Nâng cao tinh thần yêu nước cho sinh viên trường cao đẳng sư phạm kỹ thuật vĩnh long thông qua học phần đường lối cách

1

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH

TRAÀN THÒ THAÛO HIEÀN

NÂNG CAO TINH THẦN YÊU NƯỚC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CAO
ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG, THÔNG QUA HỌC PHẦN
“ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN
VIỆT NAM”

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

TP. HỒ CHÍ MINH, 2012
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO


2
TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
********

NÂNG CAO TINH THẦN YÊU NƯỚC CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CAO
ĐẲNG SƯ PHẠM KỸ THUẬT VĨNH LONG, THÔNG QUA HỌC PHẦN
“ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN
VIỆT NAM”

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Chuyên ngành: Lý luận và PPDH bộ môn chính trị
Mã số: 60140111
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS ĐOÀN MINH DUỆ

TP. HỒ CHÍ MINH, 2012

LỜI CẢM ƠN


3
Trong suốt quá trình học tập và thực hiện luận văn Thạc sĩ em xin chân thành
cảm ơn PGS. TS. Đoàn Minh Duệ đã tận tình giúp đỡ.
Em xin chân thành cảm ơn quý thầy, cô giảng dạy lớp Cao học 18 chuyên
ngành LL & PPDH Bộ môn Chính trị tại Đại học Sài Gòn đã trang bị cho em nhiều
kiến thức nền tảng và chuyên môn, giúp em có điều kiện để hoàn thành luận văn
này.
Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu, khoa Giáo dục Chính trị, khoa Sau đại
học Trường Đại học Vinh và Ban Giám hiệu, cùng các phòng, khoa tạo điều kiện
tốt nhất để tôi hoàn thành luận văn này.
Tp. Hồ Chí Minh, năm 2012
Người làm luận văn

Trần Thị Thảo Hiền


4

DANH MỤC CHỮ VIẾT TẮT
CNXH:

Chủ nghĩa xã hội

CNTB:

Chủ nghĩa tư bản

CNH:

Công nghiệp hóa

HĐH:

Hiện đại hóa

ĐLCMCĐCSVN:

Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam

TL:

Tỷ lệ

SL:

Số lượng

SV:

Sinh viên

TT:

Thứ tự

MỤC LỤC
A. PHẦN MỞ ĐẦU............................................................................................................ 4
B. NỘI DUNG.................................................................................................................... 9


5
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAO TINH THẦN
YÊU NƯỚC VÀ SỰ CẦN THIẾT TRONG VIỆC GIÁO DỤC TINH THẦN YÊU NƯỚC
CHO SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY................................................... 9

1.1. Khái niệm tinh và cơ sở hình thành tinh thần yêu nước.......................... 9
1.2. Sự cần thiết của việc giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên
trong giai đoạn hiện nay................................................................................ 20
1.3. Thực trạng của việc giáo dục tinh thần yêu nước thông qua giảng
dạy học phần Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam............... 29
Chương 2. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM NÂNG CAO TINH THẦN YÊU NƯỚC
CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CĐSPKTVL THÔNG QUA GIẢNG DẠY HỌC
PHẦN “ĐƯỜNG LỐI CÁCH MẠNG CỦA ĐẢNG CỘNG SẢN VIỆT NAM” ......53

2.1. Chuẩn bị thực nghiệm..............................................................................53
2.2. Nội dung thực nghiệm.............................................................................55
2.3 . Đánh giá kết quả thực nghiệm................................................................65
Chương 3. MỘT SỐ GIẢI PHÁP NHẰM NÂNG CAO TINH THẦN YÊU NƯỚC
CHO SINH VIÊN TRƯỜNG CĐSPKTVLTHÔNG QUA GIẢNG DẠY HỌC PHẦN
“ ĐLCMCĐCSVN” TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY..............................................77

3.1.Nhóm giải pháp đối với giảng viên giảng dạy học phần Đường lối
cách mạng mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam...........................................77
3.2. Nhóm giải phápđối với sinh viên khi học tập học phần

ĐLCMCĐCSVN............................................................................................83
3.3. Nhóm giải pháp đối với Trường Cao đẳn Sư phạm Kỹ thuật Vĩn Long. 88
C. KẾT LUẬN...................................................................................................................92
D. DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO....................................................................95
E. PHỤ LỤC......................................................................................................................97

A. PHẦN MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Lúc sinh thời, Chủ tịch Hồ Chí Minh khẳng định: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu
nước đó là truyền thống quý báu của dân ta. Từ xưa đến nay mọi khi Tổ quốc bị xâm


6
lược thì tinh thần ấy lại sôi nỗi nó kết thành một làn sóng vô cùng mạnh mẽ to lớn, nó
lướt qua mọi sự nguy hiểm khó khăn nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước.

Khi khẳng định vai trò to lớn của thế hệ trẻ trong sự nghiệp cách mạng hiện
nay, thì chúng ta cũng thấy được vai trò quan trọng của sinh viên Việt Nam. Bởi vì
sau khi tốt nghiệp ra trường, sinh viên sẽ trở thành những người lao động có trình
độ cao, tư tưởng đúng đắn, thông suốt, lập trường chính trị tư tưởng vững vàng
luôn là yếu tố quan trọng hàng đầu tạo nên lòng quyết tâm, ý chí kiên cường, đó là
nguồn nhân lực chủ yếu của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước theo định hướng
XHCN.
Nhưng đứng trước bối cảnh lịch sử thế giới hiện nay diễn ra ngày càng phức
tạp, từ những cuộc chiến tranh cục bộ, tranh giành chủ quyền về biển đảo, xung
đột tôn giáo, khủng bố cực đoan, tội phạm xuyên quốc gia, bên cạnh đó tình hình
trong nước có một số mặt tiêu cực về tư tưởng đang có biểu hiện phức tạp và
nghiêm trọng hơn, tìm ẩn các nguy cơ trực tiếp gây mất ổn định chính trị, lòng
yêu nước trong nhân dân ngày càng suy giảm không còn như trước. Tình trạng
suy thoái về chính trị, tư tưởng, đạo đức và lối sống trong một bộ phận cán bộ,

đảng viên và nhân dân chưa được khắc phục có hiệu quả, làm giảm sức chiến đấu
của Đảng và lòng tin của nhân dân với Đảng, Nhà nước. Trong Đảng đã tranh
luận về một số vấn đề cơ bản liên quan đến đường lối, chủ trương, chính sách
cũng như các giải pháp để xây dựng đất nước và hội nhập kinh tế quốc tế. của
Đảng, ảnh hưởng tới sự thống nhất tư tưởng cùng với quá trình hội nhập kinh tế
quốc tế.
Là một giảng viên chuyên giảng dạy các môn khoa học Mác - Lênin, Tư
tưởng Hồ Chí Minh, tôi thấy vấn đề giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên
hiện nay thông qua giảng dạy học phần Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản
Việt Nam là hết sức cần thiết, qua môn học giáo dục cho sinh viên những nhận
thức mới giúp họ nâng cao nhận thức về chính trị tư tưởng, cần phải giáo dục
chính trị tư tưởng cho sinh viên, củng cố niềm tin, bồi dưỡng lí tưởng cách mạng


