các khu vực kinh doanh ở nhiều nước có thể
quốc tế hố các hoạt động của mình, dệt nên một mạng lưới phức tạp hơn bao
giờ hết các hoạt động liên kết với nhau trên bình diện tồn cầu.
Cả 3 xu hướng này: tiến bộ cơng nghệ, tự do hố kinh tế, quốc tế hoá sản
xuất - đã làm cho các quốc gia trở nên phụ thuộc lẫn nhau hơn về mặt kinh tế,
tạo ra những cơ hội cũng như những thách thức về kinh tế, xã hội, chính trị chưa
từng có.
2. Tồn cầu hố và hội nhập kinh tế - Những lợi ích
Tồn cầu hố là xu hướng tất yếu của q trình tập trung, chun mơn hố
sản xuất và phân công lao động quốc tế. Khi nền kinh tế thế giới phát triển thành
một thị trường thống nhất thì khơng một quốc gia nào có thể đứng ngồi tiến
trình này mà có thể tồn tại và phát triển được.
Tồn cầu hoá và khu vực hoá đã trở thành một trong những xu thế chủ
yếu của quan hệ quốc tế hiện đại và sẽ tiếp tục phát triển mạnh trong thế kỷ tới.
Tồn cầu hố và khu vực hố được thể hiện rõ trong sự gia tăng rất nhanh trao
đổi quốc tế về hàng hố, dịch vụ, tài chính và các yếu tố sản xuất.

7


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Tồn cầu hố và khu vực hố cịn được thể hiện qua sự hình thành và
củng cố của các tổ chức kinh tế quốc tế và khu vực.
Tồn cầu hố và khu vực hoá được quyết định bởi nhiều yếu tố liên quan
tới cơng nghệ, thị trường và chính sách, nổi lên là: sự cạnh tranh gia tăng trong

kinh tế thế giới thúc đẩy tìm kiếm những thị trường có lợi nhất cho hàng xuất
khẩu và nguồn nhập khẩu rẻ nhất; những yếu tố thúc đẩy các công ty xuyên
quốc gia phân bố lại dây chuyền sản xuất, tiêu thụ, hình thành nên các mạng
lưới toàn cầu và khu vực. Sự phát triển trong cơng nghệ thơng tin, thị trường tài
chính, dịch vụ và giao thơng vận tải…
Tồn cầu hố và khu vực hố có tác dụng hỗ trợ, bổ sung cho nhau và
cùng nhằm mục tiêu thúc đẩy trao đổi hàng hoá, dịch vụ, vốn và lao động. Liên
kết khu vực vừa củng cố q trình tồn cầu hố vừa giúp các nước trong từng
khu vực bảo vệ lợi ích của mình. Mặt khác, tồn cầu hố, khu vực hố cũng làm
cho sự cạnh tranh giữa các thực thể kinh tế trở nên gay gắt chưa từng có.
Tồn cầu hố đã và đang mang lại những cơ hội to lớn cho nền kinh tế thế
giới và cho mỗi quốc gia tham gia vào quá trình hội nhập:
- Hội nhập quốc tế tạo điều kiện để phát huy lợi thế so sánh, thúc đẩy việc
tham gia vào phân công lao động quốc tế, tranh thủ được lợi ích của việc phân
bổ nguồn tài lực hợp lý trên bình diện quốc tế từ đó phát huy cao độ nhân tố sản
xuất hữu dụng của từng quốc gia.
- Tự do hoá luân chuyển hàng hoá, dịch vụ và vốn với việc hạ thấp hàng
rào thuế quan, đơn giản hoá trong khâu thủ tục, cắt giảm kiểm sốt hành chính
sẽ góp phần giảm chi phí sản xuất, đầu tư, tăng sản lượng, giảm thất nghiệp và
tăng thêm lợi ích cho người tiêu dùng.
- Tồn cầu hố tạo ra nhiều cơ hội đầu tư mới, tăng nhanh vịng quay vốn
và tạo điều kiện để đa dạng hố các loại hình đầu tư nhờ đó vừa nâng cao hiệu
quả vừa hạn chế rủi ro đầu tư.

