Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ TRONG CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN GỖ

Ô nhiễm không khí trong công nghiệp chế biến gỗ
Ô NHIỄM KHÔNG KHÍ
TRONG CÔNG NGHIỆP CHẾ BIẾN GỖ
1. GIỚI THIỆU :
Công nghiệp chế biến gỗ là một ngành nghề quan trọng của nền công nghiệp nước
ta .Các nhà máy xí nghiệp gỗ đã thu hút một lượng lớn lực lượng lao động,góp phần
làm cho phong phú các mặt hàng xuất khẩu của đất nước,tăng giá thu ngoại tệ ,kích
thích sự phát triển của các ngành nghề khác,đặc biệt là các ngành trang trí nội thất,
giao thông vận tải ,cơ khí chế tạo máy …
Sản phẩm của các xí nghiệp gỗ là ván ghép cao su và các loại mặt hàng mộc gia
dụng như Salon ghế , tủ ,bàn …Tuy nhiên ngành công ngiệp này cũng gây ra các tác
hại lên cộng đồng do ô nhiễm bụi ,khói thải , hơi dung môi …
Sơ đồ công nghệ chế biến gỗ như sau:

2. CÁC YẾU TỐ KHÍ HẬU :
2.1 Nhiệt độ không khí :
Nhiệt độ không khí ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình phát tán và chuyển hoá các
chất ô nhiễm trong khí quyển .Nhiệt độ càng cao thì thì tốc độ các phản ứng hóa học
Lớp MOQL _K2000
1
Gỗ tròn
Cưa xẻ
Tẩm

Gia công thô
Gia công tinh
Sấy
Phun sơn vẹc ni
Thành phẩm
Đóng gói
Ô nhiễm không khí trong công nghiệp chế biến gỗ

trong khí quyển càng lớn và thời gian lưu các chất ô nhiễm không khí càng nhỏ. Sự
biến thiên của giá trị nhiệt độ sẽ ảnh hưởng đến các quá trình bay hơi của dung môi
hữu cơ, các chất gây mùi hôi là yếu tố quan trọng tác động đến sức khoẻ công nhân
trong quá trình lao động .Do đó trong quá trình tính toán ,dự báo ô nhiễm không khí
và thiết kế hệ thống khống chế ô nhiễm cần phân tích yếu tố nhiệt độ .
2.2 Độ ẩm không khí :
Độ ẩm không khí cũng như nhiệt độ không khí là một trong những yếu tố tự nhiên
ảnh hưởng trực tiếp đến quá trình chuyển hoá và phát tán các chất ô nhiễm không khí
và là yếu tố vi khí hậu ảnh hưởng lên sức khoẻ người lao động.
2.3 Bức xạ mặt trời:
Bức xạ mặt trời là một trong những yếu tố quan trọng ảnh hưởng trực tiếp đến chế
độ nhiệt trong vùng và qua đó sẽ ảnh hưởng đến mức độ bền vững khí quyển và quá
trình phát tán –biến đổi các chất gây ô nhiễm .Bức xạ mặt trời sẽ làm thay đổi trực
tiếp nhiệt độ của vật thể tuỳ thuộc vào khả năng phản xạ của nó như bề mặt lớp
phủ ,màu sơn , tính chất bề mặt … Hằng ngày có 12-13 giờ có nắng và cường độ
chiếu sáng vào giữa trưa ,mùa khô có thể lên đến 100.000lux.
2.4 Độ bốc hơi :
Bốc hơi nước làm tăng độ ẩm và mang theo một số dung môi hữu cơ ,các chất có
mùi hôi và không khí.
2.5 Lượng mưa:
Mưa có tác dụng lám thanh lọc các chất ô nhiễm trong không khí và pha loãng các
chất ô nhiễm trong nước ,nước mưa còn cuốn theo các chất ô nhiễm rơi vãi từ mặt
đất xuống nguồn nước. Khi thiết kế hệ thống xử lý nước thải cần quan tâm đến
lượng nước mưa.
2.5 Gió và hướng gió :
Gió là một chất quan trọng trong quá trình phát tán và lan truyền các chất ô nhiễm
không khí vào trong khí quyển .Khi vận tốc gió càng lớn ,khả năng lan truyền bụi và
chất ô nhiễm càng xa, khả năng pha loãng với không khí sạch càng lớn. Hướng gió
chủ đạo từ tháng 7 đến tháng 10 là hướng Tây – Tây Nam. Hướng gió chủ đạo từ
tháng 11 đến tháng 2 là Bắc –Đông Bắc.

