Hoàn thiện các hình thức trả lương tại công ty cầu i thăng lon

Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

LỜI GIỚI THIỆU
Công tác quản trị tiền lương là một trong những chức năng quan trọng
trong quản trị các hoạt động kinh doanh ở các doanh nghiệp hiện nay. Nó có
quan hệ mật thiết với các hoạt động sản xuất kinh doanh trong các doanh
nghiệp.Tiền lương là một yếu tố chi phí sản xuất quan trọng, là một bộ phận cấu
thành giá thành sản phẩm của doanh nghiệp nhưng lại là nguồn thu chủ yếu của
người lao động. Các đặc điểm trên đòi hỏi khi tổ chức công tác tiền lương doanh
nghiệp phải tuân theo những nguyên tắc và những chính sách, chế độ đối với
người lao động
Vì vậy, trong doanh nghiệp việc xây dựng thang lương, bảng lương, quỹ
lương, định mức lương, lựa chọn các hình thức trả lương phù hợp đảm bảo sự
phân phối công bằng cho mọi người lao động trong quá trình làm việc, làm cho
tiền lương thực sự là động lực cho người lao động làm việc tốt hơn, không
ngừng đảm bảo cải thiện đời sống vật chất tinh thần của người lao động và gia
đình họ là một việc cần thiết và cấp bách. Trên cơ sở lý luận trên và thực tế thu
thập được trong quá trình thực tập tại Công ty cầu Thăng Long I em đã chọn đề
tài “Hoàn thiện các hình thức trả lương tại công ty cầu I Thăng Long ”
Với mục đích dùng những vấn đề lý luận về tiền lương, em phân tích và
đánh giá tình hình thực hiện công tác tổ chức tiền lương tại Công ty cầu Thăng
Long I, từ đó tìm ra những mặt cần phát huy, những tồn tại cần khắc phục để đưa
ra những phương hướng, giải pháp cho công tác tổ chức xây dựng các hình thức
trả lương có hiệu quả. Bố cục đề tài có ba phần:

luËn v¨n tèt nghiÖp

1

Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Chương I Những vấn đề lý luận cơ bản về tiền lương trong doanh
nghiệp
Chương II Thực trạng về các hình thức trả lương tại công ty cầu I
Thăng Long
Chương III Một số biện pháp nhằm hoàn thiện các hình thức trả
lương tại công ty cầu I Thăng Long

CHƯƠNG I: NHỮNG VẤN ĐỀ LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ TIỀN LƯƠNG
TRONG CÁC DOANH NGHIỆP
luËn v¨n tèt nghiÖp

2


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

I.BẢN CHẤT CỦA TIỀN LƯƠNG
Người lao động cung cấp sức lao động của họ cho doanh nghiệp. Sức lao
động là một nhân tố cấu thành nên các nguồn lực đầu vào của mọi doanh nghiệp
và các doanh nghiệp phải chi trả chi phí để được quyền sử dụng sức lao động đó
của người lao động; phần chi phí đó chính là giá cả sức lao động hay tiền lương.
1. Một số khái niêm về tiền lương
Cùng với các thời kỳ và sự phát triển của khoa học kinh tế khái niệm tiền

lương được quan niệm theo các cách khác nhau.
Theo báo cáo cải cách tiền lương tháng 4/1993 của Bộ trưởng lao động Trần
Đình Hoan đưa ra khái niệm về tiền lương : “ Tiền lương là giá cả sức lao động
được hình thành qua thoả thuận giữa người sử dụng lao động và người lao
động phù hợp với quan hệ trong nền kinh tế thị trường ”
Như vậy, trong nền kinh tế thị trường sức lao động được nhìn nhận là một
thứ hàng hoá đặc biệt và do đó tiền lương chính là giá cả sức lao động, là
khoản tiền mà người sử dụng lao động trả cho người lao động tuân theo các
quy luật của cơ chế thị trường.
Như vậy, tiền lương trong nền kinh tế thị trường dù phải tuân theo các quy
luật giá trị, quy luật cạnh tranh, quy luật cung cầu (vì tiền lương là giá cả sức lao
động) ... đặc biệt còn phải tuân theo các quy định của luật pháp nhưng quyết định
nhất vẫn phải là quy luật phân phối theo lao động.
Khái niệm về tiền lương ở một số nước dùng để chỉ mọi khoản thu nhập của
người lao động. Ở Nhật Bản hay Đài loan, tiền lương chỉ mọi khoản thù lao mà
công nhân nhận được do việc làm; bất luận là dùng tiền lương, lương bổng, phụ
cấp có tính chất lương, tiền thưởng, hoặc những tên gọi khác nhau đều là khoản
tiền mà người sử dụng lao động chi trả cho người lao động.Theo tổ chức lao
động quốc tế (ILO) tiền lương là sự trả công hoặc thu nhập; bất luận dùng danh
luËn v¨n tèt nghiÖp

3


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

nghĩa như thế nào, mà có thể biểu hiện bằng tiền và được ấn định bằng thoả
thuận giữa người sử dụng lao động và người lao động cho một công việc đã thực

hiện hay sẽ phải thực hiện. Tất cả các khái niệm trên đều mang một nội dung tiền
lương là yếu tố chi phí của người sử dụng lao động và là thu nhập của người lao
động hai bên thoả thuận thống nhất đi đến quyết định một mức giá chính là tiền
lương.
Giờ đây, với việc áp dụng quản trị nhân lực bản chất của tiền lương đã thay
đổi, quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động đã có những chuyển
biến cơ bản. Tiền lương của người lao động do hai bên thoả thuận và được trả
theo năng suất lao động, hiệu quả và chất lượng công việc. Theo sách “Tìm hiểu
chế độ lương mới ” của nhà xuất bản chính trị quốc gia thì khái niệm tiền lương
được đưa ra là:
" Tiền lương được hiểu là số tiền mà người lao động nhận được từ người
sử dụng lao động của họ thanh toán lại tương ứng với số lượng và chất lượng
lao động mà họ đã tiêu hao trong quá trình tạo ra của cải cho xã hội."
Theo khái niệm trên thì tiền lương không đơn thuần là giá cả sức lao động, nó
đã chỉ ra rõ mối quan hệ giữa người lao động và người sử dụng lao động đã thay
đổi chuyển từ hình thức bóc lột mua hàng hoá sang quan hệ hợp tác song phương
hai bên cùng có lợi. Tiền lương không những chịu sự chi phối của các quy luật
của cơ chế thị trường hay luật pháp quốc gia mà còn được phân phối theo năng
suất lao động, chất lượng và hiệu quả công việc.
2. Các yêu cầu và chức năng của tiền lương
2.1 Những yêu cầu trong công tác tiền lương
Khi tổ chức tiền lương trong doanh nghiệp cần phải đảm bảo các yêu cầu sau
đây:

luËn v¨n tèt nghiÖp

4


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Một là; đảm bảo tái sản xuất sức lao động và không ngừng nâng cao đời
sống vật chất, tinh thần cho người lao động.
Đây là một yêu cầu quan trọng nhằm thực hiện đúng chức năng vai trò của
tiền lương. Yêu cầu này đặt ra tiền lương cần phải đáp ứng đủ các nhu cầu thiết
yếu của ngưòi lao động và gia đình họ, tiền lương phải là khoản thu nhập chính
ổn định thường xuyên lâu dài. Một phần đủ để họ chi trả những chi phí sinh hoạt
tái sản xuất sức lao động một phần dùng cho nâng cao chất lượng đời sống vật
chất, tinh thần. Đảm bảo được cho người lao động hăng say chú tâm vào công
việc từ đó nâng cao năng suất lao động, giảm thấp chi phí, hạ giá thành cho
doanh nghiệp. Muốn vậy khi trả lương doanh nghiệp còn cần phải chú ý đến tiền
lương danh nghĩa và tiền lương thực tế của người lao động vì đôi khi tiền lương
danh nghĩa và tiền lương thực tế có khoảng cách xa rời nhau. Tiền lương danh
nghĩa có thể là cao nhưng trên thực tế vẫn không đủ chi trả cho người lao động
nuôi sống bản thân và tái sản xuất sức lao động do tiền lương thực tế quá thấp.
Hai là; làm cho năng suất lao động không ngừng nâng cao.
Tiền lương là đòn bẩy kinh tế quan trọng của doanh nghiệp đối với người lao
động, tạo cơ sở nâng cao hiệu quả sản xuất kinh doanh. Yêu cầu này đặt ra nhằm
phát huy hết tác dụng của công cụ tiền lương là đòn bẩy vật chất của doanh
nghiệp nó luôn luôn phải là động lực cho người lao động nâng cao năng suất lao
động vươn tới thu nhập cao hơn. Mặt khác, đây cũng là yêu cầu đặt ra đối với sự
phát triển nâng cao trình độ và kỹ năng của ngưòi lao động.
Ba là; đảm bảo tính đơn giản, rõ ràng, dễ hiểu tính công bằng cho người
lao động.
Tiền lương luôn là mối quan tâm hàng đầu của mọi người lao động. Một hình
thức tiền lương đơn giản rõ ràng dễ hiểu có tác động trực tiếp tới động cơ và thái

luËn v¨n tèt nghiÖp

5


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

độ làm việc của người lao động, đồng thời làm tăng hiệu quả của hoạt động quản
lý, nhất là quản lý tiền lương trong doanh nghiệp.
2.2 Chức năng của tiền lương
♦ Chức năng đòn bẩy cho doanh nghiệp
Tiền lương là động lực kích thích năng lực sáng tạo, tăng năng suất lao
động hiệu quả nhất. Bởi vì tiền lương gắn liền quyền lợi thiết thực nhất đối với
người lao động, nó không chỉ thoả mãn về nhu cầu về vật chất đối mà còn mang
ý nghĩa khẳng định vị thế của ngưòi lao động trong doanh nghiệp. Chính vì vậy
khi tiền lương nhận được thoả đáng, công tác trả lương của doanh nghiệp công
bằng, rõ ràng sẽ tạo ra động lực tăng năng suất lao động, từ đó lợi nhuận của
doanh nghiệp được tăng lên. Khi có lợi nhuận cao nguồn phúc lợi trong doanh
nghiệp dành cho người lao động nhiều hơn, nó là phần bổ sung cho tiền lương
làm tăng thu nhập và lợi ích cho họ và gia đình họ tạo ra động lực lao động tăng
khả năng gắn kết làm việc tăng năng suất lao động, giảm chi phí sản xuất, xoá bỏ
sự ngăn cách giữa những người sử dụng lao động và người lao động tất cả hướng
tới mục tiêu của doanh nghiệp đưa sự phát triển của doanh nghiệp lên hàng đầu.
♦ Chức năng kích thích người lao động tăng năng suất lao động
Khi xây dựng các hình thức trả lương phải đảm bảo được yêu cầu này
và đồng thời đây cũng chính là chức năng của tiền lương. Động lực cao nhất
trong công việc của người lao động chính là thu nhập (tiền lương) vì vậy để có
thể khuyến khích tăng năng suất lao động chỉ có thể là tiền lương mới đảm
nhiệm chức năng này. Mặt khác, hình thức quản trị ngày nay được áp dụng phổ

biến là biện pháp kinh tế nên tiền lương càng phát huy được hết chức năng của
mình tạo ra động lực tăng năng suất lao động.
♦ Chức năng tái sản xuất lao động

