ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT học PHẦN cơ học cơ sở

BỘ GIAO THÔNG VẬN TẢI
TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHỆ GTVT

CỘNG HÒA XÃ HỘI CHỦ NGHĨA VIỆT NAM

Độc lập - Tự do - Hạnh phúc

ĐỀ CƯƠNG CHI TIẾT HỌC PHẦN
NGÀNH ĐÀO TẠO: CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT GIAO THÔNG
CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT CÔNG TRÌNH XÂY DỰNG
CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT CƠ KHÍ
CÔNG NGHỆ KỸ THUẬT Ô TÔ
Hệ đào tạo: Đại học chính quy
1. Tên học phần:
CƠ HỌC CƠ SỞ
Mã học phần:
DC2CO21
2. Số tín chỉ:
4
3. Trình độ:
Cho sinh viên năm thứ 1
4. Phân bổ thời gian:
- Lý thuyết, bài tập:
57 tiết
- Kiểm tra:
3 tiết
5. Điều kiện tiên quyết:
Học phần học trước:
Vật lý đại cương 1
Mã HP: DC1CB21
6. Mục tiêu của học phần:

* Kiến thức: Trang bị cho sinh viên kiến thức về điều kiện cân bằng của vật rắn
tuyệt đối dưới tác dụng của hệ lực; các đặc trưng của chuyển động như vận tốc, gia
tốc, quỹ đạo; mối quan hệ giữa các chuyển động và lực tác dụng; các định lý, nguyên
lý, các phương trình tổng quát của động lực học.
* Kỹ năng:
- Giải thành thạo các bài toán tính phản lực liên kết; bài toán ma sát;
- Xác định được các đặc trưng của chuyển động như vận tốc, gia tốc, quỹ đạo;
- Vận dụng các định lý, nguyên lý, các phương trình tổng quát để giải các bài
toán động lực học.
7. Mô tả vắn tắt nội dung học phần:
Nội dung chính của học phần bao gồm:
- Phần 1 (Tĩnh học vật rắn): Nghiên cứu điều kiện cân bằng của các vật thể dưới
tác dụng của hệ lực;
- Phần 2 (Động học vật rắn): Nghiên cứu các tính chất hình học của chuyển động
của các vật thể mà chưa xét đến nguyên nhân gây ra các chuyển động đó;
- Phần 3 (Động lực học): Nghiên cứu chuyển động của vật thể dưới tác dụng của
các lực.
8. Nhiệm vụ của sinh viên:
- Nghiên cứu trước giáo trình, tài liệu học tập.
- Tham gia đầy đủ các giờ lên lớp.
- Hoàn thành các bài tập được giao đúng thời gian quy định.
-1-


- Tham gia kiểm tra giữa kỳ và thi kết thúc học phần.
9. Tài liệu học tập:
- Sách, giáo trình chính:
[1]. Chu Tạo Đoan (2007), Cơ học lý thuyết tập 1, NXBGiao thông vận tải.
[2]. Chu Tạo Đoan (2007), Cơ học lý thuyết tập 2, NXB Giao thông vận tải.
[3]. Bài tập Cơ học lý thuyết (2007), Trường Đại học Giao thông vận tải.

- Sách tham khảo:
[4]. Nguyễn Trọng, Tống Danh Đạo, Lê Thị Hoàng Yến (2002), Cơ học cơ sở
tập 1, NXB Khoa học và kỹ thuật.
[5]. Nguyễn Trọng, Tống Danh Đạo, Lê Thị Hoàng Yến (2002), Cơ học cơ sở
tập 2, NXB Khoa học và kỹ thuật.
10. Tiêu chuẩn đánh giá sinh viên:
- Điểm chuyên cần:
10%
- Điểm kiểm tra giữa kỳ:
20%
- Điểm thi cuối kỳ:
70%
11. Thang điểm: 10 (lấy một chữ số thập phân)
12. Nội dung chi tiết học phần:
12.1. Nội dung tổng quát:
Phân bổ thời gian
Nội dung

