Xu thế mới trong thanh tra ngân hàng tại các nước phát triển đánh giá quản lý rủi ro

TAl

CHiNH

W£~~~TIm.

,

,

A

\

XUmJONGMOl TRONGTBANHTRANGANHANG
,

,

,

,.?

TAl
. CACNUOCPBATTRIEN.
13&~h

.

T

heo truyen thong, Thanh tra
ngan hang tniac het thLfdng
t~p trung VaG vi$c xem xet
Ii$u cac to chuc tin dl:mg (TCTD) co
tuan thu cac quy dinh cua lu~t phap
va quy che hay khong, VaG vi$c
danh gia chat ILfC;1ng
tai san n(>iva
ngoi?i bang cua TCTD ti?i m(>t thdi
di~m nao do. M~c du phLfong phap
truyen thong do cOng co th~ giup
TCTD giam rui ro, nhLfng ngay nay
vi$c xem xet, ki~m tra nhU'ng van
de do la chLfa du khi ma Sif cai cach
tai chinh da dem Ii?i nhieu th! trLfdng
va cong cl,] tai chinh mai khien cho
cac TCTD va nhan vien cua h9 co
th~ de dang dau COm(>t cach mi?o
hi~m. Trong moi trLfdng tai chfnh
nay, m(>t TCTD thlfC Sif mi?nh ti?i
m(>t thdi di~m nhat dinh nao do co
'th~ bi day vaG tinh tri?ng mat kha
nang thanh toan rat nhanh chong
do nhU'ng thua 10 Ian trong kinh
doanh, nhLf trong trLfdng h<;1ppha
san cua ngan hang Barings, khi ma
h$ thong quan Iy noi chung hay cl,]
th~ han la h$ thong quan Iy rui ro
cua TCTD khong pMt huy dLf<;1C
hi$u IIfC hay yeu kem. Do do vi$c

ki~m tra neu chi t~p trung VaG tinh
tri?ng cua TCTD ti?i m(>t thdi di~m
nao do co th~ khong kh~ng d!nh
dLf<;1C
li$u TCTD trong thlfC te s13
phai ch!u rui ro qua muc trong
tLfong lai gan hay khong. Sif thay
doi trong moi trLfdng tai chfnh da
dan den slf thay doi trong nh~n thuc
ve cong vi$c thanh tra ngan hang
tren toim cau - do la vi$c Thanh tra
ngan hang gid day ILfU y hOn VaG
vi$c danh gia Sif lanh mi?nh cua cac
quy trinh quan Iy cua TCTD ma chu
yeu la vi$c ki~m soat rui roo
M(>th$ thong quan Iy tot la co sa

68

.

91&

.

?

qlA.~~

Iy

?
f"'L IA. I

f"'Lc:::>

quan Iy rui ro hi$u qua? TrLfdche!,
Ban dieu hanh cua TCTD phai hi~u
cho Sif thanh cong cua m9i doanh . ro ve ml,]c tieu chien ILf<;lC
va kha
nghi$p, d~c bi$t trong hOi?t d(>ng
nang chap nh~n rui ro cua ddn vi
kinh doanh ngan hang vai d~c thu
minh; h$ thong quan Iy rui ro phai
rui ro cao, m(>th$ thong quan Iy tot
co kha nang nh~n biet va phan tfch
- ma trong ngan hang quan Iy chu
cac 10i?irui ro hi$n ti?i va tLfdnglai,
yeu la quan Iy rui ro - Ii?i cang dong
kha nang phat tri~n va thlfC hi$n
vai tro quan tr9ng cho Sif an toan va
cac lieu. chuan vai chi phi hi$u qua
hi$u qua cua TCTD. Hi$n nay, khi
nham dam bao vi$c TCTD co s~
h$ thong Ngan hang Vi$t Nam dLf<;1C phan ung phu h<;1pkhi phat hi$n ra
rui roo
phep hOi?td(>ng vai COche thoang
hon, hOi?td(>ngcua cac TCTD ngay
NgLfdi ta thiet I~p h$ thong quan
cang phat tri~n hon, vi$c Thanh tra

