Nghệ thuật trong thơ Xuân Diệu

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

M ủu
Ch ngha lóng mn bt ủu xut hin ln ủu tiờn trong vn chng bng

OBO
OKS
.CO
M

nhng tỏc phm vn hc Phỏp vo th k th XIX. Sau ủú, nú ngy cng tr nờn
ph bin trong cỏc tỏc phm vn chng. V theo thi gian, bng nhng tỏc phm
sut sc ca mỡnh, ch ngha lóng mn ngy cng khng ủnh ủc v trớ, nhng
ủúng gúp ca mỡnh ủi vi nn vn hc núi chung.

Mt trong nhng ủc ủim ni bt nht, mang ủm du n riờng ca ch
ngha lóng mn chớnh l vic ủ cao ch ngha cỏ nhõn, ủ cao cỏi tụi rt riờng
ca nh th thay vỡ cỏi ta chung trong ch ngha c ủin. Ln ủu tiờn, nhng ý
thc cỏ nhõn, nhng quan ủim, khuynh hng thm m, xỳc cm, con mt cỏ nhõn
ủc ủ cao v ủc coi nh l trung tõm ca vn chng. Nh ngh s mnh dn
by t hỡnh nh ca chớnh mỡnh, ủa mt cỏi Tụi nhõn vt rt ủm nột vo trong
vn chng.

Nhc ủn ch ngha lóng mn, cú th k tờn hng lot lot cỏc tỏc gi, tỏc
phm tiờu biu nh: Renộ ca Franỗois-Renộ de Chateaubriand; Alphonse de
Lamartine vi tp th Trm t; Alfred de Musset vi truyn ngn Li bc bch ca
nhng ủa con thi ủi; George Sand vi tiu thuyt Cỏi ủm ma; Victor Hugo vi
tp th Tia sỏng v búng ti, tiu thuyt Nh th ủc b Paris, Nhng ngi khn

KI L

kh, kch Hernani.

Vi vn hc Vit Nam, ch ngha lóng mn thc s mang du n ủm nột
sau khi s ra ủi ca phong tro Th mi 1932 - 1945. õy l giai ủon m vn
hc Vit Nam cú s ủi mi, cỏch tõn vụ cựng kỡ diu, cú s chin ủu mónh lit
gia yu t c - yu t mi v kt qu l hang lot nhng tỏc gi, tỏc phm ni
ting ủó ra ủi, ủem ủn mt hi th, mt ting núi rt riờng, mt lung giú mi
l cho nn vn hc nc nh.
1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Nhc ủn ch ngha lóng mn, ủn Th mi, ngi ta khụng th khụng ngh
ủn Xuõn Diu nh th mi nht trong cỏc nh Th mi, ngi ủó gúp phn
ủa Th mi lờn ủn giai ủon ủnh cao nht ca nú.

OBO
OKS
.CO
M

Trong th Xuõn Diu, ngi ủc cú th thy du n ủm nột, cm hng lóng
mn im ủm trong mi vn th, thm vo tng cõu ch, t th, th hin qua c hỡnh
thc v ni dung tỏc phm.

Trong bi vit ny, do s hiu bit cũn hn hp v thi lng khụng cho
phộp, em ch xin khai thỏc mt khớa cnh trong th Xuõn Diu: ú l khớa cnh
thi gian ngh thut. Chc hn, bi vit vn cũn nhiu thiu sút, kớnh mong thy

gúp ý cho em ủ bi vit ủc hon thin hn.

KI L

Em xin chõn thnh cm n thy!

2



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN

I. Chủ nghĩa lãng mạn
1. Lãng mạn ñược

OBO
OKS
.CO
M

hiểu theo nghĩa chiết tự là sóng tràn bờ, chỉ một sự phóng túng, tự do, vượt
lên trên mọi ràng buộc. Xung quanh từ lãng mạn có rất nhiều thuật ngữ khác nhau
mà chủ nghĩa lãng mạn chỉ là một trong số ñó như: "phương thức lãng mạn", "hình
thái lãng mạn", "tính chất lãng mạn"...

Phương thức lãng mạn là kiểu sáng tác tái tạo, là một trong hai kiểu sáng tác
chính của lịch sử văn học bên cạnh kiểu sáng tác tái hiện theo cách gọi của
Friedrich Engels.

Hình thái lãng mạn là khái niện ñặc thù ñược Georg Wilhelm Friedrich

Hegel dùng ñể ñối lập với hình thái tượng trưng trong lịch sử phát triển nghệ thuật.
Tính chất lãng mạn là một thuộc tính thẩm mỹ biểu hiện chủ yếu ở chỗ vươn
lên trên thực tại và ñã hình thành trong lịch sử sáng tác văn học. Lãng mạn cùng
với trữ tình là hai phạm trù nghệ thuật nằm trên những bình diện khác nhau: ñối lâp
với lãng mạn là hiện thực, ñối lập với trữ tình là tự sự. Trữ tình là kết quả của việc
biểu hiện cảm xúc, tâm trạng chủ quan của con nguời, do phản ánh ước mơ và khát
vọng của con người nên thường vươn lên trên thực tại. Vì vậy, trữ tình và lãng mạn
dù khác nhau nhưng thường ñi ñôi với nhau.

KI L

2. Chủ nghĩa lãng mạn

Chủ nghĩa lãng mạn vừa có nghĩa là trào lưu văn học, vừa là phương pháp
sáng tác, mang một nội dung lịch sử xã hội-cụ thể, ñược hình thành ở Tây Âu sau
Cách mạng tư sản Pháp năm 1789
3. Các nguyên lý cơ bản

a. Đề cao mộng tưởng
3



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Chủ nghĩa lãng mạn là sự phản ứng chống lại xã hội đương thời, con người
muốn thốt li thực tế tìm đến một thế giới khác giúp con người qn đi cuộc sống
mà họ cảm thấy chán ghét, vẽ ra một cuộc sống làm thỏa mãn "cái tơi" bị tổn

OBO
OKS

.CO
M

thương cái tơi của con người, nên thế giới trong chủ nghĩa lãng mạn là thế giới
mộng tưởng. Tùy vào sự phản ứng khác nhau của hai khuynh hướng tiêu cực và
tích cực.

