cổ phần hoá doanh nghiệp nhà nước một số giải pháp nhằm thúc đẩy tiến trình cổ phần hoá doanh nghiệp thương mại nhà nước trực thuộc bộ thương mại ở việt nam

chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

LI M U
Doanh nghip nh nc Vit Nam c thnh lp v hot
ng trong nhiu thp niờn qua ó úng vai trũ ch o trong vic
xõy dung v phỏt trin nn kinh t t nc. Nhng trong iu kin
rng buc ca c ch k hoch tp trung bao cp, hot ng ca cỏc
doanh nghip b hn ch rt nhiu ngy cng bc l nhng yu kộm.
thớch ng vi xu th. Phỏt trin kinh t trong tỡnh hỡnh mi
thc t ũi hi phi cú s i mi. Cụng cuc i mi ng v Nh
nc Vit Nam cú ch trng c cu li nn kinh t sp xp li, khu
vc doanh nghip nh nc. Trong ú chuyn hoỏ s hu thc hin
c phn hoỏ, doanh nghip nh nc l mt ch trng ln v rt
quan trng. Nh nc ch cn nm nhng doanh nghip cn thit
sc chi phi iu tit nn kinh t quc dõn. Cũn li mt tin hnh
thc hin c phn hoỏ cỏc doanh nghip thng mi Nh nc hu
ht u lõm vo tỡnh trng chung nờu trờn v t ú u thuc i
tng thc hin c phn hoỏ.
Vi iu kin thc t cho phộp, em xin cp nghiờn cu
ti c phn hoỏ doanh nghip nh nc. Mt s gii phỏp nhm
thỳc y tin trỡnh c phn hoỏ doanh nghip thng mi nh
nc trc thuc B thng mi Vit Nam
Mc tiờu: Nghiờn cu ti ny nhm:
-

Lm rừ s cn thit phi thc hin c phn hoỏ

doanh nghip nh nc.
-

Nờu nhng gii phỏp nhm thỳc y tin trỡnh c

phn hoỏ.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại1
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

V phm vi nghiờn cu:
Do iu kin thc t v thi gian nghiờn cu hn ch, cho nờn
ni dung nghiờn cu c gii hn nh sau:
- Phn th nht: Nhng ni dung c bn ca c phn hoỏ
Doanh nghip nh nc.
- Phn th hai: Thc trng ca vic thc hin c phn hoỏ
Doanh nghip thng mi nh nc trc thuc B Thng mi
Vit Nam trong thi gian qua.
- Phn th ba: Nhng phng hng v gii phỏp nhm y
nhanh tin trỡnh c phn hoỏ Doanh nghip thng mi nh nc
m ch yu l doanh nghip thng mi nh nc trung ng trc
thuc B thng mi hin.
Thc hin ti ny c s dng cỏc phng phỏp chớnh
l:
- Phn tớch tng hp qua ti liu, tỡnh hỡnh thc t thu nhp

c n v thc tp v mt vi ni cú iu kin tip cn.
- S dng phng phỏp chuyờn gia, tip nhn s gúp ý trc
tip hoc giỏn tip nghiờn cu b sung.
- T duy c lp cng vi s hng dn ca giỏo viờn cỏn b
khoa hc ch dn thc tp
Do trỡnh kin thc v nng lc bn thõn cú hn, thi gian
thc tp khụng nhiu, hn na õy l vn phc tp, nờn ti
ny khụng th trỏnh khi nhng hn ch, thiu sút. Em rt mong
nhn c nhiu ý kin úng gúp ca cỏc thy, cụ giỏo.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại2
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

Xin chõn thnh cm n cụ giỏo: CN. Trn Thuý Su v cỏc
chỳ Vin nghiờn cu thng mi - B thng mi (Ban nghiờn
cu v phỏt trin thng mi) ó tn tỡnh hng dn v giỳp em
hon thnh vic nghiờn cu ti ny.
H Ni, Ngy 25 thỏng 5 nm 2001
Sinh viờn
Phong Sa Vath Boua Vanh

PHN I
DOANH NGHIP NH NC V S CN THIT PHI

THC HIN C PHN HO DOANH NGHIP NH NC
I. DOANH NGHIP NH NC

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại3
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

1. Khỏi nim v doanh nghip v doanh nghip nh
nc.
a. Khỏi nim v doanh nghip:
Doanh nghip l t chc kinh t cú tờn riờng, cú ti sn, cú tr
s giao dch n nh, c ng ký kinh doanh theo quy nh ca
phỏp lut nhm mc ớch thc hin cỏc hot ng kinh doanh.
Nh vy, doanh nghip cú nhng c im c bn sau õy:
Mt l: Doanh nghip l mt t chc kinh t, c im ny
phõn bit doanh nghip vi c quan hnh chớnh- s nghip nh
nc, n v v trang v cỏc t chc khỏc (nh t chc chớnh tr, t
chc chớnh tr-xó hi, t chc xó hi - ngh nghip).
Hai l: Doanh nghip phi l mt t chc xó hi cú cỏc
iu kin do phỏp lut quy nh (nh: phi cú tờn doanh nghip cú
ti sn, cú tr s n nh, cú ng ký kinh doanh ti c quan nh
nc cú thm quyn,...).
Ba l: Mc ớch ca doanh nghip l thc hin cỏc hot ng
kinh doanh cú ngha l: thc hin mt, mt s hoc tt c cỏc cụng

on ca quỏ trỡnh u t t sn xut n tiờu th sn phm hoc
cung ng dch v trờn th trng mhm mc ớch sinh li
b. Khỏi nim v doanh nghip nh nc:
Doanh nghip nh nc l t chc kinh t do nh nc u t
vn, thnh lp v t chc qun lý hot ng kinh doanh hoc hot
ng cụng ớch, nhm thc hin cỏc mc tiờu kinh t- xó hi do nh
nc giao.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại4
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

Doanh nghip nh nc cú t cỏch phỏp nhõn, cú cỏc quyn
v ngha v dõn s, t chu trỏch nhim v ton b hot ng kinh
doanh trong phm vi s vn. do doanh nghip qun lý.