7
cho sinh viên, giúp cho sinh viên có niềm tin tuyệt đối với Đảng. Với ý nghĩa
quan trọng đó, tôi chọn vấn đề: “Nâng cao tinh thần yêu nước cho sinh viên
Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long thông qua giảng dạy học phần
“Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam”, làm đề tài luận văn tốt
nghiệp Cao học thạc sĩ.
2. Tình hình nghiên cứu
Tinh thần yêu nước là một đề tài có sức thu hút đối với các nhà nghiên cứu cả
trong và ngoài nước. Đã có rất nhiều công trình nghiên cứu được công bố. Đó là
những văn kiện của Đảng, những bài viết, bài nói của chủ tịch Hồ Chí Minh, của
các nhà lãnh đạo Đảng và Nhà nước, của các nhà nghiên cứu.
Tác phẩm: “Chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa xã hội” của cố Thủ tướng
Phạm Văn Đồng, do Nxb Sự thật 1959, tác phẩm khẳng định thời đại của chúng ta
là thời đại của chủ nghĩa yêu nước gặp CNXH.
Đi sâu nghiên cứu về tinh thần yêu nước trong mối quan hệ với chủ nghĩa
quốc tế vô sản phải kể đến tác phẩm: “ chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế

vô sản” của tác giả Trần Xuân Trường, Nxb Sự thật 1981. Tác phẩm đã tập trung
phát họa mối quan hệ biện chứng giữa chủ nghĩa yêu nước chân chính với chủ
nghĩa quốc tế vô sản là không tách rời mà gắn bó liền với nhau, cùng sự thống nhất
giữa chủ nghĩa yêu nước và chủ nghĩa quốc tế vô sản trong cách mạng Việt Nam.
GS.Trần Văn Giàu “Giá trị tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam”, Nxb
KHXH, Hà Nội 1980, Tác phẩm này đã cho chúng ta cái nhìn quát về các giá trị
tinh thần truyền thống của dân tộc Việt Nam, trong đó truyền thốngyêu nước là giá
trị cao nhất trong hệ giá trị tinh thần của dân tộc Việt Nam. PGS. TS. Nguyễn Bá
Dương về phòng chống “diễn biến hòa bình trên lĩnh vực chính trị và vấn đề bảo
vệ nền tảng tư tưởng của Đảng hiện nay” Nxb Quân đội Nhân dân, đã nói về diễn
biến hòa bình là chiến lược toàn cầu phản cách mạng đã và đang được chủ nghĩa
đế quốc cùng các thế lực thù địch sử dụng triệt để nhằm xóa bỏ các nước XHCN
trên thế giới và dập tắt phong trào đấu tranh của nhân dân tiến bộ, thiết lập trật tự


8
thế giới mới; TS. Trần Nam Tiến “Khi Tổ quốc cần Thanh niên hành động”, Nxb
trẻ đã nói về những trang sử vẻ vang của Hội Liên hiệp Thanh niên Việt Nam đã,
đang và sẽ tiếp tục là những người làm nên sự nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc
Việt Nam; Đoàn Thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh “Đoàn Thanh niên Cộng
sản Hồ Chí Minh”, Nxb Lao Động, nói về những truyền thống quý báu của Thanh
niên, Sinh viên Việt Nam;
Nhìn chung, những công trình nghiên cứu, bài viết trên đều có ý nghĩa giúp
cho chúng tôi có thể kế thừa trong quá trình sưu tầm tư liêu viết luận văn. Tuy
nhiên, chúng tôi cũng hiểu rằng, cho đến nay vấn đề giáo dục nâng cao tinh thần
yêu nước cho sinh viên ở Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long vẫn chưa
có tác giả nào bàn đến.Vì vậy chúng tôi một mặt kế thừa các cơ sở lý luận của các
nghiên cứu trên, mặt khác cố gắng nghiên cứu để tìm ra những phương hướng và
giải pháp phù hợp cho công tác giáo dục tư tưởng yêu nước cho sinh viên trong
giai đoạn hiện nay thông qua giảng dạy học phần Đường lối cách mạng của Đảng

Cộng sản Việt Nam.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu
3.1. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu thực trạng quá trình giáo dục truyền thống yêu nước cho sinh viên
tại Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long, từ đó đưa ra những phương
hướng và giải pháp nhằm giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên một cách tốt
nhất.
3.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Làm rõ cơ sở lý luận của công tác giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên
Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long hiện nay.
Tìm hiểu và đánh giá thực trạng công tác giáo dục tinh thần yêu nước cho
sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long hiện nay.
Đề xuất một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả giáo dục
tinh thần yêu nước cho sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long


9
hiện nay thông qua giảng dạy học phần Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản
Việt Nam.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
4.1. Đối tượng nghiên cứu
Sinh viên hệ Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật và Cao đẳng nghề đang học tập và
rèn luyện tại Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long hiện nay.
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Thực trạng công tác giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên Trường Cao
đẳng Sư phạm kỹ thuật Vĩnh Long hiện nay.
Nghiên cứu một số phương hướng và giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả
công tác giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm kỹ
thuật Vĩnh Long hiện nay thông qua giảng dạy học phần Đường lối cách mạng của
Đảng Cộng sản Việt Nam.

5. Phương pháp nghiên cứu
Khi tiến hành nghiên cứu, chúng tôi đã vận dụng phương pháp duy vật biện
chứng và duy vật lịch sử, coi trọng phương pháp logic-lịch sử.
Ngoài ra tác giả còn sử dụng một số phương pháp sau:
- Phương pháp phỏng vấn sâu các chuyên gia.
- Phương pháp phân tích và tổng hợp.
- Phương pháp thống kê.
- Phương pháp điều tra xã hội học.
6. Đóng góp mới của đề tài
Đây là công trình nghiên cứu, phân tích và tổng hợp toàn diện về thực trạng
công tác giáo dục tư tưởng yêu nước cũng như đề xuất một số giải pháp cho sinh
viên Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long hiện nay.
Luận văn có thể làm tài liệu tham khảo cho sinh viên chuyên ngành chính trị
cũng như học viên cao học chính trị các khóa tiếp theo.
7. Giả thuyết khoa học


10
Nếu đề tài được thực hiện tốt sẽ góp phần nâng cao hiệu quả giảng dạy học
phần Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam, từ đó nâng cao tinh thần
yêu nước cho sinh viên Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long.
8. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, phần kết luận, danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục, đề
tài được chia làm 3 chương:
Chương 1. Cơ sở lý luận và thực tiễn của tinh thần yêu nước và sự cần thiết
việc giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên trong giai đoạn hiện nay.
Chương 2. Thực nghiệm sự phạm nâng cao tinh thần yêu nước cho sinh viên
Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long thông qua giảng dạy học phần
“Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam”.
Chương 3. Một số giải pháp nhằm nâng cao tinh thần yêu nước cho sinh viên

Trường Cao đẳng Sư phạm Kỹ thuật Vĩnh Long thông qua giảng dạy học phần
“Đường lối cách mạng của Đảng Cộng sản Việt Nam”.

B. NỘI DUNG
Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC NÂNG CAOA TINH THẦN
YÊU NƯỚC VÀ SỰ CẦN THIẾT GIÁO DỤC TINH THẦN YÊU NƯỚC
CHO SINH VIÊN TRONG GIAI ĐOẠN HIỆN NAY.
1.1. Khái niệm tinh thần và cơ sở hình thành tinh thần yêu nước
1.1.1. Khái niệm tinh thần yêu nước.