Đối với những người lãng mạn tiêu cực thì họ có thái độ bi quan trốn chạy
cuộc đời, họ thường tìm về q khứ vào mộng ảo hay thu mình vào "cái tơi" bí ẩn,
thiên định về cuộc đời, về ái tình, về cái chết (Nỗi lòng chàng Werther của Johann
Wolfgang von Goethe).

Đối với những người lãng mạn tích cực thì họ khơng hòa hỗn thỏa hiệp với
thực tại mà họ mong muốn thiết lập nên một xã hội mới đảm bảo hạnh phúc cho
con người, họ thường vẽ nên một xã hội lý tưởng (Nhà thờ đức bà Paris, Những
người khốn khổ của Victor Hugo.
b. Đề cao tình cảm

Chủ nghĩa lãng mạn còn được gọi là chủ nghĩa tình cảm, vì ở đây tình cảm
của con người được biểu hiện rõ rệt nhất. Vì vậy, chủ nghĩa lãng mạn chính là sự
phản ứng chống lại chủ nghĩa cổ điển đề cao và tơn sùng lý trí với những quy tắc
tam duy nghiêm ngặt (khơng đề cập đến tình cảm của của con người, khơng đưa
thiên nhiên vào tác phẩm ...) đã siết chặt tính sáng tạo và tình cảm của con người.

KI L

Nên trong chủ nghĩa lãng mạn tình u của con người được khai thác ở mọi
phương diện, thiên nhiên được phản ánh một cách sinh động nhất, trở thành nơi
phản ánh nội tâm và ni dưỡng tình cảm của con người.
c. Đề cao sự tự do

Vì đề cao mộng tưởng và tình cảm nên con người muốn hướng đến một cuộc
sống tự do, thốt khỏi mọi ràng buột. Ở chủ nghĩa lãng mạn người nghệ sĩ được trả
4



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
lại tất cả mọi quyền tự do để họ thỏa sức sáng tạo và tưởng tượng. Nên đa số các
tác phẩm của họ hướng đến cái khống đạt phi thường, vì chủ nghĩa lãng mạn
khơng chấp nhận những quy định nghiêm ngặt (đơi khi vơ lý), nên nó đã tự cho

OBO
OKS
.CO
M

phép mình đạt đến sự tự do tuyệt đối.

4. Chủ nghĩa lãng mạn trong văn chương được thể hiện qua một số đặc điểm
a. Đề tài

Khơng phân biệt đề tài cao cả hay thấp hèn. Nếu trong chủ nghĩa cổ điển đề
tài là cảnh sống giàu có, hành động đấu tranh cho lý tưởng cao cả của những ơng
hồng bà chúa hồn tồn khơng đề cập đế những khía cạnh đời sống của những
tầng lớp dưới( những người bình dân). Thì ở chủ nghĩa lãng mạn mọi vấn đề của
cuộc sống, mọi tầng lớp trong xã hội đều ngang nhau trở thành đề tài cho văn học
nghệ thuật.
b. Nhân vật

Mọi người dù ở bất kỳ tầng lớp xã hội nào cũng đều được phản ánh qua các
tác phẩm của chủ nghĩa lãng mạn, khơng phân biệt giai cấp, mọi người đều có
quyền bước chân vào văn học. Văn học lãng mạn đã thành cơng khi thể hiện hình
ảnh "đám đơng" quần chúng với những kiếp người đau khổ. Vd: Hình ảnh đám
đơng trong Nhà thờ đức bà Paris của Victor Hugo.
c. Thể loại

KI L

Chủ nghĩa lãng mạn trong văn học khơng có sự phân biệt thiếu dân chủ (như
trong chủ nghĩa cổ điển) khơng phân chia thể loại cao cả và thấp hèn, nhưng thể
loại thích hợp và được sử dụng nhiều hơn cả là thơ trữ tình và tiểu thuyết.
d. Ngơn ngữ

Câu văn trở nên linh hoạt, thủ pháp nghệ thuật được sử dụng nhiều hơn.

5



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Chủ nghĩa lãng mạn phổ biến trong các sáng của nhiều nền văn học, tiêu biểu
nhất là văn học Pháp.
Cái tôi cá nhân với những lý tưởng thẩm mỹ rất riêng chính là một trong

OBO
OKS
.CO
M

những ñặc ñiểm nổi bật nhất, góp phần phân biệt rạch ròi giữa chủ nghĩa lãng mạn
với các khuynh hướng văn học khác, mà tiêu biểu là chủ nghĩa cổ ñiển.
Trong Văn học Việt Nam, chủ nghĩa lãng mạn ñược thể hiện rõ nét nhất qua
phong trào Thơ mới 1932 – 1945.

II. Phong trào Thơ mới và tác gia Xuân Diệu

Ngày 10 tháng 3 năm 1932, bài thơ “Tình già” của Phan Khôi ra mắt bạn ñọc
trên báo “Phụ nữ tân văn” số 122 cùng với bài giới thiệu mang tên “Một lối thơ
mới trình chánh giữa làng thơ” ñã có tiếng vang mạnh mẽ, ñược xem là bài thơ mở
ñầu cho phong trào Thơ mới. Ngay sau ñó, cuộc tranh luận giữa lối thơ mới và thơ
cũ diễn ra vô cùng gay gắt. Mãi ñến năm 1941, cuộc tranh chấp mới chấm dứt do
sự thắng thế của lối thơ mới, khép lại mấy trăm năm thống lĩnh của thơ Đường.
Một thời kỳ vàng son mới của văn học Việt Nam ñã diễn ra với tên gọi quen thuộc
là phong trào Thơ mới.