2. Mt s c im ca doanh nghip nh nc:
Theo khỏi nhim ó nờu trờn cho thy doanh nghip nh nc
cú nhng c im c bn sau õy:
Mt l: Doanh nghip nh nc l t chc kinh t c nh
nc thnh lp thc hin nhng mc tiờu do nh nc giao.
Hai l: Doanh nghip nh nc do nh nc u t vn cho
nờn ti sn trong doanh nghip l thuc s hu ca nh nc, doanh
nghip qun lý v s dng ti sn theo quy nh ca ch s hu l

Nh nc.
Bal: Doanh nghip nh nc

l doanh nghip chu trỏch

nhim hu hn, ngha l nú t chu trỏch nhim v n v cỏc ngha
v taỡ sn khỏc trong phm vi s ti sn c nh nc giao do
doanh nghip qun lý.
3. Mt s nhn xột v vn t ra cn cú s ci cỏch i
vi t chc v hot ng

doanh nghip nh nc v doanh

nghip Thng mi nh nc:
Trong giai on cụng nghip hoỏ- hin i hoỏ ng v Nh
nc ta cng khng nh vai trũ quan trng ca cỏc thnh phn kinh
t nh nc m doanh nghip nh nc mt b phn ln, trong ú
khu vc kinh t nh nc phi phỏt huy vai trũ ch o ca mỡnh
trong nn kinh t, to ng lc v giỳp cỏc thnh phn kinh t
Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại5
Lớp quản lý kinh tế
39 A


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

khỏc phỏt trin. Mun vy, thnh phn kinh t nh nc phi
mnh phỏt trin kinh t t nc.

Trong thi gian qua s lng doanh nghip nh nc rt ln
khong 12 nghỡn doanh nghip (1989) di nhiu quy mụ ln, va
v nh. Nhng thc t hot ng ca cỏc doanh nghip Nh nc ó
bc l ra nhng nhc im sau:
- V t chc doanh nghip: Do c ch quan liờu bao cp khụng
phi lo cho nờn hu ht cỏc doanh nghip u hot ng vi b mỏy
hnh chớnh rt cng knh, khụng hp lý, tn kộm lóng phớ, chi phớ
trong quỏ trỡnh t chc sn xut kinh doanh.
- Trỡnh sn xut v qun lớ i ng lao ng trong cỏc
doanh ngip hin nay do lch s li ớt c quan tõm o to bi
dng b sung cho nờn rt non yu khụng ỏp ng nhu cu xõy dng
nn kinh t th trng.
- Tỡnh trng lc hu ca trang thit b k thut v trỡnh ỏp
dng k thut cụng ngh hin i vo sn xut cũn thp so vi cỏc
nc trờn th gii, k c nng lc sn xut cng nh cht lng
phc v.
- Trỡnh qun lớ yu, c ch s h ó v ang l c hi cho
t nn tham nhng ny n trong tng ngúc ngỏch ca doanh nghip
lm cho ti sn ca nh nc b thõm ht mt mỏt tht thoỏt khỏ
nhiu.
- Lõu nay doanh nghip nh nc thng lm n kộm hiu qu,
thua l nh nc phi cú chớnh sỏch tr cp, bự l cho nhng doanh
nghip lm n kộm hiu qu, l vic bao cp khụng ỏng lm. Cũn
ti tr l mt sỏch lc cn thit nhm m bo cho cỏc doanh

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại6
39 A

Lớp quản lý kinh tế

chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

nghip nh nc hot ng theo ch trng phỏt trin kinh t ca
chớnh ph. Nhng nu s u t ca doanh nghip nh nc ch da
ch yu vo vn hn hp ca nh nc trc s bin i nhanh
chúng vo khoa hc k thut v cụng ngh l khụng th ỏp ng
c yờu cu phỏt trin nn kinh t th trng.
Chớnh vỡ vy cỏc doanh nghip nh nc phỏt huy c vai
trũ ch ng ca mỡnh thỡ vn tt yu l cn phi ci cỏch kinh t
nhm nõng cao hiu qu hot ng ca doanh nghip. Hin nay thc
hin c phn hoỏ doanh nghip nh nc tc l chuyn i doanh
nghip mt ch s hu l nh nc thnh cụng ty c phn bao gm
nhiu ch s hu (Nh nc, tp th, t nhõn), thay i

c ch

qun lý phự hp vi tỡnh hỡnh mi, c coi l mt gii phỏp ln
cn thit to ra iu kin huy ng vn di hn v lõu di cho cỏc
doanh nghip, u t theo chiu sõu, i mi cụng ngh v nõng
cao cht lng sn phm cnh tranh trờn th trng trong nc v
quc t.
II. C PHN HO DOANH NGHIP NH NC. S CN
THIT PHI TIN HNH C PHN HO DOANH NGHIP NH
NC TRONG IU KIN PHT TRIN KINH T TH TRNG
VIT NAM

1. Khỏi nim v c phn hoỏ doanh nghip nh nc

C phn hoỏ doanh nghip nh nc l quỏ trỡnh chuyn quyn
s hu vn v ti sn nh nc cho nhiu c ng khỏc nhau, trong
ú s ln l ngi lao ng trong v ngoi doanh nghip to thnh
s hu a ch, vic chuyn giao ny c thc hin bng cỏch bỏn
c phiu cho cỏc c ng trong v ngoi doanh nghip. Ngoi vic
c phn hoỏ cũn thc hin theo hỡnh thc gi nguyờn vn ca doanh