luËn v¨n tèt nghiÖp

6


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Tiền lương là thu nhập chính của người lao động, có thể nói đây chính là
nguồn nuôi sống người lao động và gia đình họ, vì vậy tiền lương trả cho người
lao động phải đảm bảo tái sản xuất sức lao động và nâng cao chất lượng lao
động. Thực hiện tốt chức năng này của tiền lương giúp doanh nghiệp có nguồn
lao động ổn định đạt năng suất cao.
3. Các nguyên tắc cơ bản tổ chức thực hiện trả lương trong doanh nghiệp
Nguyên tắc 1 Trả lương ngang nhau cho những lao động như nhau trong
doanh nghiệp. Đây là nguyên tắc đảm bảo sự công bằng, tránh sự bất bình đẳng
trong công tác trả lương. Nguyên tắc này phải được thể hiện trong các thang
lương, bảng lương và các hình thức trả lương trong doanh nghiệp.
Nguyên tắc 2 Đảm bảo năng suất lao động tăng nhanh hơn tiền lương
bình quân . Trong doanh nghiệp tiền lương là yếu tố chi phí sản xuất kinh
doanh; nguyên tắc này đảm bảo cho doanh nghiệp có hiệu quả trong công tác sử
dụng tiền lương làm đòn bẩy, thể hiện lên hiệu quả trong sử dụng chi phí của
doanh nghiệp.
Nguyên tắc 3 Phân phối theo số lượng và chất lượng lao động
Nguyên tắc này đòi hỏi doanh nghiệp tránh tình trạng xây dựng các hình thức

lương phân phối bình quân, vì như thế sẽ tạo ra sự ỷ lại và sức ỳ của người lao
động trong doanh nghiệp. Theo nguyên tắc phân phối theo lao động thì tiền
lương trả cho người lao động phải phù hợp với số lượng và chất lượng lao động
của người lao động. Các yếu tố chủ yếu phải quan tâm ở đây khi thực hiện
nguyên tắc này là :
- Những đòi hỏi về thể lực và trí lực khi tiến hành công việc
- Kết quả công việc thực tế (thời gian và số lượng lao động, kết quả lao động)
Nguyên tắc 4 Đảm bảo mối quan hệ hợp lý về tiền lương giữa những người
lao động trong các điều kiện khác nhau.

luËn v¨n tèt nghiÖp

7


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Nguyên tắc này làm căn cứ cho doanh nghiệp xây dựng tổ chức thực hiện công
tác tiền lương công bằng hợp lý trong doanh nghiệp. Nhằm đảm bảo cho công
nhân yên tâm trong sản xuất trong những điều kiện làm việc khó khăn, môi
trường độc hại ...
II. CÁC HÌNH THỨC TRẢ LƯƠNG
Ngày nay trong các doanh nghiệp, các công ty do có sự khác nhau về đặc
điểm sản xuất kinh doanh nên các hình thức trả lương thường áp dụng không
giống nhau.
Thường thì có hai hình thức chủ yếu được áp dụng là :
- Hình thức trả lương theo sản phẩm.
- Hình thức trả lương theo thời gian.

1. Hình thức trả lương theo sản phẩm
Hình thức trả lương theo sản phẩm được áp dụng trong các xí nghiệp sản
xuất kinh doanh, tiền lương theo sản phẩm là tiền lương mà công nhân nhận
được phụ thuộc vào đơn giá của sản phẩm và số lượng sản phẩm sản xuất theo
đúng chất lượng. Lương sản phẩm là hình thức trả lương theo kết quả lao động
đo bằng sản phẩm mà không chú ý tới thời gian sử dụng khi tạo ra sản phẩm đó.
Công thức :
L = Đ*Q
Trong đó :
L : Tiền lương nhận được.
Đ : Đơn giá sản phẩm.
Q : Khối lượng sản phẩm.
Để áp dụng hình thức trả lương này cần có các điều kiện :
- Phải có hệ thống mức lao động được xây dựng có căn cứ khoa học
( mức được xây dựng thông qua các phương pháp khảo sát như bấm giờ, chụp

luËn v¨n tèt nghiÖp

8


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

ảnh các bước công việc để có được lượng thời gian hao phí chính xác của từng
bước công việc ) đảm bảo tính trung bình tiên tiến của hệ thống mức lao động.
- Phải tổ chức phục vụ nơi làm việc tốt, góp phần hạn chế tối đa lượng
thời gian làm hao phí không cần thiết, giúp người lao động có đủ điều kiện hoàn
thành công việc được giao.

- Phải có chế độ kiểm tra nghiệm thu sản phẩm được kịp thời đảm bảo sản
phẩm sản xuất ra đúng quy cách và tiêu chuẩn chất lượng. Tránh tình trạng công
nhân chỉ chạy theo số lượng mà không quan tâm đến số lượng. Giáo dục tốt ý
thức trách nhiệm của người lao động để họ vừa phấn đấu nâng cao năng suất lao
động tăng thu nhập, nhưng vừa phải đảm bảo chất lượng sản phẩm đồng thời tiết
kiệm nguyên vật liệu, sử dụng hiệu quả máy móc trang thiết bị .
Hình thức trả lương theo sản phẩm có ý nghĩa :
- Hình thức này quán triệt nguyên tắc trả lương phân phối theo quy luật
lao động , tiền lương người lao động nhân được phụ thuộc vào số lượng và chất
lượng sản phẩm hoàn thành từ đó kích thích mạnh mẽ người lao động tăng năng
suất lao động.
- Trả lương theo sản phẩm có tác dụng trực tiếp khuyến khích người lao
động ra sức học tập nâng cao trình độ tay nghề, tích luỹ kinh nghiệm, rèn luyện
kỹ năng tăng khả năng sáng tạo làm việc và tăng năng suất lao động.
- Trả lương theo sản phẩm có ý nghĩa to lớn trong việc nâng cao và hoàn
thiện công tác quản lý, nâng cao tính tự chủ, chủ động trong công việc của người
lao động.
Có nhiều hình thức trả lương sản phẩm khác nhau, bao gồm :
1.1 Hình thức trả lương sản phẩm trực tiếp cá nhân
Trong hình thức này, đơn giá được theo công thức :
Đ = Lcv / Q

