Xây dựng hệ thống quản lý và cảnh báo dịch cúm gia cầm, lở mồm long móng ở bạc liệu sử dụng công nghệ GIS

TR
NG
I H C C N TH
KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C NG D NG
B MÔN KHOA H C
T VÀ QU N LÝ
T AI

LU N V N T T NGHI P
NGÀNH QU N LÝ
T AI

tài:

XÂY D NG H TH NG QU N LÝ VÀ C NH BÁO
D CH CÚM GIA C M, L M M LONG MÓNG
B C LIÊU - S D NG CÔNG NGH GIS

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

Cán B H

ng D n:

Sinh viên th c hi n:

ThS Võ Quang Minh
CB. Tr

Thành Nam

ng Chí Quang

MSSV: 4031635
Qu n lý

06 - 2007

t ai K29


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

----------o0o---------NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H
tài: XÂY D NG H
GIA C M, L

NG D N

TH NG QU N LÝ VÀ C NH BÁO D CH CÚM

M M LONG MÓNG

T NH B C LIÊU - S

D NG CÔNG

NGH GIS
Do sinh viên:
L p qu n lý

Thành Nam
t ai K29 thu c khoa Nông Nghi p và Sinh H c

ng D ng - Tr

ng

i H c C n Th .
Th c hi n t ngày 01/03/2007

n ngày 01/07/2007

Nh n xét:.....................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Trung ....................................................................................................................................
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

C n Th , ngày……...tháng………n m 2007
Giáo viên h !ng d"n


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

----------o0o---------XÁC NH N C A B
tài: XÂY D NG H

GIA C M, L

MÔN KHOA H C

T VÀ QU N LÝ

T AI

TH NG QU N LÝ VÀ C NH BÁO D CH CÚM

M M LONG MÓNG

T NH B C LIÊU - S

D NG CÔNG

NGH GIS
Thành Nam

Do sinh viên:
L p qu n lý

t ai K29 thu c khoa Nông Nghi p và Sinh H c

ng D ng - Tr

ng

i H c C n Th .
Th c hi n t ngày 01 tháng 03 n m 2007.

Ý ki n b môn:
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Trung ....................................................................................................................................
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

C n Th , ngày……...tháng………n m 2007
B# môn KH và QL


TR

NG

I H C C N TH

KHOA NÔNG NGHI P VÀ SINH H C
B

MÔN KHOA H C

NG D NG

T VÀ QU N LÝ

T AI

----------o0o---------NH N XÉT C A GIÁO VIÊN H
tài: XÂY D NG H
GIA C M, L

NG D N

TH NG QU N LÝ VÀ C NH BÁO D CH CÚM

M M LONG MÓNG

T NH B C LIÊU - S

D NG CÔNG

NGH GIS
Do sinh viên:
L p qu n lý

Thành Nam
t ai K29 thu c khoa Nông Nghi p và Sinh H c

ng D ng - Tr

ng

i H c C n Th .
Th c hi n t ngày 01/03/2007

n ngày 01/07/2007

Nh n xét:.....................................................................................................................
....................................................................................................................................
....................................................................................................................................

Trung ....................................................................................................................................
tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
....................................................................................................................................

....................................................................................................................................

C n Th , ngày……...tháng………n m 2007
Giáo viên h !ng d"n


L IC MT
Tôi xin chân thành c m n Ban Giám Hi u tr
Ch Nhi m khoa Nông Nghi p và Sinh H c
bi t là th y cô B Môm Khoa H c
truy n

ng

i h c C n Th , Ban

ng D ng, cùng t t c các th y, cô

t và Qu n Lý

c

t ai ã t n tình gi ng d y

t nh ng ki n th c quý báu t o i u ki n thu n l i cho tôi trong su t quá

trình h c t p c ng nh quá trình th c hi n lu n v n t t nghi p.
Tôi xin bày t lòng bi t n sâu s c

n th y Võ Quang Minh, Th y Tr

Chí Quang và Th y Nguy n Minh Thông ã quan tâm, t n tình h

ng

ng d!n và t o

i u ki n thu n l i cho tôi hoàn thành t t lu n v n.
Bên c nh ó tôi c ng xin chân thành c m n Chi C c Thú Y t"nh B c Liêu
ã t n tình giúp #, cung c p s li u

y

các s li u c n thi t cho lu n v n c a

tôi.
Thân ái g$i v các b n l p Qu n lý
góp ý ki n

lu n v n

t ai K29 ã

ng viên, giúp #, óng

c hoàn ch"nh h n.

Trung tâm Do
Học
ĐH
Thơ
Tài
học
nghiên
th iliệu
gian có
h nCần
và kinh
nghi @
m còn
h nliệu
ch nên
lu tập
n v nvà
t t nghi
p này cứu
không tránh kh i nh ng sai sót, r t mong

c s thông c m và óng góp ý ki n

c a quý th y cô cùng b n bè!

Em chân thành c m n!
Thành Nam


LICH S

CÁ NHÂN

Thành Nam

-

H và tên:

-

Ngày sinh: 13/06/1984

-

Nguyên quán: Yên %ng – Ý Yên – Nam &nh

-

H kh'u: (p Tân H i - Th& tr n Cái ôi Vàm - Huy n Phú Tân - T"nh Cà
Mau

-

T t nghi p Trung h c ph) thông t i tr
- Th& tr n Cái N
ng

c - Huy n Cái N

ng Trung H c Ph) Thông Cái N

c

c - T"nh Cà Mau n m 2003.

-

Vào tr

i h c C n Th ngành Qu n Lý

-

N m 2007 t t nghi p k* s ngàng Qu n Lý

t ai n m 2003.
t ai.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu


M CL C
Trang

TÓM L+,C ............................................................................................................... 1
L-I M. /U ............................................................................................................ 3
CH+0NG 1: L+,C KH1O TÀI LI2U .................................................................... 4
1.1. Gi i thi u khái quát v T"nh B c Liêu ................................................................ 4
1.1.1 V& trí &a lý......................................................................................................... 4
1.1.2. Di n tích, dân c ............................................................................................... 4
1.1.3. &a lý t nhiên .................................................................................................. 5
1.1.4. &a hình, th) nh #ng........................................................................................ 5
1.1.5. Các n v& hành chính ...................................................................................... 5
1.1.6. L&ch s3 và v n hoá............................................................................................ 6
1.2. Gi i thi u khái quát v GIS và ph n m m MapInfo ........................................... 6
1.2.1 Khái quát v h th ng thông tin &a lý (GIS – Geographic Information
System) ....................................................................................................................... 6
1.2.2. Gi i thi u ph n m m MAPINFO ................................................................... 13
1.2.3. Gi i thi u v ngôn ng l p trình Visual Basic ............................................... 16
1.3. Khái quát v b nh cúm gia c m và l$ m%m long móng.................................... 18
1.3.1 B nh cúm gia c m ........................................................................................... 18
nh l$ m%m
.................................................................................
22 cứu
Trung 1.3.2
tâmBHọc
liệu long
ĐHmóng
Cần
Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên
CH+0NG 2: PH+0NG TI2N VÀ PH+0NG PHÁP............................................. 30
2.1 Ph ng ti n......................................................................................................... 30
2.2 Ph ng pháp....................................................................................................... 30
2.2.1 Cách th c th c hi n......................................................................................... 30