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại7
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

nghip nh nc hin cú v bỏn c phiu nhm huy ng thờm vn
trong nhõn dõn tham gia u t vi nh nc.
- C phn hoỏ l mt xu hng tt yu khỏch quan v l mt
gii phỏp c bn cu trỳc li khu vc doanh nghip nh nc,
nõng cao hiu qu sn xut kinh doanh trờn c s a dng hoỏ s
hu trong cỏc doanh nghip nh núc õy l mt gii phỏp quan
trng trong quỏ trỡnh t chc li doanh nghip nh nc nc ta
hin nay.
C phn hoỏ ang l mt xu hng cú tớnh ph bin trong quỏ
trỡnh ci cỏch cỏc doanh nghip nh nc cỏc nc trờn th gii.

2. Thc cht ca c phn hoỏ doanh nghip nh nc
-V vn c phn hoỏ, hin nay cú 3 ý kin khỏc nhau

+ Thc cht ca c phn hoỏ l t nhõn hoỏ cha trit .
+ C phn hoỏ nhm xỏc nh ch s hu c th i vi doanh
nghip.
+ Thc cht ca c phn hoỏ l quỏ trỡnh xó hi hoỏ doanh
nghip nh nc.
- T nhõn hoỏ v c phn hoỏ l hai quan nim cú khỏc nhau
v mc t nhõn hoỏ l quỏ trỡnh chuyn s hu nh nc sang s
hu t nhõn hon ton.
Cũn c phn hoỏ ch l mt trong nhng cỏch t nhõn hoỏ
mt phn ti sn ca cỏc Doanh nghip nh nc thc hin a s
hu trong doanh nghip thc hin a s hu trong mt doanh

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại8
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

nghip. Vy, khỏi nim t nhõn hoỏ rng hn v quỏ trỡnh thc hin
cng khú khn v phc tp hn c phn hoỏ.
- Quỏ trỡnh c phn hoỏ nhm gii quyt c c 4 vn :
+ V s hu: Nhm a dng hoỏ quyn s hu v c th hoỏ
ch s hu
+ V hot ng: Nhm thng mi hoỏ mi hot ng ca
doanh nghip (ch khụng theo mnh lnh hnh chớnh).
+ V qun lý: Lut phỏp hoỏ t chc qun lý.

+ V hiu qu: Nhm nõng cao hiu qu sn xut kinh doanh
ca doanh nghip.
Ba vn u l tin cho vn th t, l mc tiờu s
mt, mc tiờu cui cựng ca gii phỏp, c phn hoỏ cỏc doanh
nghip nh nc khi chuyn sang cụng ty c phn khụng phi bao
gi cng thc hin c c vn ú cựng mt lỳc.

3.

S cn thit phi tin hnh c phn hoỏ doanh

nghip nh nc.
thỳc y s phỏt trin ca giai on i mi nn kinh
t. i hi i biu ton quc ln th VIII ( thỏng 7 nm 1996 ) ca
ng Cng Sn Vit Nam yờu cu phi:
y mnh cuc i mi mt cỏch ton din v ng b trong
ú trin khai tớch cc v vng chc c phn hoỏ doanh nghip nh
nc tin hnh c phn hoỏ doanh nghip nh nc Vit Nam
xut t nhng yờu cu v thc t sau:

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại9
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

a. Yờu cu y mnh cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ t
nc.
S nghip cụng nghip hoỏ, hin i hoỏ s khụng th thc
hin c nu thiu iu kin v vn. Trờn c s vn trong nc l
quyt nh, vn bờn ngoi l quan trng v rt cn thit, phi y
mnh huy ng vn ca thnh phn kinh t trong nc, trong dõn.
C phn hoỏ doanh nghip l mt hỡnh thc huy ng vn cú hiu
qu. hỡnh thnh cụng ty c phn thỡ c phn hoỏ doanh nghip
Nh nc c t ra nh mt ũi hi tt yu.
b. S ũi hi phỏt trin kinh t th trng .
Tớnh quy lut ca phỏt trin kinh t th trng l tớnh a dng
hoỏ cỏc hỡnh thc t chc doanh nghip v hon thin cỏc loi th
trng. Cỏc thnh phn kinh t cú iu kin. Xõm nhp vo nhau,
huy ng vn ti a v s dng cú hiu qu cỏc ngun nhõn lc ca
t nc v u t phỏt trin. cú iu ú cn thit sm cho ra
i th trng chng khoỏn. ũi hi ny cn phi cú yu t Vt
cht quyt nh l hng hoỏ chng khoỏn nờn cn phỏt trin cỏc
cụng ty c phn .
c. Hin trng doanh nghip nh nc nc ta phi cú
nhng gii phỏp tớch cc .
cú nhng gii phỏp thớch hp thỡ doanh nghip nh nc
c chia ra lm 3 loi .Sau ú ỏp dng nhng gii phỏp tớch cc
cho tng loi doanh nghip nhm nõng cao hiu qu hot ng ca
tng loi doanh nghip.
Loi I: Cỏc doanh nghip nh nc nht thit phi gi hỡnh
thc quc doanh hot ng trong lnh vc:

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại10
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

