Vai trò của Nhà nước trong kiến trúc thượng tầng đối với nền kinh tế thị trường ở nước ta hiện nay

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
MC LC
M U
NI DUNG

OBO
OKS
.CO
M

I. Bin chng ca c s h tng v kin trỳc thng tng
I.1. Khỏi nim c s h tng v kin trỳc thng tng
I.1.1. Khỏi nim c s h tng

I.1.2. Khỏi nim kin trỳc thng tng

I.2. Quan h bin chng gia c s h tng v kin trỳc thng tng.
I.2.1.Vai trũ quyt ủnh ca c s h tng ủi vi kin trỳc thng tng
I.2.2. Tỏc ủng tr li ca kin trỳc thng tng ủi vi c s h tng
II. Nn kinh t th trng ủnh hng xó hi ch ngha nc ta hin nay
III. Vai trũ ca nh nc trong kin trỳc thng tng ủi vi nn kinh t th
trng nc ta hin nay

III.1. Vai trũ ca nh nc trong kin trỳc thng tng ủi vi nn kinh t th
trng nc ta hin nay

III.2. Ni dung qun lý kinh t ca Nh nc trong nn kinh t th trng
ủnh hng xó hi ch ngha Vit Nam

III.3. Cỏc cụng c ủiu tit v mụ ca Nh nc xó hi ch ngha Vit Nam

IV. Hn ch trong vic qun lý ca Nh nc ủi vi kinh t th trng nc
ta v hng gii quyt

KI L

IV.1. Tip tc hon thin h thng phỏp lut v kinh t

IV.2. Hỡnh thnh ủng b c ch qun lý nn kinh t th trng ủnh hng
xó hi ch ngha

IV.3. Tip tc ủi mi cỏc cụng c qun lý v mụ ca Nh nc ủi vi kinh
t

IV.4. y mnh quỏ trỡnh hnh chớnh
KT LUN



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

M U

OBO
OKS
.CO
M

Trong ủiu kin ngy nay, hu nh tt c cỏc nn kinh t ca cỏc nc trờn
th gii ủu cú s qun lý ca nh nc ủ sa cha mt mc ủ no ủú nhng
tht bi ca th trng. Tc l c ch vn hnh nn kinh t ca tt c cỏc nc ủu

l c ch th trng cú s qun lý ca Nh nc. V Vit Nam cng nm trong s
cỏc nc cú c ch vn hnh nn kinh t l c ch th trng cú s qun lý ca Nh
nc. Nhng cú s khỏc bit trong c ch vn hnh ca nc ta ủú l Nh nc
qun lý nn kinh t khụng phi l Nh nc t sn, m l Nh nc xó hi ch
ngha, nh nc ca dõn, do dõn v vỡ dõn ủt di s lónh ủo ca ng Cng Sn
Vit Nam. V vai trũ qun lý ca Nh nc xó hi ch ngha l ht sc quan trng.
Nú ủm bo cho nn kinh t tng trng n ủinh, ủt hiu qu cao, ủc bit l ủm
bo cụng bng xó hi. Khụng ai ngoi Nh nc cú th gim bt ủc s chờnh
lch gia giu v ngheo, gia thnh th v nụng thụn, gia cỏc vựng ca ủt nc
trong ủiu kin kinh t th trng. V ủ lm rừ hn vai trũ ca Nh nc ủi vi
nn kinh t th trng nc ta em xin lm ủ ti: Vai trũ ca Nh nc trong

KI L

kin trỳc thng tng ủi vi nn kinh t th trng nc ta hin nay.

NI DUNG



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
VAI TRề CA NH NC TRONG KIN TRC THNG TNG I
VI NN KINH T TH TRNG NC TA HIN NAY

OBO
OKS
.CO
M

I. Bin chng ca c s h tng v kin trỳc thng tng

I.1. Khỏi nim c s h tng v kin trỳc thng tng
I.1.1. Khỏi nim c s h tng

L ton b nhng quan h sn xut hp thnh c cu kinh t ca mt xó hi
nht ủnh.

C s h tng ca mt xó hi c th bao gm nhng quan h sn xut thng
tr, nhng quan h sn xut tn d ca xó hi c v quan h sn xut l mm mng
ca xó hi tng lai. Trong ủú, quan h sn xut thng tr bao gi cng gi vai trũ
ch ủo, chi phi cỏc quan h sn xut khỏc, quy ủnh xu hng chung ca ủi sng
kinh t - xó hi. Do ủú, c s h tng ca mt xó hi c th ủc ủc trng bi quan
h sn xut thng tr trong xó hi ủú.

Nh vy, xột trong tng th cỏc quan h xó hi thỡ quan h sn xut hp thnh
c s kinh t ca xó hi tc l trờn ủú hỡnh thnh nờn kin trỳc thng tng tng
ng.