2.2.2 Các b c th c hi n.......................................................................................... 30
CH+0NG 3: K4T QU1 TH5C HI2N.................................................................... 34
3.1. K t qu thu th p b n % và s li u .................................................................... 34
3.2. K t qu xây d ng b n %................................................................................... 34
3.2.1 Ph ng pháp.................................................................................................... 34
3.2.2 K t qu th c hi n............................................................................................. 34
3.3 ánh giá tình hình ch n nuôi gia c m và tình hình d&ch qua các n m, các t và
xây d ng h s n m d&ch và h s tháng d&ch .......................................................... 35
3.3.1. Tình hình ch n nuôi........................................................................................ 35
3.3.2. Tình hình d&ch cúm gia c m qua các
3.3.3 M c

t........................................................ 38

d&ch, th i i m phát d&ch.................................................................... 44

3.3.4 Tính t6 l b nh so v i t)ng àn và t6 s t

ng quan gi a liêm phòng v i t)ng

gia c m b nh ch t ..................................................................................................... 45


3.3.5 Tính ph ng trình h%i quy t ng quan gi a các y u t t nhiên v i s l ng
gia c m b nh, t6 l gia c m b nh và t6 l gia c m không b nh khi tiêm. ................ 47
3.4 ánh giá tình hình ch n nuôi gia súc và tình hình d&ch qua các n m, các t và
xây d ng h s n m d&ch và h s tháng d&ch. ......................................................... 49
3.4.1 1nh h $ng c a t)ng àn heo

i v i b nh LMLM trên heo c a t"nh............. 49

3.4.2 Tình hình d&ch b nh LMLM heo $ t"nh B c Liêu t n m 2004 – 2006.......... 52
3.4.3 H s tháng d&ch .............................................................................................. 53
3.4.4 H s n m d&ch (HSND).................................................................................. 55
3.4.5 T6 l t

ng quan gi a tiêm phòng và b nh..................................................... 56

3.4.6 T6 l t

ng quan gi a ki m d&ch

ng v t và ki m soát gi t m) v i b nh ... 57

3.4.7. Tìm t ng quan tuy n tính và ph ng trình h%i quy t ng quan i v i gia
súc............................................................................................................................. 58
3.5 Xây d ng c s$ d li u qu n lý d&ch b nh......................................................... 60
3.6 Xây d ng ch ng trình ng d ng qu n lý d&ch b nh......................................... 61
3.6.1 T o giao di n chính ......................................................................................... 62
3.6.2 K t qu ............................................................................................................. 63
3.7 Xây d ng các bi u m!u c p nh t và l u tr d li u........................................... 64
Trung 3.7.1.
tâmPhHọc
ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên
ng liệu
pháp...................................................................................................
64 cứu
3.7.2. K t qu ............................................................................................................ 64
3.8 Xây d ng các bi u m!u tìm ki m - th ng kê...................................................... 70
3.8.1 Ph ng pháp.................................................................................................... 70

3.8.2 K t qu th c hi n............................................................................................. 71
3.9 K t qu t o b n % hi n tr ng b nh. ................................................................... 72
3.9.1 Ph ng pháp.................................................................................................... 72
3.9.2 K t qu ............................................................................................................. 73
CH+0NG IV: K4T LU7N VÀ KI4N NGH8 ......................................................... 74
4.1 K t lu n............................................................................................................... 74
4.2 Ki n ngh& ............................................................................................................ 75


DANH SÁCH HÌNH
Trang
Hình 1.1: B n % hành chính t"nh B c Liêu .................................................................... 4
Hình 1.2: Mô hình công ngh GIS .................................................................................. 7
H"nh 1.3: Các b c th c hi n trong GIS....................................................................... 10
H"nh 1.4: T6 l các c quan có ng d ng công ngh HTTT L $ n c ta ................... 13
Hình 1.5: T6 l các ph n m m HTTT L
c s3 d ng $ Vi t Nam ........................... 13
Hình 1.6: S % h th ng x3 lý c a MapInfo................................................................ 14
Hình 1.7: Project trong môi tr ng l p trình và m t s công c c3a s) ....................... 16
Hình 1.8: C3a s) Code Editor ....................................................................................... 18
Hình 2.1: Khái quát các b c th c hi n b9ng ph n m m MapInfo .............................. 31
Hình 3.1: K t qu xây d ng b n % hành chính t"nh B c Liêu ..................................... 35
Hình 3.2: Bi u % t)ng àn gia c m qua các n m ......................................................... 36
Hình 3.3: B n % th hi n tình hình ch n nuôi gà t n m 2004 – 2007 $ B c Liêu..... 37
Hình 3.4: B n % th hi n tình hình ch n nuôi v&t t n m 2004 – 2007 $ B c Liêu .... 37
Hình 3.5: B n % th hi n tình hình cúm gia c m t 1 $ B c Liêu............................. 39
Hình 3.6: B n % th hi n tình hình cúm gia c m t 2 $ B c Liêu............................. 41
Hình 3.7: B n % th hi n tình hình cúm gia c m t 3 $ B c Liêu............................. 42
Hình 3.8: B n % th hi n tình hình cúm gia c m t 4 $ B c Liêu............................. 43
Hình 3.9: B n % th hi n tình hình ch n nuôi heo qua các n m $ B c Liêu ............... 50

n % thĐH
hi Cần
n tình hình
nh l$Tài
m%m
longhọc
móngtập
$ heo
n m 2004 cứu
Trung Hình
tâm3.10:
HọcB liệu
Thơb @
liệu
vàt nghiên
n n m 2006 $ B c Liêu.............................................................................................. 51
H"nh 3.11: L u % bi u di n các b ng d li u trong c s$ s li u Access ................... 60
Hình 3.12: S % các ch c n ng chính c a ch ng trình ng d ng
qu n lý d&ch b nh........................................................................................................... 61
Hình 3.13: Giao di n chính c a ch ng trình ng d ng ............................................... 63
Hình 3.14: L u % th c hi n trong bi u m!u tình hình d&ch cúm gia c m theo ngày
phát b nh........................................................................................................................ 65
Hình 3.15: Bi u m!u thông tin tình hình d&ch cúm gia c m theo ngày phát b nh ........ 65
H"nh 3.16: Bi u m!u t"nh hình l$ m%m long móng $ xã............................................... 66
Hình 3.17: L u % bi u m!u thông tin ) d&ch cúm gia c m.......................................... 67
H"nh 3.18: Bi u m!u báo cáo ) d&ch cúm ..................................................................... 68
Hình 3.19: Bi u m!u báo cáo ) d&ch l$ m%m long móng.............................................. 68
H"nh 3.20: L u % bi u m!u tình hình ch n nuôi và tiêm phòng gia súc gia c m........ 69
Hình 3.21: Bi u m!u báo cáo tình hình ch n nuôi và tiêm phòng gia súc gia c m ...... 70
Hình 3.22: S % khái quát m i quan h gi a hai ngu%n d li u.................................. 71

Hình 3.23: Bi u m!u tìm ki m d li u xã theo n m ..................................................... 71
Hình 3.24: Bi u m!u tìm ki m d li u xã theo tháng ................................................... 72
Hình 3.25: Bi u m!u t o b n % phân b d&ch b nh ..................................................... 73
Hình 3.26: B n % phân b hi n tr ng b nh cúm gia c m n m 2005 ........................... 73


