Bài giảng ngữ văn 7 bài 5 tìm hiểu chung về văn biểu cảm 2

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU CẢM

TaiLieu.VN


Tiết: 20

TÌM HIỂU CHUNG VỀ VĂN BIỂU
CẢM


1. Thế nào là văn biểu cảm:


Đọc và trả lời câu hỏi:
Thương thay con cuốc giữa trời
Dầu kêu ra máu có người nào nghe




Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai

H/ Mỗi bài ca dao trên thổ lộ tình cảm, cảm xúc gì? Người
ta thổ lộ tình cảm làm gì?


Thương thay con cuốc giữa trời

Dầu kêu ra máu có người nào nghe




Đứng bên ni đồng, ngó bên tê đồng mênh mông bát ngát
Đứng bên tê đồng, ngó bên ni đồng bát ngát mênh mông
Thân em như chẽn lúa đòng đòng
Phất phơ dưới ngọn nắng hồng ban mai

Bài 1: Nỗi đau của chim quốc không được ai đoái hoài.
Bài 2: Niềm hạnh phúc của người con gái được đứng
giữa cảnh đẹp.
Khêu gợi sự đồng cảm của người đọc


1. Văn biểu cảm:
 Là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm,
cảm xúc, sự đánh giá của con người đối với thế
giới xung quanh và khêu gợi lòng đồng cảm
nơi người đọc.
 Còn gọi là văn trữ tình; bao gồm các thể loại
văn học như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tùy
bút…

TaiLieu.VN


1. Văn biểu Cảm:
Là văn bản viết ra nhằm biểu đạt tình cảm, cảm xúc, sự

đánh giá của con người đối với thế giới xung quanh và
khêu gợi lịng đồng cảm nơi người đọc.
Cịn gọi là văn trữ tình; bao gồm các thể loại văn học
như thơ trữ tình, ca dao trữ tình, tùy bút…

2. Đặc điểm chung của văn biểu cảm:

TaiLieu.VN


Đọc hai đoạn văn sau:
- Thảo thương nhớ ơi ! Mới ngày nào Thảo còn ngồi chung một bàn với
Hồng, Minh, Ngọc, thế mà nay Thảo đã theo cha mẹ vào Thành phố Hồ
Chí Minh, để cho bọn mình xiết bao mong nhớ. Thảo có nhớ những lần
chúng mình cùng dạo Hồ Tây, cùng chơi Thủ Lệ, cùng tham quan Ao
Vua? Thảo có nhớ một lần mình ốm dài, Thảo chép bài cho mình?
(Bài làm của học sinh)
- Trên đài, một người con gái nào đó vừa hát một bài dân ca của đất nước
ta trong đêm khuya. Bây giờ tất cả im lặng rồi, giọt sao ngoài khung cửa
đọng lại, đứng im, không nháy nữa, đêm đã đi và chiều sâu, mà vẫn còn
nghe âm vang mãi giọng hát của người con gái lúc nãy. một giọng hát dân
ca, ngân nga bát ngát như cánh cò trên đồng lúa miền Nam chạy tới chân
trời,có lúc rụt rè, e thẹn như khóe mắt người yêu mới gặp, có lúc tinh
nghịch, duyên dáng như những đôi chân nhỏ thoăn thoắt gánh lúa chạy
trên những con đường làng trộn lẫn bóng tre và bóng nắng…có lẽ không
phải là một người con gái đã hát trên đài. Đó chính là quê hương ta đang
lên tiếng hát. Tiếng ngân nga dội lên từ lòng đất, ở trong đó một góc vườn
có đôi cây sầu đông và một giàn bầu đong đưa quả nặng, một ngày đã xa,
mẹ ta đã chôn nhúm rau của ta thuở ta mới lọt lòng. Đó là tiếng ngân của
mặt đất, của dòng sông, của những xóm làng và những cánh đồng sau một

ngày lao động và chiến đấu.
(Nguyên Ngọc, Đường chúng ta đi)
TaiLieu.VN


Nội dung biểu đạt:
• Đoạn 1: trực tiếp biểu hiện nỗi nhớ và
nhắc lại những kỷ niệm.
• Đoạn 2: biểu hiện tình cảm gắn bó với
quê hương,đất nước.

TaiLieu.VN


H/ Nội dung của hai đoạn văn trên có
đặc điểm gì khác so với nội dung của văn
bản tự sự và miêu tả?
Điểm khác nhau:

• Tự sự: kể một câu chuyện hoàn chỉnh
• Miêu tả: chỉ có miêu tả
• Biểu cảm: không kể hoàn chỉnh câu
chuyện có sử dụng miêu tả để so sánh liên
tưởng và gợi cảm xúc

TaiLieu.VN


H/ Hai đoạn văn có hai cách biểu cảm khác nhau.
Hãy chỉ ra sự khác nhau đó?

Hai cách biểu cảm khác nhau:
• Đoạn 1: biểu cảm trực tiếp
• Đoạn 2: biểu cảm gián tiếp

TaiLieu.VN


H/ em có nhận xét gì về phương thức biểu
đạt tình cảm, cảm xúc ở hai đoạn văn
trên?
• Ngoài cách biểu cảm trực tiếp đoạn văn
còn sử dụng tự sự và miêu tả.