I.1.2. Khỏi nim kin trỳc thng tng

L ton b nhng quan ủim chớnh tr, phỏp quyn, trit hc, ủc, tụn giỏo,
ngh thut...cựng vi nhng thit ch xó hi tng ng nh nh nc, ủng phỏi, giỏo

KI L

hi, cỏc ủon th xó hic hỡnh thnh nờn trờn c s h tng nht ủnh.
Cỏc ủc ủim ca kin trỳc thng tng:
-

Cỏc yu t ca kin trỳc thng tng cú ủc ủim riờng, cú quy lut

vn ủng phỏt trin riờng nhng chỳng liờn h vi nhau, tỏc ủng qua li vi nhau v
ủu hỡnh thnh trờn c s h tng nht ủnh. Song, mi yu t khỏc nhau cú quan h
khỏc nhau ủi vi c s h tng. Cú nhng yu t nh chớnh tr, phỏp lut c s quan
h trc tip vi c s h tng nhng cng c s nhng yu t nh trit hc, tụn giỏo,
ngh thut, ch cú quan h giỏn tip vi nú.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
-

Trong xó hi cú giai cp thỡ kin trỳc thng tng mang tớnh giai cp vỡ

nú phn ỏnh cuc ủu tranh v mt chớnh tr, t tng ca cỏc giai cp ủi khỏng,
trong ủú ủc trng l s thng tr v mt chớnh tr-t tng ca giai cp thng tr.
Trong kin trỳc thng tng ca xó hi cú giai cp, nh nc gi vai

OBO
OKS
.CO
M

-

trũ ủc bit quan trng vỡ nú tiờu biu cho ch ủ chớnh tr ca mt xó hi nht ủnh.

I.2.Quan h bin chng gia c s h tng v kin trỳc thng tng
I.2.1 Vai trũ quyt ủnh ca c s h tng ủi vi kin trỳc thng tng
C s h tng v kin trỳc thng tng l hai mt ca ủi sng xó hi, chỳng

thng nht bin chng vi nhau, trong ủú c s h tng ủúng vai trũ quyt ủnh ủi
vi kin trỳc thng tng ủc th hin cỏc ủc ủim sau:

Mi c s h tng s hỡnh thnh nờn mt kin trỳc thng tng tng ng vi
nú. Tớnh cht ca kin trỳc thng tng l do tớnh cht ca c s h tng quyt ủnh.
V cỏc yu t ca kin trỳc thng tng nh nh nc, phỏp quyn, trit hc, tụn
giỏo ủu trc tip hay giỏn tip ph thuc vo c s h tng, do c s h tng quyt
ủnh.

C s h tng thay ủi thỡ sm hay mun, kin trỳc thng tn cng thay ủi
theo. Trong ủú, cú nhng yu t ca kin trỳc thng tng thay ủi nhanh chúng cựng
vi s thay ủi c s h tng nh chớnh tr, phỏp lut Nhng cng cú nhng yu t
thay ủi chm nh tụn giỏo, ngh thut, hoc cú nhng yu t vn ủc k tha

KI L

trong xó hi mi.

I.1.2.b Tỏc ủng tr li ca kin trỳc thng tng ủi vi c s h tng
Tuy c s h tng cú vai trũ quyt ủnh ủi vi kin trỳc thng tng nhng
ton b kin trỳc thng tng cng nh cỏc yu t cu thnh nú ủu cú tớnh ủc lp
tng ủi v tỏc ủng mnh m tr li c s h tng.
Tt c cỏc yu t cu thnh kin trỳc thng tng ủu cú tỏc ủng ủn c s
h tng. Tuy nhiờn, mi yu t khỏc nhau cú vai trũ khỏc nhau, cú cỏch thc tỏc ủng
khỏc nhau. Nh trong xó hi cú giai cp, nh nc l yu t cú tỏc ủng mnh nht



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
ñối với cơ sở hạ tầng vì ñó là bộ máy bạo lực tập trung của giai cấp thống trị về kinh

tế.
Trong mỗi chế ñộ xã hội, sự tác ñộng của các bộ phận của kiến trúc thượng

OBO
OKS
.CO
M

tầng không phải bao giờ cũng theo một xu hướng.

Sự tác ñộng của kiến trúc thượng tầng ñối với cơ sở hạ tầng diễn ra theo hai
chiều. Nếu kiến trúc thượng tầng tác ñộng phù hợp với các quy luật kinh tế khách
quan thì nó là ñộng lực mạnh mẽ thúc ñẩy kinh tể phát triển; nếu tác ñộng ngược lại,
nó sẽ kìm hãm phát triển kinh tế, kìm hãm phát triển xã hội.

II. Nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở nước ta hiện nay
Mô hình kinh tế của Việt Nam ñược xác ñịnh là nền kinh tế hàng hóa nhiểu
thành phần, vận ñộng dọc theo cơ chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước, ñịnh
hướng xã hội chủ nghĩa (Nói ngắn gọn là kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ
nghĩa). Hiện nay nền kinh tế thị trường của nước ta còn ở trình ñộ kém phát triển, bởi
lẽ cơ sở vật chất kỹ thuật của nó còn lạc hậu, thấp kém, nền kinh tế ít nhiều còn
mang tính tự cấp tự túc. Tuy nhiên, nước ta không lặp lại nguyên vẹn tiến trình phát
triển kinh tế của các nước ñi trước: kinh tế hàng hóa giản ñơn chuyển lên kinh tế thị
trường tự do, rồi từ kinh tế thị trường tự do chuyển lên kinh tế thị trường hiện ñại,
mà cần phải và có thể xây dựng nền kinh tế thị trường hiện ñại, ñịnh hướng xã hội
chủ nghĩa theo kiểu rút ngắn. Chính vì vậy mà phải ñẩy mạnh công nghiệp hóa, hiện
ñại hóa ñể phát triển nhanh chóng lực lượng sản xuất, trong một thời gian tương ñối