Iy rui ro khong phai don gian chi d~
ngan hang chi sLi dl,]ng phLfong
tranh rui ro ma con giup TCTD
phap ki~m tra truyen thong khOng
nb~n biet dLf<;1C
ban chat va muc d9
chac chan dam bao dLf<;1C
Sif an
cua cac 10i?irui ro cua don vi minh.
toan cua TCTD sau thdi di~m dLf<;1C
DLfong nhien, ngLfdi ta khong th~
thanh tra. Danh gia quan Iy rui ro
kinh doanh ma hoan toan khong co
cOng la m(>t phan trong danh gia
rui ro, nhin chung, chien ILf<;1C
quan
yeu to quan Iy (chG' M) trong danh
Iy rui ro bao gom vi$c tranh rui ro,
gia theo CAMELS ma cho den nay,
giam thi~u rui ro, day rui ro cho ban
Thanh tra ngan hang Vi$t Nam van
thu ba va dLfa ra cac gia djnh ve rui
chLfa co tieu chi d!nh ILf<;1ng
cho vi$c
ro ma TCTD co kha nang g~p phai
danh gia yeu to quan Iy nay. DLfong
cung vai cac bi$n phap doi pho.
nhien, khi TCTD tuan thu tot cac
M(>t chLfong trinh quan Iy rui ro
quy d!nh va co tai san an toan thi

toan
di$n bao gom 4 yeu to: DLfara
cO.ngco th~ coi yeu to quan Iy cua
muc
rui ro chap nh~n dLf<;lC
(X8C
TCTD la tot nhLfng chi dU'ng Ii?i a
d!nh hi?n muc rui ro), danh gia rui
vi$c danh gia do thi chLfa du bai Sif
ro, theo doi tong th~ rui ro, cuoi
an toan ti?i m(>t thdi di~m khong
cung
la danh gia vi$c quan Iy va xli
chac chan dam bao Sif an toan
Iy
rui
roo
trong tLfong lai gan, vi v~y Thanh tra
ngan hang can danh gia dLf<;1C
h$
1. Xac cJInhhCjlnmOc rul ro
thong quan Iy rui ro cua TCTD.
Cac b(>ph~n nghi$p vI,] ch!u rui
D~ danh gia dLf<;1Ch$ thong
ro phai xac d!nh hi?n muc rui ro cho
quan Iy rui ro cua cac TCTD, Thanh
b(> ph~n minh, Ja muc rui ro nhat
tra ngan hang can hi~u ro h$ thong
d!nh ma TCTD co th~ chap nh~n
do phai lam dLf<;1C

gi cung cac chuan
dLf<;lCtrong no IIfC d~ co dLf<;1C
I
mlfc cua no. Vi v~y can de c~p den
nhu~n, tren cO sa Sif s~n sang ch!u
h$ thong quan Iy rui ro roi den cach
dlfng rui ro va suc mi?nh tai chfnh
danh gia h$ thong nay cua Thanh
cua TCTD. H(>i dong Quan tr!
tra ngan hang.

ThS. Luu Thuy Mai *

I

<;Ii

V~y nhLfthe nao la m(>th$ thong

.NHNN

T~ cIIi NCM IIANC-

ro 4 NXM2004

~

.

w~~~~~
(HDQT)
theo

dinh ky co trach

nhi$mxem xet 19iva thong qua cac
h~nmuc do. Cac muc nay sau do
dl1qcthong bao tdi toan b9 nhfm
viencac b9 ph$n nghi$p Vl,l va ban
dieuhanh, ban dieu hanh chiu trach
nhi$mdam bao cac b9 ph$n nghi$p
v~tuan thu cac h9n muc nay.
2. Oanh gla nil ro
Vi$c danh gia rui ro doi hoi phai
xacdinh dLic;1c
nhling rui ro Idn lien
quan den cac san ph§m, dich Vl,l
hay h09t d9ng cua TCTD, phai co
cac chot kiem tra nam trong cac
quytrinh nghi$p vl,I (h$ thong kiem
soatn(>ib(>- KSNB) de kiem che rui
rotrong cac h9n muc da dLic;1c
de ra
cungvdi cac bi$n phap de theo doi
cac trLidng hc;1Png09i 1$ VLic;1th9n