luËn v¨n tèt nghiÖp

hoặc

Đ = L*T

9

Líp qtkdth-39b

Và

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Lsp = Đ * Q

Trong đó :
Đ : là đơn giá tiền lương trả cho một sản phẩm .
Lcv : Lương theo cấp bậc công việc.
Q : Mức sản lượng của công nhân trong kỳ.
T : Mức thời gian hoàn thành một đơn vị sản phẩm.
LSP : Tiền lương công nhân được nhận trong kỳ.
Đối tượng áp dụng: Hình thức này được áp dụng trong điều kiện lao động mang
tính độc lập tương đối, có định mức, kiểm tra và nghiệm thu sản phẩm một cách
cụ thể và riêng biệt căn cứ vào số lượng và chất lượng sản phẩm theo yêu cầu kỹ
thuật thực tế mà họ hoàn thành.
- Ưu điểm : Mối quan hệ giữa tiền lương của công nhân nhận được và kết quả
lao động thể hiện rõ ràng, kích thích công nhân nâng cao trình độ tay nghề. Hình
thức tiền lương này dễ hiểu dễ tính toán.
- Nhược điểm : Người lao động chạy theo số lượng mà không quan tâm đến chất
lượng sản phẩm. Người lao động ít quan tâm đến tiết kiệm vật tư nguyên liệu
hay sử dụng hiệu quả máy móc thiết nếu như không có qui định cụ thể.
1.2 Hình thức trả lương theo sản phẩm tập thể
Đơn giá tiền lương tính như sau:
- Nếu tổ hoàn thành nhiều sản phẩm trong kỳ:
ĐG = N * LCB / Qo
- Nếu tổ hoàn thành một sản phẩm trong kỳ:

ĐG = LCB * To
Trong đó :
ĐG : Đơn giá tiền lương trả cho tổ sản xuất trong kỳ.
Qo : Mức sản lượng của cả tổ sản xuất.

luËn v¨n tèt nghiÖp

10


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

LCB : Tiền lương cấp bậc của công nhân.
N: Số công nhân trong tổ.
To: Mức thời gian của cả tổ.
Đối tượng áp dụng : đối với những công việc đòi hỏi phải có một tập thể
người mới có thể hoàn thành được.
Việc chia lương cho từng cá nhân trong tổ cũng rất quan trọng trong hình thức
này. Có hai phương pháp thường được áp dụng đó là dùng hệ số điều chỉnh và
phương pháp dùng giờ - hệ số
Tiền lương thực tế tính như sau :
L1 = ĐG * Qo

( L1 : Tiền lương thực tế tổ nhận được. )

- Ưu điểm : Hình thức trả lương theo sản phẩm tập thể khuyến khích
được công nhân trong tổ nâng cao ý thức trách nhiệm tinh thần hợp tác, giúp đỡ
lẫn nhau để hoàn thành công việc, làm việc theo mô hình phối hợp và tự quản.

- Nhược điểm : Không khuyến khích công nhân nâng cao năng suất cá
nhân vì kết quả làm việc của mỗi công nhân không trực tiếp quyết định đến tiền
lương của họ.
1.3 Hình thức trả lương theo sản phẩm gián tiếp
Đ = Lcv / M * Q
Trong đó :
ĐG : Đơn giá tiền lương của công nhân phụ, phụ trợ...
Lcv : Lương cấp bậc của công nhân phụ
M : Số máy móc mà công nhân đó phục vụ
Q : Mức sản lương của công nhân chính
Đối tượng áp dụng: Hình thức trả lương này không áp dụng đối với công nhân
trực tiếp sản xuất mà chỉ áp dụng cho công nhân phục vụ sản xuất. Công việc
của họ ảnh hưởng trực tiếp đến việc đạt và vượt mức của công nhân chính thức

luËn v¨n tèt nghiÖp

11


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

hưởng lương theo sản phẩm. Nhiệm vụ và thành tích của họ gắn liền với nhiệm
vụ và thành tích công nhân đứng máy. Khi thực hiện chế độ tiền lương này xảy
ra hai trường hợp và cách giải quyết như sau :
- Nếu bản thân công việc phục vụ có sai lầm làm cho công nhân chính sản
xuất ra sản phẩm hỏng, hàng xấu thì công nhân phục vụ hưởng theo chế độ trả
lương khi làm ra hàng hỏng hàng xấu song vẫn đảm bảo ít nhất bằng mức lương
cấp bậc của người đó.

- Nếu công nhân đứng máy không hoàn thành định mức sản lượng thì tiền
lương của công nhân phục vụ sẽ không tính theo đơn giá sản phẩm gián tiếp mà
theo lương cấp bậc của họ.
Ưu điểm : chế độ tiền lương theo sản phẩm gián tiếp khuyến khích công nhân
phụ phục vụ tốt hơn cho người công nhân chính, tạo điều kiện nâng cao năng
suất lao động cho công nhân chính.
1.4 Hình thức trả lương theo sản phẩm có thưởng
Thực chất của hình thức này là dùng tiền thưởng để khuyến khích người
lao động thực hiện vượt chỉ tiêu đặt ra.
Tiền lương nhận được bao gồm 2 bộ phận : Một bộ phận là tiền lương sản
phẩm theo đơn giá cố định, một bộ phận là tiền thưởng theo % số tiền lương sản
phẩm.
Lcn = Lsp + L(m + h)/ 100
Trong đó :
Lsp : tiền lương sản phẩm theo đơn giá cố định
h