KI L

ngắn xây dựng ñược cơ sở vật chất kỹ thuật hiện ñại ñể nền kinh tế nước ta bắt kịp
với trình ñộ phát triển chung của thế giới; ñồng thời phải hình thành ñồng bộ cơ chế
thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Nhà nước có vai trò ñặc biệt quan trọng trong
việc quản lý kinh tế vĩ mô và thực hiện ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa.
Kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là một kiểu tổ
chức nền kinh tế vừa dựa trên những nguyên tắc và quy luật của kinh tế thị trường
vừa dựa trên những nguyên tắc và bản chất của chủ nghĩa xã hội. Nó là một kiểu tổ



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
chức kinh tế - xã hội, trong ñó quá trình sản xuất, phân phối, trao ñổi, tiêu dùng gắn
với thị trường, ñược thực hiện thông qua thị trường dưới sự quản lý, ñiều tiết của
Nhà nước Việt Nam. Vì vậy, kinh tế thị trường không chỉ là công nghệ, là kỹ thuật

OBO
OKS
.CO
M

mà còn là quan hệ xã hội, không chỉ bao hàm yếu tố lực lượng sản xuất mà còn cả
quan hệ sản xuất. Nó gồm nhiều hình thức sở hữu mà trong ñó nó phụ thuộc vào chế
ñộ sở hữu Nhà nước xã hội chủ nghĩa thống trị. Điều ñó cho thấy, không có kinh tế
thị trường chung chung, thuần túy, trừu tượng, tách khỏi các hình thái kinh tế - xã
hội, tách rời chế ñộ xã hội. Trong các chế ñộ xã hội khác nhau, kinh tế thị trường
mang tính chất xã hội khác nhau, có những hậu quả xã hội khác nhau. Tác ñộng tích
cực và tiêu cực của kinh tế thị trường ñến ñâu còn phụ thuộc vào chế ñộ xã hội, vào
ñường lối của ñảng cầm quyền, vào chính sách và pháp luật của nhà nước. Đồng thời
kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam có hai ñặc ñiểm cơ bản
ñó là: nền kinh tế thị trường mới bước ñầu hình thành, còn sơ khai, còn ở trình ñộ

thấp, các loại thị trường chưa hình thành ñầy ñủ, ñồng bộ. Và kinh tế thị trường
mang tính ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa, nó khác với kinh tế thị trường tư bản chủ
nghĩa, nó do Đảng Cộng sản lãnh ñạo và Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý.
Trong ñiều kiện ngày nay, hầu như tất cả các nền kinh tế của các nước trên
thế giới ñều có sự quản lý của nhà nước ñể sửa chữa một mức ñộ nào ñó “những thất
bại của thị trường”. Tức là cơ chế vận hành nền kinh tế của tất cả các nước ñều là cơ
chế thị trường có sự quản lý của Nhà nước. Nhưng ñiều khác biệt trong cơ chế vận

KI L

hành nền kinh tế chủa nước ta là ở chỗ Nhà nước quản lý nền kinh tế không phải là
nhà tư sản, mà là nhà nước xã hội chủ nghĩa, nhà nước của dân, do dân và vì dân ñặt
dưới sự lãnh ñạo của Đảng Cộng sản Việt Nam. Sự quản lý của Nhà nước xã hội chủ
nghĩa nhằm sửa chữa “những thất bại của thị trường”, thực hiện các mục tiêu xã hội,
nhân ñạo, mà bản thân cơ chế thị trường không thể nào làm ñược, ñảm bảo cho nền
kinh tế thị trường phát triển theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Đặc biệt sự lãnh ñạo



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
của Đảng Cộng sản và vai trò quản lý của Nhà nước ñối với kinh tế thị trường ñịnh
hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là tất yếu, bởi vì:
Đây là một ñặc ñiểm bản chất của kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội

OBO
OKS
.CO
M

-

chủ nghĩa ñược chi phối bởi bản chất của chế ñộ xã hội chủ nghĩa Việt Nam. Không
có Đảng Cộng sản lãnh ñạo và Nhà nước xã hội chủ nghĩa quản lý thì không thể có
kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa mà ñó sẽ chỉ là kinh tế thị trường tư
bản chủ nghĩa.
-

Kinh tế thị trường vốn có xu hướng tự phát tư bản chủ nghĩa. Chỉ có

Đảng Cộng sản lãnh ñạo bằng ñường lối, chủ trương ñúng ñắn, phù hợp và sự quản
lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa bằng chính sách, pháp luật, bằng các công cụ quản
lý vĩ mô (tài chính, tín dụng, kế hoạch, quy hoạch...) mới hạn chế tính tự phát tư bản
chủ nghĩa, ñảm bảo ñược ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa cho sự phát triển của nền kinh
tế ñất nước, thực hiện ñược sự kết hợp giữa kế hoạch và thị trường, giữa tăng trưởng
kinh tế với tiến bộ và công bằng xã hội ngay trong mỗi bước phát triển.
-