va "Tan so mat mat". "Kha nang
mat mat" the hi$n con so tuy$t doi
cua tling khoan mat- mat, "Tan so

mat mat" the hi$n kha nang mat
mat co the xuat hi$n. Ngoai 2 bien
so tren, cac yeu to khac nhLi lu$t
phap, quy che, tinh hinh kinh te va
thi trLidng, ke h09ch cua tU'ng b(>
ph$n cOng dLic;1c
xem xet trong mo
hinh nay.
Theo doi rui ro: La vi$c thifC
hi$n day du cac h$ thong, cac thu
tl,lC kiem soat (KSNB), nhd d6 ban
dieu hanh co the theo doi dLic;1c
muc
rui ro cua tU'ng ITnhvifc kinh doanh.

Cong vi$c theo doi rui ro bao
gom ca vi$c thLidng xuyen danh gia
tfnh on dinh cua cac 109irui ro, muc
d(>rui ro thifC te, vi$c trao doi thong
muc rui roo
tin trong n(>i be;>TCTD, xem xet 19i
cac so li$u, dieu tra vi$c di ch$ch
Quy trinh danh gia rui ro co 4
chfnh sach da de ra. Cong vi$c nay
yeuto: nh$n biet rui ro, d!nh ILic;1ng
rui ro, theo doi rui ro va kiem soat doi hoi TCTD phai co cac h$ thong
thong tin hoan hao de ban dieu
rui roo
hanh va HDQT nh$n dLic;1Cm9i
Nhijn biet rui ro: BLidC dau tien

thong tin va bao cao m(>t cach kip
de co m(>tchLiang trinh qUEmIy rui
thdi.
ro hi$u qua la phai nh$n biet va xac
Kiem soat rui ro: Rui ro dLic;1C
djnh dLic;1C
cac 109i rui ro ma TCTD
kiem soat bang vi$c thifc hi$n cac
co the g~p phai thong qua phfm tfch
thu tl,lC nam trong h$ thong KSNB
d?c thu cua cac san ph§m, dich Vl,l
trong cac quy trinh kinh doanh va
va cac quy trinh h09t d(>ng. Trong
h09t d(>ng nham giam thieu rui roo
moi TCTD, cac 109irui ro co muc d(>
Chi phf cho cac thu tl,lC cao co the
khac nhau; cac TCTD khac nhau
giam thieu rui ro toi da nhLing hi$u
cOngco kha nang g~p phai cac 109i
qua 19i thap, ngLic;1c19i chi phf cho
rui ro khac nhau ca ve muc d9 va
cac thu tl,lc thap c6 the dem 19i lc;1i
109ihinh.
nhu$n cao nhLing rui ro cOng c6 the
Rui ro noi chung la do nhling
cao. Ban dieu hanh phai tim ra Sif
thay doi bat lc;1ive gia ca, moi trLidng
can bang toi LiUgilia chi phf cho cac
h09t d(>ng,do nhling yeu kem trong
thu tl,lCkiem soat va lc;1ifch dem 19i

cac quy trinh nghi$p vl,l hay cac sif
tU'cac thu tl,lCdo, tU'do lifa ch9n cac
co lam giam thu nh$p hay von cua
thu tl,lCkiem soat rui ro phu hc;1P.
Vdi
TCTD.. CaC.109i rui ro thLidng dLic;1c moi 109i rui ro ngLidi ta can co cac
phan thanh 3 'nhom Idn: Rui ro tfn
bi$n phap kiem soat tLiang ung.

dl,lng,rui ro thi trLidngva rui ro tac
nghi$p.