8


Website: Email : Tel : 0918.775.368

- Toàn cầu hố thúc đẩy q trình chuyển giao cơng nghệ, chuyển giao

vốn, kỹ năng quản lý, qua đó mở rộng địa bàn đầu tư cho các nước phát triển,
đồng thời giúp các nước tiếp nhận đầu tư có thêm nhiều cơ hội phát triển.
3. Tồn cầu hố và hội nhập kinh tế - Những thách thức
- Sự bất ổn định của thị trường tài chính quốc tế. Thực vậy, có sự khác
biệt cơ bản giữa tư bản công nghiệp và tư bản tài chính, hay nói cách khác là
khác biệt giữa đầu tư trực tiếp và đầu tư tài chính. Các nhà đầu tư trực tiếp đã bỏ
tiền đầu tư xây dựng nhà xưởng thì khơng dễ gì một sớm một chiều có thể
rút lại vốn đầu tư. Trong khi đó, các nhà đầu tư tài chính có lợi thế linh hoạt hơn
nhờ tính chuyển nhượng cao của chứng khốn. Mặt khác nguồn tài chính được
phân bố khơng đồng đều, tập trung vào một số trung tâm tài chính lớn là các
nước công nghiệp phát triển hàng đầu thế giới. Quá trình hội nhập và tồn cầu
hố càng làm cho dịng vốn chảy mạnh hơn, dễ dàng hơn và tất nhiên rủi ro sẽ
lớn hơn.
- Nguy cơ tụt hậu của một số quốc gia. Một số quốc gia tranh thủ được lợi
ích của hội nhập mậu dịch quốc tế và thị trường tài chính quốc tế, phát huy được
lợi thế so sánh, nhờ đó thúc đẩy tăng trưởng, mở rộng thương mại, thu hẹp dần
khoảng cách với các nước phát triển, thì một số nước khác lại khơng có khả
năng hội nhập vào quá trình phát triển thương mại, thu hút vốn đầu tư và kết cục
tất yếu là sẽ bị đẩy lùi xa hơn nữa về phía sau.
- Chính sách tiền tệ - tài chính của các nước yếu bị phụ thuộc vào chính
sách của các nước mạnh.
- Mối đe doạ của q trình tồn cầu hố đó chính là xu hướng hình thành
thế độc quyền, tập trung quyền lực vào một số tập đoàn đầu sỏ quốc tế. Xu
hướng sát nhập đang diễn ra mạnh mẽ chưa từng có trong lịch sử phát triển kinh
tế thế giới cận đại. Vậy thế thì đâu là điểm dừng của xu thế sát nhập này? Bởi lẽ
nếu xu thế sát nhập tiếp tục gia tăng chắc chắn sẽ có tác động xấu đến "thị
trường cạnh tranh hoàn hảo - nhân tố đã góp phần thúc đẩy q trình phát triển
kinh tế trong suốt hàng thế kỷ qua.
9