Phần I: TĨNH HỌC VẬT RẮN
Chương 1: Các khái niệm và
tiên đề của tĩnh học
Chương 2: Hai bài toán cơ bản
của tĩnh học
Chương 3: Các bài toán đặc biệt
của tĩnh học vật rắn
Chương 4: Trọng tâm vật rắn
Phần II: ĐỘNG HỌC VẬT
RẮN
Chương 5: Động học điểm
Chương 6: Chuyển động cơ bản

của vật rắn
Chương 7: Chuyển động phức
hợp của điểm
Chương 8: Chuyển động song
phẳng của vật rắn
Phần III: ĐỘNG LỰC HỌC
Chương 9: Các định luật cơ bản
của động lực học và phương trình

Lý
Thảo
thuyết,
luận
Bài tập

Thực
Tài liệu học tập, Tổng
hành, Kiểm
tham khảo
cộng
Thí
tra
nghiệm

4

[1] Chương 1

4

9

[1] Chương 2
[3] Chương 1;3

9

7

[1] Chương 3
[3] Chương 1, 2

7

[1] Chương 3

6

[1] Chương 4
[3] Chương 4
[1] Chương 5
[3] Chương 5

3

[1] Chương 6
[3] Chương 7

7

[1] Chương 7
[3] Chương 6

7

[2] Chương 1,2

3

4

2

3
3
7
6

1

3
-2-

3


Phân bổ thời gian
Nội dung
vi phân chuyển động của chất
điểm

Chương 10: Các định lý tổng
quát của động lực học
Chương 11: Nguyên lý Đalămbe
- Nguyên lý di chuyển có thể
(khả dĩ )
Tổng

Lý
Thảo
thuyết,
luận
Bài tập

Thực
Tài liệu học tập, Tổng
hành, Kiểm
tham khảo
cộng
Thí
tra
nghiệm

5

[2] Chương 4,5,6,7
[5] Chương 3,4
[2] Chương 9,10
[5] Chương 5,6

6

57

3

5
6
60

12.2. Nội dung chi tiết:

Phần I
TĨNH HỌC
Chương 1
CÁC KHÁI NIỆM VÀ TIÊN ĐỀ CỦA TĨNH HỌC
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên một số khái niệm cơ bản; các dạng liên kết
thường gặp trong thực tế và phản lực liên kết; mô men của một lực đối với một điểm
và với một trục.
* Yêu cầu: Hiểu nội dung các tiên đề tĩnh học; xác định được phản lực liên kết
cho các dạng liên kết khác nhau; tính được mô men của một lực đối với một điểm và
với một trục.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Lực
1.1.2. Vật rắn tuyệt đối
1.1.3. Các định nghĩa khác
1.2. Các tiên đề cơ bản của tĩnh học
1.2.1. Tiên đề 1 (tiên đề 2 lực cân bằng)

1.2.2. Tiên đề 2 (tiên đề thêm bớt 2
lực cân bằng)
1.2.3. Tiên đề 3 (tiên đề hình bình
hành lực)
1.2.4. Tiên đề 4 (tiên đề lực tác dụng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[1] Tr.5

1

-3-

[1] Tr.7-10

Tổng
cộng
0,5

1


Nội dung
và lực phản tác dụng)
1.2.5. Tiên đề 5 (tiên đề hoá rắn)
1.3. Liên kết và phản lực liên kết
1.4. Tiên đề giải phóng liên kết
1.5. Mô men của một lực
1.5.1. Mô men của một lực đối với
một điểm
1.5.2. Mô men của một lực đối với
một trục
1.6. Ngẫu lực
1.6.1. Định nghĩa, các yếu tố của
ngẫu lực
1.6.2. Tính chất của ngẫu lực
1.6.3. Hợp hệ ngẫu lực
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra

khảo
Bài tập
nghiệm

Tổng
cộng

1
0,5
0,5

[1] Tr.10-16
[1] Tr.16-19
[1] Tr.19-24

1
0,5
0,5

0,5

[1] Tr.25-31

0,5

4

0

0

0

4

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Các tiên đề tĩnh học, liên kết và phản lực liên kết. Mô
men của một lực đối với một điểm và một trục.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Hiểu được các khái niệm cơ bản; biết giải phóng
liên kết cho các loại liên kết thường gặp; tính thành thạo mô men của một lực đối với
một điểm và một trục.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 2
HAI BÀI TOÁN CƠ BẢN CỦA TĨNH HỌC
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên cách thu gọn hệ lực không gian về 1 tâm từ đó
xác định điều kiện cân bằng của hệ lực.
* Yêu cầu: Giải được bài toán thu gọn hệ lực không gian về 1 tâm cho trước; ứng
dụng linh hoạt các dạng phương trình cân bằng của hệ lực không gian bất kỳ và các hệ
lực đặc biệt để giải bài toán vật rắn cân bằng.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
2.1. Bài toán thu gọn hệ lực
2.1.1. Định lý dời lực song song
2.1.2. Thu gọn hệ lực không gian về

Phân bổ thời gian
Tài liệu học

Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
3
[1] Tr. 32-50

-4-

Tổng
cộng
3


Nội dung
một tâm. Véc tơ chính và mô men
chính của hệ lực
2.1.3. Các trường hợp tối giản khi thu
gọn
2.1.4. Định lý Varinhông
2.2. Bài toán cân bằng hệ lực
2.2.1. Điều kiện cân bằng của hệ lực
tổng quát. Các phương trình cân bằng
của hệ lực

2.2.2. Điều kiện cân bằng của các hệ
lực đặc biệt
Bài tập chương 2
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

3

Tổng
cộng

3
[1] Tr. 50-56

[1] Tr. 56-69

3
9

[3] Tr. 1-5;
38-49

0

0

0

3
9

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Thu gọn hệ lực không gian về một tâm; bài toán cân
bằng hệ lực.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Ứng dụng các dạng phương trình cân bằng của hệ
lực tổng quát và hệ lực đặc biệt để giải các bài toán xác định phản lực liên kết.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 3
CÁC BÀI TOÁN ĐẶC BIỆT CỦA TĨNH HỌC VẬT RẮN
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên các bài toán cân bằng đặc biệt của tĩnh học
vật rắn như bài toán đòn, vật lật, bài toán ma sát trượt, ma sát lăn, bài toán hệ vật.
* Yêu cầu: Ứng dụng được điều kiện cân bằng để giải các bài toán thực tế; vận
dụng linh hoạt các phương pháp giải bài toán hệ vật để giải bài toán tính phản lực liên
kết cho hệ vật.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
3.1. Bài toán đòn
3.1.1. Định nghĩa
3.1.2. Điều kiện cân bằng
3.2. Bài toán vật lật
3.3. Bài toán cân bằng của hệ vật

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[1] Tr. 70-72

0,5
1
-5-

[1] Tr. 72-76
[1] Tr. 76-80

Tổng

cộng
0,5

0,5
1


Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

Nội dung
3.3.1. Liên kết trong và liên kết ngoài
3.3.2. Phương pháp giải
3.4. Ma sát trượt
3.4.1. Định nghĩa lực ma sát trượt
3.4.2. Thí nghiệm Culông
3.4.3. Các tính chất của lực ma sát trượt
3.4.4. Góc ma sát và mặt nón ma sát
3.4.5. Điều kiện cân bằng
3.5. Ma sát lăn

3.5.1. Định nghĩa
3.5.2. Các tính chất của ngẫu lực ma
sát lăn
3.5.3. Điều kiện cân bằng
Bài tập chương 3
Tổng cộng

Tổng
cộng

1

[1] Tr. 81-92

1

1

[1] Tr. 92-97

1

3
7

[3] Tr. 6-37

3
7

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Bài toán vật lật; ma sát trượt; ma sát lăn; bài toán hệ vật.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Sinh viên vận dụng điều kiện cân bằng của đòn,
vật lật và điều kiện cân bằng khi có ma sát để giải các bài toán thực tế; Vận dụng
phương pháp giải một cách linh hoạt để giải bài toán hệ vật.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 4
TRỌNG TÂM VẬT RẮN
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên khái niệm trọng tâm và các phương pháp xác
định trọng tâm của hình phẳng.
* Yêu cầu: Giải thành thạo bài toán xác định trọng tâm của hình phẳng.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
4.1. Tâm hệ lực song song
4.2. Định nghĩa và công thức xác
định trọng tâm vật rắn
4.3. Các phương pháp xác định
trọng tâm vật rắn

