thực trạng và các giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của lúa gạo ở cần thơ đến năm 2015

LỜI
CẢM
TẠ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC
CẰN
THƠ
KHOA KINH TẾ - QUẢN TRỊ KINH DOANH
caaGBeo
Qua thời gian bốn năm ngồi trên nghê giảng đường Trường Đại học cần
Thơ, em đã học hỏi và tiếp thu được nhiều kiến thức quý báu từ các Thầy Cô
truyền đạt. Ẽm xin gửi lời cảm ơn đến toàn thể cán bộ giảng viên ở trường cũng
như tất cả các quý Thầy, cô thuộc Khoa Kinh Tế - Quản Trị Kinh Doanh đã dầy
công truyền đạt những kiến thức chuyên môn và những lời chỉ dạy ân cần trong
suốt quá trình học ở trường.
Để hoàn thành luận văn tốt nghiệp của mình. Ẽm xỉn chân thành cảm ơn

LUÂN VĂN TỐT NGHIÊP

sự hướng dẫn nhiệt tình của Thầy Lê Quang Viết. Từ lúc mới bắt đầu cho đến khi
••

hoàn thảnh Thầy đã truyền đạt những kiến thức chuyên môn cũng như những
kinh nghiệm, những góp ýĐẺTẰI:
vô cũng quý báu để giúp em hoàn thành luận văn tốt
nghiệp của mình.

THựC
VÀ
CÁCưong
GIẢI
NHẰM

Em xinTRẠNG
chân thành cảm
ơn Cô/chủ
các cơ PHÁP
quan nhà nước,
các sở ban
ngành.
Chân thànhCÁO
cám ơn NĂNG
Chú Khanh ởLực
Sở Nông
nghiệp và TRANH
phát triển nông thôn
NẤNG
CẠNH
Cần Thơ, Cô Thương
LinhLÚA
Phòng Thương
và Công
nghiệp Việt Nam đã tận
CỦA
GẠỎmạiCẦN
THƠ
tình giúp dở và hỗ trợ về tàiĐẾN
liệu cho NẲM
em nghiên2015
cứu và viết bài.
Tuy nhiên do hạn chế về kiến thức cũng như kỉnh nghiệm nên ừong quá
trỉng tìm hiểu, xử lý và phân tích số liệu còn không ưánh khỏi sai sót. Em rất
mong nhận được sự đóng góp của Thầy, cô để bài viết được hoàn chỉnh hơn.

Một lần nữa em xin gửi đến quý Thầy cô lời chúc sức khỏe và lời cảm ơn
chân thành nhất.

GIẮO VIÊN HƯỞNG DẪN
THS. LÊ QUANG VIẾT

Ngày 12 tháng 04 năm 2010

SINH VĨẺN THƯC HIÊN

Sinh viên thực hỉện
VÕ THỊ THÚY BẴNG
MSSV: 4066101
LỚP: KINH TẾ HỌC - K32
Võ Thị Thúy Băng

Cần Thơ, 2/2010
1

Crsated
Created with
vrith

roF PDF
nitro
nitro
'professional
’professional
download

the trial
free Online
trial Online
at lúnepíH.eom^iiraleisi&M I
download
the free
at lúnopíH.eom^iirateisi&nâ


LỜI CAM ĐOAN
— — — — — — — — — — — —

Em xỉn cam đoan rằng đề tài này là do chỉnh em thực hiện, các số liệu thu
thập và kết quả phân tích trong đề tài là trung thực, đề tài không trùng với hất kỳ
đề tài nghiên cứu khoa học nào.

Ngày 12 tháng 04 năm 2010
Sỉnh viên thực hỉện

Võ Thị Thúy Băng

11

Crsated with
É* nitroPDF’professional
download the free trial Online at lúnopíH.eam-^raíeisi&nâ I


NHẬN XÉT CỦA Cơ QUAN THựC TẬP
--------------^I«és--------------

Ngày.....tháng......năm 2010
Thủ trưởng đơn yị
(Kỷ tên và đỏng dấu)

ni

Created with

É* nitroPDF’professional
download the free trial OnlinelúnopíH.eom^iirateiá&nâ I


BẢN NHẬN XÉT LUẬN VĂN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
•

Họ và tên người hướng dẫn:......................................................................

2. về hình
thức:

3. Ý nghĩa khoa học, thực tiễn và tính cấp thiết của đề
tài:

4. Độ tín cậy của sổ lỉệu và tính hiện đại của luận
văn:

5. Nội dung và kết quả đạt được (theo mục tiêu nghiên cứu, ...)

6, Các nhận xét khác:

7. Kết luận {Cần ghi rõ mức độ đồng ỷ hạy không đồng ỷ nội dung đề tài và các yêu

cầu chỉnh sửa, ...)

Cần Thơ, ngày.........tháng..........năm 2010
NGƯỜI NHẬN XÉT

IV

Crsated with

Ú nitroPDF’professional
download the free trial Online at lúnopíH.osm^iiraíéiá&nâ I


MỤC LỤC

CHƯƠNG1.........................................................
Errorỉ

......................................

Đookmark not defíned.
GIỚI THIỆU..............................................................................................Error!
Bookmark not deíĩned.
1.1 ĐẶT VẨN ĐỀ NGHIÊN cứu........................Error! Bookmark not detìned.

or! Bookmark not deỉĩned.
1.3___________________________________ CÂU HỎI NGHIÊN cứu

_____________________________________Error! Bookmark not deíĩned.
1.4.................................................................... PHẠM VI NGHIÊN cứu
.........................................................................Error! Bookmark not deíĩned.
Err
or! Bookmark not deíỉned.
1.4.2 Thời gian nghiên cứu
Err
or! Bookmark not deíỉned.