Khuynh hướng chung của thời kỳ Thơ mới những năm 1932-1945 là khuynh
hướng lãng mạn. Từ khuynh hướng này ñã nở rộ ra một loạt tên tuổi, một loạt các
gương mặt nhà thơ lãng mạn. Chưa bao giờ người ta thấy xuất hiện cùng một lần

KI L

một hồn thơ rộng mở như Thế Lữ, mơ màng như Lưu Trọng Lư, hùng tráng như
Huy Thông, trong sáng như Nguyễn Nhược Pháp, ảo não như Huy Cận, quê mùa
như Nguyễn Bính, kỳ dị như Chế Lan Viên và thiết tha, rạo rực, băn khoăn như
Xuân Diệu.

Xuân Diệu là nhà thơ ñược xếp là tiêu biểu nhất cho phong trào Thơ mới,
cho chủ nghĩa lãng mạn tồn tại trong văn học Việt Nam thời kỳ bấy giờ. Điều này

6



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ủc th hin rừ nột qua cỏc tỏc phm ca ụng giai ủon trc Cỏch mng thỏng
Tỏm.
Trc Cỏch mng Thỏng Tỏm, s nghip sỏng tỏc ca Xuõn Diu ủc ủỏnh

OBO
OKS
.CO
M

du bi cỏc tp th: Th Th (1938), Gi Hng Cho Giú (1945), Trng
Ca (1945) Trong ủú, Th Th v Gi Hng Cho Giú l tỏc phm khin
Xuõn Diu gúp phn ủa Th mi ủn ủnh cao huy hong v rc r nht.
Cht lóng mn in ủm trong mi vn th ca Xuõn Diu thi k ny, th hin
qua nhiu yu t khỏc nhau: ủ ti, th loi, ngụn ng Trong khuụn kh bi vit
hn hp ny, em xin ủc trỡnh by v mt khớa cnh giu tớnh cht lóng mn trong
th Xuõn Diu: ủú l quan ủim, cỏi nhỡn ca Xuõn Diu v thi gian v yu t thi
gian hin lờn trong th Xuõn Diu.

III. Lý thuyt chung v thi gian

1. T trc ủn nay, thi gian luụn ủc xem l mt vn ủ khú cú th ủnh ngha
rch rũi, chớnh xỏc.

Mt s t ủin cú ủnh ngha v thi gian nh sau: thi gian" - hỡnh thc tn
ti c bn ca vt cht din bin mt chiu theo ba trng thỏi l hin ti, quỏ kh v

tng lai.

KI L

Theo giỏo s Trnh Xuõn Thun cho rng thi gian l mt khỏi nim khụng
phi ủ ta nm bt v thi gian thng cú 2 loi l thi gian tõm lý v vt lý. Thi
gian tõm lý l thi gian ch quan v thi gian vt lý l thi gian khỏch quan, khụng
ph thuc vo ý thc con ngi, nú l thi gian ủng h.
Trong bi vit ca Minh Chi ủó núi ủn mt ý ngha khỏc: thi gian ch l
mt ủiu kin ch quan ca nhn thc trc cm ca chỳng ta, nú khụng tn ti
ngoi ch th.
7



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Như vậy thời gian là một khái niệm khó ñịnh nghĩa, khó hiểu và việc cảm
thức nó lại càng khó hơn. Trong triết lý nhà phật thì cho rằng thời gian không phải
là một thực tại cứu kính, nó không tồn tại tách biệt hiện tượng và người quan sát,

OBO
OKS
.CO
M

họ cũng thừa nhận tính ảo ảnh của thời gian. Thời gian qua ñi rất mau, nó còn
nhanh hơn mũi tên bị bắn khỏi cung.

Có thể nói thời gian là vấn ñề luôn luôn ñược tìm hiểu trong mọi thời kỳ, từ
quá khứ ñến hiện tại và còn ñến tương lai. Nó là vấn ñề làm cho nhiều lĩnh vực

khác phải quan tâm và trong số ñó có cả lĩnh vực văn học nghệ thuật.
Trong văn chương nghệ thuật, viết về thời gian cũng vận ñộng trên cả ba
chiều: quá khứ, hiện tại, tương lai. Tuy nhiên văn chương không gò bó cách thức
thể hiện quan ñiểm về thời gian mà nó có thể ñược ñảo lộn trình tự hoặc cũng có
thể bỏ qua một hoặc hai trong ba chiều vận ñộng vốn có của nó. Có nhiều cách thức
thể hiện thời gian khác nhau, tác phẩm nghệ thuật xuất phát từ một mốc thời gian
nhất ñịnh trong thời gian. Từ ñó có thể làm ngưng lại một khoảnh khắc của dòng
ñời dài ñằng ñẵng mà cũng có thể dồn nén một quãng thời gian hàng chục năm,
hàng

trăm

năm

vào

một

thời

khắc.

Với bàn tay của người nghệ sĩ, thời gian không còn theo chiều vận ñộng vốn dĩ của
nó mà ñã ñược ñưa vào cái nhìn, suy nghĩ chủ quan của người nghệ sĩ, và trong thơ
ca, quan ñiểm về thời gian của người nghệ sĩ gắn liền với nguồn cảm hứng sáng tạo

KI L

của thi nhân bởi hình tượng thơ và hình tượng cảm xúc. Sự cảm thụ thời gian trong
thơ chính là mối rung ñộng của nhà thơ trước cuộc ñời và ý nghĩa chung của ñời

sống nhân sinh. Nhà thơ càng nặng cõi ñời thì sự quan tâm trước mọi thời khắc
càng trở nên mãnh liệt.