Kinh tế thị trường vốn có hai mặt: mặt thuận (tích cực) như thúc ñẩy

kinh tế tăng trưởng nhanh, chú trọng lợi ích và hiệu quả kinh tế... và mặt nghịch (tiêu
cực) như thúc ñẩy phân hóa giàu - nghèo, khuyến khích lối sống thực dụng vị kỷ,
chạy theo ñồng tiền, hạ thấp giá trị ñạo ñức... Mặt nghịch của kinh tế thị trường mâu
thuẫn với bản chất của chủ nghĩa xã hội. Vì vậy, sự lãnh ñạo của Đảng Cộng sản và

KI L

quản lý của Nhà nước xã hội chủ nghĩa sẽ phát huy ñược mặt tích cực và hạn chế mặt
tiêu cực của kinh tế thị trường.
-

Đảng Cộng sản và Nhà nước xã hội chủ nghĩa là những lực lượng lãnh

ñạo và quản lý xã hội. Những lực lượng này có khả năng nhận thức và vận dụng các
quy luật kinh tế khách quan, chuyển hóa chúng thành ñường lối, chính sách, pháp
luật, kế hoạch... ñể tổ chức thực hiện, ñưa vào cuộc sống, nâng cao ñời sống của



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
qun chỳng nhõn dõn ủụng ủo nhm thc hin mc tiờu dõn giu, nc mnh, xó
hi cụng bng, dõn ch, vn minh.

OBO
OKS
.CO
M

ng Cng sn v Nh nc xó hi ch ngha l nhng thnh t c bn ca
h thng chớnh tr, ca kin trỳc thng tng chớnh tr. Tng cng s lónh ủo ca
ng v vai trũ qun lý ca Nh nc chớnh l tng cng s tỏc ủng ca chớnh tr
xó hi ch ngha ủi vi kinh t th trng ủ thỳc ủy kinh t th trng phỏt trin
ủỳng ủnh hng xó hi ch ngha; ngc li, s phỏt trin ca kinh t th trng s
buc ng phi t ủi mi, t chnh ủn, nht l ủi mi phng thc lónh ủo, cũn
Nh nc phi ủi mi t chc v phng thc hot ủng, phi ci cỏch hnh chớnh
cho phự hp vi yờu cu, qui lut ca kinh t th trng.

III. Vai trũ ca nh nc trong kin trỳc thng tng ủi vi nn kinh t
th trng nc ta hin nay

III.1. Vai trũ ca nh nc trong kin trỳc thng tng ủi vi nn

kinh t th trng nc ta hin nay

Nh ủó núi trờn ta thy ủc vai trũ ca ng Cng sn v Nh nc l ht
sc quan trng. Nh nc cú s qun lý ủ ủm bo cho nn kinh t tng trng n
ủnh, ủt hiu qu cao, ủc bit l ủm bo cụng bng xó h. Khụng ai ngoi Nh
nc cú th gim bt ủc s chờnh lch gia giu v nghốo, gia thnh th v nụng

KI L

thụn, gia cỏc vựng ca ủt nc trong ủiu kin kinh t th trng.
Nh nc Vit Nam mun qun lý nn kinh t th trng ủnh hng xó hi
ch ngha cú kt qu trc ht cng phi da trờn yờu cu khỏch quan ca cỏc quy
lut kinh t th trng. Do ủú phng phỏp qun lý ca Nh nc ta v nhiu phng
din cng cú nhng nột ging nh phng phỏp qun lý ca nh nc cỏc nc t
bn: tha nhn tớnh ủc lp ca cỏc ch th kinh t ủ h cú quyn t ch trong sn
xut kinh doanh, t chu trỏch nhim l lói, xõy dng h thng th trng cú tớnh
cnh tranh, giỏ c ch yu do th trng quyt ủinh; xõy dng c ch ủiu tit v mụ



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
của Nhà nước nhằm hướng dẫn, giám sát hoạt ñộng của các chủ thể kinh tế, hạn chế
những khuyết tật của thị trường; xây dựng hệ thống pháp luật nhằm tạo ra khuôn khổ
cho hoạt ñộng kinh tế; tôn trọng và thực hiện các thông lệ quốc tế trong quan hệ kinh

OBO
OKS
.CO
M

tế quốc tế. Tuy nhiên, sự quản lý kinh tế của nhà nước xã hội chủ nghĩa và sự quản lý
kinh tế của nhà nước tư sản có sự khác nhau cơ bản. Sự quản lý của nhà nước tư sản
ñới nền kinh tế thị trường nhằm ñem lại lợi nhuận tối ña cho các tổ chức ñộc quyền.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa dưới sự lãnh ñạo của Đảng Cộng sản quản lý nền kinh tế
thị trường nhằm mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội công bằng, dân chủ, văn
minh; ñảm bảo cho mọi người có cuộc sống ấm no, tự do, hạnh phúc.
Nhà nước xã hội chủ nghĩa ở nước ta có những vai trò sau ñây:
-