M9i nhan vien co lien quan phai
dLic;1c
dao t90 va dLic;1c
pho bi~n day
fJjnh Itf{Yngruiro:la vi$cdera
du ve cac hLidng dan thifC hi$n cac
va xem xet 19i h9n muc rui ro, giup
bi$n phap giam thieu rui roo Ban
ban dieu hanh xac dinh dLic;1C
rui ro
dieu hanh co trach nhi$m phat hi$n
can'dLic;1cLiu tien theo doi va kiem
diem yeu kem, thieu s6t cua h$
soat. Vi$c d!nh ILic;1ngrui ro dLic;1C thong cac bi$n phap kiem soat me;>t
xac dinh tren ca SC1thong ke, difa
cach kip thdi .ere dieu chlnh, bo
tren 2 bien so: "Kha nang mat mat
sung.

T~ cID NCANIIANC

- s6

4 NAM 2004

3. Theo dGI t6ng thi rul ro
Theo doi tong the rui ro la vi$c
phoi hc;1Pca qua trinh quan Iy rui roo
Can thiet I$p me;>tb(> ph$n d~c bi$t,
de;>cI$p vdi cac b(> ph$n chuc nang

chiu rui ro, 99i la phong quan Iy rui
ro, thifc hi$n chuc nang theo doi'
tong the rui roo
Phong quan Iy rui ro phai phoi
hc;1Pch~t che Vdi tat ca cac b(> ph$n
-

chuc nang lien quan de dam bao
rang tat ca rui ro hi$n t9i va tLiang
lai deu dLic;1Cnh$n biet, cac 109i rui
ro dLic;1ckiem

soat me;>tcach

hi$u

qua trong h9n muc rui roo Phong
quan Iy rui ro co nhi$m vl,l dao t90

cho tat ca cac ITnhVifC trong TCTD
ve nguyen tac quan Iy rui ro, ho trc;1
trLiC1ngcac b(> ph$n chuc nang
danh gia rui ro, phoi hc;1Pvi$c quan
Iy rui ro cua cac be;>ph$n chuc
nang, xac. dinh Sif LiU tien trong
quan Iy rur ro, dam bao cac bi$n
phap kiem soat rui ro hi$u qua, phu
hc;1PdLic;1c
thifC hi$n. PhOng quan Iy

rui ro can bao cao trifc tiep ketqua
cong vi$c cua h9 cho HDQT hay
m(>tban do HDQT uy nhi$m.
4.

Oonhgio quan Iy rui ro

La vi$c kiemtra va danh gia tfnh
hi$u qua cua chLiangtrinh quan Iy
rui roo Kiem toan ne;>ib(> (KTNB) co

trach. nhi$m danh gia cong vi$c
quan Iy rui ro, bao gom ca vi$c xem
xet cac b(> ph$n kinh doanh co
quan Iy rui ro trong h9n muc rui ro
hay khong, li$u phong quan Iy rui ro
co thifC hi$n dung, du cac chuc
nang cua minh hay khong.
Ngoai vi$c danh gia Sif tuan thu

quy che va chat ILic;1ngh09t d(>ng,
Thanh tra ngan hang can ILiUy aen
chat ILic;1ng
cua quan Iy rui ro va cua

KTNB khi danh gia yeu to quan Iy
(M) cua TCTD, Thanh tra ngan
hang c6 the difa vao sif danh gia
cua KTNB neu tin tLiC1ng
vao kha
nang danh gia cua KTNB. Thanh
tra ngan hang can xerT)xet li$u
TCTD c6 thifC hi$n dLit,1cday du
bon yeu to cua m(>tchLiangtrinh
quan Iy rui ro hay khong va thifC
69