: % vượt chỉ tiêu thưởng

m

: tỷ lệ thưởng tính cho 1% vượt chỉ tiêu thưởng

luËn v¨n tèt nghiÖp

12


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

- Ưu điểm : Hình thức trả lương này khuyến khích người lao động quan
tâm tới số lượng, chất lượng sản phẩm, khuyến khích họ quan tâm tới các chỉ
tiêu khác như mức độ hoàn thành kế hoạch sản xuất, tiết kiệm vật tư, nâng cao
chất lượng sản phẩm.
1.5 Chế độ trả lương sản phẩm lũy tiến
Thực ra theo hình thức này tiền lương của công nhân bao gồm hai bộ phận :
- Tiền lương sản phẩm căn cứ vào số lượng sản phẩm sản xuất ra với đơn
giá cố định.
- Tiền lương phụ thuộc vào số lương sản phẩm tăng thêm theo giá phụ
thuộc vào mức độ tăng sản phẩm: mức độ tăng sản phẩm càng cao thì đơn giá
càng cao.
- Đối tượng áp dụng: ở những khâu yếu của dây chuyền sản xuất hoặc là
một khâu quan trọng nhất có tác dụng quyết định đến toàn bộ dây chuyền sản
xuất đó.
Nhược điểm chủ yếu của hình thức này là làm cho tốc độ của năng suất
lao động thấp hơn tốc độ tăng tiền lương. Vậy nên người ta chỉ áp dụng hình
thức này trong phạm vi hẹp, thời gian ngắn.
Tiền lương người công nhân nhận được là :
Lcn = Đ * Q1 + ( Q1 - Q0 )* K * Đ
Trong đó :
K : tỷ lệ tăng đơn giá hợp lý
Q1, Q0 : sản lượng thực tế kế hoạch
Đ : Đơn giá cố định
K = dct * tc / d1
Trong đó :
dct : tỷ trọng chi phí sản xuất gián tiếp cố định trong giá thành sản phẩm.

luËn v¨n tèt nghiÖp

13


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

tc : tỷ lệ số tiền tiết kiệm về chi phí sản xuất gián tiếp cố định dùng để
tăng đơn giá.
d1 : tỷ trọng của tiền công mà công nhân sản xuất trong giá thành sản
phẩm khi hoàn thành vượt mức sản lượng 100%
1.6 Hình thức trả lương khoán theo công việc
Thường áp dụng cho những công việc giao theo từng chi tiết, bộ phận thì
sẽ không có lợi mà phải giao toàn bộ khối lượng công việc cho công nhân hoàn
thành trong khoảng thời gian nhất định.
Vậy đặc điểm về lương khoán là ngoài qui định về số lượng, chất lượng
công việc mà còn có qui định về thời gian bắt đầu và kết thúc công việc đó.
Đối tượng của hình thức lương khoán có thể là cá nhân tập thể, có thể
khoán theo từng công việc hoặc một số công việc có khối lượng lớn. Tiền lương
sẽ được trả theo số lượng mà công nhân hoàn thành ghi trong phiếu giao khoán.
Hình thức trả lương này chủ yếu áp dụng trong xây dựng cơ bản, nông
nghiệp. Trong công nghiệp nó chỉ được áp dụng cho những công việc đột xuất
như sửa chữa, tháo lắp nhanh một số thiết bị để đưa vào sản xuất.
Việc xác định đơn giá tùy theo từng đối tượng của lương khoán :
- Nếu đối tượng nhận khoán là cá nhân là xác định đơn giá như hình thức
trả lương sản phẩm trực tiếp cá nhân, tiền lương được trả bằng đơn giá nhân với
khối lượng công việc.
- Nếu đối tượng nhận khoán là tập thể thì việc xác định đơn giá như hình
thức trả lương tập thể và sau đó sẽ phân phối cho từng người phụ thuộc vào số

lượng, chất lượng lao động của họ.
- Hình thức lương khoán khuyến khích người công nhân hoàn thành
nhiệm vụ trước thời hạn, đảm bảo chất lượng công việc thông qua hợp đồng giao
khoán.

luËn v¨n tèt nghiÖp

14


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

2. Hình thức trả lương theo thời gian
Hình thức trả lương theo thời gian chủ yếu áp dụng đối với những người
làm công tác quản lý, còn công nhân sản xuất chỉ áp dụng ở bộ phận lao động
bằng máy móc là chủ yếu hoặc những công việc mà không thể tiến hành định
mức một cách chính xác được, hoặc cũng do tính chất của sản xuất nên nếu thực
hiện được việc trả công theo sản phẩm sẽ không đảm bảo chất lượng sản phẩm,
không đem lại hiệu quả thiết thực. Mặc dù vậy hình thức trả lương này vẫn phải
tuân theo quy luật phân phối theo lao động và vấn đề đặt ra là phải xác định được
khối lượng công việc mà họ hoàn thành.
Nhìn chung thì hình thức trả lương theo thời gian có nhiều nhược điểm
hơn hình thức trả lương theo sản phẩm vì nó chưa gắn thu nhập với kết quả của
người lao động mà họ đã đạt được trong thời gian làm việc.
Hình thức trả lương theo thời gian gồm :
- Hình thức trả lương thời gian có thưởng
- Hình thức trả lương thời gian đơn giản
2.1 Hình thức trả lương theo thời gian có thưởng

Theo hình thức trả lương này người công nhân nhận được gồm: một phần
thông qua tiền lương đơn giản, phần còn lại là tiền thưởng. Hình thức này
thường được áp dụng cho công nhân phụ làm các công việc phục vụ như sửa
chữa, điều chỉnh hoặc công nhân chính làm những khâu đòi hỏi trình độ cơ khí
hóa cao.
Lương thời gian có thưởng là hình thức chuyển hóa của lương thời gian và
lương sản phẩm để khắc phục dần những nhược điểm của hình thức trả lương
thời gian.
Tính lương bằng cách lấy lương trả theo thời gian đơn giản nhân với thời
gian làm việc thực tế sau đó cộng với tiền thưởng.

luËn v¨n tèt nghiÖp

15


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Hình thức trả lương này phản ánh được trình độ thành thạo và thời gian
làm việc thực tế, gắn với thành tích công tác của từng người thông qua chỉ tiêu
xét thưởng đã đạt được. Vì vậy nó khuyến khích người lao động quan tâm đến
trách nhiệm và kết quả công tác của mình.
2.2 Chế độ trả lương theo thời gian đơn giản
Hình thức trả lương này là hình thức mà tiền lương nhận được của mỗi
công nhân do mức lương cấp bậc cao hay thấp và thời gian làm việc thực tế
nhiều hay ít quyết định.
Công thức tính :
L = S * Ttt