3. NGUỒN GÂY Ô NHIỄM
Qui trình công nghệ sản xuất của xí nghiệp có thể tóm tắt lại như sau:
Lớp MOQL _K2000
2
Ô nhiễm không khí trong công nghiệp chế biến gỗ
Gỗ tròn ---> cưa xẻ ---> tẩm --->sấy ---> gia công thô --->gia công tinh --->phun sơn
vẹc ni ---> thành phẩm ---> đóng gói.
Trong quá trình sản xuất nguồn gây ra ô nhiễm không khí chủ yếu của xí nghiệp là
khí thải ,bụi ,tiếng ồn.
a. Các công đoạn phát sinh bụi :
Hầu như các công đoạn sản xuất trong dây chuyền đều phát sinh ra bụi:
 Công đoạn chưa định hình
 Công đoạn chà nhám
 Công đoạn khoan …
Tuy nhiên có sự khác biệt đáng kể về kich thước cỡ hạt bụi và tải lượng bụi sinh ra
ở những công đoạn khác nhau. Tại các công đoạn gia công thô như cưa cắt , bào, tiện
, phay …phần lớn các chất thải đều có kích thước lớn có khi có tới hàng ngàn µm
với tải lượng chất thải bình quân từ 30-300 kg /tấn gỗ nguyên liệu. Tại các công
đoạn gia công tinh như chà nhám , đánh bóng tuy tải lượng không lớn nhưng kích cỡ
hạt bụi rất nhỏ, thường nằm trong khoảng từ 2-20 µm cho nên khó thu hồi và dễ phát
tán trong không khí.
Trên đây là các công đoạn chủ yếu phát sinh bụi trong quá trình sản xuất. Ngoài ra
tại các công đoạn khác như vận chuyển gỗ, lắp ghép … đều có phát sinh bụi tuy
nhiên mức độ không đáng kể.
b.Nguồn gây ô nhiễm tại công đoạn tẩm gỗ
Hoá chất được sử dụng trong công đoạn tẩm gỗ là Acid Boric , Soda, Borac,
Bicromatkali và một số phụ gia khác với nồng độ 2%. Người ta thường áp dụng biện
pháp tẩm chân không do đó toàn bộ hoá chất được ngấm vào gỗ , phần nhỏ lớn hoá
chất không ngấm hết sẽ được triệt để tuần hoàn sử dụng lại. Quá trình này được thực
hiện trong bồn kín cho nên ảnh hưởng đến môi trường xem như không đáng kể.

b. Nguồn gây ô nhiễm tại khâu phun sơn
Các chất gây ô nhiễm tại khu vực sơn bóng gồm có bụi sơn và hơi dung môi hữu
cơ . Đó là các hạt chất lỏng và hơi dung môi có kích thước từ 20 –500 µm.
Trong dây chuyền công nghệ tại khu phun sơn này có hệ thống quạt hút thông gió và
ống thải ra ngoài.
c. Ô nhiễm do khói thải
Lớp MOQL _K2000
3
Ô nhiễm không khí trong công nghiệp chế biến gỗ
Ở các công đoạn sấy gỗ , nhiên liệu được sử dụng là các chất thải rắn của quá trình
sản xuất như gỗ vụn ,mạt cưa, dăm bào .Khi đốt cháy các loại nhiên liệu này sinh ra
khói thải chứa các chất ô nhiễm không khí như bụi tro, khí CO, NO
x
, Hydrocacbon
trong đó chủ yếu là bụi tro với hệ số ô nhiễm là 15g/1kg nhiên liệu và NO
2
với hệ số
ô nhiễm là 5g/1kg nhiên liệu sử dụng. Dựa vào lượng nhiên liệu tiêu thụ của xí
nghiệp có thể tính được tải lượng của các chất ô nhiễm :
Chất ô nhiễm Tải lượng (tấn/ năm)
Bụi 72,7
NO
2
24,23

d. Nguồn gây ô nhiễm do tiếng ồn
Sau ô nhiễm không khí , ô nhiễm do tiếng ồn là loại ô nhiễm đáng chú ý ở những
nhà máy chế biến gỗ. Đặc điểm chung của hầu hết các máy móc công nghệ của
ngành này là có mức ồn cao , những máy móc gây ồn chính
 Máy cưa

