Bài giảng bài tác dụng nhiệt và tác dụng phát sáng của dòng điện vật lý 7 (16)

VẬT LÝ 7
TÁC DỤNG NHIỆT VÀ TÁC DỤNG PHÁT SÁNG
CỦA DÒNG ĐIỆN

Giáo viên thực hiện:

Phạm Sa Kin

1


KIỂM TRA BÀI CŨ
dùng
tên biểu
diễn
dòng
Câu
Câu2:
1: Hãy
Chiều
dòng mũi
điện được
quy ước
nhưchiều
thế nào?
Cho biết
chiều
trong kim
loại ? động
điện
(trên

sơdòng
đồ) điện
và chiều
chuyển
Trả lời: -của
Quyêlectrôn
ước: Chiều
dòng
điệnbên
là chiều
cực
(biểu
diễn
ngoàitừsơ
dương
và các thiết bị điện tới
đồ)
trongqua
cácdây
sơdẫn
đồ sau:
HS1

cực âm của nguồn điện.
- Chiều dòng điện trong kim loại là chiều
Trả lời: chuyển động của các êlectrôn có hướng.

2

KIỂM TRA BÀI CŨ

HS2

Câu 1: So sánh chiều dòng điện quy ước với chiều dòng điện
trong kim loại ?

- Chiều dòng điện quy ước ngược chiều với
chiều dịch chuyển có hướng của các êlectrôn
tự do trong kim loại.
Câu 2: Quan sát hình sau và cho biết chiều dòng điện
qua đèn có chiều từ :

a. phải qua trái
c. trái qua phải

b. A cực dương và B cực âm
d. A cực âm và B cực dương

A
B
3


Khi có dòng điện trong mạch, ta không thể nhìn thấy các
điện tích dịch chuyển. Nhưng ta có thể nhận biết được sự
tồn tại của nó nhờ quan sát các các tác dụng mà dòng
điện gây ra.
Hai trong số các tác dụng của dòng điện là

Bây giờ chúng ta cùng tìm hiểu các tác dụng
này của dòng điện
4


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

C1: Hãy kể tên một số dụng cụ, thiết bị thường
dùng được đốt nóng khi có dòng điện chạy qua.

Trả lời: Các dụng cụ, thiết bị được đốt
nóng khi có dòng điện chạy qua là :

Bàn là điện

Bếp điện

Mỏ hàn điện

Nồi cơm điện
5


NỘI DUNG

I. Tác dụng nhiệt:

Và còn những dụng cụ, thiết bị khác nữa …
như là . . .

Lò vi sóng

Máy thái rau củ
đa năng MFC2

Máy sấy tóc

Lò sưởi

6


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

C2: Hãy lắp mạch điện như sơ đồ hình
22.1 và tìm hiểu các nội dung sau đây:

Hình 22.1

a) Khi đèn sáng, bóng đèn có nóng
lên không? Bằng cách nào để xác
nhận điều đó?

- Bóng đèn bị nóng lên, ta có thể
cảm thấy khi sờ bằng tay
b) Bộ phận nào của đèn bị đốt
nóng mạnh và phát sáng khi có
dòng điện chạy qua?

7
- Dây tóc bóng đèn


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

c) Khi đèn sáng bình thường, bộ phận đó
của đèn có nhiệt độ khoảng 2500o C.
Bảng dưới đây cho biết nhiệt độ nóng chảy
của một số chất, hãy giải thích vì sao dây
tóc bóng đèn thường được làm bằng
vonfram?

Chất

Nhiệt độ nóng
chảy ( oC)

Vonfram

3370

Thép
Đồng
Chì

1300
1080
327

Người ta thường dùng Vonfram
để làm dây tóc bóng đèn vì
vonfram có nhiệt độ nóng chảy
8
cao (33700C)


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên
khi có dòng điện chạy
qua

Vật dẫn điện nóng
lên khi có dòng
điện chạy qua

Qua các
câu C1
và
C2
các em
có nhận
xét gì ?

9


Dây sắt

Mảnh giấy nhỏ

Cầu chì

Hình 22.2

C3. Các em hãy quan sát thí nghiệm theo hình 22.2
10


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt :
-Vật dẫn điện nóng lên
khi có dòng điện chạy
qua

C3: Sau khi quan sát thí nghiệm
hãy cho biết:
a) Có hiện tượng gì xảy ra với các
mảnh giấy khi đóng công tắc?
b) Từ quan sát trên, hãy cho biết
dòng điện đã gây tác dụng gì với
dây sắt ?