Trong đó :
L : tiền lương nhận được
S : mức lương cấp bậc
Ttt : thời gian thực tế
Đối tượng áp dụng : áp dụng cho những công việc khó xác định mức
lương lao động chính xác hoặc những công việc mà người ta chỉ quan tâm đến
chỉ tiêu chất lượng.
Ta có thể áp dụng 3 loại sau đây :
- Tiền lương giờ

= suất lương cấp bậc giờ * số giờ làm việc thực tế

- Tiền lương ngày = suất lương cấp bậc ngày * số ngày làm việc thực tế
- Tiền lương tháng = Tính theo mức lương cấp bậc tháng
Ưu điểm của hình thức trả lương này là đơn giản, tính toán nhanh nhưng có
nhược điểm là hình thức trả lương này mang tính chất bình quân, không khuyến
khích được công nhân sử dụng thời gian làm việc hợp lý,tiết kiệm nguyên vật
liệu.
3.Các hình thức trả lương khác
luËn v¨n tèt nghiÖp

16


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Hình thức lương có thưởng
Hình thức trả lương có thưởng áp dụng cho người lao động trong các trường

hợp như : tăng năng suất lao động cá biệt, hoàn thành vượt mức kế hoạch, tiết
kiệm chi phí, giảm phế phẩm, ... khi mà hình thức trả lương theo thời gian không
phát huy hết hiệu quả và các trường hợp không áp dụng được hình thức trả lương
theo sản phẩm. Hình thức này với kết quả lao động với thu nhập của người lao
động, trong các công việc không phụ thuộc hoàn toàn về thời gian làm việc và
cũng không hoàn toàn tương ứng với kết quả tăng thêm.Có thể kết hợp tiền
lương phải trả với các hình thức tiền lương sau:
- Tiền thưởng năng suất
- Tiền thưởng chất lượng
- Tiền thưởng tiết kiệm
- Tiền thưởng tận dụng công suất thiết bị máy móc nguyên vật liệu
Hình thức này phát huy hiệu quả cao trong trường hợp kết quả lao động có tác
động đến kết quả kinh doanh phụ thuộc vào thời gian lao động nhưng không thể
áp dụng hình thức lương sản phẩm
Hình thức khoán thu nhập
Doanh nghiệp thực hiện khoán thu nhập cho ngươì lao động, quan niệm
thu nhập mà doanh nghiệp phải trả cho người lao động là một bộ phận nằm trong
tổng thu nhập chung của doanh nghiệp. Đối với loại hình doanh nghiệp này, tiền
lương phải trả cho người lao động không tính vào chi phí sản xuất kinh doanh
mà là một nội dung phân phối thu nhập của doanh nghiệp.
Thông qua đại hội công nhân viên, doanh nghiệp thoả thuận trước tỉ lệ thu
nhập dùng để trả lương cho người lao động. Vì vậy quỹ tiền lương của người lao
luËn v¨n tèt nghiÖp

17


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

động phụ thuộc vào thu nhập thực tế của doanh nghiệp. Trong truờng hợp này
thời gian và kết quả của từng người lao động chỉ là căn cứ phân chia tổng quỹ
lương cho từng người lao động .
Hình thức trả lương này bắt buộc người lao động không chỉ quan tâm đến
kết quả của bản thân mình mà còn phải quan tâm đến kết quả của mọi hoạt động
sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp. Do đó nó phát huy được sức mạnh tập
thể trong tất cả các khâu của quá trình sản xuất kinh doanh. Tuy nhiên người lao
động chỉ yên tâm với hình thức trả này khi họ có thẩm quyền trong việc kiểm tra
kết quả tài chính của doanh nghiệp cho nên hình thức trả lương này thích ứng
nhất với các doanh nghiệp cổ phần mà cổ đông chủ yếu là công nhân viên của
doanh nghiệp.
III. QŨY LƯƠNG VÀ QUẢN TRỊ QŨY LƯƠNG
1. Quỹ lương và thành phần của qũy lương
Quỹ lương là tổng số tiền mà doanh nghiệp hay một đơn vị kinh tế dùng
số tiền này để trả lương cho người lao động. Quỹ lương này do doanh nghiệp tự
quản lý và sử dụng.
Quỹ tiền lương bao gồm :
+ Tiền lương cơ bản theo các quy định của Nhà nước và công ty ( còn gọi là
tiền lương cấp bậc hay là tiền lương cố định)
+ Tiền lương biến đổi gồm: các khoản phụ cấp, tiền thưởng...mang tính chất
lương.
Thành phần của quỹ lương dựa theo những qui định của Nhà nước và căn
cứ vào các hình thức trả lương của công ty, bao gồm:
- Tiền lương tháng, tiền lương ngày, theo hệ thống thang lương, bảng
lương của Nhà nước.
- Tiền lương trả theo sản phẩm.
luËn v¨n tèt nghiÖp

18

Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

- Tiền lương công nhật trả cho những người làm việc theo hợp đồng.
- Tiền lương trả cho cán bộ, công nhân khi sản xuất ra những sản phẩm
không đúng quy định.
- Tiền lương trả cho những người công nhân viên chức trong thời gian
điều động công tác hoặc đi làm nghĩa vụ quân sự của Nhà nước và xã hội.
- Tiền lương trả cho những cán bộ công nhân viên chức nghỉ phép định kỳ
hoặc nghỉ phép về việc riêng tư trong phạm vi chính sách của nhà nước.
- Các loại tiền lương có tính chất thường xuyên
- Phụ cấp dạy nghề trong sản xuất cho các tổ trưởng sản xuất.
- Phụ cấp thâm niên nghề nghiệp
- Phụ cấp cho những người làm công tác khoa học có tài năng.
- Phụ cấp khu vực.
- Các khoản phụ cấp khác được ghi trong quỹ lương.
Cần có những phân biệt khác nhau sau đây về quỹ tiền lương :
+ Quỹ tiền lương theo kế hoạch
Là tổng số tiền lương dự tính theo lương cấp bậc và các khoản phụ cấp
thuộc quỹ lương dùng để trả lương cho cán bộ công nhân viên theo số lượng và
chất lượng lao động khi người lao động hoàn thành kế hoạch sản xuất trong điều
kiện bình thường.
+ Quỹ tiền lương báo cáo
Là tổng số tiền thực tế đã chi trong đó có những khoản được lập kế hoạch
nhưng không phải chi cho những thiếu sót trong tổ chức sản xuất hoặc không có
trong kế nhưng phải chi và số tiền trả cho người lao động làm việc trong điều
kiện sản xuất không bình thường nhưng khi lập kế hoạch không tính đến.