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí

tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[1] Tr. 98-99
0,5
[1] Tr. 99-101

1,5
-6-

[1] Tr. 101-107

Tổng
cộng
0,5
0,5
1,5


Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra

khảo
Bài tập
nghiệm

Nội dung
4.3.1. Phương pháp đối xứng
4.3.2. Phương pháp phân chia
4.3.3. Phương pháp khối lượng âm
4.3.4. Phương pháp tích phân
4.3.5. Phương pháp áp dụng các định
lý Guynđanh
4.3.6. Phương pháp thực nghiệm
4.4. Trọng tâm của một số vật đồng
chất thường gặp
Bài tập chương 4
Kiểm tra giữa kỳ (Bài số 1)
Tổng cộng

0,5

[1] Tr. 108-110

1
4

2
2

Tổng
cộng

0,5
1
2
6

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Công thức xác định trọng tâm và các phương pháp
xác định trọng tâm hình phẳng.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Hiểu được các phương pháp xác định trọng tâm
của hình phẳng. Biết cách xác định trọng tâm của hình phẳng.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra giữa kỳ.

Phần II
ĐỘNG HỌC VẬT RẮN
Chương 5
ĐỘNG HỌC ĐIỂM
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên các phương pháp để xác định phương trình
chuyển động, vận tốc, gia tốc của điểm chuyển động.
* Yêu cầu: Hiểu các công thức xác định vận tốc, gia tốc theo các phương pháp
để giải các bài toán ứng dụng.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
5.1. Phương pháp vectơ
5.1.1. Phương trình chuyển động
5.1.2. Vận tốc của điểm

Phân bổ thời gian

Tài liệu học
Thực
Tổng
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
cộng
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[1] Tr. 111-114 0,5

-7-


Nội dung
5.1.3. Gia tốc của điểm
5.2. Phương pháp tọa độ Đề các
5.2.1. Phương trình chuyển động
5.2.2. Vận tốc của điểm
5.2.3. Gia tốc của điểm
5.3. Phương pháp tọa độ cong (tự
nhiên)
5.3.1. Phương trình chuyển động
5.3.2. Vận tốc của điểm
5.3.3. Gia tốc của điểm

5.4. Các chuyển động đặc biệt
5.4.1. Chuyển động thẳng
5.4.2. Chuyển động cong
Bài tập chương 5
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

Tổng
cộng

0,5

[1] Tr. 114-118

0,5

0,5

[1] Tr. 118-124

0,5

0,5

[1] Tr. 124-133

0,5

1
3

[3] Tr. 50-57

1
3

0

0

0

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Phương trình chuyển động, vận tốc, gia tốc của điểm
theo phương pháp toạ độ Đề các và toạ độ cong.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Ứng dụng các công thức tính vận tốc và gia tốc để
giải các bài toán thực tế.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 6
CHUYỂN ĐỘNG CƠ BẢN CỦA VẬT RẮN
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên kiến thức về 2 dạng chuyển động cơ bản của
vật rắn là chuyển động tịnh tiến và chuyển động quay.
* Yêu cầu: Hiểu được tính chất của chuyển động tịnh tiến; ứng dụng các công
thức xác định vận tốc góc, gia tốc góc của chuyển động quay để giải được bài toán vật
rắn chuyển động quay.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
6.1. Chuyển động tịnh tiến của vật
rắn
6.1.1. Định nghĩa

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Tổng
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
cộng
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

0,5
[1] Tr. 134-136 0,5

-8-


Nội dung
6.1.2. Tính chất
6.2. Chuyển động quay quanh trục
cố định của vật rắn
6.2.1. Định nghĩa
6.2.2. Phương trình chuyển động, vận
tốc góc và gia tốc góc của vật
6.2.3. Chuyển động quay đều và biến
đổi đều
6.2.4. Khảo sát chuyển động của
điểm thuộc vật
Bài tập chương 6
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo

Bài tập
nghiệm

Tổng
cộng

1,5

[1] Tr. 136-148

1,5

1
3

[3] Tr. 58-64

1
3

0

0

0

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Chuyển động quay của vật rắn quanh một trục cố định.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Hiểu công thức tính vận tốc, gia tốc để giải các
bài toán vật rắn chuyển động tịnh tiến hoặc chuyển động quay.

* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 7
CHUYỂN ĐỘNG PHỨC HỢP CỦA ĐIỂM
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên kiến thức về chuyển động tương đối, chuyển
động theo, chuyển động tuyệt đối để xác định được vận tốc và gia tốc của điểm trong
chuyển động phức hợp.
* Yêu cầu: Phân tích được chuyển động phức hợp thành chuyển động tương đối,
tuyệt đối, chuyển động theo; ứng dụng thành thạo định lý hợp vận tốc và gia tốc để
giải các bài toán thực tế.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
7.1. Các định nghĩa
7.2. Định lý hợp vận tốc
7.3. Định lý hợp gia tốc
7.3.1. Định lý
7.3.2. Cách xác định gia tốc Côriôlis
Bài tập chương 7

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Tổng
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
cộng
thuyết,
luận

Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
1
[1] Tr. 192-194
1
1
1
[1] Tr. 196-200
1
[1] Tr. 200-212
1

4
-9-

[3] Tr. 95-115

4


Nội dung
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý

Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

7

0

0

0

Tổng
cộng
7

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Định lý hợp vận tốc, định lý hợp gia tốc.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Phân tích đúng bài toán chuyển động phức hợp:
như hệ động, hệ cố định, chuyển động tuyệt đối, chuyển động tương đối, chuyển động
theo. Ứng dụng thành thạo định lý hợp vận tốc và gia tốc để giải các bài toán.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 8
CHUYỂN ĐỘNG SONG PHẲNG CỦA VẬT RẮN

a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên kiến thức về chuyển động song phẳng và các
phương pháp để xác định vận tốc, gia tốc của điểm thuộc vật rắn chuyển động song phẳng.
* Yêu cầu: Xác định được vận tốc, gia tốc của điểm thuộc vật chuyển động song
phẳng.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
8.1. Định nghĩa
8.2. Khảo sát chuyển động của vật
8.3. Vận tốc của điểm trên hình
phẳng
8.3.1. Tìm vận tốc của điểm qua vận
tốc của điểm cực
8.3.2. Định lý hình chiếu vận tốc
8.3.3. Tâm vận tốc tức thời
8.4. Gia tốc của điểm trên hình
phẳng
8.4.1. Tìm gia tốc của điểm qua điểm
cực
8.4.2. Tâm gia tốc tức thời
Bài tập chương 8
Kiểm tra giữa kỳ (Bài số 2)
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Tổng
Lý

Thảo hành, Kiểm tập, tham
cộng
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[1] Tr. 149
0,5
0,5
[1] Tr. 150-155 0,5
1
[1] Tr. 157-165
1

1

[1] Tr. 166-183

1

3

[3] Tr. 65-94

3
1

7

6

c. Hướng dẫn thực hiện:
- 10 -

0

0

1
1


* Trọng tâm của chương: Vận tốc và gia tốc của điểm thuộc vật rắn chuyển
động song phẳng.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Xác định được vận tốc, gia tốc của điểm thuộc vật
rắn chuyển động song phẳng.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra giữa kỳ.

Phần III
ĐỘNG LỰC HỌC
Chương 9
CÁC ĐỊNH LUẬT CƠ BẢN CỦA ĐỘNG LỰC HỌC VÀ
PHƯƠNG TRÌNH VI PHÂN CHUYỂN ĐỘNG CỦA CHẤT ĐIỂM
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên các định luật Niu tơn và phương trình vi
phân chuyển động của chất điểm ở 2 dạng: tọa độ Đề các và tọa độ cong.
* Yêu cầu:

Hiểu các định luật Niutơn, biết ứng dụng phương trình vi phân chuyển động của
chất điểm để giải các bài toán cơ bản của động lực học.
b. Nội dung chi tiết:
Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Nội dung
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
9.1. Các khái niệm cơ bản
0,5
[2] Tr. 3-4
9.2. Các định luật cơ bản của động 0,5
[2] Tr. 4-6

lực học
9.2.1. Định luật quán tính
9.2.2. Định luật cơ bản của động lực
học
9.2.3. Định luật tác dụng và phản tác
dụng
9.2.4. Định luật độc lập tác dụng của
lực