Trả lời
a) Các mảnh giấy bị dây
sắt đốt cháy đứt và rơi
xuống

b) Dòng điện đã làm cho
dây sắt nóng lên (gây tác
dụng nhiệt)
11


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy
qua, các vật dẫn bị nóng
lên
Dòng điện chạy qua dây
tóc bóng đèn làm dây tóc
nóng tới nhiệt độ cao và
phát sáng

Qua các câu hỏi và thí nghiệm
trên các em có kết luận gì về tác
dụng nhiệt của dòng điện ?

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua,
các vật dẫn bị .nóng
. . . . lên
...
Dòng điện chạy qua dây tóc

bóng đèn làm dây tóc nóng
tới nhiệt
. . . . .độ
. . cao và phát
. . . . sáng
....

12


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

-Vật dẫn điện nóng lên
khi có dòng điện chạy
qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy
qua, các vật dẫn bị nóng
lên
Dòng điện chạy qua dây
tóc bóng đèn làm dây tóc
nóng tới nhiệt độ cao và
phát sáng

C4: Nếu trong mạch điện với dây
dẫn bằng đồng có nối xen một
đoạn dây chì (gọi là cầu chì) thì
trong một số trường hợp do tác
dụng nhiệt của dòng điện, dây dẫn

có thể nóng lên trên 327oC. Hỏi
khi đó có hiện tượng gì xảy ra với
đoạn dây chì và với mạch điện?

Các em không cần vội vàng
trả lời . Hãy quan sát các
hình sau :

13


Một số hình ảnh về cầu chì

Cầu chì tự
rơi loại
Cầu chì cao thế 115 kV Một cầu chì cao thế kiểu cũ
33 -35kv
đạt 20 kV

Cầu chì
các
loại
Cầu
chìchì
cá
Hộpống
cầu
MEM
(30A & 15A)

14


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

-Vật dẫn điện nóng lên
khi có dòng điện chạy
qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy
qua, các vật dẫn bị nóng
lên
Dòng điện chạy qua dây
tóc bóng đèn làm dây tóc
nóng tới nhiệt độ cao và
phát sáng

C4: Nếu trong mạch điện với dây
dẫn bằng đồng có nối xen một
đoạn dây chì ( gọi là cầu chì) thì
trong một số trường hợp do tác
dụng nhiệt của dòng điện, dây dẫn
có thể nóng lên trên 327oC. Hỏi
khi đó có hiện tượng gì xảy ra với
đoạn dây chì và với mạch điện?

Trả lời
Khi đó cầu chì nóng lên tới
nhiệt độ nóng chảy và bị

đứt. Mạch điện bị hở (bị
ngắt mạch) , tránh hư hại
và tổn thất có thể xảy ra.
15


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các vật
dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:
1. Bóng đèn bút thử điện:

Một trong những tác dụng quan trọng
của dòng điện là phát sáng. Nhiều loại
đèn điện hoạt động dựa trên tác dụng
này.

1. Bóng đèn bút thử điện:

C5: Trong bóng đèn bút thử điện có
chứa một chất khí ( khí xêôn). Hãy quan
sát bóng đèn này và cho nhận xét về

hai đầu dây bên trong nó

Nhận xét:
Hai đầu dây
bên
trong
bóng đèn của
bút thử điện
tách rời nhau
16


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có dòng
điện chạy qua

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các
vật dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc
bóng đèn làm dây tóc nóng tới
nhiệt độ cao và phát sáng
II. Tác dụng phát sáng:

C6: Hãy quan sát bóng đèn bút
thử điện khi nó phát sáng và
trả lời câu hỏi sau đây:
Đèn sáng do hai đầu dây
đèn nóng sáng hay do vùng

chất khí ở giữa hai đầu dây này
phát sáng ?
Trả lời
Đèn sáng do vùng chất khí giữa
hai dầu dây đèn phát sáng

1. Bóng đèn bút thử điện:

17


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi
có dòng điện chạy qua

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua,
các vật dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc
bóng đèn làm dây tóc nóng tới
nhiệt độ cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:
1. Bóng đèn bút thử điện:

Kết luận: Dòng
điện chạy qua
chất khí trong
bóng đèn bút thử

điện làm chất khí
này. .phát
. . . .sáng
.....

Qua các câu
hỏi trên các
em hãy hoàn
thành
kết
luận
cho
phần này

Kết luận: Dòng điện chạy
qua chất khí trong bóng
đèn bút thử điện làm chất
khí này phát sáng

18


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các
vật dẫn bị nóng lên

a) Hãy quan sát ảnh của đèn
điôt phát quang để nhận biết hai
bản kim loại to, nhỏ khác nhau ở
bên trong đèn và hai đầu dây
bên ngoài nối với chúng

Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:
1. Bóng đèn bút thử điện:
Kết luận: Dòng điện chạy
qua chất khí trong bóng đèn
bút thử điện làm chất khí này
phát sáng

2.Đèn điôt phát quang
(đèn LED):

