các yếu tố ảnh hưởng đến chính sách cổ tức của các công ty niêm yết ngành công nghiệp việt nam

TÀI CHÍNH
TR

NG

I H C TÀI CHÍNH MARKETING

---------------

TR N TH QUYÊN

CÁC Y U T

TÁC

NG

N CHÍNH SÁCH C

A CÁC CÔNG TY NIÊM Y T NGÀNH
CÔNG NGHI P VI T NAM
Chuyên ngành: Tài chính ngân hàng
Mã s :60340201

LU N V N TH C S
NG

IH

NG D N KHOA H C:

PGS.TS H

TH Y TIÊN

TP.HCM – 2015

i

T C


I CAM

OAN

Tôi xin cam oan lu n v n " Các y u t tác

ng

n chính sách c t c c a các

công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam" là công trình nghiên c u c a tôi,
có s h

ng d n h tr t ng

ih

ng d n khoa h c là cô PGS.TS H Th y Tiên.

Các n i dung nghiên c u và k t qu trong

tài này là trung th c và ch a t ng

c công b trong b t k công trình nghiên c u khoa h c nào khác. Nh ng s li u
trong lu n v n

u có ngu n g c, trung th c và

c phép công b . N i dung lu n

n có tham kh o và s d ng m t s tài li u, thông tin

ng t i trên các t p chí và

trang web có ghi trong ph n tài li u tham kh o.
u có b t k sai sót, gian l n nào tôi xin hoàn toàn ch u trách nhi m tr

cH i

ng c ng nh k t qu lu n v n c a mình.
nh Long , ngày

tháng

Tác gi lu n v n

Tr n Th Quyên

ii

n m 2015


IC MT
Tr

c tiên tôi xin chân thành c m n Cô PGS.TS H Th y Tiên ã t n tình ch

o, góp ý và

ng viên tôi trong su t quá trình th c hi n lu n v n.

Tôi chân thành c m n Ban Giám Hi u và khoa Sau
Chính Marketing ã t o

i h c tr

ng

i h c Tài

u ki n thu n l i cho tôi h c t p và nghiên c u.

Tôi c ng xin chân thành c m n t t c quý th y, cô giáo ã nhi t tình gi ng d y
và truy n

t ki n th c cho tôi trong th i gian h c t p.

Tôi chân thành c m n c quan làm vi c,

thu n l i nh t

ng nghi p, gia ình ã t o

tôi hoàn thành lu n v n này.

Tác gi lu n v n

Tr n Th Quyên

iii

u ki n


CL C

I CAM

OAN......................................................................................................ii

I C M T ........................................................................................................... iii
DANH M C CÁC T

VI T T T.......................................................................viii

DANH M C CÁC B NG BI U..............................................................................ix
DANH M C CÁC HÌNH ..........................................................................................x
TÓM T T
CH

............................................................................................................xi

NG 1: GI I THI U NGHIÊN C U............................................................1

1.1 LÝ DO CH N

TÀI .....................................................................................1

1.2 M C TIÊU NGHIÊN C U, CÂU H I NGHIÊN C U ..............................2
1.3

IT

1.4 PH

NG, PH M VI NGHIÊN C U ....................................................2

NG PHÁP NGHIÊN C U.....................................................................3

1.5 Ý NGH A KHOA H C VÀ TH C TI N C A
1.6 B C C C A
CH

NG 2: C

SÁCH C

S

TÀI ................................3

TÀI.....................................................................................4
LÝ LU N V CÁC Y U T

TÁC

NG

N CHÍNH

T C .........................................................................................................5

2.1 T NG QUAN V C T C .............................................................................5
2.1.1 Khái ni m c t c ........................................................................................5
2.1.2 Các lý thuy t v chính sách c t c ..............................................................6
2.1.3 nh h

ng c a chính sách c t c

2.1.4 Ch tiêu o l

n giá c phi u .....................................9

ng chính sách c t c ..........................................................10

2.1.5 Các chính sách tr c t c trong th c ti n...................................................11
2.1.6 Các y u t quy t

nh chính sách c t c ...................................................13

iv


2.2

C

M KINH T C A NGÀNH CÔNG NGHI P ................................18

2.3 T NG QUAN CÁC NGHIÊN C U TH C NGH M TR

C

ÂY...........19

2.3.1 M t s mô hình nghiên c u trên th gi i...................................................19
2.3.2 M t s mô hình nghiên c u trong n
T LU N CH
CH

NG 2 ..................................................................................26

NG 3: TH C TR NG CHI TR C

T GIAI

c ....................................................23

T CM TS

CÔNG TY NIÊM

N 2009-2014 ..................................................................................27

3.1 TH C TR NG CHI TR C T C B NG TI N C A M T S CÔNG TY
NIÊM Y T TRÊN S GIAO D CH CH NG KHOÁN THÀNH PH H CHÍ
MINH (HOSE). .....................................................................................................27
3.1.1 Th c tr ng chi tr c t c c a các công ty ..................................................27
3.1.2 T l l i nhu n tr c t c c a các công ty qua các n m.............................29
3.2 TH C TR NG CHI TR C T C B NG TI N M T S CÔNG TY NIÊM
T TRÊN S GIAO D CH CH NG KHOÁN HÀ N I (HNX). .......................31
3.2.1 Th c tr ng chi tr c t c c a các công ty ..................................................31
3.2.2 T l l i nhu n tr c t c qua các n m c a các công ty trên HNX ............33
T LU N CH
CH