DANH SÁCH B NG
Trang
B ng 1.1: Tình hình cúm gia c m $ Châu Á................................................................. 21
B ng 3.1: C u trúc d li u “L p xã”............................................................................. 35
B ng 3.2: Tình hình ch n nuôi gia c m qua các n m.................................................... 36
B ng 3.3: Tình hình d&ch cúm gia c m t 1 n m 2004 $ t"nh B c Liêu .................... 38
B ng 3.4: Tình hình d&ch cúm gia c m t 2 n m 2004 $ B c Liêu............................. 40
B ng 3.5: Tình hình cúm gia c m t 3 $ B c Liêu ..................................................... 41
B ng 3.6: Tình hình cúm gia c m t 4 $ B c Liêu ..................................................... 43
B ng 3.7: H s n m d&ch c a gia c m 2004 – 2007 .................................................... 44
B ng 3.8: H s tháng d&ch 2004 – 2007 ...................................................................... 45
B ng 3.9: Tình hình ch n nuôi, tiêm phòng và b nh t
n m 2004 n 2007 c a B c Liêu ................................................................................. 46
B ng 3.10: T)ng àn và s l ng b nh các n m........................................................... 46
B ng 3.11: T6 l m c b nh............................................................................................ 47
B ng 3.12: D li u dùng tính t ng quan gi a các y u t khí h u v i s gà bênh.... 4
B ng 3.13: D li u dùng tính t ng quan gi a các y u t khí h u v i s v&t b nh . 44
B ng 3.14: B ng th ng kê h%i quy tuy n tính s l ng gà b nh v i các
y u t nh h $ng n các t kh o sát (01/2004 n 02/2007) $ B c Liêu ................. 48
ng 3.15:
B liệu
ng th ĐH
ng kê Cần
h%i quyThơ

tuy n @
tính Tài
s l liệu
ng v&thọc
b nh tập
v i các
Trung Btâm
Học
và nghiên cứu
y u t nh h $ng n các t kh o sát (01/2004 n 02/2007) $ B c Liêu ................. 48
B ng 3.16: T)ng àn heo c a t"nh B c Liêu t n m 2004 – 2006................................ 50
B ng 3.17: S heo m c b nh LMLM trong các n m 2004 – 2006 ............................... 51
B ng 3.18: T6 l m c b nh LMLM heo $ t"nh B c Liêu t n m 2004 – 2006............. 52
B ng 3.19: S l ng heo b nh qua các tháng ............................................................... 53
B ng 3.20: H s tháng d&ch $ t"nh B c Liêu n m 2004............................................... 54
B ng 3.21: H s tháng d&ch $ t"nh B c Liêu n m 2005............................................... 54
B ng 3.22: H s tháng d&ch $ t"nh B c Liêu n m 2006............................................... 55
B ng 3.23: H s n m d ch c a t"nh B c Liêu t n m 2004 – 2006 ............................ 56
B ng 3.24: K t qu tiêm phòng LMLM trên heo.......................................................... 57
B ng 3.25: K t qu ki m d&ch ng v t và ki m soát gi t m)...................................... 57
B ng 3.26: B ng th ng kê các y u t nh h $ng n s l ng heo
b nh và h s tháng d&ch trong n m 2005 .................................................................... 58


TÓM L $C
Trong nh ng n m g n ây tình hình ch n nuôi gia súc gia c m ã và ang
phát tri n m nh trên ph m vi c n c nói chung và $ %ng B9ng Sông C3u Long
nói riêng. T"nh B c Liêu c ng là m t &a ph ng ang phát tri n m nh v ch n nuôi
gia súc gia c m, và ã có nh ng óng góp không nh vào ngân sách nhà n c và nó
còn có ý ngh:a trong vi c xoá ói gi m nghèo.

Tuy có ti m n ng phát tri n nh ng hi n t i ngành này ã g p không ít nh ng
khó kh n trong th i gian hi n nay, ó là tình hình d&ch b nh gia súc, gia c m liên
ti p x y ra ã làm thi t h i l n v kinh t . Các d&ch b nh ch y u là cúm gia c m
(ch y u $ v&t và gà), và l$ m%m long móng $ trâu, bò, heo và m t s lo i gia súc
khác. Vì th công tác qu n lý và ki m soát ph i
c quan tâm c bi t, m i có th
gi m thi u n m c t i a thi t h i do d&ch b nh gây ra. T ó công tác d báo tình
hình d&ch là m t trong nh ng v n
c quan tâm nh t, giúp cho nhà qu n lý a
ra các chính sách và bi n pháp ng phó k&p th i v i tình hình d&ch b nh ang x y
ra.
Hi n nay công tác qu n lý c s$ d li u tình hình d&ch b nh $ B c Liêu còn
g p không ít khó kh n do d li u báo cáo ch a %ng nh t t các c p. Vi c c p nh t,
truy xu t, th ng kê và ánh giá các s li u ph c v công tác c a ngành còn g p
nhi u khó kh n. Vì v y nhu c u thi t k , xây d ng c s$ d li u chung, th ng nh t
Trung giúp
tâmchoHọc
vi c liệu
truy cĐH
p và Cần
l u tr Thơ
các lo@
i s Tài
li u liệu
ph c vhọc
chotập
côngvà
tác nghiên
c a ngành cứu
c bi t là công tác d tính, d báo tình hình d&ch b nh là r t c n thi t.

Ngày nay, cùng v i s phát tri n c a công ngh thông tin, h th ng thông tin
&a lý (Geography Information System – GIS) ngày càng
c ng d ng r ng rãi
trong nhi u l:nh v c c a i s ng con ng i. Trong h th ng ph n m m chuyên
d ng c a GIS, MapInfo là m t ph n m m có kh n ng l u tr , truy xu t, phân tích
mô hình hoá và mô t nhi u lo i d li u, c bi t là kh n ng liên k t d li u không
gian, có th áp ng các yêu c u qu n lý c s$ d li u các lo i d&ch b nh trong ch n
nuôi gia súc gia c m. Do ó tài “Xây d%ng h& th'ng qu n lý và c nh báo d(ch
cúm gia c)m, l* m+m long móng * B,c Liêu - s- d.ng công ngh& GIS”
c
th c hi n nh9m qu n lý các s li u báo cáo tình hình d&ch h i, giúp truy xu t, c p
nh t c s$ d li u, ph c v cho vi c d báo tình hình d&ch b nh.
Trong ph m vi nghiên c u c a
tài, c s$ d li u
c s3 d ng bao g%m:
d li u hình h c (các l p b n % hành chính) và d li u thu c tính g%m s li u báo
cáo công tác giám sát d&ch t theo &nh k; $ các xã c a Chi c c Thú Y t"nh B c
Liêu t n m 2004 n n m 2007.
Các s li u thu th p
c thi t k l i và
c qu n lý m t cách có h th ng
thông qua ch ng trình ng d ng
c vi t b9ng ngôn ng l p trình Visual Basic
có th c p nh t m t cách nhanh chóng và d dàng v i các ch c n ng:


- C p nh t d li u: cho phép ng i s3 d ng c p nh t d li u m i v tình hình
d&ch b nh
c thi t k và l u tr trong máy tính.
- Tìm ki m th ng kê: Cho phép ng i s3 d ng tìm ki m thông tin, thông kê

s li u theo các ch" tiêu cho tr c qua các bi u m!u
c thi t k ski m
c hi n th& ra màn hình, và có th in nó ra gi y.
- Th hi n b n % phân b tình hình d&ch b nh (cúm gia c m và l$ m%m long
móng) $ các xã trong t"nh.
Các thông tin hình h c và thông tin thu c tính v qu n lý d&ch b nh
c xây
d ng hi u ch"nh, liên k t và
c l u tr trong máy tính b9ng các b ng d li u
qu n lý tình hình d&ch b nh trong th i gian t i c a các xã trong toàn t"nh B c Liêu.
Bên c nh ó ph ng trình h%i quy t ng quan gi a các y u t t nhiên và
i u ki n xã h i tác ng n tình hình m=i lo i d&ch b nh, trên m=i lo i v t nuôi
c ng
c nghiên c u giúp cho công tác d tính d báo.