TAl

cHiNH

W£~~~TIr!
hi~n a mltc d9 nao, va dfmh gia cac

slf an toan va lanh m~nh. Quan Iy

yeu to quan trQngco anh hllang rui ro dllc;lCcoi la hoan toan hi~u

sila chlta ngay. TCTD khong xil Iy

dllc;lCnhieu khoan rui ro lon, lam
cho Thanh tra ngan hang phai co

den slf thanh c6ng cua m9t chllang
trinh quan Iyrui ro:
- HDQT va ban dieu hanh cO
trach nhi~mden dau trong quan Iy
rui ro;

qua trong vi~c nh~n biet, theo doi
va ki~m soat rui roo

noi chung la hi~u qua nhllngco
nhG'ngthieusot nho, co kha nang

nghiem trQng nhll khong c6 sl!
phan tach chltc nang day du, dbi I

- TCTDco day du cac chinh

phan ltng dllc;lcvoi nhG'ng rui ro hi~n

hoi phai co Slf cai thi~n trong hOi;lt I

hltu va nhG'ng rui ro co kha nang
Illang trlloc dllc;lc.NhG'ngyeu kem
nho trong quan Iy rui ro dllc;lCpMt
hi~n va sila chlta kip thai, giup
TCTD duy tri dllc;lCSlf an toan va
lanh m~nh. KSNB co th~ co yeu

kem hay thieu hl,Jtnho nhllng dllc;lc
sila chlta ngay trong qua trinh ho~t
d(mg binh thllang. Thanh tra ngan
hang co th~ co nhG'ngkien ngh! nho
nhllng nhG'ng yeu kem do khong
anh hllang den Slf an toan va lanh
m~nh cua TCTD. Thanh tra ngan
hang khong phai IllU'1 den van de
ki~m soat rui ro cua TCTD.

d<)ngcua KSNB hay thu tl,JCke I
toan. Neu khOng dllc;lCxil Iy m9t
cach dung dan, tinh tr~ng nay co
th~ 'dan den bao cao tai chfnh
khong dang tin c~y hay thua 10ma I

LOiiii2: Quan Iy rui ro cua TCTD

sach, thu tl,JCva h~n mltc btmg van
ban hay khong;

- H~ thong thong tin quan Iy
phl,Jcvl,Jcho vi~c quan Iy rui ro co
hi~u qua hay khong;
- Ki~m soat

n9i b9 ho~t d9ng ra

sao, nhan viemco dllc;lcdao t~o va
biet ve cac chinh sach, thu tI;Jchay

h~n mltc hay khOng.
Voi nhG'ng van de dllc;lCde c~p
ve quan Iy rui ro nhll trem, can co slf
can bang gilta chi phi va slf an toan,
h~ thong quan Iy rui ro phai phu
hc;lPvoi quy mo va Slf phltc t~p
trong ho~t d9ng cua TCTD. Ch~ng
h~n TCTD lon, phltc t~p, h~ thong
bao cao can thllong xuyen han (co
th~ toi thi~u Ja hang ngay), ho~c
cac ho~t d9ng kinh doanh phltc t~p
can dllc;lCki~m soa't ch~t che han.

.

LOiiii3: Vi~c quan Iy rui ro c6
m9t so thieu s6t nghiem trQng lam
Thanh tra ngan hang chu y han
mltc binh thllang. M9t hay nhieu
han m9t trong bon yeu to quan Iy rui
ro hi~u qua chi dllc;lcdanh gia la
trung
binh, da lam cho TCTD khong
T~i My, Thanh tra ngan hang
xil
Iydllc;lctri~t
d~ m9t rui ro Ion nao
danh gia chat Illc;lngquan Iy rui ro
do.
M<)t