- Phc v an ninh quc phũng .
- L c s Nh nc thc hin vai trũ iu thit v mụ. Nn
kinh t v can thip vo th trng khi cn thit.
- Cỏc doanh nghip cn cho phỏt trin kinh t nhng cỏc thnh
phn khỏc cha sc u t.
- Phc v li ớch, xó hi, h tng c s.
Gii phỏp chung l khụng thay i quyn s hu nh nc,
khụng phi thay i cỏch thc qun lý.
Loi II: Cỏc doanh nghip khụng cn v khụng cũn phự hp
vi hỡnh thc quc doanh. Nờn chuyn sang hỡnh thc s hu khỏc,
xó hi hoỏ s hu c phn hoỏ cỏc doanh nghip nh nc, nh th
l mt gii phỏp hp lý v hiu qu.
Loi III: Cỏc doanh nghip ri vo tỡnh trng phỏ sn, x lý
bng cỏc gii phỏp: Sỏt nhp, cho thuờ, bỏn, khoỏn, gii th.
Trong 3 loi trờn, cỏc doanh nghip loi II chim s lng,
ch yu cho nờn tng cng vai trũ ch o ca kinh t nh nc
trong nn kinh t nhiu thnh phn; Nh nc trin khai i mi
ton din v c cu v c ch, i vi h thng doanh nghip nh
nc: n nh, nõng cao hiu qu cỏc doanh nghip ang hot ng
tt; Khc phc mnh m doanh nghip ang lm n kộm, hon thin
mụ hỡnh tng cụng ty... C phn hoỏ t ra nh mt gii phỏp cn
thit ci cỏch v i mi khu vc doanh nghip nh nc.
4. Mc tiờu c phn hoỏ doanh nghip Nh nc.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại11
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

4.1. Mc tiờu chung khi c phn hoỏ cỏc nc trờn th
gii.
a.

Mc tiờu kinh t.

Mun nh hng cho doanh nghip hot ng theo c ch th
trng thỡ phi to ra khuụn kh, Lut phỏp, ban hnh Lut Cụng ty
phự hp vi iu kin hin cú doanh nghip cú th hot ng
c, to ra nhiu doanh nghip chỳng cnh tranh vi nhau. Cú
th chia mt doanh nghp ln thnh mt doanh nghip nh hot
ng cú hiu qu cao hn.
b. Mc tiờu ti chớnh .
Nu doanh nghip ang thiu vn, nh nc cú th bỏn mt
s c phn cho t nhõn, tin thu c li lm vn cho doanh
nghip. Nu doanh nghip khụng thiu vn, sau khi chuyn hot
ng ca doanh nghip sang hot ng theo Lut Cụng ty, nh nc
bỏn mt s c phn, tin thu c a vo ngõn sỏch cng cú th
lp cụng ty mi t nhõn gúp vn, nh nc ch gúp t ai, nh ca.

c. Mc tiờu phõn phi phỳc li .
thc hin mc tiờu ny cú th bỏn c phn cho cụng nhõn
viờn chc, bỏn cho tng lp dõn c khỏc, cụng ty c phn cng cú
th chuyn cho ch c nhng cụng ty ó quc hu hoỏ.
d. Mc tiờu chớnh tr .
Mun thay i vai trũ ca nh nc t ch tham gia kinh
doanh sang vai trũ to mụi trng v iu kin cho cỏc doanh
nghip hot ng cng cú th coi l mc tiờu chớnh tr khi nh nc

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại12
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

c phn hoỏ doanh nghip nhm hn ch tham nhng chng tht
thoỏt.
4.2. Mc tiờu khi c phn hoỏ doanh nghip hoỏ
Vit Nam .
Vit Nam, xut phỏt t tỡnh hỡnh thc t ca t nc ta c
phn hoỏ doanh nghip Nh nc nhm 3 mc tiờu chớnh l: Mc
tiờu ti chớnh, mc tiờu kinh t v mc tiờu phõn phi phỳc li cụng
cng.
a. Mc tiờu 1: chuyn mt phn s hu nh nc thnh s
hu c ụng nhm nõng cao hiu qu

sn xut kinh doanh cỏc

doanh nghip.
- Chuyn doanh nghip nh nc thnh cụng ty c phn cng
l chuyn doanh nghip hot ng theo Lut doanh nghip nh nc
thnh doanh nghip hot ng theo Lut doanh nghip, l to ra c
ch th trng.
- Ch chuyn mt s doanh nghip nh nc thnh cụng ty c
phn ch khụng phi l ch chuyn mt b phn ti sn thuc quyn
s hu nh nc sang cỏc c ụng.
- Thay i quyn s hu ch l bin phỏp, l iu kin t
mc tiờu cui cựng l nõng cao hiu qu sn xut kinh doanh
b. Mc tiờu 2: Phi huy ng c mt khi lng vn nht
nh trong v ngoi nc cng c, m rng v hin i hoỏ cỏc
doanh nghip nh nc hin cú khc phc mõu thun nhiu doanh
nghip nh nc hin nay ang cú nhiu c hi ng vng v phỏt
trin trong th trng cnh tranh nhng ang thiu vn trm trng.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại13
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

- Bỏn c phiu cho cỏc t chc v cỏ nhõn nc ngoi l rt cú
li vỡ hin nay ta ang thiu vn, khoa hc k thut tiờn tin v c

trỡnh ln kinh nghim qun lý. Bỏn c phiu cho ngi nc
ngoi l mt hỡnh htc thu hỳt vn, thu hỳt khoa hc k thut tiờn
tin mt cỏch nhanh chúng.
- Ngoi vic tp trung n lc thu hỳt vn nc ngoi cũn cú
th thu hỳt ngun vn nhn ri trong dõn c cũn rt phong phỳ dự
thu nhp ca cụng nhõn viờn chc, nụng dõn, th th cụng,... my
nm gn õy ó tin lờn nhanh, i sng c ci thin, th hin rừ
ch:
+ S d tit kim cũn khỏ ln.
+ Quy mụ v tc xõy dng, mua sm dựng t tin tng
nhanh.
+ Cỏc t phỏt hnh tớn phiu kho bc, k phiu ngõn hng
c nhõn dõn hng ng tớch cc v thu c nhiu kt qu kh
quan.
+ u t cho sn xut- kinh doanh trong khu vc t nhõn
nhng nm gn õy tng nhanh.
c. Mc tiờu 3:

Tng ngun ng lc do thu hỳt ngi lao

ng trong doanh nghip v cụng chỳng tham gia gúp vn u t, t
ú to iu kin ngi lao ng thc s lm ch doanh nghip
lõu ny chỳng ta lm c nhiu vic xung quanh vic t do hoỏ,
thng mi hoỏ v lut phỏp hoỏ hot ng ca doanh nghip, Tuy
nhiờn vn lm ch ca ngi lao ng vn cha c gii quyt.
Khi chuyn sang cụng ty c phn thỡ cỏc c ụng cú quyn hn v
trỏch nhim rừ rng theo lut nh v theo iu l cụng ty. Cỏc

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại14
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

quyn hn v trỏch nhim u gn vi mt lng ti sn ca h, h
t giỏc tit kim, hng suy lm vic cú thu nhp cao v iu quan
trng l h cú ton quyn la chn nhng ngi thay mt h qun lý
cụng ty.
Ngoi 3 mc tiờu chớnh trờn, vic c phn hoỏ doanh
nghip nh nc nc ta cng cũn kt hp vi cỏc mc tiờu ph
nh sau:
- Thu hi vn cho doanh nghip nh nc tỏi u t cho cỏc
lnh vc cn thit.
- Xoỏ b trit bao cp ca Nh nc i vi doanh nghip.
- To tin thnh lp v phỏt trin th trng chng khoỏn
Vit Nam

5. Vai trũ ca c phn hoỏ doanh nghip nh nc.
a. C phn ho gii quyt ngun vn trong doanh nghip
nh nc .
Trong thi gian qua ngõn sỏch nh nc ó phi u t mt t
trng vn ln cho cỏc doanh nghip nh nc, nhng hiu qu thu
li rt thp. Trong khi ngõn sỏch nh nc cú hn v phi dn tri
cho nhiu khon chi tiờu khỏc. x lý tỡnh trng thiu vn v to
c ch qun lý ti chớnh cú hiu lc, thc s rng buc trỏch nhim
trong hot ng ca sn xut kinh doanh ca cỏc doanh nghip nh

nc thỡ gii phỏp cn lm l phi thc hin c phn hoỏ, mt s
doanh nghip nh nc. C phn hoỏ cho phộp tỏch quyn s hu v
quyn qun lý ti sn ca doanh nghip nhm a li li nhun ti
a cho doanh nghip.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại15
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

Nh c phn hoỏ s huy ng c cỏc ngun vn nhn ri
trong xó hi mt cỏch nhanh chúng phỏt trin sn xut kinh
doanh. Khi doanh nghip lm n cú lói thỡ ngun vn di do trong
dõn c s vo ni cú li nhun cao. Cỏc doanh nghip khi ó c
phn hoỏ s liờn doanh c vn cỏc doanh nghip trong v ngoi
nc t ú s thu hỳt c nhiu vn hn na.
Vic tin hnh c phn hoỏ doanh nghip nh nc Vit Nam
l mt hng i phự hp trờn con ng tin ti nn kinh t th
trng cú s iu tit ca nh nc xu hng phỏt trin ca nn
kinh t th trng l cỏc doanh nghip hot ng trờn th trng
luụn cú tớnh cnh tranh ln nhau m tn ti do ú cỏc doanh
nghip luụn luụn tỡm cỏch huy ng thờm vn. nhm thờm vn
sn xut kinh doanh v u t i mi trang thit b mỏy múc, nõng
cao cht lng sn phm cú th ng vng v cú kh nng cnh
tranh c trờn th trng. cỏc doanh nghip Vit Nam hin nay

hot ng trong nn kinh t th trng v cú vn hot ng thỡ
ũi hi cỏc doanh nghip phi c c phn hoỏ thu hỳt vn u
t trong v ngoi nc.

b. C phn hoỏ doanh nghip Nh nc l ngun cung cp
hng hoỏ quan trng cho th trng chng khoỏn.
Sau bao nhiờu n lc quyt tõm, cui cựng Trung tõm giao
dch chng khoỏn Vit Nam ó ra i v chớnh thc khai trng,
ỏnh du mt bc chuyn bin quan trng trong cụng cuc xõy
dng kinh t t nc theo c ch th trng. Tuy nhiờn duy trỡ
c hot ụng ca Trung tõm giao dch chng khoỏn thỡ mt trong
nhng yu t c bit quan trng l phi to c mt ngun hng

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại16
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

liờn tc cho Trung tõm, tc l cỏc chng khoỏn niờm yt trờn Trung
tõm giao dch chng khoỏn trong ú c phiu ca cỏc doanh nghip
c phn hoỏ v trỏi phiu ca cỏcdoanh nghip l hng hoỏ ch yu.
Tuy nhiờn vic to hng hoỏ cho trung tõm giao dch chng khoỏn
mang li vn ht sc khú khn trong thi im hin nay. Khi m
phn ln cỏc cụng ty c phn thnh lp nc ta cú quy mụ nh
khụng ỏp ng c iu kin niờm yt.