NG 4: PH

NG 3: .................................................................................34
NG PHÁP NGHIÊN C U ....................................................35

4.1 CÁC GI THUY T NGHIÊN C U..............................................................35
4.2 MÔ HÌNH NGHIÊN C U ..............................................................................36
4.3 MÔ T D
4.3.1 Ph

LI U ...........................................................................................37

ng pháp thu th p s li u....................................................................37

4.3.2 Bi n ph thu c..........................................................................................38
4.3.3 Bi n

c l p..............................................................................................38

4.3.4 K v ng v các y u t tác

ng

n chính sách c t c c a các công ty

niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam. ...........................................................41

v


4.4 QUY TRÌNH NGHIÊN C U VÀ PH

NG PHÁP NGHIÊN C U ............42

4.4.1 Quy trình nghiên c u ................................................................................42
4.4.2 Ph

ng pháp nghiên c u ..........................................................................43

T LU N CH
CH

NG 4 .....................................................................................45

NG 5 K T QU NGHIÊN C U VÀ TH O LU N.................................47

5.1 K T QU NGHIÊN C U VÀ CÁC KI M

NH .........................................47

5.1.1 Th ng kê mô t các bi n nghiên c u.........................................................47
5.1.2

cl

ng h s t

ng quan.....................................................................48

5.1.3 L a ch n mô hình h i quy ........................................................................49
5.2 TH O LU N V K T QU NGHIÊN C U THEO K T QU

I CHI U

I TH C T ......................................................................................................50
5.2.1 K t qu mô hình h i quy...........................................................................50
5.2.2 Ki m tra khuy t t t c a mô hình ...............................................................50
5.2.3 K t lu n t mô hình h i quy .....................................................................52
T LU N CH
CH

NG 5 ......................................................................................58

NG 6: K T LU N VÀ G I Ý CHÍNH SÁCH..........................................59

6.1 K T LU N C A LU N V N .......................................................................59
6.2 G I Ý CHÍNH SÁCH ....................................................................................59
6.3 H N CH C A LU N V N VÀ H

NG NGHIÊN C U TI P THEO ...61

6.3.1 H n ch c a lu n v n................................................................................61
6.3.2 H

ng phát tri n ti p theo c a

tài.........................................................62

DANH M C TÀI LI U THAM KH O.................................................................64
PH L C

...........................................................................................................66

Ph l c 1: K t qu mô hình h i quy OLS...............................................................66
Ph l c 2: K t qu ki m

nh Likelihood Ratio .....................................................66

vi


Ph l c 3: K t qu mô hình h i quy FEM..............................................................67
Ph l c 4: K t qu h i quy mô hình nh h

ng ng u nhiên REM ..........................68

Ph l c 5: K t qu ki m

nh Hausman Test..........................................................68

Ph l c 6: K t qu ki m

nh d a vào ph

Ph l c 7: K t qu ki m

nh Histogram- Normoarlity Test ..................................69

Ph l c 8 Ma tr n t

ng pháp VIF .......................................69

ng quan................................................................................70

Ph l c 9: Mô hình FEM sau khi kh c ph c GMM. ...............................................71
Ph l c 10: Danh sách các công ty trong m u nghiên c u......................................72

vii


DANH M C CÁC T

VI T T T

CTNY

Công ty niêm y t

CR

Tính thanh kho n

DPR

T l chi tr c t c

DPS

C t c m i c ph n

EPS

Thu nh p m i c ph n

FEM

Mô hình tác

HN

Hà N i

HOSE

S Giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí Minh

HNX

S Giao d ch ch ng khoán Hà N i

ICB

Tiêu chu n phân lo i công nghi p

LTA

Quy mô công ty

LEV

ng c

nh

òn b y tài chính

OLS

Ph

ng pháp bình ph

ng bé nh t

P/E

Giá trên thu nh p m i c phi u

ROA

L i nhu n ròng trên t ng tài s n

ROE

L i nhu n ròng trên v n ch s h u

REM

Mô hình nh h

SGDCK

S Giao d ch ch ng khoán

TTCK

Th tr

TP.HCM

Thành ph H Chí Minh

UAE

Ti u V

ng ng u nhiên

ng ch ng khoán

ng Qu c A R p th ng nh t

viii


DANH M C CÁC B NG BI U

ng 2. 1. T
tr

ng quan gi a t l chi tr c t c và các y u t trong các nghiên c u

c ây....................................................................................................................25
ng 4. 1. Cách tính và k v ng v d u c a các bi n ................................................. 41
ng 5. 1. Th ng kê mô t các bi n ........................................................................47
ng 5. 2. Ma tr n t

ng quan...................................................................................48

ng 5. 3. B ng k t qu h i quy gi i h n sau khi kh c ph c hi n t
thay

ng ph

ng sai

i......................................................................................................................51

ng 5. 4. B ng

i chi u k t qu h i quy v i nghiên c u tr

c & gi thuy t k v ng

..................................................................................................................................56
ng 5. 5. B ng