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu


L IM

U

Khi c c u ch n nuôi ngày càng phát tri n, quy mô àn gia súc gia c m ngày
càng t ng thì d&ch b nh tr$ thành m t tr$ ng i l n nh t. Nh ng b nh d&ch nguy
hi m nh l$ m%m long móng, cúm gia c m có kh n ng làm thi t h i v i s l ng
l n gia súc, gia c m trong m t th i gian ng n, %ng th i chúng lây lan r t nhanh.
Th c t trong th i gian v a qua thì d&ch b nh ã gây t)n th t l n trong ch n nuôi $
B c Liêu và làm nh h $ng n s phát tri n c a ngàng ch n nuôi và i s ng kinh
t xã h i c a ng i dân. Theo các báo cáo c a Chi c c thú y B c Liêu thì b nh d&ch

cúm gia c m di n ra t n m 2004 n u n m 2007 ã làm ch t và thiêu hu6 h n
128.982 con gà, h n 803.566 con v&t, h n m t tri u qu tr ng và nhi u loài gia c m
khác. Nhà n c ã ph i chi hàng tr m t6 %ng cho công tác phòng ch ng d&ch $ &a
ph ng này (thu c kh3 trùng, trang thi t b& phòng h , công tiêu hu6, tiêu c, kh3
trùng, tiêm phòng…)
Tuy nhiên tr c ây công tác thành l p, l u tr d li u v d&ch b nh gia súc,
gia c m còn g p nhi u khó kh n do ngu%n d li u do ngu%n i u tra t các tr m thú
y huy n ch a
c th ng nh t %ng b và ch a có h th ng ch t ch>. Công tác c p
nh t, l u tr d li u khi c n g p nhi u khó kh n và ph i m t nhi u th i gian. Do ó
òi h i ph i có m t công c qu n lý phù h p, áp ng y
yêu c u v t) ch c
thông tin d li u m t cách có h th ng, ch t ch>, d dàng c p nh t và truy xu t ph c
Trung vtâm
liệuhình
học
vàth nghiên
t t hHọc
n choliệu
công ĐH
tác quCần
n lý cThơ
ng nh@d Tài
báo tình
d&chtập
trong
i gian t i, cứu
nh9m h n ch nh ng thi t h i l n do b nh d&ch gây ra.
Ngày nay v i s phát tri n m nh m> c a công ngh thông tin, GIS ngày càng
c s3 d ng r ng rãi, trong ó MapInfo là ph n m m chuy n d ng c a GIS có th

áp ng y
các yêu c u nói trên. Chính vì v y vi c ng d ng công ngh GIS
xây d ng ch ng trình ng d ng qu n lý d&ch b nh gia súc gia c m
c th c hi n
nh9m gi i quy t nh ng khó kh n t ra trong công tác l u tr c s$ d li u. C i
thi n và nâng cao hi u qu trong vi c cung c p ngu%n d li u cho công tác th ng
kê, tìm ki m, d báo d&ch b nh h n ch
n m c th p nh t nh ng thi t h i do d&ch
b nh gây ra.


CH

NG 1: L $C KH O TÀI LI U

1.1. Gi!i thi&u khái quát v T/nh B,c Liêu
Theo />1.1.1 V( trí (a lý:
B c Liêu có kinh
ông t 1050 14’ 15” n 1050 51’ 45” và v:
B c t 090
00’ 32” n 090 38’ 9”. Là m t t"nh thu c duyên h i vùng %ng b9ng sông C3u
Long, mi n Nam Vi t Nam. Phía b c giáp t"nh H u Giang, phía ông b c giáp t"nh
Sóc Tr ng, tây b c giáp Kiên Giang, tây và tây nam giáp Cà Mau, ông và ông
nam giáp bi n v i 56 km b bi n. T"nh l? hi n nay là Th& xã B c Liêu, cách thành
ph H% Chí Minh 280 km.
1.1.2. Di&n tích, dân c
B c Liêu có di n tích t nhiên 2.520,6 km² và dân s n m 2004 là c tính
kho ng 786.200 ng i v i m t
dân s 300,2 ng i/km². N u so v i 64 t"nh,
thành ph thì B c Liêu ng th 40 v di n tích và th 48 v dân s .

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu

Hinh 1.1: B n % hành chính t"nh B c Liêu
Trên &a bàn B c Liêu có 20 dân t c, nh ng ch y u là ng i Kinh, ti p n
là ng i Khmer và ng i Hoa. Theo tài li u t)ng i u tra dân s (1999) thì trong


t)ng s dân trên &a bàn B c Liêu, ng i Kinh chi m g n 90,0%; ng i Khmer
chi m 7,9%; ng i Hoa chi m 3,1%; các dân t c còn l i, m=i dân t c ch" có d i
100 ng i, th m chí ch" có trên d i m t ch c ng i.
Di n tích, dân c qua các th i k;:
• 1996 (s li u T)ng c c Th ng kê): 2.487,1 km², 768.900 ng i
• 1997: 2.485 km², 768.900 ng i
• 1998: 2.485 km², 800.100 ng i
• 1999 (T)ng i u tra dân s 1-4): 2.521 km², 736.325 ng i; (T)ng c c
Th ng kê) 738.200 ng i (trung bình n m)
• 2000 (T)ng c c Th ng kê): 744.300 ng i
• 2001: 2.485 km², 756.800 ng i
• 2002: 768.300 ng i
• 2003 (T BKQSVN): 2.520,63 km², 770.000 ng i
• 2004 (T)ng c c Th ng kê): 2525,7 km², 786.200 ng i (trung bình n m)
1.1.3. (a lý t% nhiên
Theo />Nhi t trung bình trong n m là 26,80C.
L ng m a trung bình trong n m là 2.150 – 2.200 mm.
Gi n ng trung bình trong n m là 2.150 – 2000 gi .
'm trung
mùaThơ
khô là @
83%Tài