Website: Email : Tel : 0918.775.368

- Quá trình tồn cầu hố phát triển, khi tham gia vào các tổ chức kinh tế
quốc tế, các nước nhất là đang phát triển phải giảm dần thuế và bỏ hàng rào phi
quan thuế, nghĩa là bỏ hàng rào mậu dịch, thì các hàng hố nước ngồi sẽ ồ ạt đổ
vào, bóp chết hoạt động sản xuất kinh doanh trong nước.
- Quá trình tồn cầu hố phát triển làm tan vỡ các hàng rào bảo hộ của các
quốc gia. Do vậy các quốc gia khơng chỉ chịu tác động tích cực của q trình
này mà cịn phải chịu cả những chấn động của hệ thống kinh tế toàn cầu trong
các lĩnh vực tiền tệ, tài chính, nguyên nhiên liệu… Các nước càng yếu kém, các
chính sách kinh tế vĩ mơ càng khơng đủ thơng thống phù hợp với các định chế
quốc tế, tệ tham nhũng và quan liêu càng nặng, hệ thống ngân hàng - tài chính
càng lạc hậu… thì càng chịu tác động nặng nề hơn.
- Q trình tồn cầu hố phát triển, khơng chỉ có các lực lượng kinh tế
tiến bộ tham gia vào q trình này mà cịn có cả các thế lực phản động, bọn
mapha, các tổ chức khủng bố… Mạng lưới hoạt động của maphia hiện đang lan
khắp tồn cầu, các đường dây bn lậu ma t đã len lỏi đến cả các trường học.
Các thế lực phản động cũng không bỏ lỡ thời cơ xâm nhập vào nước ta phá hoại
chính sách đúng đắn là phải ngăn chặn, chống lại mọi hoạt động phá hoại.
Nhưng không thể vì nó mà đóng cửa đất nước hay hạn chế sự hội nhập của đất
nước vào q trình tồn cầu hố.
- Q trình tồn cầu hố phát triển cịn nảy sinh những mặt tiêu cực khác
nữa như: sự chênh lệch về trình độ phát triển giữa các nước giàu và nghèo có thể
tăng lên, sự xung đột giữa các nền văn hố khác nhau có thể xảy ra, các nước
lớn có thể bị phân rã…
Song những tác động tiêu cực này có thể lớn nhỏ đến đâu, điều đó lại tuỳ
thuộc vào chính sách hội nhập quốc tế của các quốc gia. Một chính sách hội
nhập quốc tế đúng đắn và thích hợp, thì tác hại của những mặt tiêu cực này sẽ bị
hạn chế và ngược lại.

III. VIỆT NAM VỚI TỒN CẦU HĨA VÀ HỘI NHẬP KINH TẾ
1. Tiến trình hội nhập kinh tế quốc tế của Việt Nam
10


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Chúng ta đi vào thời kỳ cơng nghiệp hố, hiện đại hố trùng với thời điểm
trên thế giới đang diễn ra những thay đổi to lớn về chính trị và kinh tế. Hồ bình,
hợp tác để phát triển ngày càng trở thành địi hỏi bức xúc của các dân tộc và
quốc gia trên thế giới. Các nước đều ưu tiên phát triển kinh tế, cần có mơi
trường hồ bình, ổn định và thực hiện chính sách mở cửa.
Trong một thế giới ngày càng được tồn cầu hố, bất cứ nước nào muốn
khơng bị gạt ra ngồi dịng chảy phát triển, đều phải nỗ lực hội nhập vào xu thế
chung, điều chỉnh chính sách, giảm dần hàng rào quan thuế và dỡ bỏ hàng rào
phi quan thuế, làm cho việc trao đổi hàng hoá, luân chuyển vốn, lao động, công
nghệ và kỹ thuật trên phạm vi thế giới ngày càng thơng thống hơn. Việt Nam
không phải là ngoại lệ, vấn đề là phải chọn tiến trình hội nhập sao cho phù hợp
với hồn cảnh và quá trình phát triển của mình. Đại hội đại biểu toàn quốc lần
thứ VI của Đảng (1986) đã khởi xướng công cuộc đổi mới mà một trong những
hướng quan trọng là mở rộng quan hệ và hợp tác quốc tế. Đại hội VII (1992),
Đại hội VIII (1996) đã tiếp tục phát triển đường lối đổi mới của Đại hội VI, đa
dạng hoá, đa phương hoá quan hệ theo tinh thần: Việt Nam muốn làm bạn với
tất cả các nước trong cộng đồng thế giới, phấn đấu vì hồ bình, độc lập và phát
triển (Văn kiện Đại hội đại biểu tồn quốc lần thứ VIII, NXB Chính trị quốc gia,
Hà Nội 1996, trang 130) nhằm đẩy mạnh quan hệ đối ngoại, phá thế bị bao vây
cấm vận, tham gia tích cực vào đời sống của cộng đồng quốc tế. Chủ trương này
đã tạo điều kiện thúc đẩy tiến trình hội nhập quốc tế của ta. Chúng ta cũng nhận
thức rõ hội nhập quốc tế thực chất là cuộc đấu tranh phức tạp để góp phần phát
triển kinh tế và củng cố an ninh chính trị, độc lập kinh tế và bản sắc dân tộc của