i chi u k t qu h i quy v i nghiên c u c a Anupam Mehata........57

ix


DANH M C CÁC HÌNH
Hình 3. 1. Tình hình chi tr c t c c a các công ty trên HOSE...................................27
Hình 3. 2. C c u chi tr c t c c a các công ty trên HOSE.......................................28
Hình 3. 3. T l l i nhu n tr c t c c a các công ty trên HOSE................................29
Hình 3. 4. C c u t l l i nhu n tr c t c c a các công ty trên HOSE .....................29
Hình 3. 5. Tình hình chi tr c t c c a các công ty niêm y t trên HNX......................31
Hình 3. 6. C c u chi tr c t c c a các công ty trên HNX ........................................32
Hình 3. 7. T l l i nhu n tr c t c c a các công ty trên HNX .................................33
Hình 3. 8. C c u t l l i nhu n tr c t c c a các công ty trên HNX.......................34

x

TÓM T T
™&˜

Bài nghiên c u này t p trung xem xét các y u t tác

ng

n chính sách c

c c a các công ty niêm y t thu c ngành Công nghi p Vi t Nam

c phân ngành

theo tiêu chu n ICB niêm y t trên S Giao d ch ch ng khoán Thành ph H Chí
Minh (HOSE) và S Giao d ch ch ng khoán Hà N i (HNX). Tác gi s d ng d
li u b ng d a trên s li u thu th p t báo cáo tài chính c a 133 công ty niêm y t
trên HOSE và HNX trong giai
sát. Mô hình s d ng là ph
mô hình nh h

ng c

qu mô hình phù h p

n 6 n m t 2009

ng pháp bình ph

ng bé nh t thông th

nh (FEM) và mô hình nh h
c l a ch n

n 2014 t o thành 798 quan
ng (OLS),

ng ng u nhiên (REM). K t

nghiên c u là mô hình nh h

ng c

nh

(FEM). K t qu nghiên c u ã ch ra các y u t nh : quy mô công ty (LTA), kh
ng sinh l i (ROA), (ROE), (EPS),r i ro (P/E) và òn b y tài chính có tác

ng

n chính sách c t c c a các công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam.
khóa: Chính sách c t c, các y u t
nh h

ng c

nh (FEM), mô hình nh h

xi

nh h

ng, d li u b ng, mô hình

ng ng u nhiên (REM).


xii


CH

NG 1: GI I THI U NGHIÊN C U

1.1 LÝ DO CH N

TÀI

Trong xu th h i nh p và c nh tranh trên qui mô toàn c u hi n nay, chính
sách c t c c a công ty tr thành m t trong nh ng v n
quan tâm. Chính sách c t c có tác
a doanh nghi p trên th tr
thông tin quan tr ng
th

ng

c các nhà

ut

n giá tr doanh nghi p và giá c ph n

ng, các nhà

u t s d ng thông báo c t c nh

nh giá c phi u c a công ty, giá c phi u c a công ty

ng t ng ho c gi m khi công ty b t ng t ng hay gi m c t c. Chính vì v y,

công ty nên tính toán chính sách c t c c a mình
ông.

t o ra giá tr t i a cho các c

m i qu c gia, m i n n kinh t khác nhau, thì các y u t

chính sách c t c c ng khác nhau.
u t tác

ng

nh h

ã có r t nghi u nghiên c u tr

ng

n

c ây v các

n chính sách c t c, tuy nhiên ph m vi nghiên c u là các công

ty thu c nhi u l nh v c khác nhau mà ch a nghiên c u c th vào các công ty
thu c cùng m t ngành. Trên c s k th a nh ng nghiên c u tr
quy t

nh nghiên c u c th vào m t ngành, tác gi ch n ngành Công nghi p

nghiên c u cho các y u t tác
ngành s n xu t ra m t kh i l
ch

c ây tác gi

ng

n chính sách c t c. Ta bi t, côngnghi p là

ng c a c i v t ch t r t l n cho xã h i, có vai trò

o trong n n kinh t qu c dân. Công nghi p không ng ng cung c p h u h t
li u s n xu t, xây d ng c s v t ch t, k thu t cho t t c các ngành kinh t , mà

còn t o ra các s n ph m tiêu dùng có giá tr , góp ph n phát tri n kinh t và nâng
cao trình

v n minh c a toàn xã h i. Công nghi p còn có tác d ng thúc

phát tri n c a nhi u ngành kinh t khác nh
th

ys

nông nghi p, giao thông v n t i,

ng m i, d ch v và c ng c an ninh qu c phòng. Không m t ngành kinh t

nào l i không s d ng các s n ph m c a công nghi p. Bên c nh ó ta th y th c
tr ng chi tr c t c c a m t công ty ngành Công nghi p làt

ng

i cao và n

nh.
Th y

c t m quan tr ng c a chính sách c t c và ngành Công nghi p,

t nghiên c u
thu t ã

nh l

c th c hi n

qu th c hi n

ng trên c s k th a, ng d ng các bài nghiên c u h c
các n

c trong khu v c và th gi i

ki m

nh l i k t

ngành Công nghi p t i Vi t Nam mà c th là mô hình nghiên
1


u c a Anupam Mehta(2012), tác gi ch n "Các y u t tác

ng

n chính sách

t c c a các công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam" làm

tài

nghiên c u c a mình.
1.2M C TIÊU NGHIÊN C U, CÂU H I NGHIÊN C U
*M c tiêu nghiên c u:
Xác

nh các y u t tác

ng

n chính sách c t c c a các công ty niêm

t ngành Công nghi p Vi t Nam.
Xem xét m c

tác

ng c a các y u t

n chính sách c t c c a các

công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam.
Trên c s

ó tác gi

a ra m t s g i ý chính sáchgóp ph n hoàn thi n

chính sách c t c cho các công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam.
*Câu h i nghiên c u:
Chính sách c t c c a các công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam
ph thu c vào nh ng y u t nào?
c

nh h

ng c a t ng y u t

n chính sách c t c c a các công ty

niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam nh th nào?
Nh ng g i ý chính sách cho chính sách chi tr c t c c a các công ty niêm
t ngành Công nghi p Vi t Nam là gì?
1.3