9.3. Phương trình vi phân chuyển
động của chất điểm
9.3.1. Dạng tọa độ Đề các
9.3.2. Dạng tọa độ cong (tự nhiên)
9.4. Hai bài toán cơ bản của động
lực học
9.4.1. Bài toán thuận

Tổng
cộng
0,5
0,5

0,5

[2] Tr. 7-29
[5] Tr. 12-13

0,5

0,5

[5] Tr. 13-24

0,5

1

[5] Tr. 93-98

1

9.4.2. Bài toán ngược

Bài tập chương 9

- 11 -


Nội dung
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

3

0

0

0

Tổng
cộng
3

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Phương trình vi phân chuyển động của chất điểm.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Vận dụng phương trình vi phân chuyển động của
chất điểm để giải được các bài toán thực tế.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 10
CÁC ĐỊNH LÝ TỔNG QUÁT CỦA ĐỘNG LỰC HỌC
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên các khái niệm cơ bản như khối tâm, mô men
quán tính; các định lý tổng quát của động lực học.
* Yêu cầu: Hiểu được công thức các định lý và vận dụng linh hoạt các định lý để
giải các bài toán.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
10.1. Hình học khối lượng
10.1.1. Khối tâm của cơ hệ
10.1.2. Mô men quán tính của vật rắn
10.2. Định lý động lượng
10.2.1. Định nghĩa động lượng
10.2.2. Xung lượng của lực
10.2.3. Định lý biến thiên động lượng

10.2.4. Các trường hợp bảo toàn động
lượng của hệ
10.3. Định lý chuyển động khối tâm
10.3.1. Định lý chuyển động khối tâm
10.3.2. Phương trình vi phân chuyển
động của khối tâm
10.3.3. Các trường hợp bảo toàn
chuyển động của khối tâm
10.4. Định lý biến thiên mô men
động lượng
10.4.1. Định nghĩa mô men động
lượng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[2] Tr. 44-62

Tổng
cộng

0,5

0,5

[2] Tr. 79-95

0,5

0,5

[2] Tr. 63-78

0,5

0,5

[2] Tr. 96-113

0,5

- 12 -


Nội dung
10.4.2. Định lý mô men động lượng
10.4.3. Các trường hợp bảo toàn mô
men động lượng của hệ
10.5. Định lý động năng
10.5.1. Định nghĩa động năng
10.5.2. Công của lực

10.5.3. Định lý động năng
Bài tập chương 10
Tổng cộng

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

Tổng
cộng

1

[2] Tr. 124-163

1

2
5

[5] Tr. 98-110

2
5

0

0

0

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Định lý động lượng; định lý biến thiên mô men động
lượng; định lý chuyển động khối tâm; định lý động năng.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Áp dụng các định lý để chọn phương pháp giải
đúng và cho kết quả chính xác.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.

Chương 11
NGUYÊN LÝ ĐALĂMBE – NGUYÊN LÝ DI CHUYỂN CÓ THỂ
(KHẢ DĨ )
a. Mục đích, yêu cầu:
* Mục đích: Trang bị cho sinh viên kiến thức về nguyên lý Đalămbe và nguyên
lý di chuyển có thể.
* Yêu cầu: Hiểu nội dung nguyên lý Đalămbe và nguyên lý di chuyển có thể để
áp dụng giải các bài toán động lực học.
b. Nội dung chi tiết:

Nội dung
11.1. Định nghĩa lực quán tính –
Nguyên lý Đalămbe

11.1.1. Lực quán tính của chất điểm
11.1.2. Nguyên lý Đalămbe
11.2. Thu gọn các lực quán tính của
vật rắn
11.2.1. Kết quả thu gọn các lực quán
tính của vật rắn

Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Tổng
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
cộng
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm
0,5
[2] Tr. 212-214 0,5

0,5

- 13 -

[2] Tr. 214-233

0,5


Phân bổ thời gian
Tài liệu học
Thực
Lý
Thảo hành, Kiểm tập, tham
thuyết,
luận
Thí
tra
khảo
Bài tập
nghiệm