Một là, Nhà nước ñảm bảo sự ổn ñịnh chính trị, kinh tế, xã hội và thiết

lập khuôn khổ luật pháp ñể tạo ñiều kiện cần thiết cho hoạt ñộng kinh tế, vì ổn ñịnh
chính trị, xã hội là ñiều kiện cần thiết ñể phát triển kinh tế. Nhà nước còn phải tạo ra
hành lang luật pháp cho hoạt ñộng kinh tế bằng cách ñặt ra các ñiều luật cơ bản về
quyền sở hữu tài sản và hoạt ñộng thị trường, ñặt ra những quy ñịnh chi tiết cho hoạt
ñộng của các doanh nghiệp. Khuôn khổ luật pháp mà Nhà nước thiểt lập có tác ñộng
sâu sắc tới các hành vi của các chủ thể kinh tế, ñiều chỉnh hành vi kinh tế của họ.
-

Hai là, Nhà nước ñịnh hướng cho sự phát triển kinh tế và thực hiện

ñiều tiết các hoạt ñộng kinh tế ñể ñảm bảo cho nền kinh tế thị trường tăng trưởng ổn
ñịnh. Nhà nước xây dựng các chiến lược và quy hoạch phát triển, trực tiếp ñầu tư vào

KI L

một số lĩnh vực ñể dẫn dắt nền kinh tế - xã hội ñáp ứng nhu cầu phát triển kinh tế.
Nền kinh tế thị trường khó tránh khỏi những chấn ñộng bởi các cuộc khủng hoảng
kinh tế và lạm phát, Nhà nước phải sự dụng chính sách tài chính và chính sách tiền tệ
ñể ổn ñịnh môi trường kinh tế vĩ mô, tạo ñiều kiện cho phát triển kinh tế .

-

Ba là, Nhà nước ñảm bảo cho nền kinh tế hoạt ñộng có hiệu quả. Các

doanh nghiệp vì lợi ích hẹp hòi của mình có thể lạm dụng tài nguyên của xã hội, gây
ô nhiễm môi trường sống của con người. Vì vậy, Nhà nước phải thực hiện những



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
bin phỏt nhm ngn chn nhng tỏc ủng bờn ngoi ủ nõng cao hiu qu kinh t xó hi. S xut hin ủc quyn cng lm gim tớnh hiu qu ca hot ủng th
trng, vỡ vy Nh nc cú nhim v rt c bn l bo v cnh tranh v chng ủc

-

OBO
OKS
.CO
M

quyn ủ nõng cao tớnh hiu qu ca hot ủng th trng.

Bn l, Nh nc cn thit hn ch, khc phc cỏc mt tiờu cc ca c

ch th trng, thc hin cụng bng xó hi. S tỏc ủng ca c ch th trng cú th
ủa li hiu qu kinh t cao, nhng nú khụng t ủng mang li nhng giỏ tr m xó
hi c gng vn ti, khụng t ủng ủa ủn s phõn phi thu nhp cụng bng. Nh
nc thc hin phõn phi thu nhp quc dõn mt cỏch cụng bng, thc hin tng
trng kinh t gn vi ci thin ủi sng nhõn dõn, vi tin b v cụng bng xó hi.
iu ny th hin rừ rt nht tớnh ủnh hng xó hi ca nn kinh t th trng

nc ta.

III.2 Ni dung qun lý kinh t ca Nh nc trong nn kinh t th trng
ủnh hng xó hi ch ngha Vit Nam
-

Quyt ủnh chin lc phỏt trin kinh t - xó hi. Ton b s phỏt trin

ca nn kinh t ph thuc trc ht vo ủng li v chin lc phỏt trin kinh t.
xõy dng chin lc ủỳng, cú cn c khoa hc, cn phõn tớch ủỳng thc trng
kinh t - xó hi, xỏc ủnh rừ mc tiờu phỏt trin, la chn phng ỏn ti u. Mun
vy, cn thc hin dõn ch húa, khoa hc húa, th ch húa quyt sỏch.
-

K hoch núi ủõy l k hoch thc hin mc tiờu ca quyt ủnh

KI L

chin lc, nú l s trin khai v c th húa quyt ủnh chin lc. K hoch xỏc
ủnh mc tiờu di hn, trung hn v ngn hn, nờu ra cỏc bin phỏp v phng thc
thc hin cỏc mc tiờu ủú.
-

T chc. T chc l mt ni dung ca qun lý nhm ủm bo thc

hin k hoch ủó ủnh. Nú bao gm vic b trớ hp lý c cu, xỏc ủnh rừ chc nng,
quyn hn, trỏch nhim ca cỏc t chc v da vo yờu cu c th ca cỏc c cu ủ
l chn v b trớ cỏn b thớch hp.

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
-

Chỉ huy và phối hợp. Nền kinh tế là một hệ thống phức tạp, bao gồm

nhiều chủ thế khác nhau, vì thế ñể cho nền kinh tế hoạt ñộng bình thường, có hiệu
quả, cần có sự chỉ huy thống nhất (ñiều chỉnh từ một trung tâm). Để có thể chỉ huy

OBO
OKS
.CO
M

nền kinh tế, phải có cơ quan quản lý thống nhất, cơ quan ñó có quyền lực, có ñầy ñủ
thông tin về các hoạt ñộng của nên sản xuất xã hội, giải quyết kịp thời các vấn ñể nảy
sinh ñể ñảm bảo cân bằng tổng thể của nền kinh tế.
-

Khuyến khích và trừng phạt. Bằng các ñòn bẩy kinh tế và ñộng viên

về thần kinh, khuyến khích mọi tổ chức kinh tế hoạt ñộng theo ñịnh hướng của kế
hoạch, cố gắng thực hiện nhiệm vụ của kế hoạch. Muốn vậy phải có chế ñộ thưởng
phạt rõ ràng, hoạt ñộng theo kế hoạch, làm lợi cho nền kinh tế thì ñược khuyến
khích; ngựơc lại, không làm theo ñịnh hướng của kế hoạch, làm hại thì phải ngăn
chặn và trừng phạt.