8



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2. Thi gian trong ch ngha lóng mn
Trong ch ngha lóng mn, vn ủ thi gian ủc th hin qua rt nhiu khớa
cnh khỏc nhau. ú cú th l s ủ cao, lý tng húa quỏ kh. Theo ủú, thi gian ủi

OBO
OKS
.CO
M

t quỏ kh ủn hin ti, tng lai theo ủ th ủi xung. Khụng ch cú vy, thi gian
trong ch ngha lóng mn cũn ủc th hin mi quan h gia ch th thm m
vi thi gian, hay núi mt cỏch khỏc l nú ủc trng cho cỏch hiu thi gian t gúc
ủ cỏ nhõn

Xuõn Diu l nh th lóng mn tiờu biu, th hin mt cỏch rt riờng, rt xut
sc ủc trng cho cỏch hiu thi gian t gúc ủ cỏ nhõn y. Vi nh th, thi gian
ủc nhỡn nh mt ủi tng thự ủch vi sinh mng cỏ nhõn. Vi ụng, bi kch
ln nht ca con ngi lóng mn chớnh l thi gian.

IV. Mt vi quan nim v thi gian trc Xuõn Diu

Món Giỏc Thin s trong Cỏo tt th chỳng ủó vit:

Xuõn qua trm hoa rng
Xuõn ti trm hoa ci
Trc mt vic ủi mói
Trờn ủu gi ủn ri

KI L

Ch bo xuõn tn hoa rng ht

ờm qua sõn trc mt nhnh mai

Vi bi k ni ting ny. Món Giỏc Thin s ủó ủa ra mt quan nim v
thi gian: thi gian tun hon, bt bin, xuõn qua ri xuõn li ti, thi gian trụi ủi
ri thi gian li tr v, c theo mt vũng tun hon: xuõn - h - thu ủụng nh th.
Thỏc l th phỏch, cũn l tinh anh, ủo Pht cho rng con ngi khi cht ủi ch l
9



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
chết về mặt thể xác, cái còn là linh hồn sẽ trường tồn vĩnh cửu. Hơn nữa: “Đời là bể
khổ, tình là dây oan”, nên con người chỉ ln hướng về cõi cực lạc, mong muốn
thốt khỏi trần ai để mà về với một thế giới khác. Con người cứ lặng lẽ treo theo

OBO
OKS
.CO
M

dòng chảy vốn có ấy của thời gian một cách lặng lẽ, trung thành.

Nói về thời gian tuần hồn, Nguyễn Du cũng viết trong “Truyện Kiều”
“Sen tàn cúc lại nở hoa

Sầu dài, ngày ngắn, đơng đà sang xn”

Trong văn học thời kỳ trước, thời gian dường như đều được nhìn trên một
tầm vĩ mơ, được đo bằng những khái niệm rất lớn: Nghìn năm, vạn năm:
“Nhân sinh ba vạn sáu nghìn thơi
Vạn sáu chơi nhăng đã hết rồi”

(Nguyễn Cơng Trứ)
Còn Tản Đà thì :

“Đời người thử ngẫm mà hay

Trăm năm là ngắn, một ngày dài hơn”.

Các nhà thơ trước cũng đã có những lúc ý thức, thở than về cái hữu hạn của
mới có được.

KI L

đời người. Song, ý thức một cách sâu sắc, cuồng nhiệt thì chỉ đến thơ Xn Diệu

V. Quan niệm của Xn Diệu về thời gian
1. Thời gian tuyến tính, thời gian “thù địch” với sinh mạng cá nhân.
Khác với những quan niệm trước đó về thời gian, đến Xn Diệu thời gian là
một đi khơng trở lại, vũ trụ là khách thể độc lập với con người. Và với Xn Diệu,
10

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
thi gian khụng cũn tớnh theo chiu v mụ: mt ủi, nghỡn nm, vn nm, thiờn
thu nh trong th c m vi s thc tnh ý thc cỏ nhõn sõu sc, nh th cm
nhn rừ hn ai ht s tht ủỏng bun tui tr chng hai ln thm li, cho dự mựa

OBO
OKS
.CO
M

xuõn ca ủt tri vn c tun hon, v tr cú th vnh hng. Thi gian nh mt
dũng chy vụ thy, vụ chung m mi khonh khc qua ủi l mt ủi vnh vin.

Nhng bi th vit v thi gian ca Xuõn Diu cú th k ủn rt nhiu nh:
i thuyn, Thi gian, Gi tn, Chic lỏ, Vỡ sao, Gió t thõn th, Vi vng, Gic gió,
Ht ngy ht thỏng ủu th hin nhng quan ủim cỏ nhõn ca nh th v thi
gian, dũng thi gian hay cng l dũng ủi luụn luụn chuyn ủng, thay ủi khụng
ngng. Bi Thi gian cú th coi l s phỏt ngụn ủy ủ cho s cm nhn v thi
gian

ca

nh

th:

Di thuyn nc trụi

Trờn nc thuyờn chui
V nc, v thuyn
Xuụi dũng ủi xuụi

KI L

Thụng qua hỡnh tng nc v thuyn nh th núi lờn s nhn thc rừ
rng nhp ủiu trụi chy ca thi gian. Thi gian trong th gii v tr thỡ vnh cu,
cũn thi gian ủi ngi l hu hn. Con ngi bt lc hon ton trc sc mnh
ca thi gian v tr v luụn cú nguy c b cun trụi hoc b nhn chỡm:

Nc cng mt luụn

Nhng nc cũn ngun
11



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Thuyền chìm trong lúc
Đêm ngày nước tuôn”