IT
*

NG, PH M VI NGHIÊN C U
it

it

ng nghiên c u:
ng nghiên c u c a

tài là các y u t tác

ng

c c a các công ty niêm y t ngành Công nghi p Vi t Nam
Giao d ch ch ng khoán Thành ph

H

khoán Hà N i.

*Ph m vi nghiên c u:
không gian

2

Chí Minh và S

n chính sách c
c niêm y t trên
Giao d ch ch ng


Nghiên c u chính sách chi tr c
ngành Công nghi p

t c b ng ti n c a 133 công ty thu c

c phân ngành theo tiêu chu n ICB (Industry

Classification Benchmark) niêm y t trên S Giao d ch ch ng khoán Thành ph H
Chí Minh vàS Giao d ch ch ng khoán Hà N i.
th i gian
Các d li u th c p
2009

c l y trên báo cáo tài chính trong th i gian t n m

n 2014.

1.4PH

NG PHÁP NGHIÊN C U
tài s d ng ph

theo ph

ng pháp nghiên c u

nh l

ng pháp d li u b ng mô hình nh ng nh h

Fixed Effects Model ) hay ph

ng, các mô hình h i qui
ng c

nh FEM (FEM:

ng pháp h i quy d li u b ng mô hình nh h

ng u nhiên REM ( REM: Random Effects Model. Ph
qua th ng kê mô t , phân tích t

ng pháp

nh l

ng

ng thông

ng quan và h i quy a bi n b ng ph n m m

Eviews 8.
1.5Ý NGH A KHOA H C VÀ TH C TI N C A
Ý ngh a khoa h c c a

TÀI

tài

Nhi u lý thuy t và nghiên c u th c nghi m trên th gi i và trong n
tìm ra các nhân t tác

ng

n chính sách chi tr c t c c a doanh nghi p. Tuy

nhiên, nh ng nghiên c u này ã

c phát tri n

nh ng l nh v c, không gian, th i

gian và

a

(2012)

nghiên c u sâu vào ngành Công nghi p c a Vi t Nam, tác gi ki m

các y u t tác

c ã

m khác nhau. B ng vi c v n d ng nghiên c u c a Anupam Mehta

ng

n chính sách c t c c a ngành Công nghi p t i th tr

nh
ng

Vi t Nam qua sáu n m g n ây( 2009-2014) nh m cung c p m t b ng ch ng th c
nghi m v các y u t tác

ng

lu n v các y u t tác

n chính sách c t c ngành Công nghi p.

ng

Ý ngh a th c ti n c a

n chính sách c t c, góp ph n vào kho tàng lý

tài

Nh ng k t qu c a nghiên c u này s giúp cho các công ty niêm y t ngành
Công nghi p xây d ng cho mình m t chính sách c t c h p lý, góp ph n nâng cao

3


hi u qu ho t
tìm cách v
1.6B

ng kinh doanh, nh t là tr

c th c tr ng không ít các công ty ang

t qua nhi u khó kh n hi n t i.

C CC A

TÀI

tài này g m 5 ch

ng:

Ch

ng 1: Gi i thi u nghiên c u

Ch

ng 2: T ng quan lý lu n.

Ch

ng 3: Mô hình nghiên c u.

Ch

ng 4: K t qu nghiên c u và th o lu n.

Ch

ng 5: K t lu n và g i ý chính sách.

4


CH

NG 2: C

TÁC

NG

2.1 T NG QUAN V C

S

LÝ LU N V

N CHÍNH SÁCH C

CÁC Y U T
T C

T C

2.1.1 Khái ni m c t c
t c m i c ph n làph n ti n l i

c chia cho m i c

ông th

ng, l y t

i nhu n ròng sau thu sau khi tr c t c u ãi. C t c g m có c t c dành cho c
ph n u ãi và c t c dành cho c ph n th

ng.

t c tr cho c ph n u ãi là m t m c hay m t t l c

nh theo

u

ki n áp d ng riêng cho m i lo i c ph n u ãi.
C t c tr cho c ph n th

ng

c xác

còn l i sau khi ã trích l i nhu n gi l i

tái

nh c n c vào s l i nhu n ròng
ut .

Các hình th c chi tr c t c
Công ty c ph n có th chi tr c t c theo ba hình th c sau:
Tr b ng ti n: ây là hình th c chi tr ph bi n nh t trong các công ty c ph n.
Tr b ng tài s n.
Tr b ng c phi u: Th c ch t ây là hình th c phát hành c phi u m i trong
i b các c

ông c nh m t ng v n ch s h u t l i nhu n

l i. Ngoài m c

ích t ng v n, tr c t c b ng c phi u còn có tác d ng làm gi m nhu c u chi tiêu
ti n, tác

ng t i kh n ng thanh toán c a doanh nghi p. Vi c chia c t c theo cách

này làm gi m giá tr tam th i c a c phi u.
Ý ngh a c a c t c
Trong công ty c ph n, vi c quy t
cho các c
lãi cho các c

ông là v n

nh

nh h

ng phân chia l i t c c ph n

h t s c quan tr ng, nó không

ông mà có ý ngh a trên nhi u m t.