V

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download

the free trial Online at lúnopíH.Éam-^raíéiá&nâ I


1.4.3 Đôi tượng nghiên cứu
...................................................................................................................Err
orỉ Bookmark not deílned.
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU..........................Error! Bookmark not deíĩned.
CHƯƠNG 2................................................................................................Error!
Bookmark not defíned.
PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu__________Error!
Bookmark not deíĩned.
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN..........................Error! Bookmark not detìned.
2.1.1 Các khái niệm
...................................................................................................................Err

or! Bookmark not deíĩned.
2.1.1.1

Cạnh tranh là gì?

...................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíĩned.
2.1.1.2

Hành vi cạnh tranh

....................................................................................................................Err
orĩ Bookmark not deỉĩned.
2.1.1.3

Các loại hình cạnh ừanh

....................................................................................................................Err
orĩ Bookmark not deỉĩned.
2.1.1.4

Năng lực cạnh tranh

....................................................................................................................Err
orĩ Bookmark not deíĩned.
2.1.1.5

Định nghĩa về ngành

....................................................................................................................Err

or! Bookmark not deỉĩned.
2.1.2

Tầm quan teọng của năng lực cạnh ừanh


2.1.3 Những yếu tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh
.......................................................................................................Err
orỉ Bookmark not deílned.
2.1.3.1 Môi trường bên trong doanh nghiệp
Err
orỉ Bookmark not deíỉned.
2.1.3.2 Môi trường bên ngoài doanh nghiệp
Err
or! Bookmark not deítned.
2.1.4

Các công cụ xác định năng lực cạnh tranh

.......................................................................................................Err
or! Bookmark not deítned.
2.1.4.1

Phân tích ma trận môi trường vĩ mô

.......................................................................................................Err
or! Bookmark not deíĩned.
2.1.4.2

Phân tích mô hình năm áp lực cạnh tranh

.......................................................................................................Err
orỉ Bookmark not deỉĩned.
2.1.4.3

Ma ừận bên ngoài (EFE)

.......................................................................................................Err
orĩ Bookmark not deỉĩned.
2.1.4.5 Ma ưận hình ảnh cạnh teanh
or! Bookmark not deỉĩned.
2.1.4.7

Phân tích môi trường nội bộ - Ma trận IFE (Interal Factor
Evaluation Matrix)
Vll

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download the free trial OnlinerkiBopcH-eam^iirotesá&nâ I


Err
or! Bookmark not deỉĩned.
2.2 PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu.....................Error! Bookmark not deíĩned.
2.2.1

Phương pháp thu thập số liệu
Err

or! Bookmark not deỉined.

2.2.1.1 SỐ liệu thử cấp
....................................................................................................................Err
or! Bookmark not deỉined.
2.2.1.2

Số liệu sơ cấp

....................................................................................................................Err
or! Bookmark not deỉĩned.
2.2.2 Phương pháp phân tích số liệu
Err
or! Bookmark not deỉĩned.
CHƯƠNG 3.................................................................................................Error!
Bookmark not detíned.
GIỚI THIỆU Sơ LƯỢC VÈ THÀNH PHÓ CẰN THƠ________________Error!
Bookmark not detíned.
VÀ LÚA GẠO CẢN THƠ..........................................................................Error!
Bookmark not detíned.
3.1 TỔNG QUAN VÈ THÀNH PHỐ CẦN THƠ ..Error! Bookmark not deíĩned.
3.1.1 Vị trí địa lý và hành chính
.................................................................................................................Err
or! Bookmark not deílned.
3.1.2

Đặc điểm tự nhiên và kinh tế - xã hội

............................................................................................Err
or! Bookmark not deíìned.

3.1.3.1 Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên
Err
or! Bookmark not deíỉned.
VUI

Created with

n nitroPDF’professional
download the free trial OnlinelúnopíH.eom^iirateiá&nâ I


3.1.3.2 Đặc điểm Kinh tế - Xã hội
...................................................................................................................Err
orỉ Bookmark not deíĩned.
3.1.3 Cơ sở hạ tầng
...................................................................................................................Err
orỉ Bookmark not deílned.
3.1.4 Hoạt động thương mại và dịch vụ của cần Thơ trong những năm
qua
...................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíined.
3.2 TỐNG QUAN VÈ LÚA GẠO............................Error! Bookmark not deííned.

IX

Created vrith

n nitroroF’professional
download the free trial OnlinerkiBopcH-íom>p.rofesá&nâ I

Err
or! Bookmark not deỉĩned.
3.2.5 Lọd thế và hạn chế
..................................................................................................................Err
or! Bookmark not defíned.
3.2.5.1 Lợi thế
..................................................................................................................Err
or! Bookmark not detined.
3.2.5.2

Hạn chế

....................................................................................................................Err
or! Bookmark not detined.
Tóm tắt chương.

...............................................Error! Bookmark not defined.

or! Bookmark not defined.
4.1.1.2

Sức mạnh đàm phán của nhà cung cấp
Err
or! Bookmark not deGned.

4.1.1.3

Sức mạnh đàm phán của người mua
Err

or! Bookmark not defíned.
4.1.1.4

Đe dọa sản phẩm thay thế
Err

or! Bookmark not deGned.

X

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download the free trial Online at lúnopíH.eam-^raíeisi&nâ I


4.1.1.5

Cường độ cạnh tranh của doanh nghiệp hiện hữu trong
ngành

..................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíĩned.
4.1.2. Phân tích môi trường bên ngoài - ma trận EFE
..................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíĩned.
4.1.3 Phân tích môi trường bên ừong
....................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíined.
4.1.3.1

Phân tích ma trận hình ảnh cạnh ừanh

....................................................................................................................Err
or! Bookmark not deỉỉned.
4.1.3.2

Phân tích ma ưận nội bộ IFE

....................................................................................................................Err
or! Bookmark not deíined.
4.2 ĐÁNH GIÁ THỰC TRẠNG CÁC YẾU TỐ QUYẾT ĐỊNH ĐÉN KHẢ
NĂNG CẠNH TRANH CỦA LÚA GẠO CẦN THƠEiror! Bookmark not
deíĩned.
Err