2. Quản trị quỹ lương

luËn v¨n tèt nghiÖp

19


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Quản trị quỹ lương là việc phân tích tình hình sử dụng quỹ tiền lương
trong từng thời kỳ nhất định của quá trình sản xuất kinh doanh trong doanh
nghiệp.
- Phải phân tích tình hình sử dụng quỹ tiền lương trong từng doanh nghiệp
nhằm :
+ Thúc đẩy sử dụng hợp lý tiết kiệm quỹ lương, phát hiện những mắt mất
cân đối giữa các chỉ tiêu sản lượng và chỉ tiêu lương để có các biện pháp khắc
phục kịp thời.
+ Góp phần củng cố chế độ hạch toán, thực hiện nguyên tắc phân phối
theo lao động, khuyến khích tăng năng suất lao động, hạ giá thành sản phẩm.
- Xác định mức tiết kiệm ( hoặc vượt chi ) tuyệt đối và tương đối.
- Phân tích những nhân tố cơ bản ảnh hưởng đến sự thay đổi đến quỹ tiền
lương trong doanh nghiệp.
- Phân tích sự thay đổi số người làm việc trong doanh nghiệp.
- Phân tích sự thay đổi của tiền lương bình quân.
- Tiền lương bình quân của công nhân sản xuất.
- Tiền lương bình quân của cán bộ quản lý.
3. Phương pháp xác định quỹ lương của doanh nghiệp
3.1 Phương pháp xác định quỹ tiền lương theo đơn giá tiền lương

- Phương pháp xác định đơn giá tiền lương
* Đơn giá tiền lương tính trên đơn vị sản phẩm :
Đơn giá tiền lương tính trên đơn vị sản phẩm được xác định bằng các
thông số a, b, c công việc dưới đây :
a : Tiền lương theo đơn vị sản phẩm ở các nguyên công, công đoạn trong quy
trình công nghệ sản xuất sản phẩm ( cá nhân hay tổ đội ) bao gồm các tham số
+ Hệ số và mức lương theo cấp bậc công việc

luËn v¨n tèt nghiÖp

20


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

+ Định mức lao động ( định mức sản lượng, định mức thời gian)
+ Hệ số và mức phụ cấp lương các loại theo qui định của Nhà nước( nếu
có) bao gồm : phụ cấp khu vực, phụ cấp độc hại nguy hiểm, phụ cấp trách
nhiệm, phụ cấp làm đêm, phụ cấp thu hút, phụ cấp đắt đỏ và phụ cấp lưu động.
b : Tiền lương trả theo thời gian cho công nhân chính và phụ trợ ở những khâu
còn lại trong dây chuyền công nghệ sản xuất nhưng không có điều kiện trả lương
theo sản phẩm, được phân bổ cho đơn vị sản phẩm bao gồm các tham số :
+ Hệ số và mức lương theo cấp bậc công việc được xác định ở mỗi khâu
công việc.
+ Định mức thời gian ở mỗi khâu công việc.
+ Hệ số và mức phụ cấp lương các loại như điểm a ( nếu có )
c : Tiền lương của viên chức chuyên môn, nghiệp vụ thừa hành phục vụ và
tiền lương chức vụ và phụ cấp chức vụ của lao động quản lý được phân bổ cho

đơn vị sản phẩm bao gồm các tham số :
+ Hệ số và mức lương bình quân của viên chức chuyên môn nghiệp vụ,
thừa hành, phục vụ, tiền lương chức vụ.
+ Định mức lao động của viên chức chuyên môn nghiệp vụ, thừa hành,
phục vụ.
+ Hệ số và mức phụ cấp các loại như điểm a, kể cả phụ cấp chức vụ ( nếu
có )
* Đơn giá tiền lương tính trên tổng doanh thu trừ tổng chi phí :
Đơn giá tiền lương được xác định như sau :
Vkế hoạch
Ktl =
Tổng doanh thu
kế hoạch

luËn v¨n tèt nghiÖp

-

Tổng chi phí kế hoạch
( không có tiền lương )

21


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Trong đó :
Ktl : Là đơn giá tiền lương

Vkế hoạch : Là quỹ lương kế hoạch tính theo chế độ của doanh nghiệp
(không bao gồm tiền lương của giám đốc, phó giám đốc và kế toán trưởng) được
tính bằng tổng số lao động định biên hợp lý nhân với tiền lương bình quân theo
chế độ, kể cả hệ số và mức phụ cấp lương các loại.
Tổng doanh thu kế hoạch : là tổng doanh thu kế hoạch bao gồm toàn bộ số
tiền thu được về tiêu thụ sản phẩm hàng hóa, kinh doanh dịch vụ chính và phụ
theo qui định của Nhà nước.
Tổng chi phí kế hoạch : là tổng chi phí kế hoạch bao gồm toàn bộ các
khoản chi phí hợp lệ, hợp lý trong giá thành sản phẩm và chi phí lưu thông
( chưa có tiền lương ) và các khoản phải nộp ngân sách theo qui định hiện hành
của Nhà nước.
3.2 Phương pháp xác định quỹ lương theo tiền lương bình quân và số lao
động bính quân
Phương pháp này dựa vào lương bình quân cấp bậc hay chức vụ thực tế và
tiến hành phân tích các yêú tố ảnh hưởng đến tiền lương bình quân và dựa vào số
lao động bình quân để tính quỹ tiền lương.
Công thức tính :