11
“Yêu nước” là một khái niệm được hình thành từ hai khái niệm “yêu” và
“nước”. “Yêu” theo nghĩa chung nhất, là trạng thái tình cảm của chủ thể này đối
với một chủ thể khác ở mức cao hơn sự thích thú và phải nảy sinh ý muốn được
gắn kết với chủ thể đó ở một khía cạnh hay mức độ nhất định. “Yêu” không chỉ thể
hiện qua lời nói, ý thức mà còn thể hiện bằng hành động. “Nước” ở đây có nghĩa là
đất nước, quê hương, Tổ quốc, quốc gia, non sông [12;10]. Theo PGS. TS Nguyễn
Hùng Hậu, khái niệm “nước” ở Việt Nam bao gồm những nội dung có liên quan
mật thiết với nhau: Ở khía cạnh thiên nhiên, địa lý, nước chỉ non sông, giang sơn
gấm vóc, chỉ lãnh thổ với biên giới cương vực rạch ròi, chỉ đất nước; nhưng nếu
chỉ có thiên nhiên, mảnh đất thuần túy không thôi thì cũng chưa thể gọi là nước,
muốn có nước phải có những tộc người sống trên đó và quan hệ giữa họ với nhau,
bởi vậy nước còn chỉ tộc người, dân tộc và sự đoàn kết giữa các dân tộc; cụ thể
hơn, phải có những con người- chủ nhân đứng trên mảnh đất này, nên nước còn
bao gồm những con người, người dân, nhân dân cái mà ở Việt Nam gọi là đồng
bào, con người nắm chủ quyền trên lãnh thổ của mình; từ con người hình thành
nên gia đình, xã hội với những thiết chế chính trị kinh tế của mình, bởi vậy, nước
còn bao gồm cả làng xã, quê hương, quốc gia, Tổ quốc, các tầng lớp, giai cấp với

những chế độ chính trị xã hội nhất định trong mỗi thời kỳ; một trong những yếu tố
không thể thiếu để tạo nên diện mạo một nước, đó là văn hóa, bở vậy, nước còn
bao gồm cả những phong tục, tập quán, ngôn ngữ, truyền thống, lịch sử…Năm yếu
tố này liên hệ mật thiết với nhau, nếu thiếu một trong những yếu tố này thì cũng
khó có thể gọi là nước. Tóm lại, “nước” Việt Nam bao gồm tổng hòa những yếu tố
đất nước, dân tộc, con người, nhân dân, đồng bào, quê hương, quốc gia, Tổ quốc,
văn hóa (ngôn ngữ, phong tục, tập quán, lịch sử truyền thống). Từ đó “yêu nước”
có nghĩa là yêu non song đất nước, yêu con người, dân tộc, nhân dân, đồng bào,
yêu quê hương, Tổ quốc, yêu những truyền thống quý giá về văn hóa của cha ông.
Yêu ở đây không chỉ bằng lời nói mà phải bằng hành động để bảo vệ, phát huy,
phát triển chúng lên một tầm cao mới.


12
Yêu nước là một trong những tình cảm sâu sắc nhất đã được củng cố qua hàng
trăm năm, hàng nghìn năm tồn tại của các Tổ quốc biệt lập. Như vậy, yêu nước
mang tính phổ biến của nhân dân các quốc gia, của các dân tộc trên thế giới. Tinh
thần yêu nước là nguyên tắc đạo đức và chính trị, một tình cảm xã hội mà nội dung
là tình yêu và lòng trung thành đối với Tổ quốc, là lòng tự hào về quá khứ và hiện
tại của Tổ quốc, ý chí bảo vệ những lợi ích của Tổ quốc. Như vậy, tinh thần yêu
nước là một phạm trù thuộc lĩnh vực tư tưởng và tình cảm của nhân dân Việt Nam
đối với Tổ quốc. Nội dung chính của tinh thần yêu nước là tình yêu và lòng trung
thành với Tổ quốc.
Yêu nước là truyền thống cực kỳ quý báu của dân tộc ta được hình thành
trong quá trình lịch sử lâu dài dựng nước và giữ nước, trở thành tình cảm thiêng
liêng trong mỗi người chúng ta. Tinh thần yêu nước là sợi chỉ đỏ xuyên suốt toàn
bộ lịch sử Việt Nam từ thời cổ đại đến hiện đại. Tinh thần yêu nước luôn giữ vị trí
chuẩn mực cao nhất của đạo lý và đứng đầu trong bậc thang giá trị văn hóa tinh
thần của dân tộc Việt Nam, là động lực nội sinh to lớn của cộng đồng dân tộc Việt
Nam, tạo nên sức mạnh vô địch trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm và

trong công cuộc xây dựng đất nước.
Chủ tịch Hồ Chí Minh cho rằng, đã là người Việt Nam, đã là con Lạc cháu
Hồng thì ít hay nhiều, ai cũng có lòng yêu nước. Có thể có người ở lúc nào đó,
trong hoàn cảnh nào đó, đã vì lợi ích nhỏ mà quên nghĩa lớn, song nhìn chung,
không ai lại không có lòng yêu nước. Đây là quan điểm mang tính chất nhân đạo
và nhân văn cao cả. Theo Người, dân ta không chỉ có lòng yêu nước mà còn có
lòng yêu nước nồng nàn, đó là truyền thống yêu nước quý báu của ta. Người viết:
Dân ta có một lòng nồng nàn yêu nước. Đó là truyền thống quý báu của dân tộc ta.
Từ xưa đến nay, mỗi khi Tổ quốc bị xâm lăng, thì tinh thần ấy lại sôi nổi, nó kết
thành làn sóng vô cùng mạnh mẽ, to lớn, nó lướt qua mọi sự nguy hiểm, khó khăn,
nó nhấn chìm tất cả lũ bán nước và lũ cướp nước [13; 17]. Như vậy, với Người thì
lòng yêu nước cũng chính là tinh thần yêu nước, lòng yêu nước, tinh thần yêu nước


13
còn bao gồm trong đó tri thức chứ không chỉ có tình cảm đơn thuần. Truyền thống
này đã được lịch sử chống giặc ngoại xâm của dân tộc chứng minh.
Hiện nay, nước ta đang trong thời kỳ mới- thời kỳ đẩy mạnh CNH, HĐH,
nhằm thực hiện thắng lợi sự nghiệp dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân
chủ, văn minh, vững bước tiến lên CNXH. Đây là sự nghiệp vĩ đại, hết sức vẻ vang
nhưng đầy khó khăn, gian khổ, phức tạp. Để hoàn thành sự nghiệp vẻ vang này,
động lực quan trọng hàng đầu là phát huy cao độ tinh thần yêu nước trong toàn
dân, xây dựng khối đại đoàn kết dân tộc, thống nhất ý chí và hành động, năng
động, sáng tạo, gian khổ phấn đấu, thực hiện thắng lợi đường lối đổi mới do Đảng
đề ra.
Tinh thần yêu nước là giá trị thiêng liêng chung của toàn dân Việt Nam, cả
những người Việt Nam đang sống ở nước ngoài, là sức mạnh tiềm tàng thường
trực trong lòng dân tộc, là nguồn lực không bao giờ cạn trong suốt chiều dài lịch sử
đất nước và là đặc trưng tiêu biểu của tính cách con người Việt Nam.
Nhưng bất cứ tiềm năng tinh thần dù lớn lao bao nhiêu muốn biến thành sức

