Phân tích hiệu quả kinh tế các mô hình canh tác ở các vùng sinh thái ven biển thuộc ba huyện (mỹ xuyên, long phú, vĩnh c

TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NGÔ

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

C KHÁNH

tài:
PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC
SINH
BIliệu
N THU
C BA
N cứu
Trung tâmCÁC
Học VÙNG
liệu ĐH

CầnTHÁI
Thơ VEN
@ Tài
học tập
và HUY
nghiên
(M XUYÊN, LONG PHÚ, V NH CHÂU) T NH SÓC TR NG

LU N V N T T NGHI P
NGÀNH QU N LÝ

C n Th , 07/2007

IH C
T AI


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

LU N V N T T NGHI P
NGÀNH QU N LÝ

T AI

IH C
T AI

tài:
PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC
CÁC VÙNG SINH THÁI VEN BI N THU C BA HUY N
(M Học
XUYÊN,
LONG
PHÚ,
NH
CHÂU)
T NH
TR NGcứu
Trung tâm
liệu ĐH
Cần
ThơV@
Tài
liệu học
tậpSÓC
và nghiên

CÁN B

H

NG D N

SINH VIÊN TH C HI N

PGS.TS Lê Quang Trí

Ngô

KS. Nguy n H u Ki t

MSSV : 4031654

C n Th , 07/2007

c Khánh


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
B

MÔN KHOA H C

Xác nh n c a B môn Khoa H c

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

t và Qu!n Lý

T AI

t ai v" #" tài:

“PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC

CÁC

VÙNG SINH THÁI VEN BI N THU C BA HUY N
(M XUYÊN, LONG PHÚ, V NH CHÂU) T NH SÓC TR NG”
Do sinh viên: Ngô
H c

t và Qu n Lý

t

c Khánh, L p Qu n Lý

t ai K29 thu c B Môn Khoa

ai - Khoa Nông Nghi p và Sinh H c

i H c C n Th th c hi n t ngày: 30/3/2007

ng D ng - Tr

ng

n ngày 30/6/2007

Xác nh n c a B môn: ...................................................................................
...................................................................................................................................

Trung ...................................................................................................................................
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
ánh giá: .......................................................................................................
...................................................................................................................................
...................................................................................................................................
C n Th , ngày
Tr

tháng

ng B Môn

n m 2007

TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

Xác nh n c a Cán b h$%ng d&n v" #" tài:
“PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC

CÁC

VÙNG SINH THÁI VEN BI N THU C BA HUY N
(M XUYÊN, LONG PHÚ, V NH CHÂU) T NH SÓC TR NG”
Do sinh viên: Ngô
H c

t và Qu n Lý

t

c Khánh, L p Qu n Lý

ai - Khoa Nông Nghi p và Sinh H c

i H c C n Th th c hi n t ngày: 30/3/2007
Ý ki n c a Cán b h

t ai K29 thu c B Môn Khoa
ng D ng - Tr

ng

n ngày 30/6/2007

ng d n: ..............................................................................

...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

Trung ...........................................................................................................................................
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................
...........................................................................................................................................

C n Th , ngày

Cán B h

tháng
ng d n

n m 2007


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P & SINH H C
B

H i
v i

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

ng ch m báo cáo Lu n v n t t nghi p ch ng nh n ch p nh n Báo Cáo

tài:
“PHÂN TÍCH HI U QU KINH T CÁC MÔ HÌNH CANH TÁC

CÁC

VÙNG SINH THÁI VEN BI N THU C BA HUY N
(M XUYÊN, LONG PHÚ, V NH CHÂU) T NH SÓC TR NG”
Do sinh viên: Ngô
H c

t và Qu n Lý

t

c Khánh, L p Qu n Lý

ai - Khoa Nông Nghi p và Sinh H c

i H c C n Th th c hi n t ngày: 30/3/2007
Bài báo cáo ã
Ý ki n h i

t ai K29 thu c B Môn Khoa

ch i

ng D ng - Tr

ng

n ngày 30/6/2007

ng ánh giá m c:……………………………….

ng: ...........................................................................................

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................
.......................................................................................................................

C n Th , ngày

tháng

Ch T ch H i

n m 2007
ng


L IC MT
Qua g n b n n m
em ã

c ào t o và rèn luy n d

c quý th y cô truy n

i mái tr

ng

i H c C n Th ,

t ki n th c trong h c t p và nh ng kinh nghi m

trong cu c s ng, ây là nh ng ki n th c vô giá mà c ng là hành trang
b

chúng em

c vào cu c s ng và trong công tác sau này.

Em xin chân thành c m n:
- Quý th y cô và t p th nhà tr

ng ã t n tình d y d!, giúp ", truy n

t ki n

th c cho em trong th i gian qua.
- Quý th y cô, anh ch trong b môn Khoa H c

t và Qu n Lý

t

ai ã

nhi t tình giúp " cung c p nh ng ki n th c chuyên môn.
#c bi t em xin kính l i c m t :
- Th y Lê Quang Trí, ng

i ã tr c ti p h

ng d n và ã t n tình giúp " em

hoàn thành lu n v n này.
- Cô Nguy$n Th Song Bình, th y Ph m Thành V , th y Nguy$n H u Ki t và
th y Kha Thanh Hoàng ã luôn nh%c nh ,

ng viên và t n tình giúp " em trong quá

Trung trình
tâmthHọc
ĐH
Cần
c t p liệu
hoàn
thành
lu n Thơ
v n. @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Xin g i l i c m n chân thành

n các b n l p Qu n Lý

t

ai K29 ã

ng viên,

t o ni m tin cho mình trong su t th i gian qua.
Và cu i cùng con xin g i l i c m n gia ình ã nuôi d "ng,
con v
m i ng

n lên trong c quá trình h c t p. Kính dâng
i t ng mong

i, g y d ng cho con có

ng viên t o ý chí cho

n gia ình nh ng thành qu mà
c

n ngày hôm nay.

Em xin chân thành c m n!