OBO
OKS
.CO
M

Bài “Đi thyền” nhà thơ cũng vẫn mượn hai hình ảnh ấy:
“Thuyền qua mà nước cũng trôi

Lại thêm mây bạc trên trời cũng bay
Tôi ñi trên chiếc thuyền này

Dòng mơ tô tưởng cũng thay khác rồi”

Với cách mượn dòng chảy của nước ñể nói ñến dòng chảy của thời gian là
quá quen thuộc, thơ ca từ xưa ñến nay nói ñến ñiều ñó không ít. Xuân
Diệu với cách nghĩ, cách nhìn của một nhà Thơ mới, thì thời gian còn gấp
rút hơn rất nhiều:

“Cái bay không ñợi cái trôi

Từ tôi phút trước sang tôi phút này”

Nói lên sự nhạy cảm vô cùng trước sự thay ñổi của thời gian, sự thay ñổi
không còn là năm là tháng là ngày nữa mà sự thay ñổi diễn ra trong từng phút một,

KI L

cái “tôi” của phút trước ñã khác với cái “tôi” của phút này.

Với “vội vàng” càng làm ta thấm thía về dòng chảy thời gian không bao giờ
biết ngừng nghỉ

“ Xuân ñương tới nghĩa là xuân ñương qua
Xuân còn non nghĩa là xuân sẽ già”

12

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Cú l, trc ủú, chng cú bt kỡ ai li s thi gian hn l Xuõn Diu.
Thụng thng, ngi ta nm trong tay cỏi gỡ ri mi s mt, cũn Xuõn Diu, dự
xuõn mi ch ủng ti, ủng ủn, nh th ủó ngh ngay ủn khonh khc phai

OBO
OKS
.CO
M

tn, khonh khc bin mt. Cp t ủi lp: ti qua, non gi cng nhn mnh
s chy trụi nhanh chúng, ủỏng s ca ca thi gian qua mt nhỡn Xuõn Diu.

Trong tõm tng ca Xuõn Diu, ngy hụm nay qua ủi ri thỏng, ri nm, ri
ủi ngi s ht, tui gi, cỏi cht l ni ỏm nh ln trong lũng nh th:
Nhng m tụi s cht than ụi

Túc ngi mai mt khụng ủen na
Tui tr khụ ủi mt xu ri

V vi nhng vn th trong bi Thanh niờn ta mi thy ht ủc s nui
tic thi gian ca nh th:

ễi thanh niờn! Ngi mang ht xuõn thỡ
Hỡnh ngc n n ci ti mu túc lỏng
Gi s ủn gi tay xua ỏnh sỏng

ui bm ủi lm s c hng hoa

KI L

Nh th dng nh chỳ ý ủn tng bc ủi ca thi gian tng chỳt mt, nh
chớnh mựa thu ti:

Hn mt loi hoa ủó rng cnh
Trong vn sc ủ ra mu xanh
Thi gian chuyn ủng qua tng sc lỏ trong vn, v trong õy mựa thu
ti tỏc gi Lai Thuý ủó cú nhn ủnh rng: ú l ting gi ca thi gian, hi
13



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
h v thụi thỳc bng mt ủip khỳc õy mựa thu ti mựa thu ti. Thi gian l
du hiu ca tn phai v ri rng. Thi gian l s tuụn chy mt ủi khụng tr li.
Chớnh ý thc v thi gian mt chiu ch khụng phi tun hon, thi gian ủnh
tỏc ca anh .

OBO
OKS
.CO
M

hng ch khụng phi ủnh tớnh, ủó to nờn cỏi nhỡn ngh thut trong ton b sỏng

Thi gian vi nhng bc chuyn ủng tn nhn, s ủi lp gia thi gian
v tr vi thi gian ca mt kip ngi:

Ngn giú thi gian khụng ngt thi

Gi tn nh nhng cỏnh hoa ri
Hay:

Nhng ngy c tht ủi tng phỳt
Ri mt tri cao. Nng chỏy trn
Tra ủn thụi ri! Bỡnh ủó v

Na ngy xinh ủp ủó tiờu tan

Bc ủi ca thi gian cng khin cho s vt, cho khụng gian dng nh run
ry, run lờn vỡ s hói:

Nhng lung run ry rung rinh lỏ

ụi nhỏnh khụ gy xng mng manh

KI L

Nh th, thi gian trong th Xuõn Diu l th thi gian tuyn tớnh, thi gian
mt ủi khụng tr li. Th thi gian y cú th lm cho ngi ta hong ht, run s
bi cuc ủi sao m quỏ ngn ngi, mt kip ngi sao m trụi ủi quỏ nhanh. Thi
gian dng nh l mt k thự ủch vi nhng s phn cỏ nhõn, m Xuõn Diu l
mt ủin hỡnh tiờu biu.

14



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
2. Xuõn Diu v bn lnh chim lnh thi gian.

Cú l, ủiu ủỏng quý nht th Xuõn Diu, con ngi Xuõn Diu chớnh l
li sụng chim lnh thi gian m bn thõn ụng luụn tõm nim, v gi gm tt c

OBO
OKS
.CO
M

vo trong th ca ca mỡnh.

ng ngha vi vic nhn thc v dũng chy thi gian vụ thy, vụ chung,
mt ủi khụng tr li, Xuõn Diu ủó ủem ủn nhng vn th sụi ni, gp gỏp v mt
quan ủim sng ht mỡnh trong tng hi th.