5

n thu n ch là vi c chia


•

nh h

ng tr c ti p

ng tr c ti p

n l i ích c a ông: S t ng (gi m) c t c nh

n thu nh p c a

i b ph n c

ông d n

n nh h

ng

n tr

giá c phi u c a công ty trên TTCK.
•

nh h

ng

n s t ng tr

Vi c phân chia c t c quy t

ng và phát tri n c a công ty trong t

nh s l i nhu n l u gi nhi u hay ít.

ng lai.

u này nh

ng t i ngu n v n bên trong tài tr cho các nhu c u m r ng s n xu t, kinh
doanh c a công ty trong t

ng lai.

2.1.2 Các lý thuy t v chính sách c t c
2.1.2.1 Khái ni m và t m quan tr ng c a chính sách c t c
Chính sách c t c n

nh m c l i nhu n gi l i tái

cho c

ông. Nó liên quan t i vi c xác

các c

ông th

nh l

u t và chi tr c t c

ng ti n m t dùng

tr c t c cho

ng c a công ty. Chính sách c t c, chính sách tài tr và chính sách

u t có m i liên h ch t ch v i nhau, b i vì vi c tr c t c s làm gi m kho n
i nhu n công ty gi l i

tái

u t vì th

nh h

ng

n nhu c u huy

ng v n

bên ngoài c a công ty.
c dù chính sách c t c không ph i là d ng chính sách

c u tiên hàng

u, nh ng các nhà qu n lý công ty l i r t th n tr ng và có nh ng xem xét

c bi t

khi l a ch n chính sách c t c cho công ty h , vì:
Chính sách phân chia c t c nh h

i l , thông th

ng

i b ph n c

ng tr c ti p

ông

u t vào công ty

tr c t c. Vì th , vi c t ng gi m c t c c a m i công ty s
giá c phi u c a công ty trên th tr

n l i ích c a các c

nh h

u mong

ông.
i

ng tr c ti p

c
n

ng.

Chính sách phân chia c t c nh h

ng quan tr ng

n s phát tri n c a công

ty.
Kinh nghi m c a công ty c ph n
chi m t l
tr

nhi u n

c cho th y l i nhu n gi l i

áng k ngu n v n bên trong c a công ty dành cho s

ng. Trong khi ó,

nh h

ng phân chia c t c

nhu n gi l i.

6

m c nào s quy t

u t t ng
nh s l i


Chính vì nh ng lý do ó, nh ng ng

i lãnh

o và qu n lý công ty luôn cân

nh c, xem xét chính sách phân chia c t c sao cho h p lý và phù h p v i tình hình
và xu th phát tri n c a công ty.
2.1.2.2 Các lý thuy t v chính sách c t c
Các công ty c ph n tùy theo tình hình kinh doanh và tình hình tài chính mà
có cách l a ch n chính sách c t c khác nhau. Tuy nhiên, có th th y công ty c
ph n

các n

c khi xác

nh chính sách c t c c a công ty mình

trong hai lý thuy t tr c t c ch y u là lý thuy t n

u d a vào m t

nh c t c và lý thuy t th ng

c t c.

* Lý thuy t n

nh c t c

c tiêu c a lý thuy t n
nh t

nh c t c là là nh m duy trì c t c

m c

nh và ch t ng c t c lên m t m c cao h n khi m t công ty có th

gia t ng l i nhu n m t cách b n v ng,

c

kh n ng cho phép t ng c t c và m t

khi ã t ng c t c thì công ty c g ng duy trì c t c
công ty th y rõ không th hy v ng ng n ch n
trong t

t

m c ã

nh cho

n khi

c s s t gi m l i nhu n kéo dài

ng lai.
Nh v y, s

th y rõ là c t c

n

nh c t c

ây không có ngh a là c

c tr là không b gián

là ph i gi m) c a c t c th

ng không có s

n, ti p ó, m c

nh.

u tr

c tiên

t ng (ho c b t

c

t bi n nh s t ng gi m l i nhu n.

t nghiên c u c a Joh Linter vào 1956 v “ Phân b thu nh p c a công ty
cho các kho n c t c, thu nh p gi l i và thu ” ã ch ra r ng, lý thuy t tr c t c
luôn n

nh xu t phát t tâm lý c a các nhà qu n lý cho r ng các c

thích m t quá trình t ng tr

ng n

ông th

ng

nh c a c t c. Và ngay c khi có s b o

m

ch c ch n cho vi c t ng t l chi tr c t c lên cao, các nhà qu n lý c ng ch t ng t
chi tr c t c lên m t ph n nào ó thôi. M t nghiên c u khác v i qui mô l n h n
là nghiên c u c a hai nhà kinh t h c Fama và Babiak ti n hành kh ng

nh k t qu

kh o sát c a Litner. Hai nhà khoa h c này phát hi n ra r ng, n u m t công ty có
t n m ho t

ng kinh doanh t t, thì các kho n c t c c ng ch t ng lên m t m c

th p h n nhi u so v i m c t ng l i nhu n c a công ty. Các nhà qu n lý có tâm lý

7


ch xem vi c t ng l i nhu n có t ra b n v ng hay không tr

c khi

u ch nh t ng

t c.
Công ty th c hi n chính sách theo lý thuy t n

nh c t c s

a l i cho

công ty nh ng l i ích ch y u sau:
- Th c hi n n
tr

ng, b i vì nhà

ch n nh n

nh c t c có th làm t ng giá c phi u c a công ty trên th

u t có khuynh h

ng ánh giá cao h n s c t c mà h ch c

c. N u c t c t ng gi m th t th

nhi u r i ro h n.