s
o
khau
trong quan Iy rui ro
theo 5 lo~i, lo~i 1 (tot nhat) den lo~i
can dllc;lccai tien d~ dam bao rang
5 (xau nhat) nhll sau:
HDQT va ban dieu hanh c6 kha
LOiiii1: Ban dieu hanh nh~n biet
nang nh~n biet, theo doi va ki~m
va ki~m soat m9t cach hi~u qua tat
soat dllc;lc tat ca cac rui ro Ion.
ca cac lo~i rui ro Ion ma TCTD cO
NhG'ngyeu kem do c6 th~ la vi~c
th~ g~p phai, k~ ca nhG'ng.rui ro
lien tl,JCbo qua Slf ki~m soat trong
phat sinh tll nhG'ng san ph§m moi
h~ thong KSNB hay khong tuan tM
hay do dieu ki~n th! truong thay deSi.
HDQTva ban dieu hanh thau hi~u cac chinh sach va thu tl,JCma co th~
cac lo~i rui ro, thllong xuyen xem gay tac d9ng tieu clfC doi voi slf an
xet I~i va chap thu~n cac chinh toan va lanh m~nh cua TCTD neu
ban dieu hanh khong c6 hanh d9ng
sach va h~n mltc. TCTD co cac thu
sila chlta.
tl,JCtheo dOi, bao cao va cac h~
LOiiii4: Ho~t d9ng quan Iy rui ro
thong thOng tin d~ dam bao cac
chinh sach va h~n mltc dllc;lcthlfC n6i chung khong co kha nang nh~n
hi~n. HDQT va ban dieu hanh dllc;lc biet, theo doi va ki~m soat nhG'ng

bao cao daydu ve CaGthong tin can
kha nang rui ro Ion trong nhieu linh
thiet d~ cO cac phan ltng phu hc;lP Vlfc,cM yeu do HDQT va ban dieu
hanh thieu Slf chi dan va khong
va kip thai khi cac dieu ki~n thay
deSi.KSNB va KTNB lam vi~c hi~u giam sat day du. M9t hay nhieu han
qua, phu hc;lPvoi quy mo va mltc.d9
m9t trong bon yeu to quan 1'1rui ro
phltc t~p cua TCTD. Ho~t d9ng cua
hi~u qua bi coi la yeu, HDQTva
TCTD tuan thu cac chu§n mlfc ~ve ban dieu hanh can c6 hanh d9ng

70

Slf IllUY d~c bi~t.
TCTD c6 th~ c6 nhG'ng yeu kern

co th~ tac d9ng nghiem trQngden
slf an toan va lanh m~nh cua
TCTD.

.

"

?

.

?

I

I

L°iiil 5: Ho~t 0Qng quan Iy rUIro
cua TCTD hoan toan khOnghi~u I
qua, khong nh~n biet, theo doi hay
ki~m soat dllc;lCnhG'ngrui ro Ion.
TCTD hoan toan khong thlfc hi~n
m9t hay nhieu han m9t trong bon
yeu to quan Iy rui ro hi~u qua,
HDQT va ban dieu hanh to ra
khong c6 kha nang xil Iy nhG'ng
thieu hl,Jtdo. KSNBco th~ rat yeu,
lam anh hllang nghiem trQng den
slf lanh m~nh, den tinh tin c~y cua
cac ho sa va bao cao, c6 kha nang
gay thua 10 neu khong thlfC hi~n
ngay cac bi~n phap sila chlta.
NhG'ngthieu s6t trong cac thu tl,JC
quan 1'1rui ro va KSNBd6 dbi hoi
thanh tra ngan hang phai c6 ngay
Slfgiam sat ch~t che.
T~i cac nlloc, nglloi ta cOng
khong th~ djnh Illc;lngdllc;lchoan
toan vi~cdanh gia h~thong quan Iy
rui ro, vi~c danh gia nay chu yeu
van la dinh tfnh, Hi~n nay, Thanh
tra ngan hang Vi~tNam chlla thlfC

hi~nvi~cdanh gia quan Iyruiro cua
TCTD m9t cach h~ thong cOng nhLJ
chlla c6 tieu chi d~ thlfc hi~n vi~c
danh gia nay nhllng day la cong
vi~c Thanh tra ngan hang Vi~t Nam
phai thlfc hi~n dllc;lctrong thai gian
toi, vi v~y can phai tham khao cac
tieu chi va kinh nghi~m cua Thanh
tra ngan hang cac nlloc, ch~ng h~n
nhll cua My dllc;lcneu
tren, ket
hc;lPvoi thlfc te cua Vi~t Nam d~
thiet I~p cac tieu chi danh gia cua
Thanh tra ngan hang Vi~t Nam..

a

-~

CIIiNcANIIANC - s6

4 NhM '2004