TaiLieu.VN


H/ Qua tìm hiểu. Hãy cho biết tình
cảm trong văn biểu cảm thường có
tính chất như thế nào? Văn biểu cảm
có những cách biểu hiện nào ?

TaiLieu.VN


2. Đặc điểm chung của văn biểu cảm:
 Tình cảm trong văn biểu cảm thường là

những tình cảm đẹp, thấm nhuần tư
tưởng nhân văn (như yêu con người, yêu

thiên nhiên, yêu tổ quốc, ghét những thói
tầm thường, độc ác…)
 Ngoài cách biểu cảm trực tiếp như tiếng
kêu, lời than, văn biểu cảm còn sử dụng
các biện pháp tự sự, miêu tả để khêu gợi
tình cảm

3. Luyện tập:
TaiLieu.VN


Bài tập 1: So sánh hai đoạn văn sau và cho biết đoạn nào là
văn biểu cảm. Vì sao? Hãy chỉ ra nội dung biểu cảm của đoạn
văn ấy.
a. Hải đường: loài cây nhỡ, họ chè, lá dày. Mặt trên bóng, mép có nhiều răng,

cưa. Hoa mọc từ 1 đến 3 đoá ở gần ngọn cây, ngọn cành, có cuống dài, tràng
hoa màu đỏ tía, nhị đực rất nhiều. Hoa nở ở Việt Nam vào dịp tết âm lịch,
đẹp, không thơm. Thường trồng làm cảnh.
(Theo từ điển Bách Khoa nông nghiệp)
b. Từ cổng vào, lần nào tôi cũng phải dừng lại ngắm những cây hải đường
trong mùa hoa của nó, hai cây đứng đối nhau trước tấm bình phong cổ, rộ lên
hàng trăm đoá ở đầu cành phơi phới như một lời chào hạnh phúc. Nhìn gần,
hải đường có một màu đỏ thắm rất quý, hân hoan, say đắm. Tôi vốn không
thích cái lối văn hoa của các nhà nho cứ muốn tôn xưng hoa hải đường bằng
hình ảnh của những người đẹp vương giả. sự thực ở nước ta hải đường đâu
phải chỉ mọc nơi sân nhà quyền quý, nó sống khắp các vườn dân, cả đình,
chùa, nhà thờ họ. Dáng cây cũng vậy, lá to thật khỏe, sống lâu nên cội cành
thường sần lên những lớp rêu da rắn màu gỉ đồng, trông dân dã như cây chè
đất đỏ. Hoa hải đường rạng rỡ, nồng nàn, nhưng không có vẻ gì là yểu điệu

thục nữ, cánh hoa khum khum như muốn phong lại cái nụ cười má lúm đồng
tiền. Bỗng nhớ năm xưa, lần đầu từ miền Nam ra Bắc lên Đền Hùng, tôi ngẩn
ngơ đứng ngắm hoa hải đường nở đỏ núi Nghĩa Lĩnh.
(Theo Hoàng Phủ Ngọc Tường, Hoa trái quanh tôi)

TaiLieu.VN


Đáp án:
Bài tập 1:

- Đoạn b là văn biểu cảm vì đoạn văn tả hoa để bộc lộ cảm
xúc
Bài tập 2:

Bài

Nội dung biểu cảm

Sông núi nước Nam

Khẳng định chủ quyền về lãnh thổ của
đất nước. Nêu cao ý chí quyết tâm bảo
vệ tổ quốc trước mọi kẻ thù xâm lược

Phò giá về kinh

thể hiện hào khí chiến thắng của quân
dân ta và khát vọng thái bình thịnh trị
của dân tộc

Bài tập 4:

TaiLieu.VN


Bài tập củng cố
Bài tập 1: bài văn “ cổng trường mở ra” thuộc
phương thức biểu đạt nào?
A. Tự sự
B. Miêu tả
C. Biểu cảm
D. Nghị luận
Bài tập 2: vì sao em biết bài văn “ cổng trường mở
ra” thuộc phương thức biểu đạt mà em đã chọn?
A. Vì truyện tái hiện trạng thái sự vật con người
B. Vì truyện trình bày diễn biến sự việc
C. Vì truyện nêu ý kiến đánh giá bàn luận
D. Vì truyện bày tỏ tình cảm, cảm xúc

TaiLieu.VN


Dặn dò
• Học thuộc lòng ghi nhớ làm bài tập 3. SGK/ 74
• Đọc văn bản “Bài ca Côn Sơn”. Đọc chú thích
và trả lời các câu hỏi phần đọc- hiểu văn bản
trang 78-79-80
• Chuẩn bị tự học văn bản: “Buổi chiều đứng ở
phủ Thiên Trường trông ra” .Đọc phiên âm,

dịch nghĩa, dịch thơ, chú thích và trả lời các câu
hỏi phần đọc- hiểu văn bản trang 75-76-77

TaiLieu.VN


Chúc quý thầy cô
sỨc khỏE

TaiLieu.VN