Thờm vo mt s cụng ty ó tiờu chun niờm yt nhng
cha sn sng tham gia niờm yt, v cú tõm lý ch i. ng thi
vic phỏt hnh trỏi phiu cụng ty ang gp nhiu khú khn do lói
sut ngõn hng hin nay rt thp. Trong bi cnh nh vy, to
c ngun hng u t cho Trung tõm giao dch chng khoỏn thỡ rừ
rng chỳng ta phi cú nhiu doanh nghip ln, nhiu cụng ty c
phn lm n cú hiu qu ú s l ngun cung ng cú ý ngha rt
quan trng m bo hot ng lõu di cho Trung tõm giao dch
chng khoỏn.
Vic c phn hoỏ cỏc doanh nghip nh nc l vic tt yu
trong nn kinh t th trng. Nu khc phc c cỏc hn ch v tn
ti, ra cỏc gii phỏp ỳng n v cựng vi s ra i ca hot
ng ca Trung tõm giao dch chng khoỏn thỡ quỏ trỡnh c phn
hoỏ nht nh s t c nhng kt qu tt hn, gúp phn vo cụng
vic i mi phỏt trin nn kinh t.
C. Li ớch ca C phn hoỏ i vi nn kinh t.
Ch c phn hoỏ l con ca nn kinh t hng hoỏ. Vỡ l
kt qu giỏn tip ca quỏ trỡnh cnh tranh trong nn kinh t th
trng. Vic c phn hoỏ cỏc doanh nghip nh nc hin nay ti
Vit Nam l li i ỳng n v phự hp vi khu vc kinh t. Nh

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại17
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

nc vỡ u im th mnh cng nh nhng li ớch m c phn hoỏ
em li.
- C phn hoỏ gii quyt c b tc; khng hong v vn cho
cỏc doanh nghip c phn hoỏ to iu kin cho vic m rng sn
xut kinh doanh. Chc nng ca ch c phn l thỳc y quỏ
trỡnh xó hi hoỏ t bn, thu hỳt tp trung t bn nhn ri phc v
sn xut kinh doanh cú hiu qu, m bo nguyờn lý kinh t Tin
ra tin theo cụng thc
(T-H-T). Vic c phn hoỏ doanh nghip nh nc cú u im
lm nh gỏnh cho nh nc. Nh nc thu hi vn u t cỏc
doanh nghip chuyn vo cỏc hot ng u tiờn hn, to ũn by
cho c nn kinh t; gii quyt cỏc vn phỳc li ton dõn nh: u
t phỏt trin giỏo dc, c s h tng, cỏc cụng trỡnh phỳc li cho
ton xó hi.
- To ng lc cho ngi lao ng bng vic a dng hoỏ s
hu.
- Dt b c ch bao cp ngõn sỏch nh nc, gt b c
nhng ch o nhiu khi phớ kinh t ca cỏc cp, c quan ch qun
bờn trờn m ch hot ng vỡ li ớch, hiu qu xớ nghip m tp th
c ng giao phú v hot ng bỡnh ng theo ỳng phỏp lut.
- Ngoi th mnh hp tỏc thu hỳt vn tit kim ca dõn nhõn
u t vo sn xut kinh doanh ca cụng ty, cũn to iu kin ci
tin, i mi lónh o qun lớ xớ nghip tp trung vo s ng b
thng nht thc s vỡ li ớch hi ho chung v riờng thụng qua b
mỏy iu hnh: i hi cụng ng- hi ng qun tr- giỏm c iu
hnh.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại18
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

- To iu kin kt hp phõn phi theo nng sut lao ng v
phõn phi li nhun vũng theo c phn, gii quyt cựng mt lỳc
nhiu li ớch quyn li.
- To iu kin c lp v ch ng cho doanh nghip c phn
húa trong cỏc quan h t nguyn v liờn doanh, liờn kt kinh t
trong v ngoi nc, m rng kh nng t nguyn. Hp tỏc hỡnh
thnh cỏc tp on kinh t mnh ỏp ng vi yờu cu sn xut kinh
doanh ln trong núc v trờn th trng quc t.
III. NI DUNG C BN CA C PHN HO DOANH
NGHIP NH NC VIT NAM

1. Mt s quan im trong quỏ trỡnh c phn hoỏ
a. Quan im th nht .
Vic chn nhng doanh nghip chuyn thnh cụng ty c
phn phi t trong chng trỡnh tng th i mi khu vc kinh t
nh nc v sp xp li cỏc doanh nghip nh nc.
Xột theo nhng yờu cu cu trỳc li khu vc kinh t nh nc,
duy trỡ c vai trũ ch o v nh hng s phỏt trin kinh t
th trng nc ta, cú th chia lm 3 nhúm doanh nghip vi
nhng gii phỏp i mi khỏc nhau.
- Nhúm th nht: l cỏc doanh nghip m trong iu kin hin
nay cn phi gi li hỡnh thc doanh nghip nh nc 100% vn.

Thuc vaũ nhúm ny l cỏc doanh nghip hot ng trong cỏc lnh
vc nh: an ninh quc phũng. Cỏc doanh nghip úng vai trũ then
cht ca nn kinh t m nh nc cn phi nm iu tit v mụ.
Nn kinh t nh cỏc lnh vc kinh doanh tin t, ngõn hng, ngoi

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại19
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

thng, nng lng,... Cỏc doanh nghip thuc v c s h tng cú
tớnh cht nn tng giỳp cỏc ngnh khỏc phỏt trin ú l: Nhng
ngnh ũi hi vn ln thi gian thu hi chm, t sut li nhun thp
nh ng sỏt, cu cng, bn cng, sõn bay, cỏc ngnh vn hoỏ,
giỏo dc, thu li, cỏc doanh nghip hot ng trong lnh vc cn
thit cho quc t dõn sinh trong cỏc thnh phn kinh t khỏc khụng
u t vỡ nú khụng cú lói v Nh nc phi ng ra t chc v ti
tr cho hot ng ny.
- Nhúm th hai: l cỏc doanh nghip thuc cỏc ngnh, cỏc lnh
vc khụng cn phi duy trỡ . Hỡnh thc s hu nh nc thỡ nờn thu
hp dn bng quỏ trỡnh a dng hoỏ v c phn hoỏ khuyn khớch
cnh tranh v nõng cao hiu qu hot ng ca cỏc doanh nghip
ny bng cỏch:
* Cho t nhõn hoc tp th lao ng ti doanh nghip thuờ,
nhn khoỏn, hoc u thu kinh doanh bng cỏc hp ng qun lý.