ng, các nhà

u t xem nh s có

u này có ngh a là v i m t m c c t c nh nhau nh ng các nhà

u t s tr giá cao h n cho c phi u c a công ty nào có m c tr c t c n
-Th c hi n c t c n
nhi u n

nh s t o

u ki n thu n l i cho vi c qu n lý.

c trên th gi i, m t ph n l n các c

c t c.Do v y, n u công ty giao

ông s ng b ng thu nh p nh n

ng b t th

ng thì nhi u c

chuy n sang mua lo i ch ng khoán có thu nh p c t c n
n

trên S Giao d ch ch ng khoán. Thông th

c

ông s d dàng

nh h n.

nh c t c là y u t quan tr ng giúp công ty d dàng

phi u c a m t công ty

nh h n.

c niêm y t

ng m t trong các tiêu chu n

c

c niêm y t trên S Giao d ch là vi c chi tr c t c c a

công ty liên t c và không b gián

n.

* Lý thuy t th ng d c t c
c tiêu nghiên c u c a lý thuy t này là công ty ch ti n hành chi tr c t c
sau khi ã áp ng các nhu c u c h i

u t và duy trì

ct l c c uv nm c

tiêu c a công ty.
Xét t g c
nhi u c h i

c a công ty, c s c a lý thuy t th ng d c t c là n u công ty có
u t có lãi và không mu n ph i huy

ng v n t vi c phát hành m i

phi u ho c trái phi u có chi phí cao, công ty s l a ch n ngu n v n bên trong t
i nhu n gi l i

tái

c

ông, h th

c a các c

u t , ph n còn l i m i dùng

chi tr c t c. N u xét

ng a thích công ty gi l i l i nhu n

n là chia c t c n u nh m c doanh l i mà công ty

t

n m c doanh l i mà chính các c

cn u

ông có th thu

tái

ut

c do tái

u t cao

ut

n i khác.

Nh v y, lý thuy t th ng d c t c thích h p v i nh ng công ty có nhi u c

8

i

u t t ng tr

ng.

i v i các công ty này, vi c t ng tr

tri n t o ra th m nh cho công ty là v n
trình phân chia l i nhu n sau thu , tr
áp ng yêu c u

c u tiên hàng

ng

u. Vì th , trong quá

c h t công ty dành ph n l i nhu n c n thi t

u t . S l i nhu n gi l i

c xem xét d a trên kh n ng

i l i nhu n

tái

u t trong m i liên h v i k t c u v n t i u.

Tuy nhiên, nh

c

m c a c a lý thuy t th ng d c t c là

áp d ng m t cách c ng nh c lý thuy t này s d n
tr c t c. Ch ng h n, n u các c h i
công ty s tr c t c

nh h

nh c a công ty trong m t các c
Ph n l n các nhà qu n lý
ng n

nh s

gi m c t c là

n s b t n cao

m c r t th p ho c không chi tr . Ng

u này s

ng

ch n u các công ty
i v i t l chi

u t trong m t k kinh doanh là nhi u,

gian ti p theo công ty không có các c h i
c r t cao.

u t cho phát

c l i, n u trong th i

u t có lãi, t l chi tr c t c s

n giá c phi u c a công ty c ng nh hình

ông.
u th a nh n r ng m t chính sách tr c t c theo

em l i nhi u l i ích cho các công ty và các c
u mà các nhà qu n lý

u mu n tránh vì

ông. Vi c c t

u ó th

ng b coi là

u hi u c a nh ng khó kh n tài chính c a công ty. K t qu là, ph n l n các công
ty

u c g ng duy trì tr c t c
ng m c c t c m i t ng d
2.1.3

nh h

u

n và ch t ng khi nào các nhà qu n lý t tin

c duy trì lâu dài.

ng c a chính sách c t c

n giá c phi u

Lý thuy t c a Miller và Modigliani cho r ng, n u
th tr

ng v n hoàn h o và v i m t chính sách

nh thì s l a ch n chính sách c t c n
không nh h

t c

u t và tài tr t i u ã

c xác

nh hay chính sách c t c th ng d

ng gì t i công ty và không th tác

cách khác, t t c các chính sách c t c

t trong b i c nh c a m t

u

ng gì t i giá c a c phi u. Nói

u nh nhau, không có có m t chính sách

c bi t nào có th làm t ng ho c gi m giá tr tài s n c a các c

ông so v i

các chính sách c t c khác.
Tuy nhiên, chính các y u t th tr
th t là chìa khóa lý gi i các thay

ng không hoàn h o trong m t th gi i
ng

n giá c

phi u. M t s gia t ng trong c t c chuy n m t lo i thông tin nào ó

n các c

ông.

