Bài giảng ngữ văn 7 bài 12 thành ngữ 8

BÀI GIẢNG ĐIỆN TỬ
MÔN NGỮ VĂN LỚP 7

TaiLieu.VN


KIỂM TRA BÀI CŨ
Câu hỏi:
Thế nào là từ đồng âm? Đặt câu có chứa từ đồng âm?

Đáp án:
Từ đồng âm là những từ giống nhau về âm thanh
nhưng nghĩa khác xa nhau, không liên quan gì với
nhau.

TaiLieu.VN


Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
(Ca dao)

TaiLieu.VN


Ví dụ 1:
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
( Ca dao)
Lên thác xuống ghềnh
Chỉ sự lên xuống ở hai địa thế hết sức

nguy hiểm,khó khăn.
 Ngầm ví cuộc đời con cò trải qua bao
gian nan, vất vả, khó khăn, nguy hiểm.

TaiLieu.VN


Ví dụ 1:
Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay
Lên núi xuống ghềnh.
Lên núi xuống rừng.
Leo thác lội ghềnh.

Lên tác xuống ghềnh

Lên trên thác xuống dưới ghềnh.
Lên thác cao xuống ghềnh sâu.
Lên ghềnh xuống thác.
Lên xuống ghềnh thác.

TaiLieu.VN

Không thể thay
thế bằng từ
khác.
Không thể thêm
bớt từ ngữ.
Không thể hoán đổi
vị trí các từ.

Ví dụ 1:

Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.
lên xuống ở hai địa thế hết sức Nghĩa
nguy hiểm, khó khăn.
đen

Lên thác xuống ghềnh (1) Chỉ sự

(2) Ngầm ví cuộc đời con có trải qua bao 
ẩn dụ
sự gian nan, vất vả, khó khăn, nguy hiểm.
(so sánh
Ví dụ 2:
ngầm)
Nhanh như chớp: Rất nhanh, chỉ trong khoảnh khắc.
Phép so
(Như ỏnh chớp loộ lờn rồi tắt ngay)
TaiLieu.VN

sánh


Ví dụ 3:
a) Dẫu có thiêng liêng đành phận gái
Lẽ nào châu chấu đấu ông voi.
(Nguyễn Công Trứ)

b) Lực lượng ta với địch so le nhau nhiều như thế
nên có nhiều người cho rằng: Cuộc kháng chiến của ta
là châu chấu đấu voi.
(Hồ Chí Minh)

Biến thể của thành ngữ: Châu chấu đá xe.

TaiLieu.VN


Ví dụ 4:
Thành ngữ: Khẩu phật tâm xà
- Khẩu: Miệng
- Phật: Ông phật
- Tâm: Lòng
- Xà: Rắn

TaiLieu.VN

Miệng nói lời từ bi, thương người nhưng
trong lòng lại nham hiểm, độc địa.


Ví dụ 5:
a. Thân em vừa trắng lại vừa tròn
CN

Bảy nổi ba chìm với nước non.
VN

( Hồ Xuân Hương)
b. Anh đã nghĩ thương em như thế thì hay là anh đào giúp cho
VN

CN

em một cái ngách sang nhà anh, phòng khi tắt lửa tối Phụ
đènngữ
có CDT
đứa nào đến bắt nạt thì em chạy sang …
c. Lời ăn tiếng nói biểu lộ văn hóa của mỗi người.
CN

VN

d. Bạn An đi chậm như rùa.
CN
TaiLieu.VN

VN

Phụ ngữ CĐT

(Tô Hoài)


Câu có sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Bảy nổi ba chìm với nước non.

Nước non lận đận một mình
Thân cò lên thác xuống ghềnh bấy nay.

TaiLieu.VN

Câu không sử dụng thành ngữ
Thân em vừa trắng lại vừa tròn
Lênh đênh, trôi nổi với nước non.
Nước non lận đận một mình
Thân cò gian nan, vất vả, gặp nhiều
nguy hiểm bấy nay.