TI U S' CÁ NHÂN

H và tên: Ngô

c Khánh

Sinh ngày 01 tháng 01 n m 1985
Sinh viên l p: Qu n Lý

t ai Khoá 29

MSSV: 4031654
Quê quán: &p X'o Chích, Xã Châu Th i, Huy n V(nh L i, T)nh B c Liêu.
H tên cha: Ngô V n Kia
H tên m*: Ph m Xuân ào
T t nghi p Ph+ Thông Trung H c n m 2003 t i Tr

ng Ph+ Thông Trung H c Lê V n

,u
Vào tr

ng

i H c C n Th n m 2003, là sinh viên l p Qu n Lý

(2003-2007) thu c Khoa Nông Nghi p và Sinh H c

ng D ng, Tr

t

ai Khóa 29

ng

iH c

C n Th .
T t nghi p K- S ngành Qu n Lý

t ai vào n m 2007.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu


TÓM L (C
Trong nh ng n m qua khi c c u s. d ng

t có s chuy n bi n m nh m/ nh0m

phù h p v i i u ki n t nhiên, kinh t , xã h i thì n n kinh t Sóc Tr ng nói chung và
c a ba huy n ven bi n: V(nh Châu, Long Phú, M- Xuyên nói riêng có nhi u thay +i
rõ r t. Nh ng thay +i này ã mang l i nhi u thành công to l n, song, nó c ng gây ra
tài ”Phân tích

m t s m#t h n ch c n ph i có bi n pháp kh%c ph c k p th i. Do ó,

hi)u qu! kinh t* các mô hình canh tác + các vùng sinh thái ven bi,n thu c ba
huy)n (M- Xuyên, Long Phú, V.nh Châu) t/nh Sóc Tr0ng”
m c ích tìm hi u quá trình thay +i trong s. d ng

c th c hi n nh0m

t và phân tích, ánh giá v m#t

kinh t các mô hình canh tác theo vùng sinh thái.
S li u c a nghiên c u

c thu th p qua vi c ph1ng v n tr c ti p nông h

canh tác thu c vùng nghiên c u.
Ph

ng pháp phân tích là s. d ng ph n m m Microsoft Excel và ph n m m

th ng kê Minitab

ánh giá s khác bi t có ý ngh(a gi a các s li u.

Thông qua kh o sát th c t và phân tích s li u t vi c i u tra nông h cho

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
th y: mô hình tôm thâm canh, bán thâm canh (TC/BTC) 01 ho#c 02 v

c chuy n

+i t mô hình 01 v lúa ho#c nuôi tôm t nhiên. L i nhu n và hi u qu kinh t c a
mô hình tôm TC/BTC 01 v
nhiên, v chi phí

ba vùng (Ib, IIb, III) không khác bi t có ý ngh(a. Tuy

u t và thu nh p thì vùng Ib là cao nh t và khác bi t có ý ngh(a so

v i vùng III. Hi u qu kinh t c a mô hình tôm 02 v
khác bi t có ý ngh(a nh ng v chi phí

ba vùng (Ib, IIb, III) không

u t , thu nh p và l i nhu n thì vùng Ib là cao

nh t và khác bi t có ý ngh(a so v i vùng IIb và vùng III. Mô hình tôm TC/BTC 02 v
có chi phí

u t (209,06 tri u

ng/ha) c ng nh thu nh p (369,37 tri u

ng/ha) là

cao nh t và khác bi t có ý ngh(a so v i t t c các mô hình canh tác (02 v lúa, 03 v
lúa, tôm – lúa, tôm qu ng canh c i ti n và tôm TC/BTC 01 v ). Vì v y a s nông h
thu c vùng nghiên c u có d

nh chuy n sang canh tác tôm TC/BTC 02 v (thu nh p

cao).

-1-


M
Phát tri n b n v ng là m t quan i m

70, nh0m kh%c ph c hi n t
cân

i th

ng không b o

ng t c
m

thoái nhi u lo i tài nguyên,
Quang Trí (2005), s. d ng
t i

+n

c

xu t th nh hành t sau th p k2

ng kinh t quá nhanh m t cách m t

nh c a t ng tr

ng và tác

ng th i phát sinh nhi u v n

ng d n

môi tr

n s suy

ng. Theo Lê

t ai b n v ng là ph i phù h p v i nh ng yêu c u hi n

ng th i c ng ph i b o v

ti p trong t

t ng tr

U

c ngu n tài nguyên thiên nhiên cho các th h k

ng lai.

Vùng ven bi n b m#n xâm nh p

ng b0ng sông C.u Long ( BSCL) có

nhi u thu n l i cho vi c phát tri n th y s n và c ng là vùng th y s n phát tri n nh t c
n

c. Trong nuôi tr ng th y s n thì nuôi tôm là phát tri n và có hi u qu nh t. Theo

Niên giám Th ng Kê n m 2000 thì di n tích nuôi tr ng th y s n c a 8 t)nh vùng ven

bi n

BSCL kho ng 330.000 ha, trong ó nh ng t)nh có nhi u di n tích nh t là t)nh

Sóc Tr ng 30.532 ha, B c Liêu 51.110 ha, Cà Mau 143.261 ha. Th i gian g n ây di n
tôm liệu
và tôm
– lúa
angThơc m
ng vào
khu tập
v c n0m
trong ncứu
i
Trung tích
tâmnuôi
Học
ĐH
Cần
@ rTài
liệucáchọc
và sâu
nghiên
ng. Vi c nuôi tôm

vùng ven bi n mang l i hi u qu khá cao, tuy nhiên, th

ng

hay g#p r i ro nên hàng n m v n có kho ng 20 – 30% s h b th t b i t o nên s m t

+n

nh cho cu c s ng (Lê Sâm, 2003).
C n c chi n l

n n m 2020 ã

c b o v môi tr

ng qu c gia

n n m 2010 và

c Chính ph phê duy t t i Quy t

h p lý, s d ng ti t ki m hi u qu và b n v ng tài nguyên
Bên c nh tình hình h n hán ngày càng gia t ng d n
ng c ng nh

áp ng

ng

nh s 256/2003/Q -TTg,

trong ó m t trong nh ng nhi m v và gi i pháp c b n c a chi n l

vào sâu trong n i

nh h

c là khai thác

t, khoáng s n.
nv n

c n n kinh t th tr

xâm nh p m#n
ng, c i thi n

c thu nh p c a nông h thì t)nh Sóc Tr ng v i 72 km b bi n ch y d c theo Bi n
ông, ã chuy n +i c c u s n xu t, h th ng canh tác nh ng n m 2000-2001 v i
45.053 ha chuy n sang h th ng canh tác nuôi tr ng th y s n n

c m#n l là ch l c,

trong ó di n tích nuôi tôm thâm canh là: 18.044 ha, nuôi bán thâm canh là 1.322 ha,
và 25.017 ha nuôi tôm qu ng canh . Tuy nhiên, trong quá trình phát tri n các h th ng
canh tác này c ng phát sinh các v n

thi u

ng b v phát tri n gi a các khu v c

kinh t , gi a s n xu t v i c s h t ng và ngu n nhân l c,
-2-

ng th i gây nên chuy n

+i m nh v
môi tr

i s ng xã h i và bi n

ng v tài nguyên t nhiên, h sinh thái, các v n

ng c a vùng ven bi n nuôi tr ng th y s n.