Hình 22. 4

19


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có dòng
điện chạy qua

Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các vật
dẫn bị nóng lên

Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:

a) Thắp sáng đèn điôt phát
quang bằng cách nối hai đầu
dây của đèn vào hai cực của
nguồn điện theo hình 22.5.
Quan sát xem đèn có sáng
không ?
K
Pin

1. Bóng đèn bút thử điện:
Kết luận: Dòng điện chạy qua chất
khí trong bóng đèn bút thử điện làm
chất khí này phát sáng

2. Đèn điôt phát quang (đèn LED):

Hình 22.5

20

NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:

-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các
vật dẫn bị nóng lên

Dòng điện chạy qua dây tóc
bóng đèn làm dây tóc nóng tới
nhiệt độ cao và phát sáng
II. Tác dụng phát sáng:

1. Bóng đèn bút thử điện:

C7: Đảo ngược hai đầu dây đèn,
nhận xét xem khi khi đèn sáng
thì dòng điện đi vào bản cực nào
của đèn
Kết quả
Đèn LED chỉ sáng khi cực
dương của pin nối với bản kim
loại nhỏ của đèn
_

Pin

+

K

Kết luận: Dòng điện chạy qua
chất khí trong bóng đèn bút thử
điện làm chất khí này phát sáng

2. Đèn điôt phát quang (đèn
LED):

Hình 22.5

21


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
- Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các vật
dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:

1. Bóng đèn bút thử điện:
Kết luận: Dòng điện chạy qua
chất khí trong bóng đèn bút thử

điện làm chất khí này phát sáng

2. Đèn điôt phát quang (đèn LED):
Kết luận: Đèn điôt phát quang
chỉ cho dòng điện đi qua theo
một chiều nhất định và khi đó
đèn sáng

Các em hoàn thành kết luận
cho phần này bằng cách chọn
từ thích hợp điền vào chỗ trống

Kết luận: Đèn điôt
phát quang chỉ cho
dòng điện đi qua
theo. một
. . . . chiều
. . . . . nhất
định và khi đó đèn
sáng

22


NỘI DUNG
I. Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các

vật dẫn bị nóng lên

Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II. Tác dụng phát sáng:
1. Bóng đèn bút thử điện:
Kết luận: Dòng điện chạy qua
chất khí trong bóng đèn bút thử
điện làm chất khí này phát sáng

2. Đèn điôt phát quang (đèn LED):
Kết luận: Đèn điôt phát quang
chỉ cho dòng điện đi qua theo
một chiều nhất định và khi đó
đèn sáng

Nào bây giờ chúng ta hãy vận dụng kiến
thức đã học giải quyết các câu hỏi sau:

C6: Dòng điện không gây tác
dụng nhiệt trong các dụng cụ
nào dưới đây khi chúng hoạt
động bình thường

A. Bóng đèn bút thử
điện
B. Đèn điôt phát quang
C. Quạt điện

D. Không có trường hợp nào

III. Vận dụng:
23


NỘI DUNG
I/ Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các vật
dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II/Tác dụng phát sáng:

C9: Cho mạch điện có sơ đồ như
hình 22.5. Nguồn điện là một chiếc
pin với các cực (+) và (-) chưa biết.
Hãy nêu cách làm khi sử dụng đèn
điôt phát quang để xác định xem A
hay B là cực (+) của pin này và
chiều dòng điện chạy trong mạch

Pin

K

1. Bóng đèn bút thử điện:

Kết luận: Dòng điện chạy qua
chất khí trong bóng đèn bút
thử điện làm chất khí này
phát sáng

2. Đèn điôt phát quang (đèn LED):
Kết luận: Đèn điôt phát quang
chỉ cho dòng điện đi qua theo
một chiều nhất định và khi đó
đèn sáng

Hình 22.5

24


NỘI DUNG
I/ Tác dụng nhiệt:
-Vật dẫn điện nóng lên khi có
dòng điện chạy qua
Kết luận:
Khi có dòng điện chạy qua, các
vật dẫn bị nóng lên
Dòng điện chạy qua dây tóc bóng
đèn làm dây tóc nóng tới nhiệt độ
cao và phát sáng

II/Tác dụng phát sáng:
1. Bóng đèn bút thử điện:
Kết luận: Dòng điện chạy qua
chất khí trong bóng đèn bút thử
điện làm chất khí này phát sáng

Trả lời

- Đóng khoá K, nếu đèn
không sáng đổi hai đầu
dây đèn. Khi đèn sáng, bản
kim loại nhỏ trong đèn LED
nối với cực nào thì đó là
cực đương. Cực kia là cực
âm
_ Pin +
K

2. Đèn điôt phát quang (đèn LED):
Kết luận: Đèn điôt phát quang chỉ
cho dòng điện đi qua theo một
chiều nhất định và khi đó đèn
sáng
25

HG

Hình 22.5

BT thêm