* C phn tng phn hay ton b doanh nghip chuyn
thnh cụng ty trỏch nhim hu hn, hoc cụng ty c phn.
* Bỏn ton b doanh nghip nh nc cho tp th cỏn b qun
lý v cụng nhõn viờn trong doanh nghip v cho nh u t t nhõn
trong v ngoi nc.
* Phỏt hnh c phiu nhm huy ng vn mi ca t nhõn vo
doanh nghip.
- Nhúm th ba: l cỏc doanh nghip nh nc thua l kộo di,
mt kh nng thanh toỏn, khụng thuc din nh nc tr cp nh
nhúm th nht v khụng th tin hnh c phn hoỏ nh nhúm th hai
thỡ c x lý theo Lut phỏ sn doanh nghip, hoc theo quyt nh

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại20
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

315/HBT vi bn gii phỏp: sỏt nhp, cho thuờ, nhng bỏn v
gii th.
b. Quan im th hai:
Vic la chn doanh nghip c phn hoỏ thuc thm quyn
v chc nng ca nh nc vi t cỏch l ngi s hu ch khụng
thuc vo ý kin ca giỏm úc v tp th lao ng trong doanh
nghip nguyờn tc ny c nờu ra lm c s cho c quan ch
qun nh nc phõn loi cỏc doanh nghip do mỡnh qun lý thc

hin c phn hoỏ. V c bn sp xp cỏc doanh nghip thnh ba
loi:
- Doanh nghip khụng chuyn thnh cụng ty c phn vỡ
nhng ngnh, nhng lnh vc nh nc cn cú s kim súat v c
quyn ó nờu quan im th nht.
- Doanh nghip cú th chuyn thnh cụng ty c phn nhng
trong vi nm ti cỏc iu kin ch quan v khỏch quan thun li.
- Doanh nghip u tiờn chuyn thnh cụng ty c phn. Loi
ny c sp xp theo th t u tiờn trong vi nm ti.
c. Quan im th ba :
Cn xỏc nh cỏc mc tiờu ch yu v c th i vi tng
doanh nghip c la chn c phn hoỏ. Da trờn cỏc mc tiờu
cú th xỏc nh tng loi doanh nghip c th:
- Nu nhm mc ớch thu hi vn u t vo lnh vc khỏc
thỡ iu kin kinh doanh c chỳ ý hn vỡ thc hin c phn hoỏ
doanh nghip loi ny l nh nc khụng hng vo mc tiờu. huy
ng vn kinh doanh m bỏn doanh nghip vi tỡnh trng phỏp lý

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại21
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

y nhiu t nhõn mun kinh doanh hựn vn mua li phỏp
nhõn hot ng õy l mt hng chuyn cỏc doanh nghip nh

nc thnh cụng ty c phn t nhõn.
- Nu nhm mc ớch huy ng vn vn nh nc tip tc
kinh doanh thỡ iu kin v doanh li iu kin kinh doanh cn phi
c nhn mnh. Vi cỏc trng hp nh sau:
+ Doanh nghip hot ng sn xut kinh doanh bỡnh thng
bng cõn i ti sn thc dng, vic phỏt hnh thờm c phiu s
to c hi m rng sn xut kinh doanh.
+ Doanh nghip thõm ht cỏn cõn thanh toỏn nhng cha n
mc phỏt mi, tuy nhiờn sn phm ó cú th trng v cú kh nng
m rng.
+ Doanh nghip xõy dng gn õy cú cụng ngh v trang thit
b tng i hin i. Nhng thiu vn hot ng, b mỏy qun lý
yu kộm.
+ Doanh nghip cú nhng hp ng vi nc ngoi, cú nhng
quan h cht ch vi th trng nc ngoi, ang thiu tng quy
mụ sn xut hoc lm i tỏc.
+ Doan nghip cú mc li nhun cao nờn u t thờm cụng
ngh mi s thu c li nhun siờu ngch.
+ Da vo nhng iu kin c th ca tng loi doanh nghip
nờn trờn thỡ tin hnh c phn hoỏ l chuyn sang mụ hỡnh doanh
nghip huy ng, qun lý v s dng vn t hiu qu cao.
+ Nu nhm mc tiờu hu sn hoỏ cụng nhõn, to iu kin
ngi lao ng thc s lm ch doanh nghip thỡ nh nc cn chỳ