Vì v y,

tài ”Phân tích hi)u qu! kinh t* các mô hình canh tác + các vùng

sinh thái ven bi,n thu c ba huy)n (M- Xuyên, Long Phú, V.nh Châu) t/nh Sóc
Tr0ng”

c th c hi n nh0m m c ích:
Tìm hi u quá trình thay +i trong s. d ng

t

Phân tích kinh t các mô hình canh tác
ánh giá v m#t kinh t các mô hình canh tác theo vùng sinh thái.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

-3-

CH

NG I

L (C KH O TÀI LI U
I. S

L (C V1

T

AI, H TH NG S' D NG

T

AI VÀ H TH NG

CANH TÁC.
1.

2nh ngh.a

1.1.

t ai
Theo Brinkman và Smyth (1976), v m#t

chuyên bi t trên b m#t c a trái
k3 d

oán

t ai “là m t vùng

t có nh ng #c tính mang tính +n

k t qu c a nh ng ho t
t i và trong t

t và l p

a ch t, n

ng b i con ng

c, qu n th th c v t,

i trong vi c s. d ng

t

nh, hay có chu

c trong khu v c sinh khí quy n theo chi u th4ng t trên xu ng d

trong ó bao g m: Không khí,

t ai

i,

ng v t và

quá kh , hi n

ng lai” (Lê Quang Trí, 2004).

Tuy nhiên

n n m 1993, trong H i ngh qu c t v Môi tr

Janerio, Brasil, (1993), thì
r ng thì xác

a lý mà nói

nh

t ai v m#t thu t ng khoa h c

t ai là “di n tích c th c a b m#t trái

ng

Rio de

c hi u theo ngh(a

t, bao g m t t c các c u

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
thành c a môi tr

ng sinh thái ngay trên và d

i c a b m#t ó, bao g m: khí h u b

m#t, th+ nh "ng, d ng

a hình, m#t n

sát b m#t, cùng v i n

c ng m và khoáng s n trong lòng

ng v t, tr ng thái
kh và hi n t i

c (h , sông, su i,

nh c c a con ng

m l y), các l p tr m tích
t, t p oàn th c v t và

i, nh ng k t qu c a con ng

l i (san n n, h ch a n

c, hay h th ng thoát n

i trong quá

c,

ng xá, nhà

c.a…) (UN, 1994; trong Lê Quang Trí, 2004).
Theo P. M. Driessen và N. T Konin (1992), chúng ta c n phân bi t gi a thu t
ng

t và

t ai, vì

t ch) là m t trong nh ng thu c tính c a

thu c tính khác nh : khí h u, th i ti t, t p oàn
ng

i. Các vùng t nhiên mang tính
c g i là các

nv

t ai.

t ai bên c nh các

ng th c v t, các ho t

ng c a con

ng nh t v t t c các thu c tính c a

mô t các

nv

t ai

t ai chúng ta c n có các #c tính

t ai (Lê Quang Trí, 2004).
1.2. H th ng s d ng

t ai

Theo Lê Quang Trí (2004), h th ng s. d ng
và s. d ng

t ai. H th ng s. d ng

thành ph n s. d ng

t ai

t ai (Hình 1). Trong ó,
-4-

t ai là s k t h p gi a

c phân chia ra: thành ph n
t ai

t ai
t ai và

c phân chia ra thành nh ng


nv b n
m a,

t ai và

c mô t chi ti t b0ng nh ng #c tính

d c…, và s. d ng

t ai thì

c

t ai nh : sa c u,

nh ngh(a nh là ki u s. d ng

t ai và

c mô t b0ng nh ng #c tính.

H TH NG S' D NG

n v2 b!n #3 # t #ai

T AI

Ki,u s4 d5ng # t #ai

C!i thi)n # t #ai
N0ng su t, thu nh p
u t$

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Yêu c u s4 d5ng # t
#ai

Ch t l$6ng # t #ai

Hình 1: H th ng s. d ng

t ai v i tác

ng c a con ng

i (Dent và Young, 1981;

trong Lê Quang Trí, 2004)
1.3. H th ng canh tác

Theo Nguy$n V n Sánh (1996), thì h th ng canh tác (HTCT)
“H th ng canh tác là s s%p x p ph i h p duy nh t và +n
c a nông h v i i u ki n nh t
v i m c tiêu, mong

c

nh ngh(a:

nh nh t trong ho t

nh v m#t t nhiên, sinh h c, kinh t , xã h i phù h p

c v các ngu n tài nguyên nông h . Nh ng y u t này tác

n s n ph,m làm ra và ph

ng
ng

ng án s n xu t. M t h th ng canh tác là m t thành viên

c a h th ng l n h n ho#c có th chia ra thành nh ng h th ng ph nh cây tr ng, v t
nuôi,

t, c1 d i (Nguy$n Thanh Hi n, 2006).
Ngoài ra, theo John Dixon (2001), thì HTCT

c

nh ngh(a nh là m t nhóm

(qu n th ) c a nh ng h th ng nông tr i cá nhân có ngu n tài nguyên, mô hình c s ,
-5-


k sinh nhai c a h gia ình và nh ng h n ch gi ng nhau r ng l n. Sau ó
nh ng chi n l

ra

c phát tri n và s can thi p s/ h p lý. D a vào ph m vi c a s phân

tích m t HTCT có th bao g m nhi u tri u h gia ình (Ph m V n Tu , 2006).
2. T$ ng quan gi7a h) th8ng canh tác và h) th8ng s4 d5ng # t #ai
2.1. H th ng canh tác trong ánh giá

t ai.

Theo Lê Quang Trí (2004) thì: M t h th ng s. d ng
h th ng canh tác bao g m m t m ng l
và nh h
ng

ng c a môi tr

i ph c t p v

ng kinh t xã h i, ch

t ai là m t ph n trong

t ai, lao

ng, v n, hàng hoá

chính tr , và

c i u hành b i

i qu n lý nông trang. M t h th ng canh tác có th g m ch) m t hay nhi u h n

m t

nv

t ai ho#c có th có m t ho#c nhi u h n m t ki u s. d ng

t ai. Hay

nói khác i là trong m t h th ng canh tác có th có m t ho#c nhi u h n m t h th ng
s. d ng
có 3

t ai. Mô hình trình bày trong B ng 1 cho th y m t h th ng canh tác g m

nv b n

t ai và 4 ki u s. d ng

t ai cho

c 4 h th ng s. d ng

t

ai.
B ng 1: T

ng quan gi a h th ng canh tác và h th ng s. d ng

t ai.