mỗi nước thông qua việc thiết lập các mối quan hệ tuỳ thuộc lẫn nhau, đan xen,
nhiều chiều, ở nhiều tầng nấc với các quốc gia khác.
Chính sách hội nhập quốc tế từng bước được hình thành trong quá trình
triển khai đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, đa phương hoá, đa dạng hoá của
Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VII.

11


Website: Email : Tel : 0918.775.368

Tiếp đó, Nghị quyết Đại hội đại biểu toàn quốc lần thứ VIII đã quyết
định:"Nhiệm vụ đối ngoại trong thời gian tới là củng cố mơi trường hồ bình và
tạo điều kiện quốc tế thuận lợi hơn nữa để đẩy mạnh phát triển kinh tế - xã hội,
cơng nghiệp hố, hiện đại hố đất nước", xây dựng một nền kinh tế mở và đẩy
nhanh quá trình hội nhập kinh tế khu vực và thế giới.
Chúng ta đã nỗ lực thúc đẩy hợp tác với tất cả các nước và thể chế chính
trị khác nhau. Chúng ta đã phá được thế bao vây cô lập về chính trị, cấm vận về
kinh tế, thiết lập quan hệ ngoại giao với hơn 160 nước trong đó có tất cả các
nước lớn, phát triển quan hệ thương mại với 130 nước và lãnh thổ. Đồng thời,
chúng ta đã khai thông được quan hệ với các tổ chức tài chính, tiền tệ quốc tế
như IMF, WB và các tổ chức phát triển khác trong hệ thống liên hợp quốc.
Chúng ta đã cố gắng cải cách quản lý kinh tế, bao gồm cả lĩnh vực pháp lý và
xây dựng cơ chế thị trường có sự quản lý của nhà nước theo định hướng xã hội
chủ nghĩa, phù hợp với luật pháp và tập quán quốc tế.
Bước phát triển tiếp theo là chúng ta tiếp tục thúc đẩy tiến trình hội nhập
qua việc tham gia các tổ chức hợp tác kinh tế, thương mại khu vực và thế giới
như ASEAN (7 - 1995), APEC (11 - 1998), Đàm phán thương mại Việt - Mỹ và
tích cực chuẩn bị tham gia WTO.
2. Cần quán triệt những quan điểm và nguyên tắc của Đảng về hội

nhập.
Hội nhập quốc tế giữ vững độc lập, tự chủ và định hướng xã hội chủ
nghĩa. Đây là yêu cầu chính trị cao nhất đối với tiến trình hội nhập quốc tế của
ta. Hội nhập phải tuân thủ các nguyên tắc chung là bảo vệ độc lập, thống nhất
tồn vẹn lãnh thổ, bình đẳng, cùng có lợi, bảo vệ và phát triển sản xuất, giữ
vững an ninh quốc gia, giữ gìn và phát huy truyền thống và bản sắc của dân tộc.
Vậy hiểu như thế nào về kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ
nghĩa?