ó là, ban

i trong chính sách c t c nh h

u hành doanh nghi p d ki n thu nh p t
9

ng lai s cao h n.


ng t , m t c t gi m c t c

c xem là truy n

truy n v ng l i nhu n c a doanh nghi p. Các thay
t tín hi u cho nhà
ti n t

ut v

i trong chi tr c t c tiêu bi u

ánh giá c a ban

ng lai c a doanh nghi p. Ban

t các thông tin b t l i v

u hành v l i nhu n và dòng

u hành, ng

i trong n i b công ty,

coi là ti p c n thông tin v kh n ng sinh l i c a công ty
có s n cho các nhà

u t bên ngoài. Các thay

các tín hi u rõ ràng v tri n v ng t
c thay
ng

is

nh h

ng

y

ic t c

c

h n các thông tin
c coi nh cung c p

ng lai c a công ty. Vì v y, nh ng m c tr c

n giá c a các nhà

n giá c phi u. M t công ty thay

ut

i v i m t công ty, t

ó nh

i chính sách c t c có th m t m t c

ông qua các công ty khác có chính sách c t c h p d n h n.
a thích m t ngu n thu nh p
các c

n trong hi n t i là lý do khi n

ông mu n nh n c t c và c t c

cho th y t m quan tr ng và nh h

không ph i b t c nhà

c tr càng cao càng t t.

ng c a các kho n c t c

phi u c a công ty. Tuy nhiên, xét

thu

u

n y u t thu

u t nào c ng mong nh n

ánh vào c t c là t

ng

u

n

n khi nhà

c c t c cao.

c,

ng l a ch n

ut n m

ng l a ch n

vào c phi u c a nh ng công ty tr c t c cao. Còn các nhà

2.1.4Ch tiêu o l

các n

c hoãn tr thu

trong khung thu th p ho c không ph i ch u thu m i có xu h

òi h i m t m c l i nhu n tr

i v i giá c

ng v i thu thu nh p cá nhân và cao h n thu

u bán c phi u i. Chính vì v y, ch có nh ng nhà

khung thu cao s có xu h

u này

ánh vào các kho n c t c,

ánh vào các kho n lãi v n. Bên c nh ó, các m c lãi v n s
cho

i a

ut

u t n m trong

u t vào các công ty tr c t c th p ho c

c thu cao

i v i nh ng c phi u mà h ch n.

ng chính sách c t c

l chi tr c t c: ph n ánh m c c t c mà c
bao nhiêu trong thu nh p trong k do công ty t o ra và

ông

ch
c ol

C t c m i c ph n (DPS)
l chi tr c t c=
Thu nh p m i c ph n (EPS)
ây là nhân t quy t

nh

n giá th tr
10

ng c a c phi u.

ng chi m t l
ng nh sau:


2.1.5 Các chính sách tr c t c trong th c ti n
Các công ty có th th c hi n các chính sách tr c t c khác nhau, d a theo tình
hình c th c a m i công ty. Sau ây là m t s chính sách ph bi n trong th c ti n.
† Chính sách l i nhu n gi l i th
Chính sách l i nhu n gi l i th

ng
ng xác nh n r ng m t doanh nghi p nên

gi l i l i nhu n khi nào mà doanh nghi p có các c h i
sinh l i cao h n t su t sinh l i mà các c
nghi p th

ng c g ng duy trì m c

m. T t nhiên

u t h a h n các t su t

ông òi h i. Trong th c ti n, các doanh
chi tr c t c t

ng

i n

nh qua các

u này không có ngh a là các doanh nghi p ã b qua nh ng

nguyên lý v chính sách l i nhu n gi l i th
nh phân ph i b i vì c t c có th

ng trong vi c th c hành các quy t

c duy trì n

nh hàng n m theo hai cách:

u tiên các doanh nghi p s gi l i l i nhu n

l i v i t l khá cao trong

nh ng n m có nhu c u v n cao. N u các công ty ti p t c t ng tr
có th ti p t c th c hi n chi n l

ng, các giám

c

c này mà không nh t thi t ph i gi m c t c.

-Th hai doanh nghi p có th vay v n cho nhu c u v n mà mình c n và do
ó t ng t l n trên v n c ph n lên m t cách t m th i

tránh tr

t c. Do ó, chi phí s d ng v n vay dài h n th p h n cho m t s l
ngu n v n vay dài h n cho nên v n vay dài h n có khuynh h
ts l

ng áng k . N u doanh nghi p có nhi u c h i

ng h p gi m
ng l n các

ng huy

ng v i

u t t t trong su t m t

m nào ó thì chính sách vay n s thích h p h n so v i c t gi m c t c. Doanh
nghi p c ng c n gi l i l i nhu n trong nh ng n m s p t i
ph n l i v m c thích h p. Doanh nghi p có nhi u c h i

y t s n trên v n
u t t ng tr

ng

trong nhi u n m có th bu c ph i c t gi m c t c ho c bán c ph n m i nh m th a
mãn các nhu c u tài tr và duy trì c u trúc v n t i u.
Nguyên lý l i nhu n gi l i c ng

xu t là công ty “t ng tr

có t l chi tr c t c th p h n các doanh nghi p ang trong giai
(bão hòa).
† Chính sách c t c ti n m t n