III.3. Các công cụ ñiều tiết vĩ mô của nhà nứơc xã hội chủ nghĩa ở Việt
Nam
-

Hệ thống pháp luật là một công cụ quản lý vĩ mô của Nhà nước, nó tạo

ra khuôn khổ pháp luật cho các chủ thể kinh tế hoạt ñộng kinh tế, phát huy mặt tích
cực và hạn chế mặt tiêu cực của cơ chế thị trường, ñảm bảo cho nền kinh tế phát
triển theo ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa. Hệ thống phát luật bao trùm mọi hoạt ñộng
kinh tế - xã hội, bao gồm những ñiều luật cơ bản về hoạt ñộng của các doanh nghiệp
(Luật doanh nghiệp), về hợp ñồng kinh tế, về bảo hộ lao ñộng, bảo hiểm xã hội, bảo

KI L

vệ môi trường,vv.. Các luật ñó ñiều chỉnh hành vi của các thể kinh tế buộc các doanh
nghiệp phải chấp nhận sự ñiều tiết của Nhà nước.
-

Kế hoạch hóa. Cơ chế vận hành nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã

hội chủ nghĩa là kế hoạch kết hợp với thị trường. Kế hoạch và thị trường là hai công
cụ quản lý của Nhà nước, chúng ñược kết hợp chặt chẽ với nhau. Sự ñiều tiết của thị
trường là cơ sở phân phối các nguồn lực, còn kế hoạch khắc phục tính tự phát của thị
trường, làm cho nền kinh tế phát triển theo ñịnh hướng của kế hoạch. Kế hoạch nói ở



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ủõy ủc hoch núi ủn ủõy ủc hoch ủnh trờn c s th trng, bao quỏt tt c
cỏc thnh phn kinh t, tt c cỏc quan h kinh t, k c quan h th trng.
-

Lc lng kinh t ca Nh nc. Nh nc qun lý nn kinh t khụng

OBO
OKS
.CO
M

ch bng cỏc cụng c phỏp lut, k hoch húa, m cũn bng lc lng kinh t ca tp
th chỳng dn dn tr thnh nn tng ca nn kinh t, h tr cỏc thnh phn kinh t
khỏc phỏt trin theo ủnh hng xó hi ch ngha, thỳc ủy s tng trng kinh t
nhanh v bn vng. Nh ủú Nh nc cú sc mnh vt cht ủ ủiu tit, hng dn
nn kinh t theo mc tiờu kinh t- xó hi do k hoch ủt ra.
-

Chớnh sỏch ti chớnh v tin t. i vi nn kinh t th trng, nh

nc qun lý bng cỏc bin phỏp kinh t l ch yu. Nhng bin phỏp kinh t ủiu
tit v mụ ca Nh nc ch yu l chớnh sỏch ti chớnh v chớnh sỏch tin t.
-

Chớnh sỏch ti chớnh, ủc bit l ngõn sỏch nh nc cú nh hng

quyt ủnh ủn s phỏt trin ca ton b nn kinh t v xó hi. Thụng qua vic hỡnh
thnh v s dng ngõn sỏch nh nc, Nh nc ủiu chnh phõn b cỏc ngun lc
kinh t, xõy dng kt cu h tng, ủm bo cụng bng trong phõn phi v thc hin
cỏc chc nng ca mỡnh. Ni dung ca ngõn sỏch nh nc bao gm cỏc khon thu
v chi. B phn ch yu ca cỏc khon thu l thu. Chớnh sỏch thu ủỳng ủn khụng
ch to ngun thu cho ngõn sỏch m cũn khuyn khớch sn xut, ủiu tit tiờu dựng.
-

Chớnh sỏch tin t. L mt cụng c qun lý v mụ trng yu, vai trũ

ca nú trong ủiu tit kinh t v mụ ngy cng tng cựng vi s phỏt trin ca kinh

KI L

tt th trng ủnh hng xó hi ch ngha. Chớnh sỏch tin t phi khng ch ủc
lng tin phỏt hnh v tng quy mụ cho tớn dng. Trong chớnh sỏch tin t, lói sut
l cụng c quan trng, l phng tin ủiu tit cung, cu tin t. Vic tht cht hay
ni lng cung ng tin t, kỡm ch lm phỏt thụng qua hot ủng ca h thng ngõn
hng s tỏc ủng trc tip ủn nn kinh t.
-

Cỏc cụng c ủiu tit kinh t ủi ngoi.