còn vào
m atập
là 91%.
Trung tâm Học
liệu bình
ĐHvào
Cần
liệumùa
học
và nghiên cứu
Th i ti t $ B c Liêu
c chia thành 2 mùa nh sau:
- Mùa m a b t u t tháng n m n tháng 11.
- Mùa khô b t u t tháng 12 n h t tháng t n m sau.
1.1.4. (a hình, th0 nh 1ng
B c Liêu là vùng t tr@,
c hình thành ch y u do s b%i l ng phù sa $
các c3a bi n t o nên. Ph n l n di n tích t nhiên c a t"nh là t b9ng n9m $
cao
trên d i 1,2 m so v i m t bi n, còn l i là nh ng gi%ng cát và m t s khu v c tr ng
ng p n c quanh n m. &a hình có xu h ng th p d n t ông b c xu ng tây nam
và khu v c n i %ng th p h n vùng g n b bi n. Trên &a bàn t"nh có nhi u kênh
r ch l n nh kênh Qu n L -Ph ng Hi p, kênh C nh n, kênh Phó Sinh, kênh Giá
Rai. H th ng sông ngòi, kênh r ch c a B c Liêu n i v i bi n b9ng c3a Giành Hào,
c3a Nhà Mát và c3a Cái Cùng. Ngoài ph n t li n còn có vùng bi n r ng 40.000
km². Bi n B c Liêu có ti m n ng h i s n t ng i l n v i 661 loài cá và 33 loài
tôm, cho phép ánh b t m=i n m 24-30 v n t n cá và kho ng 1 v n t n tôm.
1.1.5. Các n v( hành chính
Hi n nay, B c Liêu có 7 n v& hành chính c p huy n, bao g%m thành ph
B c Liêu và 6 huy n (v i 52 xã, ph ng và th& tr n) là:

• Ph c Long
• H%ng Dân


V:nh L i
• Giá Rai
•
ông H i
• Hòa Bình (m i thành l p tháng 7 n m 2005)
1.1.6. L(ch s- và v2n hoá
- Lich s3: T"nh B c Liêu
c thành l p ngày 20 tháng 12 n m 1899 do tách
t t"nh Hà Tiên ra, g%m 7 t)ng: Long Th y, Quan Xuyên, Quan Long, Quan An,
Thanh Hoa, Thanh H ng, Long Th i. &a bàn t"nh B c Liêu khi ó bao g%m c t"nh
Cà Mau hi n nay.
Chính quy n Vi t Nam C ng hòa ã chia t"nh B c Liêu thành 2 t"nh là B c Liêu và
An Xuyên. T"nh B c Liêu nh này g%m 4 qu n: Giá Rai, Ph c Long, V:nh L i và
V:nh Châu, v i 19 xã, 218 p, dân s n m 1965 là 76.630 ng i.
N m 1976, sau khi Vi t Nam th ng nh t, hai t"nh B c Liêu và An Xuyên l i
h p nh t thành t"nh Minh H i. Ngày 6 tháng 11 n m 1996, t"nh Minh H i
c chia
thành hai t"nh B c Liêu và Cà Mau. Hai t"nh m i chính th c i vào ho t ng t
ngày 1 tháng 1 n m 1997.
- V n hóa: B c Liêu x a kia n)i ti ng là t n ch i v i nhi u giai tho i v
"công t3 B c Liêu", b$i ng i dân x này có t duy khoáng t, thích giao l u tìm
b n qua h i hè và qua sinh ho t v n hoá c ng %ng. Do c$i m$ và có ph n sành
i u nên
c Liêu
không
ch" Thơ

gi
c Tài
ôi chân
phiêu
lãngtập
c a và
c nhnghiên
c s: Cao cứu
Trung tâm
Họct Bliệu
ĐH
Cần
@
liệu
học
V n L u, tác gi bài D c hoài lang b t h , mà còn có s c hút m nh m> i v i
t ng l p i i n ch Nam K; l c t"nh vào nh ng n m cu i th k6 19, u th k6
20, bu c h ph i n ây x túi xây c t dinh th . B$i th , nhi u ng i t i th& xã B c
Liêu ngày nay ã không kh i ng# ngàng khi nhìn th y t i n i t chua phèn ng p
m n t n cùng c a t n c l i có nh ng dãy nhà Tây sang tr ng và
ng b , khác
hAn nh ng bi t th Pháp $ Hà N i, Sài Gòn, à L t. áng chú ý là nh ng v t li u
ch y u trang trí n i th t các bi t th này nh c3a và ch n song c3a, g ch và á c'm
th ch p t ng ho c lát n n u
c các i i n ch b công t n c a sang t n
Paris mua v . ( />1.2. Gi!i thi&u khái quát v GIS và ph)n m m MapInfo:
1.2.1 Khái quát v h& th'ng thông tin (a lý (GIS – Geographic
Information System):
a. nh ngh a
Theo Nguy n Th Th n (1999), GIS là m t t p h p t) ch c c a ph n c ng

máy tính, ph n m m, d li u &a lý và các th t c c a ng i x3 d ng nh9m tr giúp
vi c thu th p, l u tr , x3 lý, phân tích và hi n th& các thông tin không gian t th
gi i th c
gi i quy t các v n
t)ng h p thông tin cho các m c ích c a con
ng i t ra.
•


Theo Võ Quang Minh (1999), GIS là m t k* thu t qu n lý thông tin d a vào
máy vi tính
c x3 d ng b$i con ng i vào m c ích l u tr , qu n lý và x3 lý các
s li u thu c v &a lý ho c không gian nh9m ph c v cho các m c ích khác nhau.
b. L ch s phát tri n
Cùng v i s phát tri n c a công ngh thông tin, nhu c u s hoá và l ng hoá
thông tin trên b n % ngày càng cao.
c bi t là b n % chuyên
ã cung c p
nh ng thông tin h u ích
khai thác và qu lý tài nguyên. Nh ng s mô t &nh
l ng b& ng n c n l n do kh i l ng c a s li u và nh ng quan tr c &nh l ng
(Nguy n Th Th n, 1999)
Theo Dennis Haminton (1996), GIS b t u xu t hi n vào nh ng n m 60, lúc
ó nó là công c làm vi c trên mainframe giúp các c quan Nhà n c nh : U6 Ban
i u Tra Dân S c a M* theo dõi nh ng thay )i v dân s và môi tr ng t i các
khu v c khác nhau. Sau ó, cách ây kho ng m t th p k6, m t doang nghi p l n ã
t n d ng GIS trong vi c a thông tin th& tr ng vào b n % &a lý hay b n %
không gian.
T ó cùng v i s có m t c a máy vi tính b9ng s thì vi c phân tích không
gian và làm b n % chuyên

mang tính &nh l ng m$i có th n y n$ và phát
tri n. H th ng thông tin &a lí GIS là h th ng thông tin không gian
c phát tri n
d trên c s$ công ngh máy tính và mô t
c nhi u d li u.
Mô hình
nghCần
GIS:Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Trung tâm c.Học
liệucông
ĐH
Theo Nguy n Th Th n (1999), mô hình công ngh GIS g%m:
S li u vào

Qu n lý
s li u

X3 lý
s li u

Phân tích và
mô hình hoá

S li u ra

Hình 1.2: Mô hình công ngh GIS
S li u vào:
S li u vào
c thu th p t các ngu%n khác nhau:
- Chuy n )i.

- S hoá.
- Quét.
- Vi n thám
- H th ng &nh v& toàn c u (GPS)
- Toàn c i n t3.
Qu n lý s li u:
S li u sau khi
c thu th p và t)ng h p s> ti n hành l u tr và b o
trì d li u, vi c qu n lý s li u c n m b o các khía c nh sau:
- B o m t s li u.
- Tích l ng s li u.