4.2.1 Đánh giá các yếu tố đầu vào
or! Bookmark not deỉlned.
4.2.1.2

Nguồn tri thức
Err

or! Bookmark not deỉined.
4.2.1.3

Công nghệ
Err

or! Bookmark not deỉỉned.

xi

Created vrith

n nitroroF’professional

download thê free trial OnlinelúnopíH.íom^iiroíésá&nâ I


4.2.1.4 Tổn thất sau thu hoạch
...................................................................................Err
or! Bookmark not defined.
4.2.1.5

Đất đai phục vụ sản xuất

...................................................................................Err
orỉ Bookmark not deGned.
4.2.2 Đánh giá các yếu tố về cầu
or! Bookmark not defíned.
4.2.3 Các ngành công nghiệp phụ trợ phục vụ cho sản xuất và xuất
khẩu lúa gạo
..................................................................................................................Err
or! Bookmark not deỉỉned.
4.2.3.1 Giao thông vận tải - hệ thống hạ tầng cảng biển
Err
or! Bookmark not defíned.
4.2.3.2

Máy móc thiết bị phục vụ sản xuất
Err
or! Bookmark not defíned.

4.2.4

Vai trò của chính quyền địa phương đối với ngành lúa gạo ở cần
Thơ
Err
orĩ Bookmark not deũned.

4.3 PHÂN TÍCH MA TRẬN SWOT____________Error! Bookmark not deíúied.


5.2......................................................................... Phát triển thị trường tiêu thụ trong nước

Error!

Bookmark not deíĩned.

Bookmark not deilned.
KẾT LUÂN VÀ KIẾN NGHI----------------------------------------------------Error!
••

Bookmark not deíìned.
6.1............................................................................... KẾT LUÂN

Error! Bookmark not deííned.

Err

or! Bookmark not defíned.
6.2.2 Đối với địa phương
Err
orĩ Bookmark not defíned.

Xlll

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download the free trial Online at lúnopíH.eom^iirateisi&nâ I


DANH MỤC BIỂU BẢNG
Bảng 1: Cơ cấu GDP của TPCT năm 1995 và giai đoạn 2004-2008__22
Bảng 2: Một số mặt hàng xuất khẩu chủ yếu ở cần Thơ qua các năm. 25
Bảng 3: Thị trường xuất khẩu gạo tháng 11 năm 2009.........................33
Bảng 4: Sản lượng và giá trị xuất khẩu gạo cần Thơ qua các năm.......44
Bảng 5: Sản lượng và giá trị xuất khẩu gạo của cần Thơ qua các năm...
48
Bảng 6: Mức tiêu thụ gạo ở châu Phi năm 2006...................................51
Bảng 7: Sản lượng và giá trị xuất khẩu của cần Thơ qua các năm...___54
Bảng 8: Dự báo lượng gạo xuất khẩu của một số quốc gia ưên thế giới.— 56
Bảng 9: số cơ sở chế biến lúa gạo ở một số tỉnh, thành phố.___________
khu vực ĐBSCL....................................................................................58
Bảng 10: Ma trận môi trường bên ngoài (ma ữận EFE)____________62
Bảng 11: Ma trận hình ảnh cạnh tranh..................................................63
Bảng 12 : Bảng ma trận các yếu tố bên trong IFE...............................64
Bảng 13: Ý kiến doanh nghiệp đánh giá chất lượng giáo dục, đào tạo nghề
và giới thiệu lao động............................................................................67

Bảng 14: Lao động trong nông nghiệp phân theo Quận, Huyện..........68
Bảng 15: Máy móc, thiết bị xử lý sau thu hoạch đến tháng 3/2009......70
Bảng 16: Các thành phần tổn thất sau thu hoạch..................................72
Bảng 17: Diện tích và sản lượng lúa từ năm 2005 đến tháng 03/2009 74
Bảng 18: Năng suất lúa cả năm phân theo Quận, Huyện.___________76
Bảng 19: Giá trị thu được trên lha đất sản xuất lúa 2 vụ/năm...............79
Bảng 20: Đánh giá của doanh nghiệp về chỉnh quyền đại phương tham khảo ý
kiến của doanh nghiệp khi có văn bản mởi..........................................84
Bảng 21: Ma trận SWOT đánh giá năng lực cạnh tranh của lúa gạo cần Thơ
........................................................................................................................86

XIV

Created with

n nitroPDF’professional
download the free trial OnlinelúnopíH.osm^iiraíéiá&nâ I


DANH MỤC HÌNH
Hình 1: Chuỗi giá trị của doanh nghiệp.......................................................9
Hình 2: Mô hỉnh năm lực lượng.............................................................. 12
Hình 3: Diện tích và sản lượng lúa gạo thế giới từ 2000 - 2009.............. 27
Hình 4: Diện tích và sản lượng lúa năm từ 2005 - 2009..............................30
Hình 5: Sản lượng lúa phân theo vụ................................................_____.... 32
Hình 6: Xuất khẩu gạo của Việt Nam 2004 - 2009..................................... 35
Hình 7: Nhập khẩu gạo phân theo khu vực.............................________........ 42
Hình 8: Xuất khẩu gạo của một số nước lớn—............................____........ 60
Hình 9: Tỷ lệ tiếp cận đất đai phục vụ cho sản xuất lúa ở các thành phố năm 2009
___________________________________________________________73

Hình 10 Tỷ lệ dự trữ - tiêu dùng của thế giới 1999/2000-2009/10----------78

XV

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download thê free trial OnlinelúnopíH.íom^iiroíésá&nâ I