1
2
VB liệu3học tập và nghiên cứu
Trung tâmVBHọc liệu
ĐHVBCần Thơ
@ Tài
KSD
HTSD

1

KSD
1

HTSD

2

KSD
2

HTSD

3

KSD
3

HTSD

4
4

H5 TH6NG CANH TÁC
Trong khi phân tích kinh t và xã h i, h th ng canh tác là m t i m quan tr ng
trung tâm c a phân tích, thí d nh mu n c n bi t v yêu c u lao
th ng s. d ng

ng c a nh ng h

t ai khác nhau trong m t h th ng canh tác thì c n ph i tính

n:

th i i m cao nh t v nhu c u lao

ng c a nh ng c c u có trùng nhau không. C ng

nh t t c các ph n liên quan gi a

u t vào và

s. d ng

u ra v i s n ph,m c a các h th ng

t ai trong m t h th ng canh tác thì c n ph i

th c hi n qui ho ch s. d ng

c thi t l p nên tr

c khi

t ai.

2.2. H th ng canh tác b n v ng trong ánh giá

t ai

Theo Lê Quang Trí (2004) thì: m t h th ng canh tác b n v ng, bao g m các
bi n pháp và gi i pháp nh0m vào b o
s n c a con ng

m nhu c u nông nghi p – lâm nghi p và th y

i nh ng c ng góp ph n c i thi n môi tr

-6-

ng và tài nguyên, s. d ng


hi u qu các tài nguyên không tái t o, duy trì hi u qu kinh t c a s n xu t và c i thi n
i s ng nông dân trong b i c nh xã h i chung.
Các khái ni m cho th y không th tách r i các tài nguyên, môi tr
ho t

ng kinh t , xã h i trong vi c phát tri n các h th ng canh tác b n v ng. M t h

th ng canh tác ch) thu n h
nguyên và môi tr
hi u qu tích c c

ng theo l i nhu n có kh n ng gây nhi u v n

ng, và nh ng v n

xu t mà không c n mong

i

này có th tác

ng t c th i

c i thi n

n th h sau. M#t khác m t h th ng canh tác mang l i

i v i tài nguyên và môi tr

c hi u qu s n xu t và

ng c ng khó

i s ng. Do ó,

nh trong m t giai o n phát tri n nh t
xác

c nông dân ch p nh n
c nhu c u

i v i m t vùng lãnh th+ xác

nh, trên c s các khái ni m t+ng quát, vi c

nh các ng "ng, quy mô và bi n pháp c th

ng

tài

n hi u qu s n

và ng d ng n u nh các h th ng canh tác này không th c s ph c v

t

ng v i các

phát tri n nông nghi p b n v ng

i ph c t p. Quan i m phát tri n b n v ng nông nghi p c n ph i #t trong

hi n tr ng phát tri n #c thù c a t ng vùng v i t ng b i c nh nh t

nh. Trong i u

ki n phát tri n nông nghi p hi n tr ng, có th hi u phát tri n b n v ng nông nghi p và
các h th ng canh tác b n v ng trên 4 ph

ng di n sau:

Trung tâm -Học
liệungĐH
Tàinghi
liệup học
cứu
Trên ph
di n Cần
kinh t Thơ
, s n xu@
t nông
t hi tập
u qu và
cao nghiên

nh ng không
b suy gi m

t bi n v s t ng tr

v i nh ng bi n

ng c a th tr

ng và hi u qu s n xu t; có

ng;

m b o tính

linh ho t cao

i

ng b c a n i b khu v c nông

lâm ng nghi p và toàn n n kinh t .
- Trên ph

ng di n xã h i,

m b o công b0ng xã h i; rút ng%n kho ng cách

phân hoá v thu nh p và phát tri n dân c trong khu v c nông thôn và gi a khu v c
nông thôn v i khu v c thành th .

- Trên ph
gi m

m c

nh h

có th ki m soát ho#c tái t o

ng l n
- Trên ph

ng

ng di n tài nguyên – môi tr
n phát tri n và ch t l

ng, tài nguyên ít suy gi m ho#c suy
c; v n

môi tr

ng phát sinh không

ng s ng và có th h n ch trong t

ng di n kh thi, các h th ng canh tác b n v ng

ng lai.

xu t ph i

c

i s n xu t ch p nh n.

Phát tri n b n v ng nông nghi p d a trên h th ng các quan i m sau:
- Hi u qu và ch t l

ng c a s n xu t nông nghi p là v n

tiên nh0m gia t ng tính c nh tranh và

i phó v i bi n

-7-

ph i gi i quy t u

ng c a th tr

ng.


- Phát tri n nông nghi p trong kh n ng ch u t i và dung hoà v i các v n
tài nguyên và môi tr
-

v

ng.

ng d ng khoa h c, k- thu t, xây d ng các h th ng canh tác v a thích nghi

v i tài nguyên, linh ho t v i bi n
c v i tính +n

ng c a th tr

nh cao và ít tác

- T ng b

ng, v a

ng ho#c không tác

t hi u qu ch p nh n

ng v i môi tr

c c i thi n quy mô s n xu t và c n ph i

ng.

ng b v i quá trình phát

tri n kinh t c ng nh quá trình thay +i b m#t nông thôn.
- Chú tr ng phát tri n
xu t nông nghi p và t ng c

ng b c a khu v c kinh t nh0m gi m áp l c cho s n
ng kh n ng th

- Phát huy vai trò c a Nhà n
nông nghi p, chu,n b các ngu n l c
S. d ng
t ai

ng m i hoá tiêu th s n ph,m.

c trong vi c xây d ng và th c hi n quy ho ch
u vào và t ng c

ng các tác

H) th8ng canh
tác
Nh p l ng: i u
ki n s n xu t, c
s h t ng, v t
ch t, lao ng
Giá thành

2

ng ngo i vi.
Tài nguyên
t nhiên

Phát th i

Dânliệu
c
Trung tâm Học
ĐH Cần
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
2
- lao
ng

Xu t l ng: s n
l ng - ch t
l ng

1

Kinh t

Giá c
2

Hi u qu
Các v n khác:
linh ho t, tính
kh thi, phát th i

2

Phân tích các tác

nhân

3

Xã h i

S c

Môi
tr ng
nhân v n

Tính b"n v7ng c a h) th8ng canh
tác và các #" xu t

Hình 2 : S

m i quan h gi a h th ng KTXH - h th ng canh tác – tài nguyên,
môi tr

ng trong b i c nh b n v ng
-8-


3. Nghiên c9u h) th8ng canh tác
Theo IRRI (1986), nghiên c u HTCT là ph
nhìn toàn b nông tr i nh là m t h th ng. Ph
liên h t

ng pháp nghiên c u nông nghi p

ng pháp này t p trung vào nh ng m i

ng h! gi a nh ng thành ph n c u t o h th ng trong t m ki m soát c a

nông h và cách th c mà nh ng thành ph n này ch u tác

ng b i các i u ki n v t lý,

sinh h c và kinh t xã h i ngoài t m ki m soát c a nông h .
Ph
xác

ng pháp nghiên c u HTCT bao g m: Ch n i m và nông dân nghiên c u,

nh nh ng khó kh n và tri n v ng, thi t k và th c hi n các thí nghi m, ánh giá

và áp d ng các k t qu .
Nh v y, nghiên c u HTCT t p trung vào nh ng m i liên h gi a các thành
ph n c a h th ng nông tr i, gi a chúng v i i u ki n môi tr
này còn nh0m m c tiêu là c i ti n k- thu t h u hi u h n và