Qtl = L x Mtl x 12

Trong đó :
Qtl : Quỹ tiền lương năm kế hoạch
L

: Số lao động bình quân của doanh nghiệp

Mtl : Mức lương bình quân tháng theo đầu người
12

: Số tháng đầu năm

luËn v¨n tèt nghiÖp

22


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

3.3 Phương pháp xác định quỹ tiền lương dựa vào khối lượng sản xuất kinh
doanh
Trong đó :

Qtl = ĐG x K
Qtl : Quỹ tiền lương kế hoạch
ĐG : Đơn giá tiền lương định mức

sản xuất kinh doanh ) bao gồm cả tiền lương công nhân sản xuất cán bộ quản lý
và công nhân phục vụ.
K : Số lượng sản phẩm hoặc khối lượng sản xuất kinh doanh trong năm
kế hoạch.
Một trong những nhiệm vụ quan trọng của quản trị tiền lương là việc xác định
quỹ lương của doanh nghiệp và có kế hoạch phân phối hiệu quả quỹ lương đó.
Bởi vì chi phí để có yếu tố sản xuất đầu vào là sức lao động trong doanh nghiệp
luôn chiếm tỷ trọng cao và là yếu tố không thể thiếu. Chính vì vậy áp dụng hợp
lý phương pháp xác định quỹ lương giúp cho nhà quản trị chủ động trong việc
phân bổ chi phí về tiền lương và dự báo được tình hình sản xuất kinh doanh từ
đó có những căn cứ điều chỉnh hợp lý trong việc tổ chức xây dựng định mức lao
động, xây dựng thang lương, bậc lương, ...Tóm lại, để xây dựng hình thức trả

lương phù hợp với doanh nghiệp phát huy hiệu quả cao, chủ động trong việc
phân bổ chi phí về tiền lương đòi hỏi khi xây dựng các hình thức trả lương doanh
nghiệp cần phải chú ý đến công tác xác định quỹ lương kế hoạch, thực tế và quản
trị quỹ lương hợp lý.
IV . NHỮNG NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC CÁC HÌNH THỨC TRẢ LƯƠNG

Các nhân tố ảnh hưởng đến công tác trả lương được khái quát theo sơ đồ sau:
Bản thân công việc
Đánh giá công việc

luËn v¨n tèt nghiÖp

23


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Thị trường lao
động
- Lương trên thị
trường
- Chi phí sinh
hoạt
- Nền kinh tế
luật pháp

HÌNH THỨCTRẢ
LƯƠNG

Lương bổng và
đãi ngộ cho
từng cá nhân

-

Bản thân nhân
viên
- Mức độ hoàn
thành công
việc
- Thâm niên
- Kinh nghiệm
- Tiềm năng của
nhân viên
- Độ trung thành

Môi trường công ty
Chính sách
Bầu không khí văn hoá
Cơ cấu tổ chức
Khả năng chi trả của doanh
nghiệp

SƠ ĐỒ I : CÁC NHÂN TỐ ẢNH HƯỞNG ĐẾN TỔ CHỨC TIỀN LƯƠNG

Thị trường lao động
Trước hết trong nền kinh tế thị trường hiện nay sức lao động được coi là một
loại hàng hoá đặc biệt, giá cả của loại hàng hoá đặc biệt đó chính là tiền lương,

doanh nghiệp chịu sự tác động của thị trường lao động chịu sự chi phối bởi các
quy luật của thị trường . Vì vậy để có được nguồn lao động có chất lượng cao,
đông đảo đòi hỏi doanh nghiệp phải chi trả một chi phí theo giá thị trường căn cứ
theo quy luật cung cầu và các quy luật khác của cơ chế thị trường. Khi xây dựng
hệ thống các hình thức trả lương doanh nghiệp phải căn cứ vào các hình thức trả
lương mà trên thị trường đang áp dụng.

luËn v¨n tèt nghiÖp

24


Líp qtkdth-39b

sinh viªn : NguyÔn nh anh

Chi phí sinh hoạt trên thị trường doanh nghiệp cũng cần nắm được nhằm đảm
bảo khi tổ chức các công tác trả lương hợp lý cho người lao động theo đúng yêu
cầu của tiền lương.
Ngoài ra doanh nghiệp còn chịu tác động của nền kinh tế, luật pháp của quốc
gia trong công tác tiền lương của doanh nghiệp.
Bản thân công việc
Sau những căn cứ vào thị trường bên ngoài thì trong công tác trả lương, đặc
biệt là xây dựng các hình thức lương doanh nghiệp phải xuất phát từ bản thân
công việc, tính chất đặc thù quy trình sản xuất ... của doanh nghiệp. Chính vì vậy
doanh nghiệp phải phân tích, đánh giá công việc một cách đầy đủ chính xác
trong công tác xây dựng các hình thức trả lương. Để đánh giá công việc trước hết
có thể dựa theo bốn nhóm nhân tố sau:
- Các đòi hỏi về trí lực, thể lực và khả năng chuyên môn
- Những cần thiết về trí lực và thể lực để hoàn thành công việc

- Trách nhiệm phải gánh vác
- Các điều kiện lao động
Khi phân tích định tính của công việc phải thực hiện đồng thời cả hai bước là
vừa phân tích tổng hợp vừa phân tích chi tiết. Đánh giá công việc có thể theo hai
phương pháp là phương pháp tổng hợp và phương pháp chi tiết. Sau khi đã đánh
giá được mức độ phức tạp của công việc công ty cần lấy đó làm căn cứ cho việc
xây dựng các hình thức trả lương và xác định đơn giá trả lương cho từng loại
công việc nhằm đảm bảo trả lương theo nguyên tắc phân phối theo lao động.
Bản thân nhân viên
Mức độ hoàn thành công việc, thâm niên kinh nghiệm, khả năng chuyên
môn, ... của người lao động là những yếu tố ảnh hưởng không nhỏ đến công tác
trả lương trong doanh nghiệp. Nếu doanh nghiệp có đội ngũ cán bộ công nhân

luËn v¨n tèt nghiÖp

25