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
m rng v nõng cao hiu qu kinh t ủi ngoi Nh nc s dng nhiu
cụng c, trong ủú ch yu l thu xut- nhp khu, bo ủm tớn dng xut khu, tr
cp xut khu Thụng qua cỏc cụng c ủú Nh nc cú th khuyn khớch xut

OBO
OKS
.CO
M

khu, bo h hp lý sn xut trong nc, nõng cao kh nng cnh tranh hng húa ca
nc ta; gi vng ủc ủc lp, ch quyn, ba v ủc li ớch quc gia trong quan
h kinh t quc t.

IV. Hn ch trong vic qun lý ca Nh nc ủi vi kinh t th trng
nc ta v hng gii quyt

Trong nhng nm gn ủõy nn kinh t th trng ủnh hng xó hi ch
ngha Vit Nam tng bc ủc hỡnh thnh. Qua ủú, s qun lý ca Nh nc v
kinh t ủt ủc nhiu thnh tu quan trng. Tuy nhiờn, tt c mi ch l bc ủu,
nht l s qun lý ca Nh nc v kinh t cũn nhiu yu kộm, hiu lc v hiu qu
qun lý cũn thp. H thng lut phỏp, chớnh sỏch cha ủng b v cha nht quỏn,
k cng phỏp lut cha nghiờm. Cụng tỏc ti chớnh, ngõn hng, giỏ c, k hoch,
quy hoch xõy dng, qun lý ủt ủai... cũn nhiu yu kộm, s h; th tc hnh chớnh
vn rm r, ci cỏch hnh chớnh cũn chm v cha kiờn quyt.
Do ủú, vic nõng cao hiu lc v hiu qu qun lý ca Nh nc ủi vi kinh
t th trng Vit Nam vn ủang l mt yờu cu khỏch quan v cp bỏch. . thc

KI L

hin yờu cu ny, cn thc hin mt s gii phỏp sau ủõy:

IV.1. Tip tc hon thin h thng phỏp lut v kinh t
Xõy dng v hon thin h thng phỏp lut v kinh t ủ to ra khuụn kh
phỏp lý thng nht v ủng b cho hot ủng sn xut, kinh doanh nhm phỏt huy
cao nht mt tớch cc v hn ch ti ủa nhng khuyt tt ca kinh t th trng. H
thng phỏp lut ny l cụng c ch yu ủ Nh nc qun lý nn kinh t.



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Trong thời gian qua, Nhà nước Việt Nam đã ban hành nhiều bộ luật, luật,
pháp lệnh để đáp ứng u cầu đổi mới kinh tế. Tuy nhiên, đến nay hệ thống pháp luật
kinh tế của Việt Nam còn thiếu và chưa đồng bộ, thường phải sửa đổi, điều chỉnh và

OBO
OKS
.CO
M

bổ sung. Vì vậy, trước mắt phải tiếp tục khẩn trương hồn thiện hệ thống pháp luật
kinh tế theo Cương lĩnh, đường lối, chủ trương của Đảng. Đồng thời sửa đổi, bổ sung
các luật, pháp lệnh hiện hành và ban hành các luật mới phù hợp với thực tiễn vận
động nhanh chóng của nền kinh tế quốc dân (như luật cạnh tranh, luật chống độc
quyền, luật chứng khốn và thị trường chứng khốn, luật bảo hộ quyền sở hữu tư
nhân...). Cần cải tiến cơng tác làm luật, tăng cường vai trò của Quốc hội, các Ủy ban
của Quốc hội, các đại biểu Quốc hội chun trách trong tiến trình xây dựng, đưa ra
và phê chuẩn các dự án luật.

IV.2. Hình thành đồng bộ cơ chế quản lý nền kinh tế thị trường định
hướng xã hội chủ nghĩa

Tiếp tục tạo lập đồng bộ các yếu tố cấu thành thị trường chung bao gồm thị
trường hàng hóa và dịch vụ, thị trường lao động, thị trường khoa học và cơng nghệ,
thị trường vốn, thị trường chứng khốn, thị trường bảo hiểm, thị trường tiền tệ, thị
trường bất động sản, v.v..

Nhà nước tạo mơi trường pháp lý thuận lợi, bình đẳng cho các doanh nghiệp
cạnh tranh và hợp tác để phát triển. Thơng qua chiến lược, quy hoạch, kế hoạch,

KI L

chính sách phù hợp nhằm sử dụng hiệu quả lực lượng vật chất của Nhà nước để định
hướng phát triển kinh tế - xã hội, đảm bảo chủ động cân đối vĩ mơ nền kinh tế, điều

tiết phân phối và thu nhập.

Tăng cường sự kiểm tra, giám sát của Nhà nước theo quy định của pháp luật,
kiên quyết đấu tranh chống các tệ bn lậu, làm hàng giả, gian lận thương mại, tham
nhũng, lãng phí...; tạo mơi trường cạnh tranh lành mạnh, cơng khai, minh bạch, hạn
chế và kiểm sốt độc quyền kinh doanh. Phân định rõ chức năng quản lý hành chính



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
nh nc vi chc nng qun lý sn xut, kinh doanh; t ủú, thc hin ủỳng chc
nng qun lý nh nc v kinh t v chc nng s hu ti sn cụng ca Nh nc.

kinh t

OBO
OKS
.CO
M

IV.3.Tip tc ủi mi cỏc cụng c qun lý v mụ ca Nh nc ủi vi

i mi cụng tỏc k hoch húa theo hng xut phỏt v gn cht vi th
trng. Nõng cao cht lng cụng tỏc xõy dng chin lc, quy hoch v k hoch
phỏt trin kinh t - xó hi; tng cng cụng tỏc thụng tin kinh t, cụng tỏc k toỏn,
thng kờ.