DANH MỤC VIÉT TẮT
WTO

(World Trade Organization) Tổ chức thương mại thế giới

TPCT

Thành phố cần Thơ

TPHCM

Thành phố Hồ Chí Minh

ĐBSCL

Đồng bằng sông Cửu Long

HACCP

(Hazard Analysis and Critical Control Point) Phân tích mối

nguy cơ và điểm kiểm soát tới hạn

IFE

(Interal Factor Evaluation Matrix) Ma trận đánh giá các yếu
tố bên trong

EFE

(Extemal Factor Evaluation Matrix) Ma trận đánh giá yếu tố
bên ngoài

GDP
XK

(Gross Domestic Product) Tổng sản phẩm quốc nội
Xuất khẩu

XVI

Crsated with

É* nitroPDF’professional
download the free trial Online at lúnopíH.eom^iirateisi&nâ I


Chương 1: Giới thiệu
CHƯƠNG 1
GIỚI THIỆU
1.1 ĐẶT VẤN ĐỀ NGHIÊN cứu

1.1.1 Sự cần thiết hình thành đề tàỉ
Việt Nam là một quốc gia có 70% dân cư sống và hoạt động nông nghiệp,
dân số sống ở nông thôn dưới mức nghèo và nông nghiệp là nguồn thu nhập
chính của đa số hộ gia đình làm nông nghiệp, số hộ thuộc diện khó khăn có nguy
cơ tiềm ần bị đói nghèo chiếm một số lượng tương đối cao. Với vị trí quan trọng
như thế thì nông nghiệp là chìa khóa của sự ồn định và phát triển của nền kỉnh tế.
Trong bối cảnh hiện nay, Việt Nam đã là thành viên cửa WTO nông nghiệp có
nhiều cơ hội phát triển, thâm nhập vào thị trường thế giới, tiếp cận tiến bộ khoa
học mới, nâng cao vị thế nông sản Việt Nam trên trường quốc tế. Tuy nhiên nó
cũng tạo không ít khó khăn, áp lực, tác động tới sự phát triển ổn định của nông
nghiệp, tác động đến an ninh lương thực, nó đặt ra nhiều vấn đề thách thức đặc
biệt là vấn đề cạnh ưanh.
Mặc dù nước ta là nước xuất khẩu hàng đầu thế giới về gạo, cà phê, hạt
tiêu... Đặc biệt là gạo là quốc gia xuất khẩu đứng nhất, nhì thế giới nhưng chủ
yếu chỉ là xuất khẩu sản phẩm thô, hàm lượng chất xám trong nông sản không
nhiều, giá thành cao, sản xuất manh mún nên thường không đáp ứng được những
đơn đặt hàng lón, nhiều nông sản của chúng ta giá cao nhưng chất lượng không
ồn định. Bên cạnh đó có một số mặt hàng khả năng sản xuất trong nước không
đủ đáp ứng nhu cầu tiêu thụ nộỉ địa phải nhập thêm từ bên ngoài. Do đó chúng ta
sẽ gặp nhiều khó khăn về mặt cạnh tranh trong quá ừ ình mở cửa hội nhập.
Việc chọn đề tài “thực trạng và các giải pháp nhằm nâng cao năng lực
cạnh tranh của lúa gạo ở cần Thơ đến năm 2015” là rất cần thiết trong bối
cảnh hiện nay. Kêt quả nghiên cứu này có thể giúp ta đánh giá được năng lực
cạnh ừanh của lúa gạo ở cần Thơ, biết được chổ đứng của lúa gạo đang ở đâu
trên bản đồ nông sản thế giới, có cái nhìn sâu hơn về những cơ hội và thách thức
để chúng ta có bước chuẩn bị chu đáo hơn, có thể tận dụng những cơ hội cũng
như hạn chế đến mức tối đa những tác động tiêu cực ảnh hưởng đến khả năng sản

Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranỉ Created with

n nỉtroroF'professional
download the free trial Online at rkiBopcH-íam>|irofeiá&nâ I


Chương 1: Giới thiệu
xuất và xuất khẩu gạo nhằm nâng cao năng lực cạnh tranh của lúa gạo cần Thơ
trong thời gian tới.
1.1.2 Căn cứ khoa hoc và thưc
tiển
*•
Nước ta là một nước nông nghiệp với cơ cấu tổng sản phẩm nông nghiệp
là 39% tổng sản phẩm trong nước. Trong đó một ừong những mặt hàng chủ lực
của Việt Nam là lúa gạo (đứng thứ hai thế giới sau Thái Lan về xuất khẩu).
Trong những năm gần đây, tổng lượng gạo xuất khẩu của TP. cần Thơ năm 2008
đạt 420 ngàn tấn, trị giá 236 triệu USD. Sản phẩm gạo sản xuất và chế biến tại
Cần Thơ được rất nhiều quếc gia trên thế giới ưa chuộng. Hàng năm, cần Thơ
xuất khẩu gạo qua hơn 20 nước, trong đó chủ yếu là thị trường các nước Châu Á
và Châu Phi. Nhưng điều đáng nói là gạo Việt Nam bị đánh bại ngay trên sân nhà
bởi các loại gạo trong khu vực, điển hình là gạo Thái Lan. Phần lớn là do các
công ty Việt Nam chưa thực sự đầu tư đúng mức vào thị trường nội địa, chưa
quan tâm nhiều về năng lục cạnh tranh của lúa gạo dẫn đến những khó khăn cho
mặt hàng này trong giai đoạn hộỉ nhập hiện nay.
1.2 MỤC TIÊU NGHIÊN cứu ĐỀ TÀI
1.2.1 Mục tiêu chung
Phân tích, đánh giá năng lực cạnh ừanh của lúa gạo ở cần Thơ. Qua đó đề
ra giải pháp nhằm nâng cao năng lực cạnh ưanh của mặt hàng lúa gạo ở cần Thơ
đến năm 2015.
1.2.2 Mục tiẽu cụ thể
- Nêu lên tình hình sản xuất, xuất khẩu lúa gạo thế giới, Việt Nam và càn
Thơ trong những năm gần đây. Tìm ra những hạn chế và lợi thế của ngành hàng

lúa gạo càn Thơ.
- Phân tích môi trường kinh doanh của lúa gạo cần Thơ.
- Phân tích thực trạng và các nhân tố ảnh hưởng đến năng lực cạnh tranh của
lúa gạo ở Cần Thơ.
- Đề xuất các giải pháp góp phần nâng cao năng lực cạnh ưanh cho mặt

Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Created wíth

n nitroPDF'profe$sional
download the free trial Online at rkiBopcH-íam>|irofeiá&nâ I


Chương 1: Giới thiệu
1.3 CẲƯ HỎI NGHIÊN CỨU
Để đạt được mục tiêu nghiên cứu trên thì cần tập trung giải quyết các vấn
đề cụ thể sau:
- Hiện trạng năng lực cạnh tranh của lúa gạo cần Thơ hiện nay như thế
nào?
- Với hiện trạng hiện tại thì đâu là những cơ hội và thách thức cho lúa gạo ở
Cần Thơ?

- Hiện tại năng lực cạnh tranh của lúa gạo cần Thơ như thế nào? Trong
tương lai phát triển ra sao?
- Cần đưa ra những giải pháp gỉ để nâng cao năng lực cạnh tranh của lúa
gạo đến năm 2015?
1.4 PHẠM VI NGHIÊN cứu
1.4.1 Không gian nghiên cứu
Do giới hạn về thời gian và chỉ phỉ nên đề tài tập trung nghiên cứu năng
lực cạnh tranh của lúa gạo ở cần Thơ.
1.4.2 Thòi gian nghiên cứu

Lưận vãn được tiến hành và hoàn thành trong khoảng thời gian từ
01.01.2010 đến 25.04.2010, số liệu được lấy từ năm 2007 đến năm 2009.
1.4.3 Đối tvợng nghiên cứu
Do thời gian thực tập có hạn, kiến thức và kinh nghiệm chưa nhiều nên đề
tài không đi sâu vào phân tích tất cả các mặt hàng chủ lực ở cần Thơ mà chỉ tập
trung vào phân tích năng lực cạnh tranh của mặt hàng lúa gạo.
1.5 LƯỢC KHẢO TÀI LIỆU
Lê văn danh (2000), một số gỉải pháp nhằm nâng cao hiệu quả xuất
khẩu của Cần Thư, luận văn Thạc sĩ kỉnh tế, Đạỉ học Kỉnh tế TP. Hồ Chí
Minh. Mục tiêu nghiên cứu của đề là phân tích, đánh giá tình hình sản xuất, chế
biến và xuất khẩu gạo tỉnh cần Thơ, qua đó đề xuất một số giải pháp nâng cao
hiệu quả xuất khẩu gạo của tỉnh. Đê đạt mục tiêu trên, đề tài đã sử dụng phương
pháp phân tích thống kê, phương pháp so sánh tuyệt đối. Kết quả nghiên cứu chỉ
ra rằng, việc sản xuất và kinh doanh xuất khẩu gạo tại tỉnh cần Thơ có nhiều hạn
chế, chủ yếu là do những khiếm khuyết trong hệ thống quản lý sản xuất, chế biến
Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Crsated V, ith

I? nitroPDF’profe$sional
download the free trial Online at lúnopíH.íom^iiraíéiá&nâ I


Chương 1: Giới thiệu
lưu thông và điầu hành xuất khẩu. Đê khắc phục tồn tại này, tác giả đưa ra một
số giải pháp từ khâu snar xuất đến khâu lưu thông lúa gạo cùng một số gợi ỷ có
liên quan đến lĩnh vực quản lý và điều hành xuất khẩu gạo cũng như hoạt động
bổ trợ có liên quan khác như: vốn kinh doanh, cơ sở hạ tầng, công tác tiếp thị,
tuy nhiên ừong hoàn cảnh hiện tại, một số điểm nghiên cứu trước kia không còn
phù hợp.
ThS. Nguyễn Anh Tuấn, ThS. Nguyễn Đỗ Anh Tuấn, ThS. Nguyễn
Thị Kim Dung nghiên cứu “khả năng cạnh tranh nông sản Vỉệt Nam trong

gia nhập AFTA” Có đi sâu nghiên cứu về khả năng cạnh tranh của nông sản
Việt Nam nhưng cũng chỉ trong phạm vi gia nhập AFTA và chủ yếu tập trung
vào các sản phẩm xuất khẩu chủ yếu của Việt Nam. Trong nghiên cứu này có
phân tích đối thủ cạnh tranh trong vùng ở một số mặt hàng như: gạo, chè, dứa
tiêu... Vì nằm trong một khu vực địa lý nên các quốc gia ASEAN gần như có thế
mạnh tương tự nhau. Do đó mặt hàng xuất khẩu thì tương đối giếng nhau.
Phòng Thị Huỳnh Mai, đảnh giả năng lực cạnh tranh của mặt hàng
nông săn ở ĐBSCL khỉ gia nhập WTO, luận văn Thạc sĩ kỉnh tế, Đại học
Cần Thơ. Quy mô 79 trang. Bài ngịhiên cửu đi cho biết tổng quan về gia nhập
WTO, những nguyên tắt trong WTO, hiệp đỉnh gia nhập WTO và chính sách
nông nghiệp của Việt Nam, quan trọng hơn hết bài nghiên cửu còn đi sâu vào
phân tích năng lực cạnh ừanh của các mặt hàng nông sản mà tiêu biểu là lúa gạo
và mía khi gia nhập WTO. Sử dụng các ma trận để đánh các yếu tố bên trong và
bên ngoài doanh nghiệp, tìm ra những điểm mạnh, điểm yếu của lúa gạo và mỉa
ĐBSCL. Qua đó đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao khả năng cạnh tranh
cho hai mặt hàng này.
Báo cáo nghiên cứu năm 2005: khả năng cạnh tranh nông sản Việt Nam
ừong hội nhập AFTA của nhóm phạm Anh Tuấn, Nguyễn Đỗ Anh Tuấn,
Nguyễn Thị Kim Dung. Tác giả dùng mô hình cân bằng không gian và phương
pháp phân tích SWOT, các chỉ số đánh giá bảo hộ để đánh giá lợi thế cạnh tranh
của sản phẩm và tác động tự do hóa thương mại đến sản phẩm.

Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh trahi Created wíth

n nitroPDF'profe$sional
download the free trial Online at rkiBopcH-íam>|irofeiá&nâ I


Chương 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
CHƯƠNG2

PHƯƠNG PHÁP LUẬN VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN cứu
2.1 PHƯƠNG PHÁP LUẬN
2.1.1 Các kháỉ niệm
2.1.1.1 Cạnh tranh là gì?
Trong thể kỷ X, nhiều lý thuyết cạnh tranh hiện đại ra đời như lý thuyết
của MichaelPorter, J.B.Bamey, P.Krugman... Trong đó, phải kể đến lý thuyết
“lợi thế cạnh tranh” của Mỉchael Porter, ông giải thích hiện tượng khi doanh
nghiệp tham gia cạnh tranh thương mại quốc tế càn phải có “lợi thế cạnh tranh”
và “lợi thế so sánh”. Ông phân tích lợi thế cạnh tranh tức là sức mạnh nội sinh
của doanh nghiệp, của quốc gia, còn lợi thế so sánh là điều kiện tài nguyên thiên
nhiên, sức lao động, môi trường tạo cho doanh nghiệp, quốc gia thuận lợi trong
sản xuất cũng như trong thương mại. Ông cho rằng lợi thế cạnh tranh và lợi thế
so sánh có quan hệ chặt chẽ với nhau, hễ trợ nhau, lợi thế cạnh ừanh phát triển
dựa trên lợi thế so sánh, lợi thế so sánh phát huy nhờ lợi thế cạnh tranh.
Vậy cạnh tranh là sự ừanh đua giữa những cá nhân, tập thể, đơn vị kinh tế
có chức năng như nhau thông qua các hành động, nổ lực và các biện pháp để
giành phần thắng trong các cuộc đua, để thỏa mãn các mục tiêu của mình. Các
mục tiêu này có thể là thị phần, lợi nhuận, hiệu quả, an toàn, danh tiếng...
Tuy nhiên không phải tất cả các hành vi cạnh tranh là lành mạnh, hoàn
hảo và nó giúp cho các chủ thể tham gia đạt được tất cả những gì mình mong
muốn. Trong thực tế, để có lợi thế trong kỉnh doanh một số chủ thể tham gia đã
sử dụng những hành vỉ cạnh tranh không làm mạnh để làm tổn hại đến đối thủ
tham gia cạnh tranh với mình. Cạnh tranh không mang ý nghĩa triệt tiêu lẫn nhau,
nhưng kết quả của cạnh tranh mang lại là hoần toàn trái ngược.
2.1.1.2 Hành vi cạnh tranh
Hành vỉ cạnh tranh của một doanh nghiệp chính là những phản ứng của
doanh nghiệp trước một động thái cạnh tranh tiềm ẩn hoặc mới xuất hiện của đối
thủ nhằm bảo vệ vị thế cạnh tranh của mình trên thương trường.
Hành vi cạnh tranh của doanh nghiệp cỏ thể chia làm bén loại sau:

- Cuộc chiến cạnh ứanh
Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh trahi Crsated V, ith

I? nitroPDF’profe$sional
download the free trial Online at lúnopíH.osm^iiraíéiá&nâ I


Chương 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
- Hạn chế cạnh tranh
- Né tránh cạnh tranh
- Bỏ qua cạnh tranh
2.1.1.3 Các loại hình cạnh tranh
❖ Căn cứ vào chủ thể tham gia.
❖ Căn cứ vào phạm vi ngành kinh tế.
❖ Căn cứ vào tính chất của cạnh tranh ừên thị trường thì cạnh ừanh gồm có
cạnh tranh hoàn hảo và cạnh tranh không hoàn hảo.
2.1.1.4 Năng lực cạnh tranh
Theo WEF (1997) báo cáo về khả năng cạnh tranh toàn cầu thì năng lực
cạnh tranh được hiểu là khả năng, nầng lục mà doanh nghiệp có thể duy ừì vị trí
của nó một cách lâu dài và có ý chí trên thị trường cạnh tranh, bảo đảm thực hiện
một tỷ lệ lợi nhuận ít nhất bằng tỷ lệ đòi hỏi tài trợ những mục tiêu của doanh
nghiệp, đồng thời đạt được những mục tiêu của doanh nghiệp đặt ra.
❖ Năng lực cạnh tranh có thể chia làm 3 cấp:
• Năng lực cạnh tranh quốc gia: là năng lực của một nền kinh tế đạt được
tăng trưởng bền vững, thu hút được đầu tư, đảm bảo ổn định kinh tế, xã hội, nâng
cao đời sống nhân dân.
• Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp: là khả năng duy trì và mở rộng
thị phần, thu lợi nhuận của doanh nghiệp trong môi trường cạnh tranh trong và
ngoài nước. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp thể hiện qua hiệu quả kỉnh
doanh của doanh nghiệp, lợi nhuận và thị phần mà doanh nghiệp đó có được.

• Năng lực cạnh tranh của sản phẩm và dịch vụ: được đo bằng thị phần
của sản phẩm dịch vụ thể hiện ừên thị trường. Khả năng cạnh ừanh của sản
phẩm, dịch vụ phụ thuộc vào lợi thế cạnh tranh của nó. Nó dựa vào chất lượng,
tính độc đáo của sản phẩm, dịch vụ, yếu tố công nghệ chứa trong sản phẩm, dịch
vụ đó.
❖ Năng lực cạnh tranh được đánh giá trên bốn phương diện:
• Linh hoạt: là khả năng đáp ứng những nhu cầu khác nhau của khách
hàng ( về chủng loại mặt hàng, cách cung ứng).

Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Created wíth

n nitroPDF'profe$sional
download the free trial Online at lúnopíH.eam-^raíeisi&nâ I


Chương 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
• Chất lượng: gồm hình thức, đặc tính kỹ thuật của sản phẩm, dịch vụ; độ
tín cậy của khách hàng.
• Tốc độ: thời gian từ khi khách hàng yêu cầu đến khỉ khách hàng được
phục vụ.
• Chỉ phí: giá cả mà khách hàng phải bỏ ra để có được sản phầm và dịch
vụ.
2.1.1.5 Định nghĩa về ngành
Điểm quan trọng của việc xây dựng chiến lược cạnh tranh là liên hệ
doanh nghiệp với môi trường kỉnh doanh. Thực tế môi trường kỉnh doanh là rất
rộng, bao gồm các lực lượng kỉnh tế và xã hội nhưng quan trong nhất của môi
trường kỉnh doanh đó là ngành kinh tế, nơi mà các hoạt động cạnh tranh của
doanh nghiệp đã và đang diễn ra.
Để phân tích sự ảnh hưởng của ngành kinh tế đến năng lực cạnh tranh
của doanh nghiệp thì tác giả sẽ khai thác mô hình năm lục lượng (được trình bày

ở hình 2.2) của giáo sư Michael E.Porter - giáo sư chuyên ngành chiến lược nổi
tiếng của Đại học Harvard, làm một trong những công cụ cho việc phân tích. Mô
hình này được sử dụng để phân tích bản chất và mức độ cạnh tranh trong một
ngành kỉnh doanh. Vì thế, đề tài sẽ nêu lên định nghĩa ngành theo tư tưởng của
giáo sư Michael E.Porter.
Theo Michael E.Porter (Chiến lược cạnh ưanh - NXB Khoa học và kỹ
thuật - 1996), “Ngành là một nhóm các hãng sản xuất các sản phẩm là những sản
phẩm thay thế gần gũi của nhau”.
Phân tích cấu trúc ngành có tác dựng rất quan trọng trong việc dự báo về
cạnh ừanh ngành ở bất cứ quốc gia nào cũng như ừên thị trường thế giới. Hiện
trạng cạnh tranh trong một ngành phụ thuộc vào năm lực lượng cạnh tranh cơ
bản, có ảnh hưởng đến việc đề ra chiến lược hoạt động của mỗi doanh nghiệp. Sự
hiểu biết về nguồn lực cơ sở của các áp lực cạnh tranh này sẽ giúp doanh nghiệp
nhận dạng rõ những điểm mạnh, điểm yếu cơ bản của bản thân doanh nghiệp, từ
đó kết hợp hài hòa với những thời cơ cũng như thách thức mà môi trường bên
ngoài tạo ra.

Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng ỉực cạnh tranì Created with

n nitroPDF'profe$sional
download the free trial Online at lúnopíH.eam-^raíeisi&nâ I


Đưa
VỊn
Các hoạt
Marketing
nguyên Chươnghành,
đôngluận vàvả
2: Phương pháp

phương pháp nghiên cứu
vât hệ'.i
sản suất,
hán l"àrg
rrè'1 ra
vàơ
kinhtrường
(như
hợp
xuất
những
côngtranh
nghệ cao như Laptop, điện thoại
2.1.2 kmh
Tầmsản
quan
trọng
của sản
năngphẩm
lực cạnh
C0£nh
doanh

di động...).
thực
hiệnyếu
có ưong
hiệu quả
hoạt động
chuỗi

giáđến
trị sẽ
CạnhViệc
ừanh
là tất
kinhcác
doanh.
Ngườitrong
ta nói
nhiều
sự quyết
khốc

x

lời

ỵ đinh
hiệu
hoạtqua
động
tạo“thương
ra những
lợi thế
của Trong
doanh
liệt của
thịquả
trường
câuchung

khẳng và
định
trường
nhưcạnh
chiếntranh
trường”.
kính doanh để vượt qua đối thủ cạnh tranh, việc áp dụng nhiều phương pháp
nghiệp.
quản lýTrong
mới nhằm
gọn bộgiá
máy,
lại của
quádoanh
trình kỉnh
doanh,
phân tinh
tích chuỗi
trị, tái
cáccấu
hoạttrúc
động
nghiệp
đượcgiảm
chia
chỉ phíhai
nâng
cao Các
hiệu hoạt
quả hoạt

cần
thiết
xóa bỏ
lợi.động
Nhưng
thành
nhóm:
độngđộng
chínhlàvà
các
hoạtđểđộng
hổ những
ượ (cácbất
hoạt
hổ
nhưxảy
thếrathìbên
chưa
đủ.từng
Những
thiện
chỉ giúp
doanh
nghiệp
trong cuộc
ữợ
trong
loạicải
hoạt
độngđóchính),

được
thể hiện
quatồn
sơ tại
đồ sau:
đua mà không bảo đảm
chiến
thắng
Nhỏm
hũ ạt
dọng trong
hc trợ cuộc đua đố. Trong xu thế toàn cầu
hóa, người chiếnCâi
thắng
là hngười
khả doanh
năng ntạo
ra lợi thếXcạnh
ừanh cho riêng
\
1 t.rur:
ạ t.ẫn có
£ CẢM
ghiâp

X

mình và luôn thay đổi
đề trị
tạonguồn

ra thịnhân
trưởng
Quàn
lự: chứ không phải chỉ tìm"\cách
Phầnnâng
\ cao
\
triếr.
thị phần và vượt qua Phát
những
bấtcông
lợi.nghệ
Đặt biệt đối với doanh nghiệp
X Việtlời Nam,
'\

sắm / thu mua
trong điều kiện hội nhậpMua
kinh
tế quốc tế mạnh mẽ như hiện nay, cạnh tranh diễn

>

*/

Cung

>

ra ngày càng gay gắt ở khắp mọi nơi và ở mọi cấpcấp

độ.các
Như vậy,
một
ỵPhần
/ doanh
dị ch. vụ

nghiệp muốn tồn tại ừong bối cảnh hội nhập kỉnh tế quốc
tế như hiện nay thì
liên /
// cánh nào khác,
phải chấp nhận cạnh tranh. Và để cạnh tranh hiệu quả,quan
không
doanh nghiệp phải không ngừngNhóm
nânghoạt
caođồng,
nângchính
lực cạnh tranh của mình trước
các đối thủ.