12


Website: Email : Tel : 0918.775.368

• Đổi mới ở Việt Nam khơng làm thay đổi tính chất và mục tiêu của
CNXH mà là q trình tự hồn thiẹen CNXH nhằm khơng ngừng thúc đẩy q
trình phát triển và lớn mạnh của nền kinh tế xã hội chủ nghĩa.
• Bản chất của chủ nghĩa xã hội: Cụ thể là, về cơ cấu của chế độ sở hữu,
chủ trương phát triển đồng thời nhiều thành phần kinh tế, trong đó coi chế độ
công hữu là chủ thể hay kinh tế cơng hữu là cơ sở để từ đó phát huy tác dụng chỉ
đạo của nền kinh tế quốc hữu; về quan hệ phân phối đều duy trì chế độ phân
phối theo lao động, những hình thức phân phối khác chỉ là bổ trợ, phấn đấu đạt
mục tiêu cùng giàu có, loại trừ tình trạng phân hố giàu nghèo trong xã hội; về
phương diện chính trị đều kiên trì sự lãnh đạo của Đảng Cộng sản, không chấp
nhận chế độ đa Đảng và tự do hố chính trị.
• Chủ trương lợi dụng một cách hợp lý cơ chế thị trường. Trong thể chế
kinh tế mới, cơ chế thị trường trở thành phương thức cốt yếu trong phân phối
nguồn tài nguyên và điều hoà các mối quan hệ kinh tế. Tuy vậy, cơ chế thị
trường mà ta đang xây dựng khơng hồn tồn là tự phát, nó coi trọng vai trị
quản lý của Nhà nước và vai trị điều tiết vĩ mơ của Chính phủ, tích cực ngăn

chặn và khắc phục những khiếm khuyết cũng như các tác động tiêu cực của kinh
tế thị trường.
• Coi trọng nền văn minh tinh thần và những chuẩn mực đạo đức xã hội
chủ nghĩa nhằm loại trừ mọi biểu hiện tiêu cực trong xã hội.
- Hội nhập quốc tế là quá trình vừa hợp tác vừa đấu tranh, cốt lõi là giành
thị trường, vốn, công nghệ và kỹ thuật; phải tuân thủ các nguyên tắc, luật lệ và
tập quán quốc tế, trên cơ sở "bình đẳng, hợp tác, cùng có lợi".
- Hội nhập quốc tế là nhằm mục tiêu phát triển, phục vụ đổi mới thành
cơng, thực hiện thắng lợi cơng nghiệp hố, hiện đại hoá, đảm bảo hiệu quả kinh
tế xã hội và tăng trưởng bền vững của nền kinh tế quốc dân, hạn chế tối đa tiêu
cực của những chao đảo, biến động từ bên ngoài.
- Hội nhập phù hợp với chủ trương "phát triển kinh tế đối ngoại theo
hướng xây dựng hệ thống kinh tế mở" hình thành thị trường đồng bộ, thông suốt
13


Website: Email : Tel : 0918.775.368

trong cả nước, gắn với kinh tế với thị trường thế giới, thể hiện cả trong sự
chuyển dịch cơ cấu kinh tế và đổi mới cơ chế quản lý… góp phần khơi dậy và
phát huy có hiệu quả các nguồn lực trong nước…
3. Việt Nam với tồn cầu hố - Cơ hội và thách thức
3.1. Về kinh tế
Q trình tồn cầu hố đã tạo ra những cơ hội để tăng cường sự phát triển
của quốc gia.
- Cơ hội để chun mơn hố sâu hơn qúa trình sản xuất và xuất khẩu
những mặt hàng ta có ưu thế cạnh tranh; nhập những sản phẩm trung gian và
tiêu dùng với giá rẻ hơn.
- Sự cạnh tranh tăng lên: những cải tiến công nghệ, tri thức được tăng lên
cường qua nhập khẩu hoặc thực tế công việc, hạn chế tham nhũng và ăn chênh