Nội dung
11.2.2. Thu gọn các lực quán tính của
vật rắn trong các chuyển động thường
gặp
11.3. Phản lực động tác dụng lên
trục quay cân bằng động các khối
lượng
11.3.1. Xác định phản lực động tác
dụng lên trục quay
11.3.2. Cân bằng động của vật quay
11.3.3. Phương pháp cân bằng động
các khối lượng
11.4. Liên kết và phân loại liên kết
11.4.1. Cơ hệ tự do và không tự do

11.4.2. Phân loại các liên kết
11.5. Di chuyển có thể, Số bậc tự do
của cơ hệ
11.5.1. Định nghĩa di chuyển có thể
của cơ hệ
11.5.2. Số bậc tự do của cơ hệ
11.6. Nguyên lý di chuyển có thể
của cơ hệ
11.6.1. Định nghĩa liên kết lý tưởng
11.6.2. Nguyên lý di chuyển có thể
của hệ
Bài tập chương 11
Tổng cộng

Tổng
cộng

1

[2] Tr. 234-243

1

0,5

[2] Tr. 244-246

0,5

0,5

[2] Tr. 247-253
[5] Tr. 73-74

0,5

1

[2] Tr. 253-274
[5] Tr. 74-76

1

2
6

[5] Tr. 110-113

2
6

0

0

0

c. Hướng dẫn thực hiện:
* Trọng tâm của chương: Nguyên lý Đalămbe; nguyên lý di chuyển có thể.
* Kiến thức, kỹ năng cần đạt: Biết áp dụng nguyên lý Đalămbe và nguyên lý di

chuyển có thể để giải các bài toán xác định quy luật chuyển động, tìm lực chủ động,
lực liên kết tác dụng lên hệ khi vật cân bằng.
* Đánh giá kết quả: Kiểm tra thường xuyên.
12.3. Lịch trình tổ chức dạy học
Mỗi tuần bố trí 4 giờ học, dạy hết học phần trong 15 tuần (4 tín chỉ). Bố trí dạy
vào học kỳ 2 (năm học thứ 1).
Tuần
1

Nội dung chính
Chương 1: Các khái niệm và tiên đề của tĩnh học
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.2. Các tiên đề cơ bản của tĩnh học
- 14 -

Số Yêu cầu sinh Ghi
tiết viên chuẩn bị chú
2


Tuần

2

3

4

5

6

7
8

Số Yêu cầu sinh Ghi
tiết viên chuẩn bị chú

Nội dung chính
1.3. Liên kết và phản lực liên kết
1.4. Tiên đề giải phóng liên kết
1.5. Mô men của một lực
1.6. Ngẫu lực
Chương 2: Hai bài toán cơ bản của tĩnh học
2.1. Bài toán thu gọn hệ lực
2.1.1. Định lý dời lực song song
2.1.2. Thu gọn hệ lực không gian về một tâm. Véc tơ
chính và mô men chính của hệ lực
2.1.3. Các trường hợp tối giản khi thu gọn
2.1.4. Định lý Varinhông
2.1.5. Lực phân bố
2.2. Bài toán cân bằng hệ lực
2.2.1. Điều kiện cân bằng của hệ lực tổng quát. Các
phương trình cân bằng của hệ lực
2.2.2. Điều kiện cân bằng của các hệ lực đặc biệt
Bài tập chương 2
Bài tập chương 2
Chương 3: Các bài toán đặc biệt của tĩnh học vật
rắn
3.1. Bài toán đòn

3.2. Bài toán vật lật
3.3. Bài toán cân bằng của hệ vật
3.4. Ma sát trượt
3.5. Ma sát lăn
Bài tập chương 3
Bài tập chương 3
Chương 4: Trọng tâm vật rắn
4.1. Tâm hệ lực song song
4.2. Định nghĩa và công thức xác định trọng tâm vật
rắn
4.3. Các phương pháp xác định trọng tâm vật rắn
(mục 4.3.1, 4.3.2, 4.3.3, 4.3.4)
4.3. Các phương pháp xác định trọng tâm vật rắn
(mục 4.3.5, 4.3.6)
4.4. Trọng tâm của một số vật đồng chất thường gặp
Bài tập chương 4
Kiểm tra
Chương 5: Động học điểm
Bài tập chương 5
Chương 6: Chuyển động cơ bản của vật rắn
6.1. Chuyển động tịnh tiến của vật rắn
6.2. Chuyển động quay quanh trục
6.2.1. Định nghĩa
- 15 -