Ví dụ 6:
a) Mau sao thì nắng, vắng sao thì mưa.
Tục ngữ
Tục ngữ nêu lên một nhận định, một kinh nghiệm về thực tiễn,
một lời khuyên bảo về cách sống, lối sống. Chức năng của nó tương
đương với chức năng của mệnh đề hoặc câu.
Thành ngữ
b). Thập tử nhất sinh.
Thành ngữ dùng để biểu thi một khái niệm, một sự vật, hiện tượng
Nào đó trong thực tế. Chức năng của nó tương đương với chức năng
Của từ hoặc cụm từ.

TaiLieu.VN


Bài 1: Xác định và giải thích ý nghĩa thành ngữ
trong các câu sau?

a. Đến ngày lễ Tiên Vương, các lang mang sơn hào hải vị,
nem công chả phượng tới, chẳng thiếu thứ gì.
(Bánh chưng, bánh giầy)

c.

Chốc đà mười mấy năm trời
Còn ra khi đã da mồi tóc sương.
(Truyện Kiều)

TaiLieu.VN


a. Sơn hào hải vị:
 Những món ăn ngon, quý hiếm được lấy trên rừng, dưới biển.
Nem công chả phượng:
 Những món ăn ngon, quý được trình bày đẹp.
(Những món ăn của vua chúa ngày xưa)
c. Da mồi tóc sương:
 Chỉ người già, tóc đã bạc, da đã nổi đồi mồi.

TaiLieu.VN


Bài tập 2:
Kể vắn tắt các truyền thuyết
và ngụ ngôn tương ứng để
thấy rõ lai lịch của các thành
ngữ: Con Rồng cháu Tiên,
Ếch ngồi đấy giếng, Thầy

bói xem voi.

TaiLieu.VN


Ếch
ngồi
đáy
giếng

TaiLieu.VN


Giải thích thành ngữ: Ếch ngồi đáy giếng

“Ếch ngồi đáy giếng”: Nhằm phê phán những kẻ hiểu biết

hạn hẹp mà huênh hoang, kiêu ngạo.

TaiLieu.VN


Bài tập 3:
Điền thêm yếu tố để thành ngữ được trọn vẹn
ăn
- Lời …

tiếng nói

sương

- Một nắng hai…
tốt
- Ngày lành tháng…
- No cơm ấm…
cật
- Bách chiến
…
bách thắng
- Sinh...cơ lập nghiệp

TaiLieu.VN


Bài tập 4: Sưu tầm và giải nghĩa 10 thành ngữ chưa có
trong SGK :

- Ăn trắng mặc trơn: Giàu có, sung sướng
- Gà trống nuôi con: Đàn ông vợ chết, nuôi con.
- Ván đã đóng thuyền: Chuyện đã lỡ rồi
- Đèn tàn trước gió: Sắp chết
- Mò kim đáy bể: Việc làm khó khăn
- Lấy trứng chọi đá: Hai bên không cân sức
- Thọc gậy bánh xe: Phá đám người khác
- Khỉ ho cò gáy: Nơi xa xôi vắng vẻ
- Đứng mũi chịu sào: Đứng ra gánh vác có trách nhiệm chính

TaiLieu.VN

18

Mẹ tròn con vuông: Sinh nở bình an,
mẹ con đều khỏe mạnh. Sự trọn vẹn,
tốt đẹp.

TaiLieu.VN


Ăn cháo đá bát.
 Sự bội bạc, phản bội, vong ơn.
TaiLieu.VN


TaiLieu.VN

ĐEM CON BỎ CHƠ
=> Nói về những kẻ vô trách nhiệm trước
những việc làm của mình


 Lòng tham không có giới hạn,
ngày càng quá đáng

đòi
được

TaiLieu.VN


SƠ ĐỒ TƯ DUY

TaiLieu.VN


TaiLieu.VN