- L c và ánh giá s li u.
- Kh n ng duy trì s li u.
X lý s li u:
Nh9m t o ra thông tin, x3 lý s li u t o ra các nh báo cáo và b n %.
Phân t ch và mô hình hoá:
Là kh n ng gi i mã và phân tích v m t &nh hình và &nh l ng
thông tin ã thu th p - kh n ng phân tích thông tin không gian
có kh n ng s3
d ng các quan h ã bi t mô hình hoá c tính &a lý u ra c a m t t p h p các
i u ki n.
S li u ra:
Vi c x3 d ng công ngh máy tính s có ngh:a là thông tin này có th
c quan sát trên màn hình,
c v> ra nh các b n % gi y, nh n
c nh m t
nh &a hình ho c dùng
t o ra m t file s li u. Liên h tr c quan là m t trong

nh ng ph ng ti n c a công ngh GIS
c t ng c ng b$i s bi n )i ng c c a
các l a ch n u ra.
d. Các thành ph n c a GIS
Theo Võ Quang Minh (1999) công ngh GIS g%m 5 h p ph n c b n là:
- Thi t b& ph n c ng máy tính (Hardware).
- Ph n m m máy tính (Software).
S li
u - dCần
li u Thơ
i lý (Geographic
Data)
Trung tâm Học -liệu
ĐH
@ Tài liệu
học tập và nghiên cứu
- Chuyên viên (Expertise)
- Chính sách và cách th c qu n lý (Methods)
Thi t b ph n c ng máy tính (hardware):
Theo Võ Quang Minh (1999), ph n c ng t)ng quát c a h th ng
thông tin &a lý g%m nh ng thi t b& sau:
- B x3 lý trung tâm CPU: là ph n c ng quan tr ng nh t c a máy vi
tính. CPU không nh ng th c hi n tính toán trên d li u mà còn i u khi n s p t
ph n c ng khác mà thì c n thi t cho vi c qu n lý thông tin thông qua h th ng.
- B nh trong RAM: có ch c n ng là “không gian làm vi c” cho
ch ng trình và d li u. B nh truy xu t ng!u nhiên (RAM) có kh n ng gi m t
gi i h n s l ng d li u $ m t s h ng th i gian.
- B s p x p và l u tr ngoài (diskette, harddisk, CD – ROM, b ng t .
Thu n l i c a b ng t là nó có th l u tr m t l ng l n d li u.
- Các b ph n dùng nh p s li u;

+ Bàn s hoá (Digitize)
+ Máy quét thông tin (Scaner)
+ Các b ph n in n (Qutput devices)
• Máy in (Printer)
• Máy v> (Plotter)


Ph n m m (software):
Theo Võ Quang Minh (1999), ph n m m
c s3 d ng trong k* thu t
GIS ph i bao g%m các tính n ng nh : nh p và th'm tra
c s li u, l u tr và qu n
lý
c c s$ d li u, di n gi i và v n d ng
c c s$ d li u, phân tích s li u,
xu t và trình bày
c s li u. Các ph n m m tiêu chu'n và s3 d ng ph) bi n hi n
nay trong khu v c châu Á là: ARC/INFO, MAPINFO, ILWIS, WINGIS, SPANS,
IDRISIW…
Hi n nay có r t nhi u ph n m m máy tính chuyên bi t cho GIS, bao
g%m các ph n m m nh sau:
- Ph n m m dùng cho l u tr , x3 lý s li u thông tin &a lý:
ARC/INFO, SPANS, ERDAS- Imagine, ILWIS, MGE/MICROSTATION,
IDRISIW, WINGIS.
- Ph n m m dùng cho l u tr , x3 lý và qu n lý các thông tin &a lý:
ER-MAPPER, ATLASGIS, ARCVIEW, MAPINFO…
- Tu; theo yêu c u và kh n ng ng d ng trong công vi c c ng nh
kh n ng kinh phí c a n v&, vi c l a ch n m t ph n m m máy tính s> khác nhau.
Chuyên viên
ây là m t trong nh ng h p ph n quan tr ng c a công ngh GIS òi

h i nh ng chuyên viên h ng d!n s3 d ng h th ng
th c hi n các ch c n ng
và x3liệu
lý s ĐH
li u. Cần
òi h iThơ
ph i thông
th o liệu
v vi chọc
l a ch
n các
c GIS cứu
Trung phân
tâmtích
Học
@ Tài
tập
vàcông
nghiên
s3 d ng, có ki n th c v các s li u ang
c s3 d ng và thông hi u các ti n
trinh ang và s> th c hi n.
S li u:
S li u
c s3 d ng trong GIS không ch" là s li u v to
&a lý
riêng l@ mà còn
c thi t k trong m t c s$ d li u (Database) có 2 d ng s li u
c s3 d ng.
- S li u vector: Trong ki u vector, thông tin

c trình bày d i
d ng các i m (point),
ng (line), và vùng (polygon)
c mã hoá và l u theo to
x,y. M t v& trí có c tính i m,
c miêu t b$i to
x,y. M=i d ng có liên
quan n m t s li u thu c tính
c l u tr trong c s$ d li u, là d ng s li u
th ng
c dùng nh t.
- S li u Raster:
c trình bày d i d ng l i ô vuông hay ô ch
nh t u nhau, giá tr&
c in n trong m=i ô s> ch" &nh giá tr& các thu c tính. D ng
s li u này r t h u ích mô t các dãy s li u có tính liên t c nh nhi t ,
cao,
và th c hi n các phân tích không gian c a s li u.
Chính sách và cách th c qu n lý
Là h p ph n r t quan tr ng m b o kh n ng ho t ng c a h th ng
GIS.
ho t ng có hi u qu , h th ng GIS ph i
c i u hành b$i m t b ph n


qu n lý và có s ph i h p c a các c quan ch c n ng có liên quan
h= tr cho
vi c qu n lý, thu th p, l u tr và phân tích s li u.
e. M t s kh n ng chính c a GIS
Theo Petersen et al (1995), h th ng GIS có th th c hi n các ch c n ng:

- Thu th p và l u tr các thông tin s li u.
- Truy xu t, c p nh t và trình bày s li u.
- X3 lý và phân tích s li u v i nhi u l p và d ng s li u khác nhau b9ng
các ch c n ng ch%ng l p b n %, phân lo i thu c tính, phân tích các thu c
tính.
Theo Võ Quang Minh (1996), GIS có th th c hi n các kh n ng:
- Thu th p và l u tr các thông tin, s li u.
- Truy xu t, c p nh t và trình bày s li u.
- X3 lý và phân tích s li u v i nhi u l p hay các d ng s li u khác nhau
b9ng các ch c n ng nh :
+ Kh n ng ch%ng l p b n % (Map Overlay)
D a vào k* thu t ch%ng l p b n % mà ta có các ph ng pháp
sau:
Ph ng pháp c ng, ph ng pháp nhân, ph ng pháp tr ,
ph ng pháp chia, ph ng pháp tính trung bình, ph ng pháp hàm s m , ph ng
Trung pháp
tâmche.
Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
+ Kh n ng phân lo i thu c tính (Reclassification)
+ Kh n ng phân lo i thu c tính không gian (Spatial Anylaysing)
+ Xây d ng vùng m (Bufferzone).
+ Tìm ki m (Searching).
+ Tính di n tích (Area caculation).
+ N i suy (Spatial Inter Polation).
- Các b c th c hi n trong s3 d ng GIS:
Theo Võ Quang Minh (1996), m t n n t ng máy tính bao g%m các
thành ph n nh : Quá trình nh p d li u, qu n lý s li u, khôi ph c s li u, phân tích
và i u khi n s li u, bi u th& s li u.
B n %
1nh máy bay