Gii quyt tt mi quan h gia thu v chi ngõn sỏch. Bo ủm tớnh minh
bch, cụng bng trong chi ngõn sỏch nh nc. Tip tc ci cỏch h thng thu phự
hp vi tỡnh hỡnh ủt nc v cỏc cam kt quc t. Nõng cao hiu qu ủu t vn v

s dng vn, chng lóng phớ, tht thoỏt vn. Gn ci cỏch ngõn hng vi ci cỏch
doanh nghip nh nc.

IV.4. y mnh ci cỏch hnh chớnh

Trong nhng nm qua, Vit Nam ủó tin hnh mt bc ci cỏch nn hnh
chớnh, nhng phi tha nhn rng, "Ci cỏch hnh chớnh tin hnh chm, thiu kiờn
quyt, hiu qu thp. T chc b mỏy nh nc cng knh, trựng lp chc nng vi

KI L

nhiu tng nc trung gian v nhng th tc hnh chớnh phin h, khụng ớt trng hp
trờn v di, trung ng v ủa phng hnh ủng khụng thng nht, gõy khú khn
cho vic phỏt trin kinh t - xó hi v lm gim ủng lc phỏt trin".
Vỡ vy, trong nhng nm ti phi n lc hn na theo Chng trỡnh tng th
ci cỏch hnh chớnh nh nc giai ủon 2001-2010 do Chớnh ph phờ duyt nhm
nõng cao nng lc qun lý ca Nh nc trong ủiu kin phỏt trin kinh t th trng
ủnh hng xó hi ch ngha.



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Cải cách tổ chức bộ máy các cấp từ trung ương ñến ñịa phương theo hướng
tinh gọn, có hiệu lực, hiệu quả, phân ñịnh rõ chức năng, nhiệm vụ, quyền hạn và

OBO
OKS
.CO
M

trách nhiệm.
Cải cách công cụ và chế ñộ công chức, xây dựng ñội ngũ cán bộ, công chức
trong sạch, tinh nhuệ.

Cải cách thủ tục hành chính theo hướng thống nhất, công khai, minh bạch,
ñơn giản, kiên quyết xóa bỏ các thủ tục hành chính gây phiền hà, sách nhiễu cho
nhân dân và các doanh nghiệp.

Tất cả nỗ lực ñó nhằm xây dựng một nền hành chính nhà nước trong sạch,
vững mạnh, có hiệu lực, hiệu quả theo hướng xây dựng một Nhà nước pháp quyền xã
hội chủ nghĩa của dân, do dân, vì dân dưới sự lãnh ñạo của Đảng Cộng sản Việt Nam
Phát triển nền kinh tế thị trường ñịnh hướng xã hội chủ nghĩa ở Việt Nam là
một công việc mới mẻ, ñầy khó khăn, phức tạp, vì chưa có tiền lệ trong lịch sử. Vì
vậy, trong quá trình này, Đảng Cộng sản Việt Nam vừa làm vừa học, vừa tổng kết

KI L

thực tiễn vừa tham khảo kinh nghiệm

KẾT LUẬN



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Trong thời đại tồn cầu hóa hiện nay kinh tế thị trường là cơ cấu phù hợp cho
bước đi phát triển của mỗi quốc gia, nhưng nó cần đước sự quản lý của Nhà nước,
nhất là các nước xã hội chủ nghĩa. Nhà nước đóng một vai trò to lớn trong nền kinh

OBO
OKS

.CO
M

tế thị trường. Nó giúp định hướng phát triển nền kinh tế thơng qua chiến lược,
chính sách, kế hoạch, quy hoạch và các cơng cụ quản lý vĩ mơ; phát triển tất cả các
thành phần kinh tế trên cơ sở đa dạng hóa các quan hệ sở hữu. Và tạo lập mơi
trường pháp lý lành mạnh về kinh tế để phát triển lực lượng sản xuất, tạo điều kiện
thuận lợi cho các chủ thể kinh tế hoạt động bình đẳng và tạo mơi trường cạnh tranh
lành mạnh. Cuối cùng thực hiên các chức năng kiểm tra, kiểm sốt các hoạt động
kinh tế theo đúng pháp luật và chính sách Nghiêm trị các tệ nạn bn lậu, gian lận,
trốn thuế, tham nhũng, quan liêu….

Em xin chân thành cảm ơn Khoa đã gợi ý đề tài, cơ giáo đã hướng dẫn tận tình
để em hồn thành bài tiểu luận thuận lợi. Trong q trình thực hiện còn bộc lộ
nhiều thiếu sót, kính mong cơ đóng góp sửa chữa để em có thể hồn thiện tiểu luận
của mình.

KI L

TÀI LIỆU THAM KHẢO

Giáo trình triết học Mác - Lênin
Văn kiện đại hội Đảng

Giáo trình kinh tế chính trị Mác - Lênin
Tạp chí Đảng Cộng Sản

KI L

OBO
OKS
.CO
M

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN