Đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam những khó khăn thách thức

Website: Email : Tel : 0918.775.368
“Đánh giá tác động môi trường ở Việt Nam những khó khăn thách thức”
Mở Đầu
Việt nam có tốc độ phát triển kinh tế xã hội nhanh. Hiện nay với nhữn
thành tựa mà chúng đất nước chúng ta đã đạt được trên các mặt kinh tế, xã hội.
Có lẽ điều này rất ít người không biết đến. Song mặt trái của quá trình phát triển
sẽ không dễ dàng nhận ra bởi những hậu quả của nó có thể không tạo ra hiệu
ứng tức thời với tới môi trường sống của chúng ta. Cùng với việc xây dựng các
chương trình, dự án nhằm phát triển kinh tế xã hội, tạo ra những tác động thúc
đẫy phát triển là các tác động làm thay đổi môi trường sinh thái, biến đổi các hệ
sinh thái tự nhiên, những vấn đề này có thể không được nhận ra hoặc nhận ra
nhưng chúng ta chấp nhận đánh đổi để phát triển. Vấn đề quan trọng trong quá
trình phát triển chính là sự bền vững của các chương trình, dự án đó. Chính
những vấn đề này đã đưa việc đánh giá tác động môi trường trở nên hết sức
quan trọng.
Trên Thế giới vấn đề này đã thành một phần quan trọng trong việc xây
dựng và hình thành các chương trình – dự án, đặc biệt là ở các nước phát triển.
Sau một thời gian dài phát triển và đạt được những thành quả quan trọng thì họ
đã nhận ra được cái giá phải trả cho sự phát triển không bền vững. Nên đánh giá
tác động môi trường là một phần không thể thiếu trong việc thực hiện các dự án.
Ở Việt nam chúng ta một nước có thể nói là có một thời gian dài chìm
trong chiến tranh, khi hòa bình lập lại nhu cầu xây dựng đất nước phát triển
nhanh mạnh là một nhu cầu cấp thiết và mang tính sống còn của nền độc lập dân
tộc. Do đó có một thời gian dài chúng ta phát triển nhưng không quan tâm đến
tác lại của quá trình phát triển; ví dụ như nhưng năm đầu của thập niên 80 của
thế kỷ trước chúng ta đã thành lập hàng loạt các Lâm Trường khai thác gỗ, việc
khai thác gỗ được giao chỉ tiêu, những đơn vị nào phá được nhiều rừng thì nhận
được sự khen thưởng (huân huy chương các loại). Đây không phải là chúng ta
phán xét lại lịch sử song, chính vấn đề này là một việc làm không có sự tính toán
đánh giá đến các tác động tại hại khi những cánh rừng bị chặt hạ….; một ví dụ
1

Website: Email : Tel : 0918.775.368
khác nữa chúng ta cũng có thể dễ dàng nhận ra chính là các chương trình khai
thác tài nguyên thô xuất khẩu cũng là một vấn đề nỗi cộm cần phải có sự nhìn
nhận và điều chỉnh lại. Vấn đề Đánh giá tác động môi trường đã bắt đầu quan
tâm, từ những năm đầu của sự nghiệp xây dựng và bảo vệ đất nước. Song chưa
thực sự nhận được sự quan tâm đúng mức, thậm chí bị coi nhẹ bỏ qua. Bắt đầu
từ năm 1993 Luật bảo vệ môi trường Việt Nam đã được ra đời và trong văn bản
luật đã có nhưng yêu cầu về việc đánh giá tác động môi trường các dự án.
Nhưng để thực sự vấn đề này thực sự nhận được sự quan tâm từ khi luật bảo vệ
môi trường năm 2005 đã có những ý tưởng thực sự rõ ràng và hướng dẫn yêu
cầu cụ thể.
Đánh giá tác động môi trường (ĐTM) là công cụ pháp lý và kỹ thuật
quan trọng để xem xét, dự báo tác động môi trường, xã hội của các dự án, hoạt
động phát triển; cung cấp luận cứ khoa học cho chính quyền, cơ quan quản lý
chuyên ngành và doanh nghiệp cân nhắc trong quá trình quyết định đầu tư và
phê duyệt dự án. Các yêu cầu về ĐTM đã được luật hóa và quy định bởi Luật
Bảo vệ Môi trường của Việt Nam từ năm 1993 và cụ thể hơn trong luật môi
trường năm 2005. Với 16 năm thực hiện công tác ĐTM đã giúp Chính phủ Việt
Nam từng bước cụ thể hóa và cải thiện hệ thống quy định ĐTM, tạo lập và phát
triển năng lực đội ngũ thực hiện ĐTM; nhờ ĐTM nhiều dự án có nguy cơ, rủi ro
cao đối với môi trường và xã hội đã buộc phải chấm dứt hoặc điều chỉnh lại.
Tuy nhiên, hoạt động ĐTM ở Việt Nam vẫn bộc lộ nhiều bất cập và yếu kém về
cả chất lượng cũng như việc thực thi theo quy định pháp luật.
Nhìn chung, ĐTM vẫn bị hành xử như một thủ tục nhằm hợp thức hóa
quá trình thẩm định và phê duyệt các dự án, hoạt động đầu tư. Bản thân quy định
luật pháp hiện hành về ĐTM cũng thực sự chặt chẽ. Nhiều hậu quả nghiêm
trọng về môi trường và xã hội đã xảy ra do các yêu cầu về ĐTM bị làm ngơ
hoặc không được thực hiện nghiêm chỉnh. Vấn đề này đang trở thành một chủ
đề nóng, chủ đề tranh luận của các nhà khoa học, nhà quản lý và đông đảo quần
chúng nhân dân.

