tiểu luận triết học Lịch sử về trái đất và hệ mặt trời từ cổ đâị đến hiện nay.doc

Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học
PHẦN MỞ ĐẦU
Ngày ngày chúng ta thường nhìn thấy hiện tượng mặt trời mọc ở hướng Đông và lặn
về hướng Tây(nhìn từ Bắc Bán Cầu),nên có phải chăng Mặt Trời di chuyển từ Đông
sang Tây nếu ta nhìn từ Bắc Bán Cầu mà giống như mọi người thường nghĩ.....
Có nhiều giả thuyết khác nhau về nguồn gốc của Trái Đất, liên quan chặt chẽ với sự
hình thành Hệ Mặt Trời.
Vào thế kỉ XVIII, hai nhà khoa học Căng (Đức) và La-plat (Pháp), lần đầu tiên lịch
sử đã đưa vào Thiên văn học một quan niệm mới về sự hình thành Hệ Mặt Trời, đó có
Trái Đất. Theo các ông Hệ Mặt Trời được hình thành không phải do sức mạnh của
Thượng đế mà do những quy luật của bản thân Vũ Trụ. Giả thuyết Căng – La-plat đã
giải thích được cấu trúc cơ bản của Hệ Mặt Trời, phù hợp với trình độ nhận thức khoa
học của thế kỉ XVIII, nhưng cũng bộc lộ một số sai lầm cơ bản, không phù hợp với
những quy luật Vật lí.
Với sự phát triển của khoa học, dần dần con người ngày càng có cách nhìn đúng đắn,
chính xác hơn về nguồn gốc Trái Đất.
Vào những năm giữa thế kỉ XX, Ôt-tô Xmit (nhà khoa học Nga) và những người kế
tục ông đã đề ra một giả thuyết mới. Theo giả thuyết này, những hành tinh Hệ Mặt Trời
được hình thành từ một đám mây bụi và khí lạnh. Mặt Trời sau khi hình thành, di
chuyển Dải Ngân Hà, đi qua đám mây bụi và khí. Do sức hấp dẫn của Vũ Trụ, khí và
bụi chuyển động quanh Mặt Trời theo những quỹ đạo hình elip gần tròn,quá trình
chuyển động, đám mây bụi và khí đó dần dần ngưng tụ thành các hành tinh.
Đa số các nhà khoa học đã chấp nhận quan điểm của Ôt-tô Xmit. Tuy nhiên, họ cũng
thấy cần phải nghiên cứu thêm một số vấn đề về quan hệ giữa sự hình thành của các
hành tinh với nguồn gốc của Mặt Trời và các thiên thể khác Vũ Trụ…
Ngày nay, với những tiến bộ và phát triển lĩnh vực Vật lí, Thiên văn… người ta ngày
càng có thêm những căn cứ khoa học để bổ sung nhiều vấn đề mới, giải thích về nguồn
gốc Trái Đất, các thiên thể Hệ Mặt Trời và Vũ Trụ mà các giả thuyết trước đây chưa
giải quyết được.
Tuy nhiên những nghiên cứu nhận thức của con người về hệ mặt trời không phải chỉ
mới xuất hiện vào thế kỉ XVIII,mà những nhận thức về hệ mặt trời xuất hiện từ thời cổ

1
Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học
đại xa xưa khi trình độ văn minh còn hạn chế nhưng con người vẫn có những nhận thức
đúng đắn về hệ mặt trời đó là lí do thôi thúc tôi chọn đề tài “Nhận thức về hệ mặt trời
và sự phát triển thuyết nhật tâm hệ từ Cổ Đại đến hiện nay” qua đề tài này em mong
mong muốn sẽ giải đáp phần nào về nhận thức của con người đối với hệ Mặt Trời,Trái
Đất.... qua các thời kì.
2
Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học
PHẦN NỘI DUNG
1 / Nhận thức về hệ mặt trời và Sự phát triển của thuyết nhật tâm
1.1/ Nhận thức về hệ Mặt Trời :
Trong thiên văn học, mô hình nhật tâm là lý thuyết cho rằng Mặt Trời nằm ở
trung tâm của vũ trụ hay của Hệ Mặt Trời. Từ này (heliocentrism) có nguồn gốc từ tiếng
Hy Lạp (helios = "Mặt Trời" và kentron = "trung tâm"). Về mặt lịch sử, hệ Nhật Tâm
đối lập với hệ Địa Tâm và hiện nay là với thuyết Địa Tâm hiện đại, cho rằng Trái Đất
nằm ở trung tâm. (Sự phân biệt giữa Hệ Mặt Trời và Vũ trụ là không rõ ràng cho tới tận
thời hiện đại, nhưng đặc biệt quan trọng cho sự tranh cãi về vấn đề vũ trụ học và tôn
giáo.) Trong thế kỷ 16 và 17, khi lý thuyết này được Copernicus, Galileo và Kepler đưa
ra và được ủng hộ, nó trở thành trung tâm của một cuộc tranh cãi lớn.
Hệ Mặt Trời với Mặt Trời ở trung tâm