mạnh vật chất đều cần phải biết thường xuyên khơi dậy, phát huy. Vì vậy, trong sự
nghiệp đổi mới do Đảng lãnh đạo, việc phát huy tình thần yêu nước của dân tộc ta
trở thành yêu cầu khách quan bức thiết.
Như vậy, yêu nước không chỉ cầm súng đứng ở tiền tuyến trực diện tiêu diệt
quân thù, mà còn thể hiện ở những công việc cụ thể vô cùng phong phú đa dạng
diễn ra ở mọi lúc, mọi nơi, mọi lứa tuổi nhằm mục đích giành thắng lợi trong
kháng chiến. Trong thư gửi các chiến sỹ trẻ quyết tử quân thủ đô, Hồ Chí Minh
cho rằng: tinh thần tự tôn, tự lập của dân tộc- một phần của tinh thần yêu nước bất
diệt. Theo Hồ Chí Minh, tinh thần yêu nước- của quý mà chúng ta cần phải nâng
niu, quý trọng, có khi rõ ràng, dễ thấy, nhưng cũng có khi ẩn dấu kín đáo, rất khó
nhận ra. Nhiệm vụ của chúng ta làm sao cho của quý kín đáo ấy được đem ra trưng
bày để ai cũng thấy, bằng cách ra sức giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo để
tinh thần yêu nước của mọi người đều được thực hành vào công việc yêu nước, vào
công cuộc kháng chiến.


14
1.1.2. Cơ sở hình thành tinh thần yêu nước
Thứ nhất, tinh thần yêu nước thường bắt đầu từ tình yêu quê hương xứ sở, nơi
sinh ra, lớn lên của mỗi người; từ sự gắn bó giữa những thành viên của dân tộc,
trước hết là gắn bó với thiên nhiên, với quê hương và quá trình xây quê hương
dựng đất nước. Đây là cơ sở chung của tinh thần yêu nước của tất cả các quốc gia
dân tộc. Tuy nhiên, cơ sở này không hoàn toàn không hoàn toàn giống nhau đối
với các quốc gia, các dân tộc do điều kiện tự nhiên, xã hội và lịch sử cụ thể khác
nhau quy định.
Đất nước Việt Nam có đặc điểm địa hình, khí hậu, tài nguyên thiên nhiên vừa
ưu đãi vừa khắc nghiệt. Khí hậu nhiệt đới, gió mùa và một môi trường sinh thái
phong phú, rất thuận lợi cho việc phát triển nông nghiệp. Nhưng điều kiện tự nhiên
khắc nghiệt cũng thử thách con người rất ghê gớm. Hàng năm bão táp, hạn hán, lũ
lụt…hoành hành rất dữ dội, cướp phá đi nhiều tài sản và cả sinh mệnh con người,

để lại hậu quả rất nặng nề. Vì vậy, trong quá trình ông cha ta trụ lại, khai phá mảnh
đất này phải đấu tranh quyết liệt với thiên nhiên. Điều đó, làm cho sự cố kết cộng
đồng, sự gắn bó giữa các thành viên lại với nhau trở thành yêu cầu tự nhiên, tất yếu
để tồn tại và phát triển. Tất cả những thành tựu trong quá trình xây dựng quê
hương đều thắm đượm mồ hôi, nước mắt và xương máu của bao thế hệ. Từ đó, mọi
người Việt Nam đều nặng tình, nặng nghĩa với quê hương. Đó là một cơ sở vững
chắc của tình yêu đất nước.
Mặt khác, nền kinh tế của Việt Nam chủ yếu là nền kinh tế nông nghiệp, phụ
thuộc nhiều vào thiên nhiên, điều đó tự nó tạo nên sự gắn bó chặt chẽ giữa con
người với con người, con người với thiên nhiên, với xóm làng, với mảnh đất mà
mình đã khai phá. Đặc điểm của người Việt Nam là rất gắn bó với quê hương xứ
sở, với đất nước mình.
Như vậy, công cuộc xây dựng đất nước và phát triển kinh tế, xã hội với những
đặc điểm của thiên nhiên Việt Nam, đã sớm tạo nên sự gắn bó cộng đồng, gắn bó
với quê hương, hình thành cơ sở của tình yêu đất nước.


15
Thứ hai, lịch sử nước ta đã khẳng định: Quá trình dựng nước luôn luôn gắn
liền với quá trình giữ nước. Nhưng cũng cần thấy rằng, chống giặc ngoại xâm
không phải là đặc điểm riêng của Việt Nam mà là đặc điểm chung của nhiều nước
trên thế giới trong quá trình tồn tại và phát triển. Tính đặc thù của lịch sử chống
giặc ngoại xâm để bảo vệ chủ quyền non sông đất nước ở nước ta biểu hiện tập
trung ở những điểm sau đây:
Một là, hiếm có dân tộc nào như dân tộc ta phải liên tục chống giặc ngoại
xâm nhiều lần. Kể từ kháng chiến chống Tần thế kỷ III (trcn) đến cuộc kháng chiến
chống Mỹ thắng lợi, trong hơn 22 thế kỷ thì có hơn 12 thế kỷ dân tộc ta phải tiến
hành cuộc kháng chiến giữ nước và đấu tranh chống ách đô hộ của nước ngoài.
Điều đáng chú ý ở đây là độ dài thời gian, tần số xuất hiện, số lượng các cuộc
kháng chiến và khởi nghĩa, chiến tranh giải phóng dân tộc lớn hơn nhiều so với các

nước trên thế giới.
Hai là, trong cuộc kháng chiến chống giặc ngoại xâm, dân tộc ta phải đương
đầu với kẻ thù mạnh hơn gấp nhiều lần. Đó là các cuộc đụng đầu lịch sử giữ dân
tộc ta với nhiều đế chế phong kiến hùng mạnh bậc nhất ở phương Đông thởi cổ trung đại và với các cường quốc tư bản chủ nghĩa thời cận - hiện đại. Các cuộc
chiến đấu rất không cân sức đó đã diễn ra hết sức ác liệt nhưng cuối cùng dân tộc
ta đều giành được thắng lợi. Có thể nói rằng, con đường sống còn và chiến thắng
của dân tộc ta là do biết huy động sức mạnh đoàn kết của toàn dân, cả về sức
mạnh vật chất và sức mạnh tinh thần.
Ba là, qua hàng ngàn năm đô hộ nước ta, các triều đại phong kiến phương Bắc
đã ra sức thực hiện chiến lược thâm độc đồng hóa dân tộc ta, hàng trăm năm nô
dịch nhân dân ta, bọn thực dân, đế quốc phương Tây ráo riết thực hiện chính sách
chia rẽ dân tộc ta, song tất cả các âm mưu, thủ đoạn của chúng đều không thực
hiện được.
Những đặc điểm đó đã tác động rất sâu sắc đến toàn bộ tiến trình lịch sử của
dân tộc Việt Nam, ảnh hưởng sâu sắc đến nền văn hóa Việt Nam và các sản phẩm
tinh thần của dân tộc. Nó rèn luyện, hun đúc tinh thần yêu nước, truyền thống đoàn