lệch giá.
- Thương mại còn thúc đẩy sự tăng trưởng kinh tế, tạo thêm những cơ hội
bn bán mới do có nhiều sự tương đồng về văn hoá, luật pháp, quan hệ dân tộc
và các hệ thống phân phối.
- Tăng thu hút đầu tư và chuyển giao kỹ thuật, công nghệ cao từ các nước.
- Tham gia các luồng tài chính và vốn quốc tế tạo ra những cơ hội to lớn:
tiếp cận các nguồn tài chính quốc tế sẽ giảm bớt hạn chế về ngoại hối, nhờ đó
tăng khả năng nhập khẩu. Ngồi ra cịn đóng góp quan trọng và tạo việc làm…
Tuy nhiên, thách thức của việc tham gia vào hội nhập kinh tế quốc tế cũng
rất lớn.
- Nền kinh tế đối phó với khả năng bất ổn định hơn, suy thối kinh tế có
thể xảy ra, khó lường trước được.
- Việc tự do hố thương mại có thể gây khó khăn thậm chí làm sụp đổ một
số ngành lâu nay vẫn được bảo hộ.
- Nguy cơ bị khoá chặt vào những lĩnh vực thương mại có khả năng tăng
trưởng chậm; lợi thế so sánh luôn biến động; sự thiệt hại do có sự chuyển
thương mại từ đối tượng này, khu vực này sang đối tượng và khu vực mới.
14


Website: Email : Tel : 0918.775.368

- Trình độ phát triển kinh tế và năng lực của các doanh nghiệp, các ngành
sản xuất và dịch vụ của ta còn thấp trong khi phải cạnh tranh với những đối thủ
mạnh ở cả thị trường trong và ngoài nước.
- Các cơ chế của một nền kinh tế thị trường ở nước ta cịn đang hình
thành, hệ thống luật pháp chưa hồn chỉnh; nhiều luật lệ và chính sách liên quan
đến kinh tế đối ngoại còn thiếu hoặc chưa phù hợp với quốc tế.
- Ta hội nhập sau nhiều nước trong khu vực và trên thế giới đã hoạt động
nửa thế kỷ, do đó ta phải cố gắng theo kịp tiến độ chung trong khi đang có xu

hướng muốn đẩy nhanh quá trình tự do hố, với quy mơ rộng hơn và mức độ sâu
sắc hơn.
3.2. Về chính trị
Dưới chủ nghĩa xã hội, chính trị và kinh tế khơng thể tách rời nhau vì
chính sách của Đảng là cơ sở mọi biện pháp lãnh đạo kinh tế, hướng dẫn sự phát
triển của nền kinh tế.
Thực tế cho thấy bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội nhằm bảo
đảm sự ổn định và an toàn của toàn bộ hệ thống chính trị, kinh tế, xã hội là
nhiệm vụ trọng đại không chỉ của riêng Việt Nam mà bất cứ quốc gia nào dù lớn
hay nhỏ cũng đều phải quan tâm.
Một xã hội, một quốc gia thuộc bất cứ chế độ chính trị nào cũng cần phải
có ổn định về chính trị trong nước, chủ động tạo ra quan hệ quốc tế thuận lợi để
chấn hưng và phát triển đất nước về mọi mặt, giành được vị trí xứng đáng trên
trường quốc tế. Bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an tồn xã hội giữ vai trị quyết
định trong việc thực hiện các nhiệm vụ trên.
Việc mở rộng quan hệ quốc tế về an ninh, trật tự đã giúp Việt Nam và bạn
bè xích lại gần nhau, hợp tác để nhân lên điểm đồng, đấu tranh nhằm hạn chế bất
đồng theo xu hướng hội nhập, ổn định và cùng phát triển. Mở rộng quan hệ và
hợp tác quốc tế về an ninh, trật tự đã và sẽ giúp Việt Nam tranh thủ được các
kinh nghiệm và thành tựu, các phương tiện kỹ thuật hiện đại của thế giới để bảo

15


Website: Email : Tel : 0918.775.368

vệ an ninh, trật tự, đồng thời tạo ra một thế trận, một môi trường an ninh, trật tự
ổn định để phát triển kinh tế đất nước.
Tuy nhiên, trên con đường hội nhập và phát triển, Việt Nam cũng như các
nước trong khu vực đang cịn nhiều khó khăn phải vượt qua. Đó là những tranh

chấp, bất đồng về biên giới, lãnh thổ, biển đảo, những tác hại của việc truyền bá
các luồng văn hoá ngoại lai, các tệ nạn xã hội. Một số tổ chức tội phạm, phản
động nước ngoài và gốc Việt đã thường xuyên truyền bá vào trong nước các văn
hoá phẩm đồi trụy, phản động, đi ngược lại đường lối chính sách của Đảng và
Nhà nước, cản trở việc xây dựng và phát triển nền văn hoá đậm đà bản sắc dân
tộc; Về an ninh kinh tế xuất hiện nhiều vụ việc phá hoại nền kinh tế Việt Nam
như lừa đảo kinh tế, tẩy rửa tiền, sản xuất và lưu hành tiền giả…
Trong bối cảnh Việt Nam đang trên đường hội nhập quốc tế, mở cửa giao
lưu với thế giới, vấn đề bảo vệ an ninh quốc gia, trật tự an toàn xã hội hơn lúc
nào hết cần được quan tâm đặc biệt để bảo đảm ổn định chính trị, tạo môi
trường xã hội, quan hệ quốc tế thuận lợi cho phát triển kinh tế, tạo sức mạnh
quốc gia từ bên trong, vượt qua thử thách, đứng vững và phát triển.
3.3. Về văn hoá - xã hội.
Văn hoá, cũng như mọi sự vật và hiện tượng đều có tính hai mặt. Nhận
thức của mỗi dân tộc, mỗi con người đối với cùng một nền văn hoá cùng một
nền văn hố cũng khác nhau, họ tìm thấy những khía cạnh khác nhau: tích cực
và tiêu cực, tốt và xấu, phù hợp và khơng phù hợp. Bởi vậy cần có sự chọn lọc
những cái hay, cái đẹp và dẫn đến sự đào thải những cái xấu, cái dở.
Quốc gia Việt Nam, con người Việt Nam sẽ hội nhập cùng cộng đồng
quốc tế với bản lĩnh của mình, với sức mạnh của mình để đạt tới mục tiêu của
mình. Trên cơ sở nền kinh tế được quốc tế hoá, thành tựu khoa học kỹ thuật
được nhân loại hố thì những sản phẩm văn hố mới đang và sẽ nảy nở khơng
cịn là riêng của một ai mà trở thành tài sản chung của nhân loại. Vì thế, Việt
Nam trong tiến trình hội nhập với bên ngoài, vừa bảo tồn những tinh hoa văn
hoá dân tộc vừa phải vượt qua cái ấn tượng nặng nề về sự phân biệt giữa văn
16


Website: Email : Tel : 0918.775.368

hố phương Đơng với văn hoá phương Tây do lịch sử để lại mà nhận thức một
cách đúng đắn hơn, rộng mở hơn về sự hội nhập giữa văn hoá dân tộc và văn
hoá thế giới, giữa văn hoá của mỗi quốc gia với văn hoá quốc tế.
Văn hoá ngày nay ra đời và phát triển trên cơ sở của nền kinh tế cơng
nghiệp và hiện đại hố. Nó tạo nên lối suy nghĩ năng động, thông minh và nhanh
nhạy, phong cách lao động kỹ thuật, khẩn trương và có hiệu quả, mối quan hệ xã
hội bình đẳng, dân chủ, mức sống đầy đủ tiện nghi ngày càng được nâng cao.
Những điều đó đã nhân lên gấp bội sức mạnh của con người trong tư duy và
hành động, tạo nên một động lực mạnh mẽ thúc đẩy xã hội tiến lên với tốc độ
phi thường. Mặt khác, là sản phẩm của nền kinh tế thị trường, văn hoá thế giới
cũng chứa đựng mặt trái của nó. Đó là tính ích kỷ và sự giành giật không thương
tiếc, là lối sống cá nhân thực dụng tràn vào mọi ngõ ngách của gia đình và cộng
đồng, nhiều khi bất chấp quan hệ tình cảm truyền thống…
Trong q trình hội nhập văn hố, Việt Nam phải giải quyết những mối
quan hệ chằng chéo giữa văn hoá nơng nghiệp lâu đời và văn hố cơng nghiệp
đang ngày càng phát triển, giữa văn hoá dân tộc truyền thống với văn hoá thế
giới ngày càng mở rộng, giữa văn hố phương Đơng cổ truyền với văn hố
phương Tây hiện đại, giữa các trào lưu văn hoá đương đại. Giữa các dịng chảy
đó, chọn cho được một hướng đi đúng là vơ cùng quan trọng.
Hội nhập khơng phải là hồ mình để thu nhận tất cả và do vậy, có thể mất
đi tất cả, ngăn ngừa cái xấu không phải là đóng cửa cài then cho kỹ để tránh sợ
xâm nhập từ bên ngoài, mà nên thấy một cách thực tế rằng nguồn gốc, mầm
mống và nguy cơ của nó nằm ngay chính trong lịng xã hội của mỗi nước, trong
chính chúng ta. Có nhận thức như vậy mới có thế tiếp thu những thành tựu văn
minh nhân loại, đồng thời loại trừ những biểu hiện tiêu cực từ bên ngoài xâm
nhập. Chúng ta nhận thức rõ rằng: phấn đấu phát triển kinh tế cao là cần thiết và
cấp thiết. Song, sẽ là sai lầm và tai hại nếu chỉ dồn sức cho hoạt động kinh tế. Sự
phát triển kinh tế phải dựa trên nền tảng văn hoá mang bản sắc dân tộc và phải
trở thành nhân tố thúc đẩy sự phát triển.
17