Chớnh vỡ ý thc rừ rt ủc tng s bin chuyn ca thi gian nờn Xuõn Diu
ủó sng vi vng, sng cung quýt ủ tn hng cuc sng, trong vi vng:
Tụi sung sng nhng vi vng mt na
Tụi khụng ch nng h mi hoi xuõn
Ri ủn bi Gic gió thỡ:

Mau vi ch, vi vng lờn vi ch
Em, em i, tỡnh non ủó gi ri,

Con chim hng, trỏi tim nh ca tụi,

Mau vi ch! Thi gian khụng ủng ủi

KI L

Thỏi ủ sng nụn nao, mi s ủi ch thi s ủu s b phớ mt tng khc ca

tui thanh xuõn,trong bi th Thanh niờn Xuõn Diu vit:

Ngi ủang ! Ta vi vng d quỏ!
Sng ton tõm, ton trớ, sng ton hn!
Sng ton tõm v thc c giỏc quan
V thc c trong gic nng phi ng;
15



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Sống, tất cả sống, chẳng bao giờ đủ.”

Xn diệu phát hiện ra ở thiên nhiên, ở con người gần gũi quanh ta biết bao

OBO
OKS
.CO
M

điều mới lạ thật đáng u, cuộc đời trần thế đẹp và hấp dẫn biết bao càng thấy đẹp
ta càng muốn tận hưởng, càng muốn tận hưởng thì lại thấy cuộc đời càng đáng sống
biết bao.

Do đó người thi sĩ này khơng chờ đợi nắng mới hồi xn, và cũng chính
ước mơ ấy mà nhà thơ có một suy nghĩ thật táo tợn và ngược đời, được thể hiện
trong “vội vàng”:

“ Tơi muốn tắt nắng đi

Cho màu đừng nhạt mất
Tơi muốn buộc gió lại

Cho hương đừng bay đi”

Thi sĩ muốn đoạt quyền tạo hố, muốn đi ngược lại sự vận động của thiên
nhiên, mn tự mình nắm giữ điều chỉnh thời gian, bởi một người như Xn Diệu
sống để u và u để sống thì thời gian mà tự nhiên định sẵn từ ngàn xưa đến nay
khơng thể nào đủ, Xn Diệu muốn lưu giữ lại cái khoảnh khắc của tuổi xn,
muốn thời gian ngưng đọng lại, muốn và muốn như vậy mới có đủ thời gian để
thỏa mãn lòng khao khát trong tâm hồn nhà thơ. Thiên nhiên đẹp q, nó được nhà

KI L

thơ hình dung thật gần gũi, mà cũng thật táo bạo và mới mẻ :

“Và đây ánh sáng chớp hàng mi
Mỗi sáng sớm thần vui hằng gõ cửa
Tháng giêng ngon như một cặp mơi gần”

16



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Mi bui sỏng thc dy m mt l thi s ủc chng kin mt cnh tng
mi m, dim l. nh bỡnh minh rc r chiu sỏng th gii vn vt. Ngun ỏnh
sỏng y nh ủc toỏt ra t v ủp ca ngi thiu n, v ủõy khỏc vi th xa,

OBO

OKS
.CO
M

luụn ly thiờn nhiờn lm chun mc cho cỏi ủp thỡ ủõy con ngi li lm chun
cho cỏi ủp ca thiờn nhiờn, cỏi ủp tr nờn mi m hn v cng trn th, gn gi
hn rt nhiu. Cỏi ủp ca thiờn nhiờn dng nh chng ủi thi gian, ch cn trong
lũng thi s thy cnh ủp thi ủc ri v xuõn khụng mựa cng núi:
Xuõn ủó sn trong lũng tụi lai lỏng

Xuõn khụng ch mựa xuõn ba thỏng
K chi mựa, thi tit, vi niờn hoa

Tỡnh khụng tui, v xuõn khụng ngy thỏng

Th Xuõn Diu, khụng phi lỳc no cng ch cú cỏi vui, cỏi ro rc m
nhng khonh khc u bun, nui tic cng khụng h him:
Cn giú xinh thỡ tho trong giú bic
Phi chng hn vỡ ni phi bay ủi?

Chim rn rng bng dt ting reo thi
Phi chng s ủ tn phai sp sa?

Th nhng, ni bun ủõy chng qua cng ch l mt biu hin ca lũng

KI L

ham sng. Cnh xuõn cng ủp cng lng ly bao nhiờu thỡ s nui tic ca thi s
cng ln by nhiờu. Ngi ta ch ham sng khi h thy cuc sng ca h cú ý
ngha, Xuõn Diu cng vy cng yờu, cng ủm cng say cnh ủi li cng phỏt

hin ra bit bao cỏi ti ủp ủang ch ủún, ủ ri li cay ủng nhn ra rng thi
gian trụi ủi cng lỳc cng vi vó, cha cú mt nh th no luyn tic thi gian ủn
xút xa nh Xuõn Diu. Vỡ vy trong nim say sa bng bt trc cuc ủi, tỡnh
yờu, s hin hu ca thi gian khin ụng cha bao gi bỡnh thn, c Th th v
17



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
Gi hng cho giú ta d dng nhn ra mt Xuõn Diu ủang cụ ủn chng tr li s
tn phỏ ca thi gian. Trong Nỳi xa ụng vit:

OBO
OKS
.CO
M

Ln vi ủi quay, tụi c ủi

Ngi ngoi khụng thu gia lũng si
V cụ ủc trong H Vụ vi:

ờm lựa ta thc, mt mỡnh ủau
Nghe ting gi ủi, nóo d su

Vi Xuõn Diu, tỡnh yờu l th ủp ủ nht trong cuc ủi mi con ngi.
Bi vy, nh th lỳc no cng say ủm, cng ht mỡnh, cng cung quýt, vi vng
yờu v tha thit, khao khỏt ủc yờu thng:
Tụi ủó yờu t khi cha cú tui

Lỳc cha sinh, v vn gia dũng ủi
V Tụi ủó yờu khi ủó ht tui ri

Khụng xng vúc, ch huyn h búng dỏng
Ri K ủa tỡnh khụng cn ủ tht da
Khi cht ri, thỡ tụi yờu ma

Cht ủi ri vn c yờu, cú l chng my ngi nng nn, tha thit ủc nh

KI L

Xuõn Diu!