ng nh ng nghiên c u
a nh ng ti n b

ó vào

các h th ng s n xu t hi n t i (Nguy$n V n H2, 1998).
3.1. M c tiêu c a nghiên c u h th ng canh tác
- B trí canh tác

t i u hoá vi c s. d ng ngu n tài nguyên. Nghiên c u

HTCT là cách b trí s. d ng tài nguyên theo u th t ng vùng sinh thái trên c s tài

Trung nguyên
tâm Học
Tàicóliệu
và sinh
nghiên
cứu
v
t,liệu
n c,ĐH
sinh Cần
h c và Thơ
ngu n @
l c s7n
tronghọc
m t titập
u vùng
thái ho#c
m t qu c gia, vi c nghiên c u b trí nh ng mô hình canh tác thích h p nh0m t i u
hoá vi c s. d ng ngu n tài nguyên t i ch! sao cho lâu b n và mang l i hi u qu kinh
t cao là vi c

u tiên mà ngành nghiên c u HTCT ph i #t ra

- Tác

ng nh ng gi i pháp k- thu t thích h p. Trên c s t ng mô hình s n

xu t t i m!i vùng, các bi n pháp c n tác
ki n s n xu t t i
nh môi tr

gi i quy t.

a ph

ng vào HTCT sao cho phù h p v i i u

ng trong b i c nh kinh t - xã h i và t p quán canh tác c ng

ng s ng c a nông dân.

tác

ng nh ng gi i pháp k- thu t thích h p,

nhà nghiên c u c n bi t t+ng th v HTCT t i ó và m!i tác

ng qua l i c a nh ng

thành ph n k- thu t trong cùng h th ng.
- Nâng cao hi u qu kinh t và b o
vào ph i b o
d ng lao

ng,

m t ng thu nh p
ng v n và

m tính lâu b n và

m tính lâu b n. Các gi i pháp k- thu t

ng th i có hi u qu cao v

a

u t : t ng hi u qu s.

u t v t t . Ngoài ra i u quan tr ng là c n ph i b o

phì nhiêu

t ai, ti u khí h u và môi tr

nghiên c u.

-9-

ng s ng t i vùng


th1a mãn các m c tiêu trên c n ph i nghiên c u liên ngành và
giúp " là nông dân.

i u này có ngh(a là nhi u ng

it

ng c n

i làm chính sách, nhà nghiên

c u, khuy n nông, qu n lý xã h i… nhìn chung v m t h

ng, ó là nông dân

(Anaman and Knishnamra, 1994; trong Lê Th Thanh Tâm, 2002).
3.2. Nh ng

c i m chính c a nghiên c u h th ng canh tác

Theo Nguy$n V n Sánh (1996):
- Nghiên c u h th ng canh tác (HTCT) nhìn nông h ho#c nông tr i nh m t
n v s n xu t và tiêu th . Nghiên c u HTCT kh o sát nh ng m i ph thu c và
nh ng m i liên h qua l i gi a các i u ki n t nhiên và con ng
c uh

i. Ti n trình nghiên

ng th4ng vào m c tiêu c a nông h và vào các tr ng i

t

c các m c

tiêu ó.
- Th t
và c a môi tr

u tiên trong các nghiên c u ph n nh t+ng th vi$n c nh c a nông h
ng t nhiên l n con ng

i.

- Nghiên c u trên m t h th ng ph có th xem nh m t ph n c a ti n trình
nghiên c u HTCT c a h th ng l n n u nh các m i liên h v i các h th ng ph khác
ck h

ng v HTCT.

Trung tâm Học
liệu
Cần
- K t qu
c aĐH
nghiên
c u Thơ
HTCT @ cTài
ánhliệu
giá vhọc
m#t tập
h u hivà
u cnghiên
a nh ng hcứu

th ng ph riêng bi t và toàn h th ng l n.
3.3. Nh ng nguyên lý v nghiên c u và phát tri n h th ng canh tác
- Nghiên c u HTCT theo h th ng, kh o sát toàn b nông h và m i quan h
qua l i, các tác d ng t

ng h! gi a các ho t

ng nông h .

- Nghiên c u HTCT theo nông dân: Nghiên c u HTCT coi nông dân s n xu t
nh1 là khách hàng cho nghiên c u nông nghi p và phát tri n k- thu t m i, do ó m c
tiêu c b n là c i ti n k- thu t có liên quan

n m c ích, yêu c u và u tiên c a nông

h .
- Nghiên c u HTCT là ph
c u các ph
t , xã h i

ng án ch y u
góc

nh ng k- thu t

xác

ng pháp gi i quy t các v n

khó kh n: nghiên

nh các tr ng i v m#t sinh h c, k- thu t và kinh

nông h cho nh ng th lo i HTCT ch y u, và sau ó phát tri n
gi i quy t nh ng tr ng i ó.

- Nghiên c u HTCT có tính liên ngành: công tác này d a vào các nghiên c u
chuyên ngành truy n th ng v cây, con, và các ranh gi i v chuyên môn. S h p tác
gi a các nhà khoa h c nông nghi p là r t c n thi t
- 10 -

hi u rõ các i u ki n mà nông


dân ang ho t

ng. Thông th

ng g m m t nhà khoa h c, m t nhà kinh t xã h i và

các chuyên viên nông nghi p t i

a ph

ng. Nhóm nghiên c u c n t ng c

ng b i

nhà sinh h c, nhà xã h i h c trong vùng ho#c g n n i nghiên c u.
- Nghiên c u HTCT th. các k- thu t m i

nông dân giúp l p k ho ch thí nghi m trên
v i s giám sát c a cán b
- Nghiên c u HTCT

các thí nghi m trên

ng ru ng,

ng ru ng và th c hi n các thí nghi m ó

i m nghiên c u.
a các ph n h i t nông dân

n các nhà nghiên c u: Nó

thu nh n các ph n h i v m c ích, nhu c u u tiên c a nông dân và các ch) tiêu
ánh giá các k- thu t m i cho các chuyên viên nghiên c u t i tr m, tr i và cho các nhà
quy t

nh chính sách

qu thí nghi m và

c p vùng và c p qu c gia. Nông dân cho ý ki n liên quan k t
ngh các thay +i. Ph n ng c a nông h và s ch p nh n áp

d ng các k- thu t m i c ng

c ch)

o sát trong ch

ng trình s n xu t ki u m u

(Nguy$n V n Sánh, 1996).
II. MÔ HÌNH CANH TÁC LÚA, TÔM

BSCL

1. Mô hình canh tác lúa
là cây
tr ng
ch Cần
y u và Thơ
truy n @
th ng
trong
ho thọc
ng tập
s n xuvà
t nông
nghi pcứu
Trung tâmLúa
Học
liệu
ĐH
Tài
liệu
nghiên
ng B0ng Sông C.u Long ( BSCL). Ngành tr ng lúa

vi c canh tác l thu c vào ngu n n

c m a, ch

i,

th y tri u có th chia ra thành hai

lo i mô hình canh tác lúa c+ truy n (là mô hình có t x a
hình canh tác lúa hi n nay (t sau n m 1975

BSCL ã có t lâu

n sau n m 1975) và mô

n nay).

Mô hình canh tác c+ truy n:
u tiên ng
ng

i nông dân

i ta khai phá nh ng vùng

t thu n l i, màu m"

ven sông r ch,

BSCL ph i ch n tr ng các gi ng lúa và áp d ng các k- thu t canh

tác #c bi t phù h p v i t ng i u ki n t nhiên. Th i k3 này có th chia

BSCL

thành 3 vùng s n xu t ch y u v i các gi ng lúa và bi n pháp canh tác khác nhau là
vùng lúa n+i, vùng lúa c y 2 l n và vùng lúa c y 1 l n.
- Vùng lúa n+i:
Vùng lúa n+i t p trung ch y u
h

ng m nh c a n

c l t th

các t)nh

u ngu n sông C.u Long, ch u nh

ng ngu n nh An Giang,

ng Tháp, m t ph n t)nh

Long An, Ti n Giang, C n Th và Kiên Giang. Do vùng này n

c l v s m lên

nhanh và ng p sâu (trên 1m), nên nông dân ph i xu ng gi ng b0ng ph
khô vào kho ng cu i tháng 4

u tháng 5 d
- 11 -

ng l ch. Nh n

ng pháp s

c m a lúa m c nhanh


và ch u h n t t và khi l v có kh n ng v
d

ng l ch) kéo dài

tháng giêng d

n lên theo l (cu i tháng 7

n khi lúc tr+ và chín lúc n

u tháng 8

c rút khô vào tháng 12 hay

u

ng l ch n m sau thu ho ch. Các gi ng lúa ph+ bi n vùng này là Nàng

Tây, Tàu Binh, Là R ng, Nàng Tri, uôi Trâu….

- Vùng lúa c y 2 l n:
Vùng này t p trung

khu v c trung tâm c a

C n Th và m t ph n t)nh Kiên Giang, Minh H i.
n

c l lên nhanh và rút ch m m c n

BSCL ch y u

V(nh Long,

ây là vùng tr ng xa sông r ch,

c ng p sâu 50-100 cm. Do ó các gi ng

s. d ng là gi ng mùa mu n thu ho ch vào tháng giêng hay

u tháng 02 d

n m sau các gi ng lúa i n hình nh : Tr i Cho, Ba Ki n, Ba Túc, Tàu H

c

ng l ch
ng, Nàng

Chô, Tr%ng Tép, Tr%ng Lùn, Tr%ng L a, Tài Nguyên, Nanh Ch n…. k- thu t canh tác

th

ng làm m hai l n, l n th nh t gieo m b0ng t)a l! sau 25 - 30 ngày c y n i

tr ng th p, cây phát tri n nhanh kho ng 75 ngày sau khi c y, lúc này

t

ng ru ng ng p

sâu kho ng 20 - 40 cm, b ng ra c y l n hai (g i là c y lúa cây), cây m m i có kh
n ng ti p t c t ng tr

ng theo i u ki n ng p n

c cho

n khi thu ho ch (Hà V n

S n, 2003).

Trung tâm
Họclúaliệu
- Vùng
c y 1ĐH
l n: Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Vùng này bao g m ph n l n di n tích còn l i, t p trung

khu v c ven bi n tr

t hoang, tr i dài t Long An, Ti n Giang, B n Tre, Trà Vinh, Sóc Tr ng, B c Liêu.
ây là vùng
m a.

tt

ng

a hình ch y u là

i cao ít b

nh h

ng c a th y tri u, canh tác ch y u nh

t gi ng cát, m c n

nhi$m m#n trong mùa khô, b%t

c ng p không sâu l%m (d

u t cu i mùa m a. Các gi ng lúa

i 50cm) b
c tr ng ph+

bi n trong vùng này là các gi ng lúa mùa l gieo m cu i tháng 5, gi a tháng 6, c y
vào cu i tháng 7 gi a tháng 8 d
d

ng l ch và cho thu ho ch vào kho ng tháng 12

ng l ch nh N p Bà Bóng, Nàng Th m, Nàng Keo, Nàng C ,

c Ph ng, Cà

ng, Lúa Phi, M%t C "i, Ba Thi t, M t B i, T m Vu t L a, Trái Mây, T t
N …(Nguy$n V n Tâm, 1998).
Mô hình canh tác lúa hi n nay:
T sau n m 1975 nhi u ti n b khoa h c k- thu t

c áp d ng trong s n xu t

lúa, cùng v i s phát tri n m nh m/ c a h th ng th y l i ch

ng t

i tiêu

ng

ru ng, c gi i hoá

c phát tri n và nh t là các gi ng lúa cao s n ng%n ngày

c áp

d ng r ng kh%p

BSCL t ng v và thâm canh t ng n ng su t và s n l

ng lúa

- 12 -


không ng ng. T ch! l

ng th c không

hàng hoá lúa g o ch t l

ng cao ph c v th tr

n m 1991 tr l i ây). Có th chia
sa n

c ng t và vùng n

n

n nay a d ng hoá s n xu t, t o ra
ng trong n

c và xu t kh,u (k t

BSCL ra làm hai vùng s n xu t chính: vùng phù

c tr i nhi$m m#n ven bi n.

2. Mô hình canh tác chuyên tôm, tôm – lúa + 3ng B:ng Sông C4u Long:
Vùng

BSCL có nhi u hình th c nuôi tôm khác nhau nh ng ph+ bi n nh t là

hình th c nuôi tôm qu ng canh c i ti n trong ru ng lúa

m t s vùng b nhi$m m#n

theo mùa thu c các t)nh Cà Mau, B c Liêu, Sóc Tr ng, B n Tre và Kiên Giang (Tr n
Ng c H i và ctv., 2000; trong Nguy$n Thanh Ph

ng và ctv., 2001).

H n n a, h th ng tr ng tr t - th y s n, #c bi t là h th ng lúa – cá/tôm ngày
càng tr nên quan tr ng trong các h th ng hi n t i. M#c dù có nh ng h n ch tr ng i
ch a

c nghiên c u gi i quy t

xu t nông nghi p
c p ngu n

m

Ngoài ra,

nh ng n

y

, h th ng này m ra tri n v ng m i cho s n

c ang phát tri n, duy trì s b n v ng sinh thái, cung

ng v t cho con ng

i (Tr n Ng c Ng n và ctv, 1999).

nh ng vùng nhi$m m#n c a

BSCL, ngoài vi c canh tác lúa truy n

th ng trong mùa m a, vi c nuôi tôm c ng

c th c hi n trong mùa khô (Tr n Thanh

Trung Bé
tâm
Học
liệuKinh
ĐHnghi
Cần
Thơ
liệu dihọc
tập
cứu
và ctv.,
1999).

m nuôi
tôm@
n Tài
c l trong
n tích
c yvà
lúa nghiên
vào mùa khô
Giá Rai, M- Xuyên và V(nh Châu ã ch ng minh
vùng phèn m#n là úng %n. K t qu
mà còn tránh

c mô hình k t h p lúa-tôm

ã làm t ng thu nh p trên m t di n tích canh tác

c quá trình r) phèn vào mùa khô, thi u n

c ng t (Bùi Lai, 1984).

Nuôi tôm trong mùa khô không ch) t ng thêm ngu n thu nh p cho nông dân mà th c
s tr thành hình th c kinh doanh h p lý nh t trong i u ki n ch a có kh n ng th y
l i hoá tri t

vùng phèn m#n trong ru ng nuôi tôm-lúa

Xuyên và V(nh Châu. N

các huy n Giá Rai, M-

c m#n trong mùa khô có tác d ng ém phèn làm t ng n ng

su t v lúa (V Ng c H u, 1985). Trong h th ng tôm-lúa luân canh, nông dân dùng
nh ng kh,u ph n th c n khác nhau. Dao

ng t không cho n, cho n v i th c n

ph ph,m gia ình ho#c th c n công nghi p. Phân tích hi u qu kinh t cho th y r0ng
th c n ph ph,m gia ình v i thành ph n chính là g o, cám ít có hi u qu

n vi c

nâng cao n ng su t tôm (Brennan et al., 2000).
Theo Tr n V n Hoà và ctv. (2002) thì mô hình tôm-lúa luân canh, mùa n%ng nuôi
m t v tôm và mùa m a tr ng m t v lúa. V i mô hình này, sau m t v tôm, các ch t
th i t nuôi tôm

c chuy n hoá và

c s. d ng r t t t trong v lúa ti p sau, h n
- 13 -


ch

c phân bón s. d ng và lúa cho n ng su t

trong

m g n nh

t cao. Sau v lúa thì các ch t th i

c d n s ch, gi m các m m b nh cho tôm. Ngoài ra, các ph

ph,m c a lúa là r m, r còn t o ra nhi u th c n t nhiên r t t t cho tôm, giúp cho vi c
nuôi tôm

t n ng su t cao. Hi n nay mô hình này

c th c hi n r ng rãi

nhi u n i.

Nuôi tôm vào mùa n%ng và tr ng lúa vào mùa m a giúp c i thi n môi tr

ng t t cho

c tôm và cây lúa, t o nên h sinh thái hoàn ch)nh và lâu dài, giúp dân thu

cl i

nhu n cao h n.
III. ;C I M VÙNG NGHIÊN C U
1. TTheo k t qu nghiên c u gi a B môn Khoa h c
Tài nguyên môi tr
l u

ra bi n ông. T a

Kinh

t ai v i S

ng t)nh Sóc Tr ng (2006), cho th y t)nh Sóc Tr ng thu c vùng h

ng B0ng Sông C.u Long, n0m

-

t và Qu n lý

o n cu i cùng c a h l u sông H u o n +

a lý chính:
: T 105034’16"
0

n 106017’50" kinh

ông

0

V( : T 9 14’20" n 9 55’30" v(
Trung tâm -Học
liệu ĐH Cần Thơ @ TàiB%c.
liệu học tập và nghiên cứu
Phía B%c và Tây B%c giáp gi i t)nh H u Giang; phía
và t)nh Trà Vinh; phía Nam,

ông và

ông Nam giáp Bi n

ông B%c giáp sông H u
ông v i

dài h n 72 km; phía Tây và Tây Nam giáp t)nh B c Liêu. Sóc Tr ng n0m
H u Giang, di n tích 3.191 km2, dân s 1.430.000 ng
bi n ch y d c theo Bi n
nhiên là vùng n

c ng t, n

ông.

a lý t)nh

c l và n

ng b bi n
b Nam

i (n m 2000), có 72 km b

c hình thành t 3 vùng sinh thái t

c m#n. Kinh t c a t)nh ch y u d a vào s n

xu t nông nghi p, ng nghi p và công nghi p ch bi n hàng nông - th y - h i s n.
1.1. Khí h u
Sóc Tr ng, c ng gi ng nh các t)nh khác trong vùng châu th+ sông C.u Long,
u ch u nh h

ng c a

i khí h u nhi t

rõ r t là mùa m a (t tháng 5

i gió mùa. Khí h u hàng n m có hai mùa

n tháng 11 d

ng l ch) và mùa khô (t tháng 12

n

tháng 4 n m k ). Nhi t

trung bình là 28,5 0C và h u nh không có chênh l ch l n

gi a các vùng c a t)nh. L

ng ánh sáng chi u khá l n, trung bình là 6,6 gi / ngày.

- 14 -

L

ng m a trung bình hàng n m kho ng 1.489mm, 90% l

tháng t tháng 5

n tháng 11.

ng m a thu c các

,m trung bình hàng n m là 84%. L

ng n

cb c

h i trung bình hàng n m kho ng 1.126mm.
T c

gió trung bình kho ng 2,2 m/s. T c

v c khác nhau, càng g n bi n thì t c
n tháng 4 n m sau) lu ng gió ng
(khi cao nh t có th
th c c a n
1.2.

này nhanh hay ch m t ng khu

càng l n. Vào mùa gió ch

c dòng sông H u v i t c

ng (t tháng 12

kho ng 6 - 11 m/s

n 17 m/s) và chính nó là nguyên nhân gây nên hi n t

c m#n vào

ng xâm

t li n l n vào mùa này.

a hình
a hình t)nh Sóc Tr ng k c vùng ven bi n thì t

vùng

t gi ng

a hình cao.

cao nh t c ng ch) kho ng 3m.

cao trung bình so m#t n
a hình có

d ct

ng

i b0ng ph4ng, tr các

c bi n kho ng + 2,5m, n i

nhiên nh1 1/1000.