Hình 1: Chuỗi giá trị của doanh nghiệp

Nguồn:
Mỉchaeỉ
E. Porter
New York: Free Press, 1985.
2.1.3 Những yếu
tố ảnh
hưởng
đến“Competỉve

năng lựcStrategy”
cạnh tranh
(Trích dẫn: Nguyễn Hứu Lam, Quản tri chiến lược, NXB Giáo dục, 1998).

2.1.3.1 Môi trường bên trong doanh nghiệp
Phân
tích môi
chuỗi
giá trị
phép
ta đánhnộigiá
điểm nghiệp
mạnh,
Phân tích
trường
bêncho
trong
(haychúng
môi trường
bộ)những
của doanh
điểm
củaphân
các tích
hoạtnhững
động chủ
và các
hoạt
động
doanh

có thểyếu
giúp
điểmyếu
mạnh,
điểm
yếu,
quahễđótrợ
xáccủa
định
đượcnghiệp.
năng
Ngoài
ra,ừanh
để thực
hiện một
sự đánh
giánghiệp
hoàn trên
hảo thị
về trường.
môi trường bên trong của
lực cạnh
của chính
bản thân
doanh
một tổ chức
cần nhất
xem để
xétphân
năm tích

nhântiềm
tố khác
nữa: tranh
phân của
tích doanh
tài chính,
văn
Côngchúng
cụ hữutahiệu
lực cạnh
nghiệp
hóa,
đạo, tính
hợp pháp
danh
tiếng
của doanh
nghiệp.
đượclãnh
Michael
E.Porter
phát và
hiện
giữa
những
năm ’80,
sau đó được sử dụng và
Môirãi
trường
nghiệp

phổ 2.1.3.1
biến rộng
trong bên
giớingoài
doanhdoanh
nghiệp,
là phương pháp dây chuyền (chuỗi)
Ngoàinghiệp.
môi trường tổng quát được xác lập bởi các yếu tố của môi trường vĩ
giá trị doanh
mô nhưChuỗi
các điều
chínhhoàn
trị - chỉnh
pháp luật,
văn hoạt
hóa -động
xã hội,
điều
kiện
tự
giá kiện
trị làkinh
mộttế,chuỗi
của các
kinh
tế từ
giai
nhiên,
dânrasốnguyên

và kỹ vật
thuậtliệu
- công
nghệ;
ngoài
doanh
nghiệp
còn phải
đoạn tạo
thô cho
đến
khâura,phân
phối
sản phẩm
cuốithấy
củngđược
tới
ảnh
hưởng
mô giá
tác trị
động
nhưhợp
thếnhững
nào đến
tranh
khách
hàng.của
Nóimôi
cáchtrường

khác, vi
chuỗi
là tập
hoạtnăng
độnglực
cócạnh
liên quan
của
doanh nghiệp
nghiập làm
minh,tăng
thông
mô khách
hình năm
lực chuỗi
cạnh tranh
sư
của doanh
giá qua
trị cho
hàng.ápMột
giá trịcủa
có giáo
thể rất
Michael
và phân
tích
trường
bên ngoài
thuộc

sẽtạp
ngắn (ví E.Porter
dụ như trường
hợp
sảnmôi
xuất
sữa, thực
phẩm...),
hayma
rấttrận
dài EFE...
và phức
Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Crsated wíth
Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Crsated V, ith

PDF’profe$sional
I?
n nitroPDF
'profe$sional

download the free trial Online at lúnopíH.osm^iiraíéiá&nâ I
download the free trial Online at ikltropíH.Mm^jnoÍ6isl&fl»-I


Chương 2: Phương pháp luận và phương pháp nghiên cứu
giúp doanh nghiệp xác đinh tổng thể khả năng cạnh ừanh sản phẩm của đơn vị
mình với đối thủ cạnh ừanh.
2.1.4 Các công cu xác đỉnh năng ỉưc canh tranh
2.1.4.1 Phân tích ma trận môi truxmg vĩ mô

Sư đồ: Mối liên hệ giữa môi trường vĩ mô đốỉ vói doanh nghiệp
a/ Yêu tố chính trị - pháp luật
Bao gồm hệ thống các quan điểm, đường lối chính sách của chính phủ, hệ
thống pháp luật hiện hành, các xu hướng chính trí, những diển hiến chính trị...
Các yếu tố này có ảnh hưởng ngày càng lớn đến hoạt động của doanh nghiệp,
b/ Yếu tấ văn hóa - xã hộỉ
Bao gồm hệ thống những chuẩn mực và giá trị được chấp nhận và tôn
trọng bởi một xã hội hoặc nền văn hóa cụ thể. Các yếu tố xã hội có tác động
chậm nhưng lâu dài và có hệ quả rất sâu rộng lên mọi mặt hoạt động của doanh
nghiệp.
c/ Yếu tế kinh tế
Bao gồm các yếu tố như: tếc độ tăng trưởng kinh tế, mức độ lạm phát, khả
năng huy động vốn, thu nhập binh quân, các chính sách thuế, tài chính... của một
quốc gia hay khu vực có ảnh hưởng đến hoạt động của doanh nghiệp.
d/ Điều kỉên tư nhiên
•*
Các điều kiện tự nhiên luôn là một yếu tế quan ừọng trong hoạt động mọi
!ỊỊ|li£ủỊL^£ỊOỊgưửLjỉềiy^hciJỊÓilì^ế^Q_đẩ^^ầắyầLá]
Thực trạng và giải pháp nhăm nâng cao năng lực cạnh tranì Crsated V, ith

I? nitroPDF’profe$sional

download the free trial Online at lúnopíH.osm^iiraíéiá&nâ I