16
kết, ý chí thống nhất đất nước, thống nhất dân tộc; tạo nên khí phách anh hùng,
quật cường của dân tộc Việt Nam, sẵn sàng chịu đựng mọi hy sinh gian khổ bảo vệ
nền độc lập dân tộc, toàn vẹn lãnh thổ và chủ quyền của quốc gia. Đó là cơ sở
vững chắc, là nội dung quan trọng của tinh thần yêu nước Việt Nam.
Thứ ba, sự thống nhất trong đa dạng của cộng đồng các dân tộc Việt Nam
cũng là cơ sở quan trọng của tinh thần yêu nước. Nét đặc sắc tiêu biểu của văn hóa
dân tộc ta là sự phong phú, đa dạng và sự thống nhất cao. Đặc điểm này được thể
hiện trong suốt quá trình hình thành và phát triển của nền văn hóa Việt Nam.
Những kết quả nghiên cứu của khảo cổ học gần đây cho thấy, trong thời kỳ cổ
đại, trên lãnh thổ Việt Nam hiện nay đã có các trung tâm văn hóa dẫn đến sự ra đời
của các nhà nước sơ khai. Đó là văn hóa Đông Sơn với nhà nước Văn Lang – Âu

Lạc ở miền Bắc; Văn hóa Sa Huỳnh với Vương quốc Chăm Pa cổ ở miền Trung;
Văn hóa Ốc Eo với Vương quốc Phù Nam ở Nam Bộ. Các trung tâm văn hóa đó đã
từng phát triển rực rỡ trong thời kỳ cổ đại và lan tỏa mạnh, chi phối sự phát triển
văn hóa ở các vùng của đất nước. Như vậy, khi nói đến văn hóa – văn minh Việt
Nam cần phải đề cập đến tất cả các trung tâm văn hóa- văn minh đã từng tồn tại và
phát triển trên lãnh thổ Việt Nam. Trải qua nhiều biến thiên của lịch sử, các dòng
văn hóa và lịch sử đó đã hòa nhập vào dòng chảy chung của văn hóa Việt Nam mà
dòng chủ lưu là Văn hóa Đông Sơn với nhà nước Văn Lang- Âu Lạc, qua Đại Cồ
Việt, Đại Việt, Đại Nam tới Việt Nam ngày nay. Đó là tính thống nhất trong đa
dạng của lịch sử văn hóa Việt Nam.
Hiện nay nước ta có 54 dân tộc chung sống với nhau trên mảnh đất Việt Nam.
Trong đó, dân tộc Kinh chiếm 87% dân số, sống tập trung ở đồng bằng, đô thị,
đồng thời xen kẽ ở các vùng trung du, miền núi. Các dân tộc thiểu số còn lại chiếm
13% sống chủ yếu ở trung du, miền núi và sống xen kẽ với nhau. Mỗi dân tộc có
vốn văn hóa riêng, có một bản sắc văn hóa riêng, tạo nên tính đa dạng và phong
phú của văn hóa Việt Nam. Tuy nhiên, một đặc điểm rất quan trọng của quá trình
phát triển các dân tộc Việt Nam là không có một dân tộc nào trong 54 dân tộc Việt
Nam hình thành trên một lãnh thổ riêng, một địa bàn cư trú biệt lập, mà sống và cư


17
trú xen kẽ. Vì thế, các nền văn hóa giao lưu với nhau, làm giàu thêm bản sắc văn
hóa của từng dân tộc. Mặt khác, tuy có nhiều dân tộc, nhưng có một tộc người đa
số (người Kinh) tạo thành một trung tâm phát triển của lịch sử - văn hóa. Đồng
thời, các tộc người đó lại sống gắn bó với nhau trong một quốc gia thống nhất lâu
đời dưới sự quản lý Nhà nước Trung ương thống nhất. Quá trình dựng nước và giữ
nước càng làm gắn bó các tộc người lại trong một vận mệnh chung, cả cộng đồng
có một nền văn hóa thống nhất trong tính đa dạng, một ý thức chung về vận mệnh
cộng đồng và về một tổ tiên chung là Vua Hùng.
Như vậy, sự hình thành mang tính đa dạng và phong phú nhưng trong sự

thống nhất cao của nền văn hóa gắn liền với sự thống nhất của cộng đồng trong sự
nghiệp xây dựng và bảo vệ Tổ quốc. Tinh thần yêu nước, ý thức cộng đồng trên
nền tảng gắn kết từng thành viên với gia đình; gia đình – làng, xã – dân tộc, Tổ
quốc, là một bộ phận tạo thành nền văn hóa Việt Nam, vừa kết tinh những giá trị
tiêu biểu, vừa chi phối sự phát triển của nền văn hóa Việt Nam.
Thứ tư, Quá trình hình thành và thống nhất sớm của quốc gia dân tộc Việt
Nam cũng là một cơ sở của tinh thần yêu nước.
Sự phát triển của xã hội loài người diễn ra qua các hình thái kinh tế xã hội kế
tiếp nhau và hình thái kinh tế xã hội sau bao giờ cũng kế thừa các giá trị cao hình
thái kinh tế xã hội trước. Trong quy luật vận dụng chung đó, do những điều kiện,
đặc điểm riêng của mình mà mỗi quốc gia có thể phát triển, bỏ qua hình thái kinh
tế xã hội này hay hình thái kinh tế xã hội khác. Những điều kiện, đặc điểm riêng đó
của mỗi nước trong các nấc thang phát triển đều có ảnh hưởng sâu sắc đến sự phát
triển văn hóa, trong đó có tinh thần yêu nước.
Quá trình hình thành và thống nhất dân tộc Việt Nam có những đặc điểm sau:
Việt Nam không trải qua chế độ chiếm hữu nô lệ, nhưng quan hệ nô tỳ, tức
chế độ nô lệ gia trưởng có phát triển ở mức độ nào đó. Nô tỳ là người lao động
trong nhà, thân phận của họ có thấp nhưng không bị đối xử như người nô lệ và
không bao giờ là lực lượng sản xuất chủ yếu của xã hội.


18
Chế độ phong kiến Việt Nam mang những đặc điểm riêng của phương Đông,
của Việt Nam, khác xa so với chế độ phong kiến phương Tây. Ở nước ta không có
thời kỳ tồn tại của chế độ lãnh địa với quan hệ lãnh chúa – nông nô, không trải qua
thời kỳ phân quyền cát cứ lâu dài. Nhà nước tập quyền ra đời sớm và phát triển
mạnh, chi phối toàn bộ sự phát triển của xã hội.
Quá trình thống nhất quốc gia và hình thành dân tộc sớm ở Việt Nam cũng tác
động sâu sắc đến sự phát triển của tinh thần yêu nước, ý thức cộng đồng, tinh thần
đoàn kết, sự cố kết cộng đồng. Đây là cơ sở quan trọng của chủ nghĩa yêu nước