nh

11

ng” th

ng

n sung mãn


Có nhi u b ng ch ng cho th y r ng h u h t các doanh nghi p và các c
ông thích chính sách c t c t
ng m t s mi n c
sang k

khác. T

hoãncho

cao

khuynh h

i n

nh h n. Tính n

ng trong vi c gi m l

nm c

nh

c

c tr ng

ng ti n m t chi tr c t c t k này

ng t , nh ng gia t ng trong t

n khi nào giám

ng lai

ng

l c

t c th

ng v n b trì

c tài chính công b r ng các kho n l i nhu n trong
th a mãn c t c h n. Nh v y m c dù t l c t c có

ng i theo sau m t s gia t ng l i nhu n thì c ng có trì hoãn l i trong

t ch ng m c nào ó.
Các nhà
khi thay

u t th

i c t c th

ng thích m c chi tr c t c n

nh. Nhà

ng có n i dung hàm ch a thông tin – h

u t cho r ng

ánh

ng các thay

i trong m c c t c c a m t doanh nghi p v i kh n ng sinh l i. C t gi m c t c

c coi là ti m n ng v l i nhu n c a doanh nghi p s t gi m. T
i nhu n ngh a là d ki n l i nhu n trong t
Ngoài ra nhi u c

ông th

nghi p cho r ng nhà

ng lai c a doanh nghi p gia t ng.

ng xem c t c là dòng thu nh p n

ti n m t c a mình. Các giám
ng và n

nh th

dòng c t c trong t

nh. Vì th doanh

u t s tr giá cao h n cho c phi u có c t c n

ông c n và l thu c vào m t dòng c t c không

tr

ng t gia t ng

i cho các nhu c u l i nhu n

c tài chính th y r ng m t chính sách c t c t ng

ng có xu h

ng làm gi m s b t ch p c a nhà

ng lai. Các nhà

doanh nghi p chi tr c t c n

nh.Nhi u

u t v các

u t s tr giá cao h n cho c ph n c a

nh, do ó là gi m chi phí s d ng v n c ph n c a

doanh nghi p.
t c n

nh là òi h i mang tính pháp lý,các doanh nghi p ph i có thành

tích c t c liên t c và n
c có th

a

gi m th tr

nh.Vi c không chi tr ho c c t gi m m t s l

n vi c b g t tên ra kh i các danh sách h p pháp.

ng c

u này s làm

ng tìm n ng cho c ph n c a doanh nghi p và có th làm giá c ph n

t gi m.
† Các chính sách chi tr c t c khác
t vài doanh nghi p ch p nh n m t chính sách c t c có t l chi tr không
i. N u l i nhu n doanh nghi p thay
ng dao

i nhi u t n m này sang n m khác, c t c

ng theo.

12


Các doanh nghi p khác ch n chính sách chi tr m t c t c nh hàng quý
ng v i c t c th

ng thêm vào cu i n m. Chính sách này

t doanh nghi p có thành tích l i nhu n bi n

c bi t thích h p cho

ng, và nhu c u ti n m t bi n

gi a các n m khác, hay c hai. Ngay c khi l i nhu n th p, các c
tyv n có th trông c y vào chi tr c t c

u

ng

ông c a công

n c a h . Khi l i nhu n cao và

không có nhu c u s d ng ngay ngu n ti n dôi ra này, công ty công b m t c t c
th

ng cu i n m. Chính sách này cho phép ban
ng linh ho t

gi l i l i nhu n khi c n mà v n th a mãn

mu n nh n m t m c chi tr c t c “
†V n

u hành qu n lý công ty m t kh
c các c

ông

m b o”.

doanh nghi p nh : Chính sách c t c

t nghiên c u v các khác bi t gi a các doanh nghi p nh và các doanh
nghi p l n cho th y r ng t l chi tr c t c bình quân c a các doanh nghi p l n
t quá 40%, trong khi t l chi tr c t c bình quân c a các doanh nghi p nh
th

ng d

i 3%. Rõ ràng là có s khác bi t áng k gi a chính sách c t c c a các

doanh nghi p l n và nh . Các doanh nghi p nh
ra công chúng l n

u tiên th

ang ho ch

nh cung ng c ph n

ng không chi tr c t c vào n m ó.

Lý do c a khác bi t nghiêm tr ng trong chính sách c t c gi a doanh nghi p
n và nh là doanh nghi p nh

ang trong giai

kinh doanh c a mình. Trong giai

n t ng tr

ng nhanh c a chu k

n này, doanh nghi p th

ng thi u v n so v i

các doanh nghi p l n. Doanh nghi p nh ch u s ki m soát ch t ch c a m t s ít c
ông khó huy

ng v n c ph n h n là gi l i l i nhu n. N u bán c ph n m i, các

ch s h u ph i ch u r i ro m t quy n ki m soát.
Các doanh nghi p nh th

ng chi tr m t t l ph n tr m l i nhu n cho c t c

th p h n các doanh nghi p l n vì các doanh nghi p nh có xu h
nhanh và b h n ch ti p c n th tr
ng tr

ng v n

ng t ng tr

ng

tìm các ngu n v n khác h tr cho

ng c a mình.

2.1.6Các y u t quy t

nh chính sách c t c

Chính sách c t c n
th nào. L i nhu n s

nh m c l i nhu n c a công ty em ra phân ph i nh

c gi l i

tái

u t cho công ty hay

13

c chi tr cho các