Nh th mun dnh tng phỳt, tng giõy ủ m yờu gp gỏp:
Gp ủi em anh rt s ngy mai
i trụi chy lũng ta khụng vnh vin
V khi ủc Mi yờu chỳng ta mi cm nhn ht ủc s sc sụi, tha thit
trong tõm hn thi s:

18



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

V hóy yờu tụi mt gi cng ủ

Hay:

OBO

OKS
.CO
M

Mt giõy cng cam mt chỳt cng ủnh

M ming vng v hóy núi yờu tụi
Du ch l trong mt phỳt m thụi

Vi li sng, cỏch sng nh Xuõn Diu, thỡ mt phỳt, mt giõy thụi cng
thc s ủỏng quý, ủỏng trõn trng. Thi gian cú th nut con ngi, nhng trong
nhng giõy phỳt ủc sng, con ngi hon ton cú th lm ch ủc thi gian,
hon ton cú th tn hng mt cỏch ti ủa cuc sng ny. Sng gp gỏp lờn, sng
ht mỡnh ủi, bi con ngi ch cú mt ln ủ sng l quan nim nhõn sinh vụ cựng
tớch cc m Xuõn Diu ủó gi gm vo trong nhng tỏc phm ca mỡnh.
3. So sỏnh thi gian trong th Xuõn Diu v mt s nh Th mi khỏc
i lp vi khỏt vng sng ht mỡnh vi thc ti, nớu kộo tng phỳt, tng
giõy ủ sng, ủ yờu ca Xuõn Diu, nhiu nh Th mi khỏc li lý tng húa quỏ
kh, tỡm v vi quỏ kh, chỏn ghột thc ti v h ch cú th tỡm thy nhng gỡ ủp
ủ nht trong quỏ kh m thụi.

ú l Th L, húa thõn vo mt chỳa sn lõm trong ci st ủ m tng

KI L

nh ủn chn rng xanh thiờng liờng, hựng v:

Ta sng mói trong tỡnh thng, ni nh
Thu tung honh, hng hỏch nhng ngy xa
Nh cnh sn lõm, búng c, cõy gi

Vi ting giú go ngn, vi ging ngun thột nỳi

19



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
i lp vi quỏ kh oai hựng y, l thc ti ủau ủn m chỳa sn lõm ủang
gp phi:
Nay sa c, b nhc nhn, tự hóm

OBO
OKS
.CO
M

lm trũ l mt, th ủ chi

Chu ngang by cựng bn gu d hi
Vi cp bỏo chung bờn vụ t l

Chỳ h y ủó phi tht lờn ting than ủy tuyt vng: Than ụi, thi oanh lit
nay cũn ủõu?. Cuc sng ca chỳ l chui ngy chỏn ghột thc ti, mt hi vng
vo tng lai v chỡm ủm trong quỏ kh oai hựng ni rng thiờng.
ú cng l Lu Trng L hoi nim v kớ c, Lũng ri bun theo thi d
vóng. Chp chn sng li nhng ngy khụng. L Ch Lan Viờn lỡ trong quỏ
kh, thự ghột mựa xuõn mi:

Tụi cú ch ủõu, cú ủi ủõu

em chi xuõn li gi thờm su?
Vi tụi tt c nh vụ ngha

Tt c khụng ngoi ni kh ủau

L Nguyn Nhc Phỏp vi nhng vn th thm ủm khụng khớ xa,
nhng cõu chuyn xa nh Chựa Hng tht l ủụn hu, l Hn Mc T mng

KI L

m v ủt Hu khi tt c ch cũn l o nh, tt c ủó lựi ủi rt xa
Cú nhiu ý kin cho rng, vic chỏn ghột thc ti, tỡm v vi quỏ kh, sng
vi ni bun chỏn, cụ ủn l khớa cnh tiờu cc trong ch ngha lóng mn. Tuy
nhiờn, nu ủt vo hon cnh nc ta lỳc by gi, sng di ch ủ thc dõn na
phong kin, ri ren, kh cc, ủt nc b xõm chim, sng trờn quờ hng mỡnh
m khụng phi ca mỡnh, thỡ ni bun chỏn ghột thc ti, tỡm v vi quỏ kh t
ch trc ủõy ca nc nh li l mt ni bun trong sỏng, lnh mnh, thm ủm
20



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
lũng yờu quờ hng, yờu t quc ca cỏc nh th nhy cm, giu tm lũng vi quờ
hng mỡnh.
Xuõn Diu ủó khụng chỡm ủm trong quỏ kh m cú cỏch nhỡn thi gian

OBO
OKS
.CO
M

hon ton khỏc, ủú l sng ht mỡnh vi thc ti, sng mau, sng gp, bi thi gian
khụng ngng chy trụi, mt ủi khụng bao gi tr li. ú l quan nim giu tớnh
nhõn sinh. Chớnh ủiu ny ủó lm nờn nhng nột rt riờng trong hn th Xuõn Diu,
khin ngi ta khụng th ln Xuõnn Diu vi bt c ai khỏc.

VI. Kt lun

Nh vy, qua cỏc tỏc phm ca Xuõn Diu, ngi ủc thy thi gian trong
th ụng mang ủm du n ca ch ngha lóng mn, th hin qua mi quan h gia
ch th thm m - nh th v thi gian, nú ủc trng cho cỏch hiu thi gian t cỏ
nhõn nh th: Thi gian tr thnh thự ủch, tr thnh bi kch ca con ngi lóng
mn.