Việt Nam.
1.1.3. Nội dung của tinh thần yêu nước
1.1.3.1. Yêu nước biểu hiện ở ý thức bảo vệ chủ quyền non sông đất nước.
Trong trường kỳ lịch sử dựng nước và giữ nước, người Việt Nam đã sớm hình
thành ý thức về chủ quyền quốc gia và có thể nói đó là ý thức có tính thường trực.
Nguyên nhân của thực tế này bắt nguồn từ việc dân tộc ta liên tục phải liên tục
chống lại nhiều thế lực xâm lược hùng mạnh hơn mình gấp nhiều lần và sự mưu
sinh để tồn tại, phát triển đầy gian khổ. Vì thế, hơn ai hết, họ biết quý trọng, nâng
niu những thành quả mà lớp lớp các thế hệ người Việt Nam không chỉ đổ mồ hôi
mà còn cả máu xương mới tạo ra được và hình thành ý thức bảo vệ các thành quả
đó. Ý thức bảo vệ chủ quyền quốc gia đã đi vào huyền thoại, ngự trị trong tâm thức
con người, hình thành một lối sống, một cách ứng xử mà trong hoàn cảnh nào, lợi
ích Tổ quốc cũng đặt lên hàng đầu. Đó là cội nguồn sâu xa của câu chuyện Thánh
Gióng mà người Việt Nam sáng tạo ra, yêu quý nhân vật Thánh Gióng xem Thánh
Gióng là cốt cách của dân tộc, là biểu tượng cao đẹp về tình yêu quê hương, đất
nước và ý chí chống giặc ngoại xâm.
Không chỉ tồn tại trong huyền thoại, ý thức bảo vệ chủ quyền quốc gia của
người Việt Nam còn hiện diện trong cuộc sống hàng ngày, thôi thúc con người
hành động vì Tổ quốc. Bài thơ thần của Lý Thường Kiệt , Hịch tướng Sỹ của Trần
Hưng Đạo hay Bình Ngô Đại cáo của Nguyễn Trãi đã khẳng định thực tế đó. Có
thể nói, đó là những áng văn bất hủ khẳng định chủ quyền của dân tộc mình. Mỗi


19
khi Tổ quốc bị xâm lăng, tinh thần ấy bằng nhiêu hình thức đã chuyển thành đã
chuyển thành sức mạnh của dân tộc, nhấn chìm bè lũ cướp nước và bán nước.
1.1.3.2. Yêu nước là gìn giữ và tăng cường tình đoàn kết cộng đồng.
Yêu nước thể hiện ở sự gắn bó giữa những con người có cùng nguồn tộc tổ
tiên, cùng chia sẻ đau thương, ngọt bùi, cùng gắn bó máu thịt với mảnh đất quê
hương. Yêu nước là gìn giữ và tăng cường tình đoàn kết cộng đồng. Có lẽ vì vậy

mà trong ngôn ngữ Việt Nam, yêu nước luôn gắn với thương nòi. Tất cả những con
người sống trên đất Việt đều là anh em một nhà, có cùng nguồn cội nguồn, vì công
cuộc mưu sinh mà mỗi người ở một nơi, kẻ lên rừng, người xuống biển. Hai tiếng
“đồng bào” chứa đựng tâm thức sâu thẩm ấy. Yêu nước là yêu đồng bào, yêu
những người con sinh ra từ Đất mẹ, gìn giữ, bảo vệ, làm giàu thêm đất mẹ.
Đất nước ta đang thực hiện công cuộc đổi mới theo định hướng XHCN. Đó là
một quá trình cải biến cách mạng toàn diện và sâu sắc trên mọi lĩnh vực của đời
sống xã hội. Công cuộc đổi mới do Đảng Cộng sản Việt Nam khởi xướng và lãnh
đạo từ năm 1986 đến nay đã và đang giành được nhiều thắng lợi to lớn, đưa đất
nước bước vào thời kỳ phát triển mới, đẩy mạnh CNH, HĐH đất nước. Nhân dân
ta luôn phát huy cao độ truyền thống đoàn kết chặt chẽ xung quanh Đảng, nổ lực
thi đua yêu nước, quyết tâm xây dựng thành một nước Việt Nam “dân giàu, nước
mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn minh”. Chính vì vậy, chúng ta cần phải huy
động sức mạnh của toàn dân, động viên tinh thần và vật lực của cả dân tộc, trong
đó có những đóng góp lớn của cộng đồng người Việt Nam đang sinh sống ở nước
ngoài.
1.1.3.3. Yêu nước là biết trân trọng và làm giàu truyền thống văn hóa, lịch sử,
phong tục, tập quán của dân tộc.
Dân tộc Việt Nam, trong cuộc đấu tranh khốc liệt với tự nhiên và các thế lực
ngoại xâm đã sớm hình thành một hệ thống giá trị văn hóa đa dạng và giàu bản sắc.
Đó là kết quả sáng tạo của nhiều thế hệ người Việt Nam ở mọi vùng đất nước, mọi
thời đại. Vì vậy, nó trở thành báu vật được trân trọng, giữ gìn, tôn tạo. Hệ thống
giá thống giá trị ấy là chuẩn mực để điều chỉnh hành vi của con người trước tự


20
nhiên, đồng loại và trước bản thân mình. Cũng chính vì thế mà các giá trị văn hóa
Việt Nam trở nên bền vững mặc cho mưu toan và thủ đoạn muốn đồng hóa các thế
lực ngoại xâm thâm độc và xảo quyệt đến mức độ nào.
Chủ nghĩa yêu nước Việt Nam còn là tình cảm gắn bó, thái độ trân trọng và ý

thức bảo vệ, tôn tạo các giá trị văn hóa của dân tộc. Quá trình đấu tranh chống giặc
ngoại xâm của người Việt Nam không chỉ nhằm giữ non sông gấm vóc, mà còn để
bảo vệ vốn văn hóa của dân tộc. Chẳng thế mà trong cuộc đại phá quân Thanh, để
khích lệ tướng sỹ, Quang Trung nói: Đánh cho để dài tóc, đánh cho để răng đen”
ngẫm ra, ý tưởng của người xưa đến nay vẫn còn nguyên giá trị. Trong xã hội hiện
đại, nhất là khi toàn cầu hóa diễn ra với tộc độ nhanh, nguy cơ đánh mất bản sắc
văn hóa vẫn là một trong những hiểm họa mà các dân tộc đang phải đối mặt. Đây
đó trên hành tinh, âm mưu và thủ đoạn nhằm tiến hành các cuộc xâm lăng văn hóa
vẫn ngự trị trong suy nghĩ và hành động của các thế lực cường quyền. Bảo tồn các
giá trị văn hóa của dân tộc trở thành một trong những nhiệm vụ trọng yếu của các
quốc gia. Bởi đánh mất bản sắc văn hóa là đánh mất cội nguồn, đánh mất hồn
thiêng của dân tộc. Yêu nước còn là yêu và sự gìn giữ truyền thống, phong tục tập
quán, bản sắc văn hóa của dân tộc.
1.1.3.4. Tinh thần yêu nước của người Việt Nam là hành động vì Tổ quốc
trong công cuộc chống giặc ngoại xâm và cả trong công cuộc xây dựng, phát triển
đất nước.
Lòng yêu nước của nhân dân ta thời nào cũng có, song không chỉ dừng lại ở
tình cảm mà còn trở thành động lực thôi thúc con người hành động vì Tổ quốc. Do
vậy, biểu hiện cao nhất của lòng yêu nước là hành động xả thân vì lợi ích của đất
nước. Người Việt Nam tôn vinh Bà Trưng, Bà Triệu, Trần Hưng Đạo, Lê Lợi,
Quang Trung… bởi họ là hiện thân không chỉ của khát vọng, tình cảm mà còn là
hiện thân của những hành động anh hùng vì đất nước. Trong số họ, chủ tịch Hồ
Chí Minh là biểu hiện vinh quang và chói lọi nhất, bởi Người là sự hội tụ những gì
tinh hoa nhất của truyền thống Việt Nam. Người không chỉ có tình yêu Tổ quốc
nồng nàn mà còn có một ý chí, một quyết tâm cứu nước cháy bổng. Tình cảm ấy, ý