Website: Email : Tel : 0918.775.368

Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khoá VIII (1998) nhấn
mạnh :"Xây dựng và phát triển kinh tế phải nhằm mục tiêu văn hố, vì xã hội
cơng bằng văn minh, con người phát triển tồn diện. Nhưng văn hố khơng thể
chỉ là kết quả kinh tế mà còn là và phải là động lực của sự phát triển kinh tế"
(Văn kiện Hội nghị lần thứ năm Ban chấp hành Trung ương khố VIII. NXB
Chính trị quốc gia, Hà Nội - 1998, trang 55).

18


Website: Email : Tel : 0918.775.368

KẾT LUẬN
Đường lối đổi mới đã đưa đất nước ta vào một thời kỳ mới, thời kỳ mở
rộng quan hệ quốc tế theo phương châm đa dạng hoá, đa phương hoá, đẩy mạnh
hội nhập với thế giới. Hoà vào xu thế chung của đời sống quốc tế, Việt Nam tích
cực và chủ động tham gia tiến trình hội nhập quốc tế nhằm đẩy mạnh phát triển
kinh tế - xã hội, làm cho dân giàu nước mạnh, xã hội công bằng, văn minh.
Qua nội dung trình bày trên, có thể thấy rõ là cơ hội và thách thức là hai
mặt của qúa trình tồn cầu hố. Như vậy thì: ai là người đóng vai trị điều tiết
hai mặt trên trong q trình hội nhập quốc tế và làm thế nào để tranh thủ tận
dụng các cơ hội và đối phó với những thách thức? Tơi nghĩ rằng khơng ai khác
mà chính là Nhà nước phải phát huy vai trò và hiệu quả trong quản lý vĩ mơ. Và
trong tiến trình hội nhập cần qn triệt những quan điểm, nguyên tắc của Đảng
về hội nhập mà cốt lõi là hội nhập quốc tế nhưng giữ vững độc lập, tự chủ và
định hướng xã hội chủ nghĩa.

Trên đây là tồn bộ báo cáo tóm tắt của tôi về đề tài :"Nền kinh tế mở ở
Việt Nam trong xu thế khu vực hố tồn cầu hiện nay". Do kiến thức kinh
nghiệm cịn hạn chế, thời gian tìm hiểu chưa nhiều, nên khó tránh khỏi những
khiếm khuyết, sai lầm.
Rất mong được sự góp ý, giúp đỡ của người đọc để bài viết được hoàn
thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn!

19


Website: Email : Tel : 0918.775.368

MỤC LỤC

20