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại22
39 A

Lớp quản lý kinh tế

chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

ý n iu kin mc thu nhp ca cụng nhõn mua c phiu di
dng tr gúp cng nh t trng Vn t cú trong tng s phỏp nh
ca doanh nghip.
d. Quan im th t :
Mi ti sn u thuc quyn s hu ca nh nc, tr qu
phỳc li xó hi ca tp th l phn tin lng khụng chia li cho
mi cỏn b, cụng nhõn viờn trong doanh nghip u hng. Phn
Vn t cú hin nay ca cỏc doanh nghip nh nc. Hin nay thc
cht l phn li nhun v qu khu hao c nh nc cho phộp gi
li tỏi sn xut m rng, nờn ng nhiờn thuc v nh nc v
tr thnh vn c phn ca nh nc trong cụng ty c phn. Vỡ vy,
khi tin hnh lp bng cõn i ti sn trong cụng nghip. Xỏc nh
giỏ tr cũn li c phn hoỏ thỡ khụng th a Vn t cú ra
ngoi bng cõn i vỡ nú l ca nh nc v s phn phi khụng
cụng bng trong quỏ trỡnh chuyn i sang cụng ty c phn.
e. Quan im th nm :
Vic xỏc nh giỏ tr ca doanh nghip nh nc c phn
hoỏ phi chỳ ý n c hai yu t cu thnh: giỏ tr hu hỡnh v giỏ
tr vụ hỡnh. Trong yu t giỏ tr hu hỡnh v c bn cú hai b phn:
giỏ tr ton b ti sn him cú ca doanh nghip v giỏ tr t ai
m doanh nghip ang s dng lm mt bng sn xut kinh doanh.
Trong yu t giỏ tr. Vụ hỡnh nh uy tớn ca nhón hiu sn phm ca
doanh nghip, u th th trng v kh nng cnh ttranh, cỏc iu
kin v a im, qung cỏo, bn hnh,.... tu chung li u biu
hin kh nng sinh li hay t sut li nhun ca doanh nghip.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại23
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

Vic xem xột y hai yu t cu thnh ca giỏ tr donh
nghip cú s kt hp hai png phỏp xỏc nh giỏ tr ca donh
nghip ú l: phng phỏp tớnh giỏ tr ca doanh nghip da trờn c
s h thng k toỏn hin hnh v phng phỏp tớnh giỏ tr ca doanh
nghip da trờn c s li nhun.
f. Quan im th sỏu :
Phng phỏp bỏn c phn nhng doanh nghip c chn c
phn hoỏ cn thc hin cụng khai, th tc n gin, d hiu i vi
mi ngi. V c bn cú th vn dng mt hoc kt hp ba phng
phỏp.
- Bỏn cho cỏc i tng ó xỏc nh trc, ỏp dng cho cỏc
doanh nghip cú b mỏy yu kộm. Cỏc i tng c chn thng
úng vai trũ nhng c ng ch lc to lp c s cho vic tip
tc c phan hoỏ sau ny. Vỡ vy, Thng l nhng ngi cú vn,
cú trỡnh v cú kinh nghim.
- Bỏn rng rói cho mi i tng, ỏp dng cho cỏc doanh
nghip cú thnh tớch kinh doanh kh quan, mc li nhun bo
m, i vi nhng doanh nghip nay, mc giỏ c phn c nghiờn
cu c th theo quan h cung cu ca th trng.
- Bỏn c phn cho cỏn b, cụng nhõn viờn trong doanh nghip,

ỏp dng cho cỏc doanh nghip cú quy mụ nh, v h cú kh nng
mua i b phn c phn cỏc doanh nghip.
Vic bỏn c phn cú th c bỏn trc tip ti tr s chớnh v
chi nhỏnh ca doanh nghip, hoc u thỏc cho ngõn hng, cỏc cụng
ty ti chớnh i lý.

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại24
39 A

Lớp quản lý kinh tế


chuyên đề thực tập tốt nghiệp

Phong Sa Vath Boua Vanh

g. Quan im th by :
thc hin thnh cụng chng trỡnh c phn hoỏ, nc ta
khụng th chỳ ý n thu hi vn m cn phi bit chp nhn mt
khon phớ tn cn thit m nc no cng cú nh: phớ bo him,
tr cp cho ngi lao ng b mt vic lm v tỡm kim vic lm
mi. Nhng chi phớ do bỏn giỏ thp nhm u ói. Nhng tng lp
dõn c nht nh theo mc tiờu chớnh tr. Xó hi ca chớnh ph,
nhng chi phớ cho b mỏy thc hin v cỏc c quan mụi gii, t vn
qung cỏo,... Nh nc cú th chp nhn chi phớ v tr cp cho vay
vi iu kin u ói c bit,... Thc tin ca vic lm thớ im cho
thy khon phớ tn ny l cn thit cho s nghip c phn hoỏ
mu cu li ớch c bn v lõu di hn l li ớch trc mt ca vic
thu hi vn ca nh nc.
h. Quan im th tỏm :

Theo Quyt nh 202/H-BT thỡ cỏc doanh nghờp c phn hoỏ
ng nhiờn s hot ng trong khuụn kh Lut doanh nghip cú
hiu lc t ngy 1- 1- 2000 c v hỡnh thc ln t chc qun lý vo
hot ng ti chớnh mt vn . L ai s l ngi thay mt cho s
hu nh nc trong cỏc cụng ty ny?. Vỡ theo nhng quy nh ca
lut thỡ cụng nhõn viờn chc nh nc ng nhiờn khụng c
sỏng lp.Viờn hc qun tr viờn trong cụng ty c phn iu ny ũi
hi cựng vi vic chuyn doanh nghip nh nc sang cụng ty c
phn, nh nc phi cú c ch i din nh nc qun lý cỏc ngun
vn trong cỏc cụng ty c phn cú s tham ga ca nh nc. Xột v
mt t chc i din nay s thuc mt c quan nh nc hot ng
nh mt cụng ty ti chớnh quc gia. Chuyờn trỏch qun lý v thc
hin cỏc hot ng u t, thụng qua hỡnh thc cỏc cụng ty c phn

Cổ phần hoá doanh nghiệp Th ơng mại25
39 A

Lớp quản lý kinh tế