21
chí ấy đã đưa Người đến những hành động thực tế, làm thay đổi thân phận nô lệ
của đất nước, làm cho chủ nghĩa yêu nước Việt Nam có sức mạnh hiện thực để giải

quyết các yêu cầu mà dân tộc đặt ra. Vì lẽ ấy, chúng ta trân trọng tình cảm của mọi
người đối với quê hương, đất nước, song phải tạo điều kiện để tình cảm ấy chuyển
thành hành động thực tế. Có như vậy, yêu nước mới có sức mạnh hiện thực.
Tinh thần yêu nước đã trở thành tài sản tinh thần quý báu của dân tộc ta, thành
nội lực tiềm ẩn trong nhân dân. Tuy nhiên, sức mạnh và ảnh hưởng của nó đến đâu
còn phụ thuộc vào khả năng đánh thức, hiện thực hóa và phát huy của các thế
hệ.Trong lịch sử dựng nước và giữ nước của nhân dân ta, nhân dân ta đã đánh
thắng rất nhiều kẻ thù xâm lược để lập ra nhà nước Việt Nam, biết bao anh hùng đã
hy sinh xương máu của minh để bảo vệ chủ quyền của đất nước. Chủ tịch Hồ Chí
Minh đã chỉ rõ: Nhân dân ta sẵn có truyền thống tốt đẹp là lao động cần cù, lại có
tinh thần yêu nước nồng nàn. Chúng ta cần phát huy tinh thần và truyền thốn ấy.
Kế thừa, phát huy truyền thống của cha ông, trong đó tinh thần yêu nước là đạo lý
của dân tộc, là đòi hỏi bức thiết của thực tiễn xây dựng và bảo vệ đất nước trong
giai đoạn hiện nay.
1.2. Sự cần thiết của việc giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên trong
giai đoạn hiện nay
Tinh thần yêu nước là “một trong những tình cảm sâu sắc nhất, đã được củng
cố qua hàng trăm năm, hàng nghìn năm tồn tại của các Tổ quốc biệt lập”. Như vậy,
yêu nước mang tính phổ biến của nhân dân các quốc gia, của các dân tộc trên thế
giới. Tinh thần yêu nước là “nguyên tắc đạo đức và chính trị, một tình cảm xã hội
mà nội dung là tình yêu là lòng trung thành đối với Tổ quốc, là lòng tự hào về quá
khứ và hiện tại của Tổ quốc, ý chí bảo vệ những lợi ích của Tổ quốc”. Như vậy,
tinh thần yêu nước là một phạm trù thuộc lĩnh vực tư tưởng và tình cảm của nhân
dân tất cả các quốc gia, của các dân tộc trên thế giới nói chung và Việt Nam nói
riêng. Nội dung chính của tinh thần yêu nước chính là tình yêu và lòng trung thành
với Tổ quốc. Chính vì vậy mà giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên trong giai
đoạn hiện nay là hết sức cần thiết.


22

Sinh viên là tương lai của nước nhà, nước nhà thịnh hay suy, yếu hay mạnh
một phần lớn là do các sinh viên. Sinh viên là cột của nước nhà, chủ nhân tương lai
của đất nước, là lực lượng xung kích trong xây dựng và bảo vệ Tổ quốc, một trong
những nhân tố quyết định sự thành bại của sự nghiệp CNH, HĐH đất nước, hội
nhập quốc tế và xây dựng CNXH.
Hiện nay, nước ta đã trở thành thành viên của Tổ chức Thương mại thế giới
(WTO). Nền kinh tế nước ta ngày càng hội nhập sâu rộng với nền kinh tế thế giới.
Cơ cấu xã hội cũng đang trong quá trình biến đổi. Phân hoá giàu nghèo, phân tầng
xã hội diễn ra phức tạp. Tình hình trên đã và đang tác động đến sinh viên về ý thức
chính trị, tâm trạng, đạo đức lối sống v.v… Quá trình CNH, HĐH đất nước, mở
cửa, hội nhập kinh tế thế giới đang làm cho những tác động đó ngày càng mạnh mẽ
và sâu rộng hơn. Tuy nhiên sinh viên hiện nay còn rất nhiều hạn chế như: Lười
học, một số sinh viên lên lớp hầu như để đối phó với thầy cô giáo, đi học lại không
ghi chép, thiếu năng động và sáng tạo trong học tập. Chỉ có một số sinh viên chịu
tìm tòi học hỏi những cái mới, còn đa số sinh viên còn lại là học những gì thầy, cô
giáo truyền đạt, những cái cũ, quay cóp trong thi cử, trốn học bỏ học
Lối sống đạo đức, chính trị bị tha hóa chạy theo thực dụng của cuộc sống như:
Mất lập trường chính trị, có xu hướng vọng ngoại, xem thường những giá trị
truyền thống dân tộc. Lối sống thực dụng, sống thử trong sinh viên hiện nay, sinh
viên thụ động ít tham gia vào các phong trào đoàn thể của nhà trường. Mặt trái của
kinh tế thị trường, những thách thức của hội nhập kinh tế thế giới, đặc biệt những
âm mưu thủ đoạn nham hiểm của các thế lực thù địch đang tác động mạnh mẽ đến
sinh viên, khiến cho không ít người chạy theo lối sống thực dụng, sa ngã, hư hỏng,
xa rời các giá trị đạo đức tốt đẹp của dân tộc , có thái độ thờ ơ, bàng quan trước các
sự kiện kinh tế, chính trị của đất nước. Một số sinh viên mơ hồ về bản chất, âm
mưu, thủ đoạn của kẻ thù. Điều nguy hiểm hiện nay là đã xuất hiện một bộ phận
sinh viên tôn thờ chủ nghĩa cá nhân, sống ích kỷ, chạy theo lợi ích vật chất, coi
đồng tiền là trên hết. Cá biệt có một số sinh viên phạm vào các tệ nạn xã hội, vi