Cú cỏch nhỡn y cú l mt phn l bi Xuõn Diu sm tip cn vi nn vn
húa phng Tõy, v chu nh hng ớt nhiu bi t nn vn hc y vo trong sỏng
tỏc ca mỡnh. Mt khỏc, bn thõn nh th l mt con ngi luụn khỏt thốm ủc
sng, ủc yờu, yờu bao nhiờu dng nh vn cha ủ, sng m vn c lo s ri

KI L

cỏi cht s ủn, cp mt cuc sng ti ủp ny.

Qua cỏch nhỡn v thi gian, v cỏch th hin thi gian vo trong th ca
mỡnh, Xuõn Diu ủó khin ngi ủc ủc cm nhn ủy ủ v mt Xuõn Diu yờu
ủi, yờu cuc sng ủn thit tha, mónh lit, ủem tt c ra ủ m sng cựng vi ủi,
hũa nhp vo cuc ủi. ú l mt cỏch sng mang tinh thn nhõn bn vụ cựng sõu
sc.

21

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Cả cuộc ñời Xuân Diệu cũng ñã sống ñúng như thế, ñã cống hiến sức lực cho
ñời và ñể lại một sự nghiệp sáng tác vô cùng phong phú, giá trị. Điều ñó lại càng
khiến hình ảnh của ông ñược ñộc giả mãi mãi yêu mến, kính trọng

OBO
OKS
.CO
M

Với những ñóng góp ấy, Xuân Diệu xứng ñáng ñược coi là: “Nhà thơ mới

KI L

nhất trong các nhà Thơ mới”, là gương mặt tiêu biểu cho nền thi ca Việt Nam.

22



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

OBO
OKS
.CO
M

Ti liu tham kho

1. Lý lun vn hc, H Minh c

2. Ba ủnh cao Th mi, Chu Vn Sn, NXB Giỏo dc

3. Tinh hoa Th mi, thm bỡnh v suy ngm, Lờ Bỏ Hỏn (ch biờn)
4. Thi nhõn Vit Nam, Hoi Thanh, Hoi Chõn

5. 2.Dn gii ý tng vn chng. Nguyn Th Cụng (dch). NXB Giỏo Dc
6. xemsach.com.vn
7. wikipedia.org
8. docbao.com
9. thivien.net

KI L

10.evan.com.vn

23




LI M U

OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Ch ngha lóng mn bt ủu xut hin ln ủu tiờn trong vn chng bng
nhng tỏc phm vn hc Phỏp vo th k th XIX. Sau ủú, nú ngy cng tr nờn
ph bin trong cỏc tỏc phm vn chng. V theo thi gian, bng nhng tỏc phm
sut sc ca mỡnh, ch ngha lóng mn ngy cng khng ủnh ủc v trớ, nhng
ủúng gúp ca mỡnh ủi vi nn vn hc núi chung.

Mt trong nhng ủc ủim ni bt nht, mang ủm du n riờng ca ch
ngha lóng mn chớnh l vic ủ cao ch ngha cỏ nhõn, ủ cao cỏi tụi rt riờng
ca nh th thay vỡ cỏi ta chung trong ch ngha c ủin. Ln ủu tiờn, nhng ý
thc cỏ nhõn, nhng quan ủim, khuynh hng thm m, xỳc cm, con mt cỏ nhõn
ủc ủ cao v ủc coi nh l trung tõm ca vn chng. Nh ngh s mnh dn
by t hỡnh nh ca chớnh mỡnh, ủa mt cỏi Tụi nhõn vt rt ủm nột vo trong
vn chng.

Nhc ủn ch ngha lóng mn, cú th k tờn hng lot lot cỏc tỏc gi, tỏc
phm tiờu biu nh: Renộ ca Franỗois-Renộ de Chateaubriand; Alphonse de
Lamartine vi tp th Trm t; Alfred de Musset vi truyn ngn Li bc bch ca

KI L

nhng ủa con thi ủi; George Sand vi tiu thuyt Cỏi ủm ma; Victor Hugo vi
tp th Tia sỏng v búng ti, tiu thuyt Nh th ủc b Paris, Nhng ngi khn
kh, kch Hernani.

Vi vn hc Vit Nam, ch ngha lóng mn thc s mang du n ủm nột
sau khi s ra ủi ca phong tro Th mi 1932 - 1945. õy l giai ủon m vn
hc Vit Nam cú s ủi mi, cỏch tõn vụ cựng kỡ diu, cú s chin ủu mónh lit

24



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
gia yu t c - yu t mi v kt qu l hang lot nhng tỏc gi, tỏc phm ni
ting ủó ra ủi, ủem ủn mt hi th, mt ting núi rt riờng, mt lung giú mi
l cho nn vn hc nc nh.

OBO
OKS
.CO
M

Nhc ủn ch ngha lóng mn, ủn Th mi, ngi ta khụng th khụng ngh
ủn Xuõn Diu nh th mi nht trong cỏc nh Th mi, ngi ủó gúp phn
ủa Th mi lờn ủn giai ủon ủnh cao nht ca nú.

Trong th Xuõn Diu, ngi ủc cú th thy du n ủm nột, cm hng lóng
mn im ủm trong mi vn th, thm vo tng cõu ch, t th, th hin qua c hỡnh
thc v ni dung tỏc phm.

Trong bi vit ny, do s hiu bit cũn hn hp v thi lng khụng cho
phộp, em ch xin khai thỏc mt khớa cnh trong th Xuõn Diu: ú l khớa cnh
thi gian ngh thut. Chc hn, bi vit vn cũn nhiu thiu sút, kớnh mong thy
gúp ý cho em ủ bi vit ủc hon thin hn.

KI L

Em xin chõn thnh cm n thy!

25