1.3. Th y v n
T)nh ch u nh h
m

ng an xen ch0ng ch t.

ng c a ch

th y tri u v i h th ng sông, r ch, kênh,

ây là y u t thu n l i cho giao thông th y và giúp tiêu,

Trung thoát
tâmn Học
liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiêndao
cứu
c d$ dàng nên ít b l xâm h i hàng n m nh các t)nh lân c n. Biên
ng c a th y tri u hàng n m t 0,6 - 1,4m.
1.4.

a ch t
Nhìn chung

t

khu v c này là th p và y u. Các m u khoan

k t qu nh sau:
T

0 - 2,3 m là l p cát vàng có pha ít b t sét

T

2,3 – 9 m là l p cát m n pha b t sét màu xám

T

9 - 19,5 m là l p

T

19,5 - 27,5 m là l p sét màu vàng

t sét màu xám

- 15 -

tr ng thái ch#t.
tr ng thái ch#t.

tr ng thái d'o m m.

tr ng thái c ng.

sâu 30m cho


TH NH TR?

Trung tâm Học liệu
ĐH
Cần
Tàichính
liệut)nh
học
Hình
3:B
n Thơ
ranh gi@
i hành
Sóc tập
Tr ngvà nghiên cứu
2. >c #i,m kinh t* xã h i + vùng ven bi,n t/nh Sóc Tr0ng
Nhân dân ven bi n

BSCL s ng theo các ngh chính là nông nghi p, th y s n.

Ngu n thu nh p c a t ng ngh c ng khác nhau. Nh ng ng

i s ng b0ng nông nghi p,

ngu n thu nh p chính là s n ph,m tr ng tr t, trong ó lúa là s n ph,m chính. Các khu

v c thu c t)nh Sóc Tr ng có bình quân ru ng
l

ng th c

u ng

t t 0,2 – 0,4 ha/ng

i t 600 – 1.100 kg/n m. Nh v y, so v i

vùng ven bi n có thu nh p th p h n các vùng khác. Nh ng ng
nhìn chung có thu nh p cao h n ng

tr ng nên t o
th p.

n giàu do có

c thu nh p +n

ây là các h thi u v n

BSCL , nhìn chung
i nuôi tr ng th y s n

i dân s n xu t nông nghi p. Tuy nhiên, có s

chênh l ch khá nhi u trong s nh ng ng
50% s h t khá

i và bình quân

v n

i làm ngh nuôi tr ng th y s n. Kho ng
u t vào s n xu t, làm t t k- thu t nuôi

nh. Kho ng 50% s h có thu nh p trung bình
u t nên không có i u ki n

tr ng ( Lê Sâm, 2003 ).

- 16 -

n

m b o k- thu t nuôi


2.1. Huy n M Xuyên
M- Xuyên v i di n tích t nhiên 55.975,1 ha bao g m th tr n M- Xuyên và 15
xã: Tài V n,
201.171 ng
lao

i Tâm, Tham

ôn, Ng c

i (nam 98.135 ng

ng là 118.004 ng

ông…N m 2005, dân s M- Xuyên là

i, n 103.036 ng

i (nam 58.395 ng

i) trong ó s ng

i, n 59.609 ng

i trong

tu+i

i). Di n tích nuôi tr ng

th y s n n m 2005 là 22.028 ha, trong ó di n tích m#n, l là 20.852 ha ch y u là
tôm (s n l

ng tôm 10.897 t n) và còn l i di n tích ng t 1.176 ha (cá). Cùng v i vi c

nuôi tr ng th y s n thì M- Xuyên ã xu ng gi ng lúa v i di n tích gieo tr ng

3v

( mùa, ông xuân và hè thu) là 50.161 v i n ng su t 47,11 t n/ha (Niên giám th ng kê

huy n M- Xuyên, 2005).
2.2. Huy n V nh Châu
V(nh Châu là huy n giáp v i Bi n

ông v i di n tích t nhiên là 47.313,32 ha

bao g m th tr n V(nh Châu và 09 Xã: Hoà

ông, Khánh Hòa, L c Hoà, V(nh Ph

V(nh H i…Dân s huy n V(nh Châu là 149.752 ng
76.198 ng

i) trong ó s ng

i trong

tu+i lao

i(nam 73.554 ng

ng là 85.375 ng

c,

i và n

i (nam 41.484

n 43.891

ng i)(2005).
N m@
2005,
di nliệu
tích học
nuôi trtập
ng thvày snghiên
n là 28.080
Trung ng
tâmi vàHọc
liệu ĐH
Cần Thơ
Tài
cứu
ha, trong ó chuyên tôm là 26.695 ha (s n l

ng là 21.676 t n), chuyên Artemia là 400

ha và còn l i 985 là cua, cá khác. Di n tích lúa c a V(nh Châu là 2.585 ha v i n ng
su t 30,67 t n/ha (Niên giám th ng kê huy n V(nh Châu, 2005).
2.3. Huy n Long Phú
Long Phú v i di n tích t nhiên 45.134 ha g m th tr n Long Phú và 14 xã :
Long

c, Song Ph ng,

là 186.125 ng

i Ngãi, Tr

i (nam 90.460 ng

ng Khánh…Dân s huy n Long Phú n m 2005
i và n 95.665 ng

tu+i lao

ng là 110.432 ng

v is nl

ng 7.766 t n. Ngoài di n tích nuôi tôm n

i) trong ó s dân trong

i. N m 2005 di n tích nuôi tôm n

c m#n là 3.456 ha

c m#n, toàn huy n Long Phú có

kho ng 48.025 ha lúa 2 v ( ông xuân và hè thu) (Niên giám th ng kê huy n Long
Phú, 2005).

- 17 -


3. Phân vùng sinh thái 3 huy)n ven bi,n + t/nh Sóc Tr0ng
3.1. S

ng m n
Theo k t qu nghiên c u gi a B môn Khoa h c

Tài nguyên môi tr
vùng ch u nh h

t ai v i S

ng t)nh Sóc Tr ng (2006), cho th y vùng ven bi n Sóc Tr ng là
ng c a tri u t Bi n

ông và h th ng sông M- Thanh ch y vào

theo sông Dù Tho và phân b m#n cho các tuy n kênh n i
th chia thành các vùng nh h
canh tác và tác

t và Qu n lý

ng khác nhau.

ng c a con ng

ng. Do ó, ch

m#n có

ã có s thay +i khá l n do quá trình

i nh t là trong vi c chuy n +i s n xu t sang mô

hình canh tác th y s n trong ó nuôi tôm là mô hình chính. K t qu kh o sát và i u
tra th c t cho th y vùng ven bi n Sóc Tr ng có th chia ra các vùng nh h

ng m#n

trong mùa khô nh sau:

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

Hình 4: S

4ng m#n vùng ven bi n t)nh Sóc Tr ng
- 18 -