3
Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học

Hệ nhật tâm (bên dưới) so sánh với mô hình địa tâm (bên trên)
1.2 / Sự phát triển của thuyết nhật tâm
Đối với bất kỳ một người nào đứng nhìn lên bầu trời, có vẻ rõ ràng rằng Trái Đất
đứng yên một vị trí trong khi mọi vật trên bầu trời mọc và lặn hay quay quanh nó hàng

ngày. Quan sát trong một thời gian lâu hơn, họ sẽ thấy nhiều chuyển động phức tạp hơn.
Mặt Trời chuyển động chậm chạp theo hình tròn trong năm; các hành tinh có các chuyển
động tương tự nhau, nhưng thỉnh thoảng chúng quay vòng và di chuyển ngược lại trong
một khoảng thời gian (chuyển động lùi). Khi các chuyển động đó ngày càng được tìm
hiểu kỹ hơn, càng ngày càng cần có những miêu tả tỉ mỉ hơn, cách miêu tả nổi tiếng
nhất là hệ Ptolemy, được hình thành từ thế kỷ thứ 2.
1.2.1/ Ấn Độ thời cổ đại :
Những dấu vết sớm nhất về một ý tưởng đi ngược trực giác cho rằng Trái Đất
trên thực tế đang quay quanh Mặt Trời và Mặt Trời là trung tâm của Hệ Mặt Trời (và đó
4
Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học
chính là khái niệm của thuyết Nhật Tâm) đã được tìm thấy trong nhiều văn bản kinh Vệ
Đà tiếng Phạn được viết trong thời Ấn Độ cổ đại. Yajnavalkya (khoảng thế kỷ 9–thế kỷ
8 TCN) ghi nhận rằng Trái Đất có hình cầu và rằng Mặt Trời là "Trung tâm của Vũ Trụ"
như được miêu tả trong kinh Vệ đà ở thời ấy. Trong bài viết về thiên văn học của mình
Shatapatha Brahmana cho rằng: "Mặt Trời treo các thế giới - Trái Đất, các hành tinh, khí
quyển - vào mình bằng một sợi chỉ." Ông nhận rằng Mặt Trời lớn hơn nhiều so với Trái
Đất, và đây là điều ảnh hưởng tới khái niệm thuyết Nhật Tâm sơ khai này. Ông cũng đã
đo chính xác các khoảng cách từ Trái Đất đến Mặt Trời và Mặt Trăng bằng 108 lần
đường kính các thiên thể đó, khá gần với con số ngày nay là 107.6 với Mặt Trời và
110.6 với Mặt Trăng. Ông cũng đã miêu tả một loại lịch trong cuốn Shatapatha
Brahmana.
Văn bản Vệ Đà tiếng Phạn Aitareya Brahmana (khoảng thế kỷ 9–8 TCN) cũng
nói rằng: "Mặt Trời không lặn cũng không mọc. Khi con người nghĩ rằng Mặt Trời đang
lặn, nó không làm như vậy; vì thế đó là sự hiểu lầm." Văn bản này chỉ ra rằng Mặt Trời
đứng yên (vì thế Trái Đất di chuyển quanh nó), điều này đã được trình bày chi tiết hơn
trong một bản bình luận thời sau Vishnu Purana (khoảng thế kỷ thứ 1), nói rằng: "Mặt
Trời luôn đứng yên, trong ngày vì Mặt Trời, luôn đứng yên tại chỗ, nên nó không lặn
cũng không mọc."
1.2.2/ Hy Lạp cổ đại :

Ở thế kỷ thứ 4 TCN, trong Chương 13 Quyển hai bộ Về bầu trời (On the
heavens), Aristotle đã viết rằng "Ở trung tâm, họ [những người theo trường phái Pytago]
nói, là ngọn lửa, và Trái Đất là một trong những ngôi sao, tạo nên ngày và đêm bởi các
chuyển động hình tròn của chúng quanh trung tâm." Những lý do của sự sắp đặt này là
vì triết học dựa trên các nguyên tố cổ điển chứ không phải khoa học; ngọn lửa có tầm
quan trọng lớn hơn Trái Đất theo quan điểm của trường phái Pytago, và vì lý do này
ngọn lửa phải nằm ở trung tâm. Tuy nhiên ngọn lửa trung tâm không phải là Mặt Trời.
Những người theo Pytago tin rằng Mặt Trời cũng như toàn bộ các vật thể khác đều quay
quanh ngọn lửa trung tâm. Aristotle đã từ bỏ lý thuyết này và ủng hộ thuyết Địa Tâm.


5
Tiểu luận triết học Cao học khóa 21-Chuyên ngành Địa lý học
Heraclides xứ Pontus (thế kỷ thứ 4 TCN) đã giải thích chuyển động biểu kiến hàng
ngày của các thiên thể thông qua sự tự quay của Trái Đất, và có lẽ cũng đã nhận ra rằng
Sao Thủy và Sao Kim quay quanh Mặt Trời. Tuy nhiên, người đầu tiên đề xuất hệ Nhật
Tâm là Aristarchus xứ Samos (khoảng 270 TCN). Không may thay những ghi chép của
ông về hệ Nhật Tâm không còn nữa, nhưng chúng ta có được một số thông tin chủ chốt
của hệ thống nay thông qua các tác giả khác (người quan trọng nhất là Archimedes, ông
sống ở thế kỷ thứ 3 TCN và vì thế có được kiến thức trực tiếp từ các tác phẩm của
Aristarchus).
Những tính toán của Aristarchus về kích thước so sánh của Trái Đất, Mặt Trời và Mặt
Trăng ở thế kỷ thứ 2 TCN
Khi Aristarchus viết các tác phẩm của mình, kích thước Trái Đất đã được
Eratosthenes tính toán khá chính xác. Aristarchus cũng đo đạc kích thước Trái Đất, và
kích thước cũng như khoảng cách của Mặt Trăng và Mặt Trời, chúng được ghi lại trong
một bản luận văn may mắn còn tồn tại. Phương pháp hình học của ông là chính xác,
nhưng nó đòi hỏi phải vượt qua khó khăn khi đo góc giữa Mặt Trời và Mặt Trăng khi
6