1nh v tinh
S li u quan sát Bi u b n

Nh p d li u

B n %

L u tr và khôi ph c

Bi n b n
Hình 1.3: Các b

Input (Scanner, Digitizer..)
S3a ch a và phân tích Bi u th&
Output (Printer, Plotter, Monitor…)
K t qu th ng kê
Các s li u khác

c th c hi n trong GIS


D a trên các kh n ng ó, h th ng thông tin &a lý có kh n ng tr l i các
câu h i thu c v &a lý nh sau:
- V& trí c a i t ng nghiên c u.
- i u ki n và thu c tính nghiên c u.
- Xu h ng thay )i c a i t ng.
- C u trúc và thành ph n liên quan c a i t ng.
- Các gi i pháp t t nh t
áp ng m c tiêu nghiên c u.
- Các mô hình gi &nh các ph ng án khác nhau.

f. ng d ng c a k thu t GIS:
Theo Võ Quang Minh (1999), ngày nay v i kh n ng c a k* thu t GIS
c
ng d ng $ nhi u l:nh v c:
- Nghiên c u tài nguyên thiên nhiên và môi tr ng nh : qu n tr& r ng, qu n
lý ch t l ng n c, qu n tr& s$ h u ru ng t….
- Nghiên c u i u ki n kinh t xã h i nh : qu n lý m ng l i giao thông,
i u tra và qu n lý h th ng c s$ h t ng…
- Trong s n xu t nông nghi p và phát tri n nông thôn.
- Trong nghiên c u h= tr các ch ng tình quy ho ch phát tri n.
- ng d ng trong y t : qu n lý h th ng y t , c nh báo d&ch b nh…
S phát
n vàCần
ng d Thơ
ng c a@
côngTài
ngh liệu
GIS học
các ntập
c: và nghiên cứu
Trung tâm Học
liệutriĐH
Theo Võ Quang Minh (1996), s phát tri n và ng d ng c a GIS $ các
n c nh sau:
i v i các n c trên th gi i, công ngh GIS ã
c phát tri n và ng
d ng t nh ng n m 60, tuy nhiên và lúc ó máy tính
c s3 d ng r t c%ng k nh,
quá trình x3 lý s li u ph i m t m t th i gian khá dài, %ng th i vi c u t trang
thi t b& khá cao. Vi c ng d ng c a công ngh GIS vào th i i m ó th ng

c
t p chung vào qu n lý ô th&, hành chính, dân c .
n th p k6 80, và c bi t là
th p k6 90, v i s phát tri n v t b c và nhanh chóng c a các công ngh máy tính
kèm theo ó là s phát tri n c a công ngh GIS và d a vào trái t và các v tinh
nghiên c u khoa h c, v tinh khí t ng, ch p nh trái t thì công ngh GIS m i
th c s b c vào công ngh m i.
Th gi i hi n nay, Hoa K;, Canada, Anh, Hà Lan, Úc là nh ng n c có công
ngh GIS m nh nh t, c bi t là trong l:nh v c phát tri n các ph n m m máy tính,
các trang thi t b& c a nó và vi c s3 d ng nh v tinh (Landsat, Spot…) k t h p v i
GIS ang
c s3 d ng r ng rãi và ph) bi n $ các n c.
- i v i các vùng Châu Á Thái Bình D ng, hi n nay Singapore, Thái Lan,
Nh t, H%ng Kông, (n
, Malaysia, Philippines, là nh ng n c ã ng d ng công
ngh GIS và Vi n thám (Remote Sensing) t nhi u n m qua và trong lúc nhi u l:nh
v c nh qu n lý tài nguyên môi tr ng, quy ho ch ô th& phân vùng s n xu t. Hi n


nay h u h t các n c trên ã thành l p các hi p h i c a nh ng cá nhân, n v&, khu
v c có s3 d ng h th ng thông tin &a lý (GIS) và Vi n thám (Remote Sensing)
nh9m gia t ng kh n ng ng d ng và ph i h p th c hi n các ch ng trình s3 d ng
công ngh GIS và RS.
M t s k t qu ng d ng c a GIS trên th gi i trong th i gian qua:
- ng d ng GIS
thi t l p ph ng pháp ánh giá ch t l ng GIS $ Nam
Tri u Tiên (Kychyum Kim, 1996).
- ng d ng GIS
qu n lý riêng tài nguyên môi tr ng $ Trung Qu c
(Kathleen, Hasting, 1996).

- ng d ng Vi n thám, GIS trong ánh giá di n tích r ng, r ng b& cháy $
Rajai National Park, Uttar Pradesh, Indian (Adhinect và Ctv, 1996).
- ng d ng GIS
d oán, d báo và qu n lý d&ch h i $ Finland (Tilikala
và Ctv, 1996).
- ng d ng GIS trong ánh giá môi tr ng s ng c a Cá $ Thái Bình D ng
(Beamer và Ctv, 1997).
ng d ng k thu t GIS n c ta:
. n c ta k* thu t GIS th c t
c bi t n kho ng 8 – 9 n m tr$ l i
ây. c bi t $ %ng B9ng Sông C3u Long, công ngh GIS ã a vào s3 d ng t
ch ng trình c p nhà n c trong ánh giá tài nguyên thiên nhiên vào nh ng n m 86
trình liệu
60 – 02).
nhiênThơ
t sau@
1991,
sauliệu
khi các
t"nhtập
thànhvà
l pnghiên
các s$ &a cứu
Trung (ch
tâmngHọc
ĐHTuy
Cần
Tài
học
chính qu n lý các thông tin &a chính $ các t"nh, hi n nay ã

c s3 d ng thành
công $ m t s t"nh trong l u tr h% s &a chính, (Võ Quang Minh, 1996).
c bi t trong giai o n phát tri n và bùng n) GIS
c b t u vào nh ng
n m 1996 tr$ l i ây, n nay k* thu t GIS
c ng d ng $ n c ta trên nhi u l:nh
v c:
- ng d ng h th ng tin &a lý tài nguyên r ng (L i Huy Ph ng, 1997).
- ng d ng GIS trong ngành du l&ch Vi t Nam (V Th Bình, 1997).
- ng d ng k* thu t GIS và k* thu t gi i oán nh v tinh Spot
nghiên
c u hi n tr ng s3 d ng t ai huy n Tân Th nh V"nh Long (Lê Quang Trí, 1996).
- ng d ng k* thu t GIS trong ánh giá ti m n ng t ai cho s n xu t nông
nghi p t"nh %ng Nai (Nguy n V n Nhân, Võ Th& Bé N m, 1996).
- ng d ng k* thu t GIS trong ánh giá thích nghi cho cây mía trên vùng t
phèn %ng b9ng Sông C3u Long (Ph m Th& Thanh Hoa, 1997).
- ng d ng k* thu t GIS ánh giá t ai cho huy n M* Tú và Th nh Tr&,
t"nh Sóc Tr ng (Tr n Công Danh, 1998).
- ng d ng công ngh GIS trong công tác QLNN chuyên ngành ch n nuôi thú y trên &a bàn Hà N i
( />mid=50)


- ng d ng k* thu t GIS – MapInfo trong phòng ch ng – ánh giá tác
c a d&ch cúm gia c m t i Bình &nh
( )

ng

T3 l& các c quan có 4ng d.ng công ngh& H& th'ng
thông tin (a lý

50%

42%

4%

4%

C quan qu n lý
Tr 5ng, vi& n nghiên c4u
Công ty, c quan sx
Khác

Hình 1.4: T6 l các c quan có ng d ng công nghê HTTT L $ n
(Ngu n http:\www.nea.gov.vn\html\phobienkienthuc\GIS)
T3 l& các ph)n m m HTTT L

c ta.