2

[1] Tr.16 -31

[1] Tr.32-42

2

[1] Tr.42-56

2

2
2
1

[1] Tr.56-69
[3] Tr.1-5; 38-46
[3] Tr.47-49
[1] Tr.70-80

1

2

[1] Tr.70-92

1
1
2

[1] Tr.92-97
[3] Tr.6-22
[3] Tr.22-37

2

[1] Tr.98-104

1

[1] Tr.104-110

1
2
2
1

[3] Tr.117-130

1

[1] Tr.111-133
[3] Tr.50-57
[1] Tr. 134-139


Tuần

9

10

11

12

13

14

15

Số Yêu cầu sinh Ghi
tiết viên chuẩn bị chú

Nội dung chính
6.2.2. Phương trình chuyển động, vận tốc góc và gia
tốc góc của vật
6.2.3. Chuyển động quay đều và biến đổi đều
6.2.4. Khảo sát chuyển động của điểm thuộc vật
Bài tập chương 6
Chương 7: Chuyển động phức hợp của điểm
7.1. Các định nghĩa
7.2. Định lý hợp vận tốc
7.3. Định lý hợp gia tốc
Bài tập chương 7
Bài tập chương 7
Bài tập chương 7
Chương 8: Chuyển động song phẳng của vật rắn
8.1. Định nghĩa
8.2. Khảo sát chuyển động của vật
8.3. Vận tốc của điểm trên hình phẳng
8.4. Gia tốc của điểm trên hình phẳng
Bài tập chương 8

Bài tập chương 8
Kiểm tra
Chương 9: Các định luật cơ bản của động lực học
và phương trình vi phân chuyển động của chất
điểm
Bài tập chương 9
Chương 10: Các định lý tổng quát của động lực học
10.1. Hình học khối lượng
10.2. Định lý động lượng
10.3. Định lý chuyển động khối tâm
10.4. Định lý biến thiên mô men động lượng
10.5. Định lý động năng
Bài tập chương 10
Chương 11: Nguyên lý Đalămbe - Nguyên lý di
chuyển có thể (khả dĩ)
11.1. Định nghĩa lực quán tính – Nguyên lý Đalămbe
11.2. Thu gọn các lực quán tính của vật rắn
11.3. Phản lực động tác dụng lên trục quay cân bằng
động các khối lượng
11.4. Liên kết và phân loại liên kết
11.5. Di chuyển có thể, Số bậc tự do của cơ hệ
11.6. Nguyên lý di chuyển có thể của cơ hệ
Bài tập chương 11

1

[1] Tr. 140-148

1

[3] Tr.58-64

2

[1] Tr. 192-200

1
1
2
1

[1] Tr.200-212
[3] Tr.95-98
[3] Tr.99-110
[3] Tr.111-115

1

[1] Tr.149-155

2

[1] Tr.157-183

2
1
1

[3] Tr.65-79
[3] Tr.80-94

2

[2] Tr.3-29

1

[5] Tr.93-98

1

[2] Tr.44-62,
79-95

2

[2] Tr.63-78,
96-113, 124-163

2

[5] Tr.98-110

2

[2] Tr.212-243

2

[2] Tr.243-274

2

[5] Tr.110-113

13. Yêu cầu đối với giảng viên:
- Gửi đề cương chi tiết cho sinh viên trước khi giảng dạy học phần;
- 16 -


- Chuẩn bị đầy đủ tài liệu phục vụ giảng dạy cho học phần;
- Giảng dạy toàn bộ nội dung học phần theo đề cương chi tiết được duyệt.
Hà Nội, ngày 01 tháng 2 năm 2012
KT.HIỆU TRƯỞNG
PHÓ HIỆU TRƯỞNG

TS. Vũ Ngọc Khiêm

- 17 -