23
phạm pháp luật. Nhiều vụ án được khám phá trong thời gian gần đây cho thấy tỷ lệ
phạm tội trong sinh viên có chiều hướng gia tăng.
Một trong các nguyên nhân của những biểu hiện yếu kém nêu trên là do chúng
ta chưa thật sự quan tâm giáo dục đạo đức, lối sống cho thế hệ trẻ trước những biến
đổi to lớn của đất nước. Nội dung giáo dục đạo đức, lối sống còn thiếu chiều sâu,
chưa thiết thực. Hình thức giáo dục đạo đức, lối sống còn sơ sài, chưa có sức hấp
dẫn, lôi cuốn sinh viên. Sự phối kết hợp giữa các cơ quan chức năng, giữa nhà
trường, gia đình, xã hội còn nhiều hạn chế.
Từ thực trạng trên đây, để thiết thực thực hiện cuộc vận động: “Học tập và
làm theo tấm gương đạo đức Hồ Chí Minh” cần đặc biệt chú trọng giáo dục đạo
đức cách mạng cho thanh niên. Phát huy vai trò to lớn của thanh niên trong sự
nghiệp cách mạng là việc làm quan trọng và mang tính cấp thiết. Giáo dục đạo
đức, lối sống cho sinh viên hiện nay là trách nhiệm của cả hệ thống chính trị, của
mỗi gia đình và toàn xã hội với nội dung sâu rộng, hình thức phong phú đa dạng.
Chúng ta phải giáo dục cho sinh viên tại Trường về: Tinh thần độc lập dân tộc và
chủ nghĩa xã hội; chuyển từ động lực tinh thần trong chống giặc ngoại xâm sang
động lực trong xây dựng đất nước; sẵn sàng chiến đấu hy sinh bảo vệ Tổ quốc;…
1.2.1. Tăng cường giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên nhằm mục
đích hoàn thiện nhân cách con người mới XHCN trong giai đoạn hiện nay
Tinh thần yêu nước chỉ trở thành sức mạnh khi nó trở thành hiện thực, biến
thành các hành động hiện thực cụ thể, thành các phong trào xã hội. Mặt khác, yêu
nước ở mỗi con người, mỗi hoàn cảnh, mỗi vị trí khác nhau đều có biểu hiện khác
nhau. Bác Hồ đã dạy: Từ những chiến sỹ ngoài mặt trận đến những công chức ở
hậu phương, từ những phụ nữ khuyên chồng con đi tòng quân mà mình thì xung
phong giúp việc vận tải, cho đến các bà mẹ săn sóc yêu thương bộ đội… Từ những
nam nữ công nhân và nông dân thi đua tăng gia sản xuất …đến những đồng bào
điền chủ quyên đất ruộng cho chính phủ….Những cử chỉ cao quý đó, tuy khác
nhau nơi việc làm nhưng đều giống nhau nơi có lòng nồng nàn yêu nước. Dù các
hình thức và phương thức thể hiện lòng yêu nước ở mỗi người, mỗi lĩnh vực khác

24
nhau, phong phú, muôn hình, muôn vẻ song đều vì sự trường tồn và lớn mạnh của
đất nước, con người và nền văn hóa dân tộc Việt Nam. Sinh viên Việt Nam hiện
nay có một số lượng rất lớn của đất nước là một lực lượng rất quan trọng trong
việc đưa đất nước tiến lên con đường CNH, HĐH đất nước vì vậy giáo dục tinh
thần yêu nước cho sinh viên để họ hoàn thiện nhân cách con người mới, con người
XHCN là một việc làm hết sức cần thiết và quan trọng trong giai đoạn hiện nay.
Giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên hiện nay chúng ta phải giáo dục trên tất
cả các lĩnh vực kinh kinh tế, chính trị, xã hội.
Xét ở gốc độ kinh tế, yêu nước cũng không phải là khái niệm trừu tượng, mà
tùy vào điều kiện của từng người vươn lên xóa nghèo nàn, lạc hậu, làm giàu chính
đáng. Giáo dục tinh thần yêu nước cho sinh viên trong thời kỳ mở cửa chính là
khẳng định vị trí quốc gia trên trường quốc tế bằng các thương hiệu, nhãn hiệu do
mình đạt được, chính là sự cần cù, sáng tạo, tiết kiệm, kỷ luật trong lao động,
không ngừng học hỏi, nâng cao tay nghề, áp dụng tri thức khoa học, công nghệ tiên
tiến, đạt kết quả học tập cao để sau khi ra trường áp dụng những kiến thức đã học
vận dụng vào thực tế đất nước để tạo ra năng suất kinh tế cao góp phần đưa các
doanh nghiệp của nước nhà sánh ngang tầm với các quốc gia trên thế giới.
Từ gốc độ chính trị, tinh thần yêu nước thể hiện ở khối đại đoàn kết toàn dân
tộc dưới sự lãnh đạo của Đảng, ở việc phát huy tinh thần yêu nước bất khuất, sáng
tạo vượt khó của nhân dân ta, phát huy tinh thần cảnh giác trong sinh viên, nhằm
ngăn chặn kịp thời các tệ nạn xã hội, các thế lực thù địch tìm mọi cách để đè bẹp
tinh thần yêu nước trong sinh viên.
Từ gốc độ xã hội, tinh thần yêu nước thể hiện ở tinh thần đấu tranh chống lại
những cái xấu, cái bảo thủ, trì truệ trong cách nghĩ, cách làm, chống những thói hư
thật xấu như: Lười biếng, trốn học, quay cóp trong thi cử, cờ bạc…Ngăn chặn
những biểu hiện chống phá của các thế lực thù địch trong “chiến lược diễn biến
hòa bình”…Đặc biệt trong giai đoạn hiện nay, phát huy tinh thần yêu nước trong

sinh viên chính là sinh viên phải dũng cảm đấu tranh chống lại nạn tham nhũng,
quan liêu của một số cán bộ nhân viên, giảng viên trong nhà trường được coi như


25
là một thứ giặc “nội xâm” giấu mặt, để bảo vệ công lý cho sinh viên, đồng thời bảo
vệ sự trong sạch của bộ máy đảng và nhà nước…Muốn như vậy chúng ta cần phải
rèn luyện giáo dục cho sinh viên những phẩm chất đạo đức sau:
Một là, thường xuyên chăm lo giáo dục đạo đức cách mạng, lối sống trong
sạch, lành mạnh cho sinh viên.
Đây là giải pháp cơ bản nhằm xây dựng, hình thành nhân cách con người mới
xã hội chủ nghĩa cho sinh viên, vì đạo đức là “gốc của người cách mạng”. Trước
hết cần quan tâm giáo dục những vấn đề cơ bản về chủ nghĩa Mác - Lênin, tư
tưởng, đạo đức và phong cách Hồ Chí Minh, nhằm xây dựng cho sinh viên thế giới
quan, phương pháp luận đúng đắn để giải quyết những vấn đề do thực tiễn đặt ra.
Chú trọng giáo dục làm cho sinh viên nhận thức đúng các giá trị chân, thiện, mỹ,
những giá trị truyền thống tốt đẹp của dân tộc. Nhà trường, gia đình, các tổ chức,
đoàn thể, đặc biệt Đoàn thanh niên Cộng sản Hồ Chí Minh phải thường xuyên
quan tâm bồi dưỡng cho sinh viên những tình cảm cao đẹp về tình yêu quê hương,
đất nước: “mình vì mọi người, mọi người vì mình”, “thương người như thể thương
thân”, quên mình vì nghĩa lớn… Từ đó hình thành cho họ lối sống trong sạch, lành
mạnh, những hành vi đạo đức trong sáng phù hợp với các giá trị truyền thống tốt
đẹp của dân tộc và thời đại. Để việc giáo dục bồi dưỡng có hiệu quả, cần tổ chức
tốt các phong trào hành động cách mạng của sinh viên mà tiêu biểu là phong trào:
“Thanh niên lập nghiệp và tuổi trẻ giữ nước”, “Thanh niên tình nguyện”, “Chiến
dịch mùa hè xanh”.
Hai là, phải kết hợp chặt chẽ giữa gia đình, nhà trường và xã hội trong việc
giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho sinh viên.
Đây là vấn đề có ý nghĩa quan trọng nhằm phát huy sức mạnh tổng hợp của
các tổ chức, các lực lượng cùng chăm lo giáo dục, rèn luyện đạo đức, lối sống cho

sinh viên, hình thành phẩm chất cao đẹp của con người mới XHCN. Trước hết gia
đình là nơi lưu giữ các giá trị đạo đức truyền thống tốt đẹp của dân tộc, là môi
trường đầu tiên hình thành đạo đức cho thanh niên. Gia đình là nơi mà tình yêu quê
hương, đất nươc, yêu thương con người được truyền từ thế hệ này sang thế hệ