6c s- d.ng * n !c ta

Trung tâm Học liệu ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
42%

53%

MAPINFO
ARC\INFO
WINGIS

ILWIS
SPAN

1%

1%

3%

Hình 1.5: T6 l các ph n m m HTTT L
c s3 d ng $ Vi t Nam.
(Ngu n http:\www.nea.gov.vn\html\phobienkienthuc\GIS)
1.2.2. Gi!i thi&u ph)n m m MAPINFO:
a. Khái ni m:
Theo Nguy n Th Th n (1999), MapInfo là m t ph n m m c a GIS, là công
c khá h u hi u
t o ra và qu n lý c s$ d li u &a lý v a và nh trên máy tính
cá nhân. S3 dung công c MapInfo có th th c hi n xây d ng m t h th ng thông
tin &a lý ph c v cho m c ích nghiên c u khoa h c và s n xu t cho các t) ch c
kinh t xã h i c a các ngành và &a ph ng.


Theo Nguy n Th Thu n (1999), h th ng x3 lý thông tin c a MapInfo
tóm l c theo s % sau:
D li u hình h c

D li u phi &a lý

Vector hoá

Xây d ng CSDL

c

C s$ d li u &a lý và
phi i lý

T o l p, nh p d li u

D li u
Hình 1.6: S

Máy in

% h th ng x3 lý c a MapInfo.

Cáchliệu
t ch ĐH
c thông
tin trong
Trung tâm b.Học
Cần
ThơMapInfo:
@ Tài liệu học tập và nghiên cứu
T ch c thông tin theo các t p tin:
Theo Nguy n Th Thu n (1999), MapInfo là ph n m m thông tin &a lý GIS
cho gi i pháp máy tính
bàn. Các thông tin trong MapInfo
c t) ch c trong
t ng Table. M=i Table là m t t p h p các file v thông tin % ho ch a các b ng ghi

d li u mà h th ng t o ra. Chúng ta ch" có th truy c p vào các ch c n ng c a ph n
m m MapInfo khi ã m$ ít nh t m t Table.
C c u t) ch c c a các Table nh sau:
- tt.tab, ây là file ch a các thông tin mô t c u trúc d li u, ó là file $ dang
v n b n mô t khuôn d ng file l u tr thông tin.
- tt.dat, ây là file ch a các thông tin nguyên thu6, ph n m$ r ng c a t p tin
này có th là *.wks, *.dbf, *.xls n u chúng ta làm vi c v i các thông tin nguyên
thu6 là các s li u t lotus 1-2-3, dBase/FoxBase và Excel.
- tt.map, ây là file bao g%m các thông tin mô t các i t ng &a lý.
- tt.id, ây là file bao g%m các thông tin v s liên k t gi a các i t ng v i
nhau.
- tt.ind, ây là file ch a các thông tin v ch" s
i t ng. T p tin này ch" có
khi trong c u chúc c a Table ã có ít nh t m t tr ng (Field) d li u
c ch n làm
ch" s hoá (Index). Thông qua các thông tin c a file này chúng ta có th th c hi n


tìm ki m thông tin thông qua m t ch" tiêu cho tr c b9ng ch c n ng file c a
MapInfo.
Khi chúng ta mu n t) ch c qu n lý và l u tr3 thông tin các table ho c các
c3a s) thông tin khác c a MapInfo vào chung m t t p tin và các m i t ng quan
gi a các i t ng ó
c b o t%n nh khi t o t p, t p tin qu n lý chung trang ó
c g i là trang làm vi c (Workspace) và nó có ph n m$ r ng ng m &nh là
*.wor.
T ch c thông tin theo các l p i t ng:
Theo Nguy n Th Th n (1999), các thông tin b n
trong các ph n m m
GIS th ng

c qu n lý theo t ng i t ng. M=i m t t p thông tin ch" th hi n
m t khía c nh c a m t t p l p b n % c th . L p thông tin là t p h p các i t ng
b n % thu n nh t, th hi n và qu n lý các i t ng thu n nh t, th hi n và qu n lý
các i t ng trong không gian theo m t ch
c th , ph c v m t m c ích nh t
&nh trong h th ng. Trong MapInfo chúng ta có th coi m t Table là m t l p i
t ng (Layer). V i cách t) ch c thông tin theo t ng l p i t ng nh v y ã giúp
cho ph n m m MapInfo xây d ng thành các kh i thông tin c l p cho các m nh
b n % máy tính. i u ó s> giúp chúng ta thành l p các m nh b n % máy tính linh
ho t h n theo các cách t p h p các l p thông tin khác nhau trong h th ng. D dàng
thêm vào m nh b n % th hi n các l p thông tin m i ho c xoá i các l p i t ng
n thi liệu
t.
Trung không
tâm cHọc
ĐH Cần Thơ @ Tài liệu học tập và nghiên cứu
Các i t ng b n % chính mà trên c s$ ó MapInfo s> qu n lý, tr u t ng
hoá các i t ng &a lý trong th gi i th c và th hi n chúng thánh các lo i b n %
khác nhau là:
- i t ng vùng th hi n các i t ng khép kín thành hình h c và bao ph
m t vùng di n tích nh t &nh. Chúng có th là các Polygons, hình elipse và hình ch
nh t. ví d : Lãnh th) &a gi i m t xã, m t th3a t…
- i t ng i m (Point) th hi n v& trí c th c a các i t ng &a lý.
- i t ng
ng (Line) th hi n các i t ng không khép kín hình h c và
ch y dài theo m t kho ng cách nh t &nh. Chúng có th là các
ng thAng, các
ng g p khúc và các cung. Ví d : Ranh gi i huy n, ranh gi i xã…
i t ng ch (Text) th hi n các i t ng không ph i là &a lý c a b n
%, Ví d : Tiêu , ghi chú…

S liên k t thông tin thu c tính v i các i t ng b n :
Theo Nguy n Th Th n (1999), m t c i m khác bi t cu' các thông tin
trong GIS so v i các thông tin trong các h % h a máy tính khác là s liên k t ch t
ch>, không th tách r i c a các thông tin thu c tính v i các i t ng b n %. trong
c c u t) ch c và qu n lý c s$ d li u MapInfo s>
c chia thành hai ph n c
b n: C s$ d li u thu c tín và c s$ d li u b n %. Các b ng ghi trong các c s$
d li u
c qu n lý c l p v i nhau nh ng
c liên k t nhau thông qua ch" s