2
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Mục tiêu nghiên cứu
Trong khuôn khổ một tiểu luận nghiên cứa về “Luật và chính sách môi
trường” với mục tiêu tìm hiểu hiệu quả và các một số tồn tại trong việc thực hiện
Đánh giá tác động ĐTM, với những vấn đề được phân tích từ đó có một số đề
xuất mang tính tham khảo nhằm khắc phục nhược điểm.
2. Nội dung nghiên cứu
* Từ các chính sách về luật chính sách môi trường liên quan đến vấn đề
đánh giá tác động môi trường.
* Các vấn đề đang được quan tâm của dư luận ở thời điểm hiện tại, từ việc
thực hiện các đánh giá môi trường, đến các vần đề phát sinh sau khi thực hiện
các dự án.
3. Phương pháp nghiên cứu
* Sử dụng phương pháp sưu tầm và thu thập số liệu
* Phương pháp tổng kết kinh nghiệm
* Phương pháp phân tích điểm yếu điểm mạnh (SWOT).
3
Website: Email : Tel : 0918.775.368
Cơ Sơ Lý Thuyết
1. Lịch sử quá trình hình thành hệ thống phát luật liên quan đến
ĐTM của Việt Nam
Ở Việt Nam lần đầu tiên quy trình ĐTM được đưa ra trong Luật Bảo vệ
Môi trường năm 1993, và đến nay đã có những điều chỉnh đáng kể.
Các chế tài về ĐTM lần đầu tiên được quy định tại Điều 17 và 18 của
Luật BVMT ban hành ngày 27/12/1993, và tiếp đó là Nghị định 175/CP của
Chính phủ về hướng dẫn thi hành Luật BVMT 1993. Các quy định này yêu cầu
tất cả các dự án trong nước và đầu tư nước ngoài ở Việt Nam đều là đối tượng
phải thực hiện ĐTM. Các dự án đã đi vào hoạt động cũng cần lập báo cáo đánh
giá tác động dưới dạng "kiểm toán môi trường".

Luật BVMT sửa đổi ban hành ngày 29/11/2005 đã dành riêng một chương
quy định về công tác đánh giá môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi
trường và cam kết bảo vệ môi trường.
Nếu như bước tiến hành báo cáo ĐTM sơ bộ được coi là bắt buộc đối với
các dự án trước khi có Luật BVMT 2005, thì sau khi luật này có hiệu lực, bước
này đã bị xoá bỏ. Giai đoạn từ năm 1994 đến trước khi Luật BVMT 2005 được
ban hành là giai đoạn "vừa làm - vừa học - vừa rút kinh nghiệm" của Việt Nam
(1). Đến năm 2008, một bảng danh mục các đối tượng gồm 162 loại dự án khác
nhau phải lập báo cáo ĐTM đã được quy định tại Nghị định 21/2008/NĐ-CP
của Chính phủ ban hành ngày 28/2/2008. Các dự án thuộc danh mục này sẽ phải
thực hiện báo cáo ĐTM chi tiết; nếu không chỉ cần thực hiện cam kết BVMT.
Đối tượng của quy định "ĐTM bổ sung" là các dự án mở rộng hoặc thay đổi
công nghệ của các cơ sở đang sản xuất. Khái niệm này đã thay thế cho dạng báo
cáo ĐTM của các cơ sở đang hoạt động trước đây.
2. Một số văn bản pháp quy liên quan đến vấn đề Đánh giá tác động
môi trường có hiệu lực hiện hành
4
Website: Email : Tel : 0918.775.368
1. Luật bảo vệ môi trường, được quốc hội thông qua ngày 29 tháng 11
năm 2005. Chương 3 Đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo vệ môi
trường.
2. Nghị định 80/2006/NĐ-CP ngày 09/08/2006. Hướng dẫn chi tiết và thi
hành luật bảo vệ môi trường năm 2005. Trong nghị định này có danh mục các
dự án phải thực hiện đánh giá tác động môi trường và danh mục các dự án liên
ngành liên tỉnh do bộ tài nguyên và môi trường thẩm định.
3. Nghị định 21/2008/NĐ-CP, sửa đổi bổ sung 1 số điều của quy định
80/2006/NĐ-CP về quy định chi tiết và thi hành một số điều luật bảo vệ môi
trường năm 2005. Danh mục các dự án phải thực hiện báo cáo đánh giá tác động
môi trường (162 dự án).
4. Nghị định 81/2006/NĐ-CP ngày 03 tháng 9 năm 2006 về quy định xử

phạt vi phạm hành chính trong lĩnh vực bảo vệ môi trường.
5. Thông tư 05/2008/TT- BTNMT ngày 8/12/2008 hướng dẫn đánh giá
tác động môi trường chiến lược, đánh giá tác động môi trường và cam kết bảo
vệ môi trường.
6. Thông tư 276TT/MTg – BKHCN MT ngày 26/11/1997. Hướng dẫn
kiểm soát ô nhiễm đối với các cơ sở kinh doanh sau khi có phê chuẩn báo cáo
đánh giá tác động.
7. Thông tư 14220 TT/ mtg-bkhcn mt ngày 26/11/1994. Hướng dẫn đánh
giá tác động môi trường đối với các cơ quan đang hoạt động.
8. Quyết định 13/2005/QĐ –BTNMT ngày 2 tháng 12 năm 2005. Về
chức năng nhiệm vụ quyền hạn và cơ cấu tổ chức của vụ thẩm định tác động
môi trường.
9. Quyết định 13/2006/QĐ-BTNMT ngày 08/09/2006. Ban hành quy
định về tổ chức và hoạt động của hội đồng thẩm định báo cáo đánh giá tác động
môi trường chiến lược và báo cáo đánh giá tác động môi trường.
3. Các lực lượng thực thi đánh giá tác động môi trường
5