 Máy chà nhám
 Máy phay
 Máy bào
 Máy cắt
e. Ô nhiễm do nhiệt
Nhiệt độ không khí cao trong hầu hết các phân xưởng sản xuất cũng đáng quan tâm.
Nhà xưởng trong xí nghiệp thường có nhiệt độ cao là do tập trung nhiều máy móc
hoặc có nhu cầu tiêu thụ điện lớn. Ngoài ra tuỳ vào cấu tạo mái nhà xưởng mà lượng
nhiệt tăng lên trong nhà xưởng còn do thu nhiệt từ bức xạ mặt trời .
4. CÁC TÁC ĐỘNG ĐẾN MÔI TRƯỜNG DO CÁC CHẤT Ô NHIỄM
KHÔNG KHÍ
4.1 Tác động đến môi trường không khí xung quanh:
Nguồn gây ô nhiễm không khí chủ yếu là bụi phát sinh từ các công đoạn sản xuất ,
hơi dung môi từ khâu phun sơn , khói thải từ lò sấy và tiếng ồn ,còn các ô nhiễm
khác thì không đáng kể. Tuy nhiên nếu không có biện pháp xử lí thì nó ảnh hưởng
đáng kể đến môi trường không khí xung quanh.
4.2 Tác động đến môi trường không khí bên trong xí nghiệp:
Có thể nói môi trường lao động trong xí nghiệp bị tác động chủ yếu bởi yếu tố bụi,
hơi dung môi, khói thải từ lò xấy, tiếng ồn

Lớp MOQL _K2000
4
Ô nhiễm không khí trong công nghiệp chế biến gỗ
Vị trí đo Bụi
(mg/m
3
)
SO
2
(mg/m

3
)
NO
2
(mg/m
3
)
CO
(mg/m
3
)
C
x
H
y
(mg/m
3
)
Khu văn phòng 0,3 0,017 0,231 2,32 -
Xưởng ván ghép 3,4 0,034 0,127 1,43 -
Xưởng mộc 2 8,6 0,021 0,043 0,59 -
Xưởng mộc gia dụng 2,3 0,011 0,133 1,36 -
Xưởng phun sơn 0,5 - - - 189,65
Khu vực sấy 2,8 0,040 0,28 1,88 -
Tiêu chuẩn cho phép
(1)
(2)
0,3
6,0
0,5

20
0,4
-
40
30
-
300
Bảng: Nồng độ bụi và các khí độc hại tại xí nghiệp gỗ Long Bình (11/06/1996)
Ghi chú :
- (1) :Tiêu chuẩn cho phép của không khí xung quanh ,TCVN-1995
- (2): Tiêu chuẩn cho phép ở môi trường lao động
4.3 Tác động đến hệ sinh thái
Bụi là một trong những nhân tố gây ra ảnh hưởng xấu cho thực vật , biểu hiện dễ
thấy nhất là các cây trồng khi bị phủ một lớp bụi sẽ làm chậm quá trình quang hợp ,
hô hấp của thực vật dẫn đến ngăn trở sự phát triển ,cây cối trở nên còi cọc . Hoạt
động của xí nghiệp không ít thì nhiều sẽ ảnh hưởng đến hệ sinh thái trong vùng. Tuy
nhiên do tải lượng các chất ô nhiễm không khí (CO,SO
2
,NO
2
…)la økhông đáng kể
nên ảnh hưởng rất nhỏ và chưa được đánh giá cụ thể.
4.4 Tác động đến sức khoẻ cộng đồng
Các chất ô nhiễm phát sinh trong quá trình hoạt động của xí nghiệp đáng kể nhất là
bụigỗ ,nhiệt và tiếng ồn .Các tác nhân ôn nhiễm này có khả năng gây ra một số tác
động lên sức khoẻ cộng đồng trong vùng bị ảnh hưởng của nguồn thải từ xí nghiệp,
đặc biệt đối với những công nhân trực tiếp sản xuất tại những khu gây ô nhiễm .Tuỳ
thuộc vào nồnh độ ,mức độ độc hại của các chất gây ô nhiễm mà ảnh hưởng của nó
đến sức khoẻ cộng đồng khác nhau .
Ô nhiễm không khí nói chung sẽ tác động đến cơ thể con người và động vật trước

hết qua đường hô hấp ,tác động trực tiếp lên mặt ,da của cơ thể . Chúng thường gây
ra các bệnh như ngạt thở ,viêm phù phổi , một số chất khác sẽ gây kích thích một số
bệnh như ho, lao, xuyễn…
a. Tác hại của bụi
Bụi trong khí thải và từ các hoạt động khác của xí nghiệp có khả năng gây bệnh cho
người và động vật .Bụi có thể gây tổn thương tới mắt ,da , hệ tiêu hoá (một cách
ngẫu nhiên) ,nhưng chủ yếu là sự thâm nhập của bụi là do hít thở . Các hạt bụi có
kích thước <10 µm còn lại sau khi bị giữ phần lớn ở mũi tiếp tục đi sâu vào ống khí
quản. Tại đây các hạt bụi lớn bị lắng đọng hoặc dính vào thành dẫn do va đập rồi
nhờ chất nhấy và lớp lông và lớp lông của tế bào biểu bì chúng bị chuyển dần lên
Lớp MOQL _K2000
5