Bài giảng ngữ văn 7 bài 20 tự học có hướng dẫn bố cục và phương pháp lập luận trong bài văn nghị luận 6

BỐ CỤC VÀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN

TRONG BÀI VĂN NGHỊ LUẬN


? Nêu nội dung và tính chất của đề văn nghị
luận?
- Đề bài văn nghị luận bao giờ cũng nêu ra một vấn đề để
bàn bạc và đòi hỏi người viết bày tỏ ý kiến của mình đối
với vấn đề đó. Tính chất của đề như ca ngợi, phân tích,
khuyên nhủ, phản bác,...

? Nêu yêu cầu và các bước lập ý cho bài văn nghị
luận?
- Yêu cầu xác định đúng: vấn đề, phạm vi, tính chất.
- Lập ý bao gồm: xác định luận điểm (luận điểm chính và
luận điểm phụ), tìm luận cứ và cách lập luận cho bài văn.
TaiLieu.VN


Tuần 23 – Bài 20 - Tiết 83
Tập làm văn:

Bố cục và phương pháp lập luận

trong bài văn nghị luận

I. Mối quan hệ giữa bố cục và
lập luận

1. Ví dụ:

- Đọc lại văn bản “Tinh thần yêu
nước của nhân dân ta”

TaiLieu.VN


- Quan sát sơ đồ dưới đây:
mỗi khi Tổ quốc bị
xâm lăng... lũ cướp
nước

Dân ta có một lòng
nồng nàn yêu nước

truyền thống
quý báu

Lịch sử ta đã có
nhiều cuộc kháng
chiến vĩ đại...

Bà Trưng
Bà Triệu...

Đồng bào ta ngày
nay cũng rất xứng
đáng

- từ ... đến...
- từ ... đến...

- từ ... đến...

Bổn phận của
chúng ta...

giải thích, tuyên truyền, tổ chức, lãnh đạo,
làm cho tinh thần yêu nước... kháng chiến.

TaiLieu.VN

chúng ta phải ghi
nhớ
đều giống nhau nơi
lòng yêu nước


2. Nhận xét:
* Văn bản gồm 3 phần:
P1- đoạn 1; P2- đoạn 2 và đoạn 3; P3- đoạn 4.
* Các câu văn có chứa luận điểm trong văn bản:
+ Đoạn 1: Dân ta có một lòng nồng nàn yêu
nước.
+ Đoạn 2: Lịch sử đã có nhiều cuộc kháng chiến
vĩ đại.
+ Đoạn 3: Đồng bào ta ngày nay cũng rất xứng
đáng.
+ Đoạn 4: Bổn phận của chúng ta.
TaiLieu.VN

? Hãy xác định luận điểm chính và
các luận điểm phụ của văn bản bản ?
* Hệ thống luận điểm trong văn bản
- Luận điểm chính: luận điểm 1
là luận điểm xuất phát.
- Luận điểm phụ: là luận điểm 2 và
luận điểm 3.
- Luận điểm kết luận: luận điểm 4.
TaiLieu.VN


Dân ta có một lòng
nồng nàn yêu nước

Luận điểm xuất phát

Lịch sử ta đã có
nhiều cuộc kháng
chiến vĩ đại...

Luận điểm phụ

Đồng bào ta ngày
nay cũng rất xứng
đáng

Luận điểm phụ

Bổn phận của
chúng ta...

Luận điểm kết luận

TaiLieu.VN


? Quan sát sơ đồ sgk, * Cách sắp xếp, trình bày các luận điểm, luận cứ:
trang 30 ?
- Mối quan hệ hàng ngang:
? ở hàng ngang
+ Hàng ngang thứ 1 là quan hệ nhân quả:
thứ 1 tác giả đã lập
Truyền thống
Sức mạnh
Lòng yêu nước
luận như thế nào ?
+ Hàng ngang thứ 2 là quan hệ nhân quả:
? Hàng ngang thứ
hai được dẫn dắt
Bà Trưng
Ch.ta phải
Lịch sử
như thế nào ?
? Luận điểm 3
được trình bày như
thế nào ?
? Hàng ngang thứ
tư được lập luận
như thế nào ?

TaiLieu.VN

Bà Triệu
ghi nhớ
đã chứng tỏ
+ Hàng ngang thứ 3 là quan hệ tổng - phân - hợp:
Đưa ra
nhận định

Dùng dẫn
chứng c/ m

Kết
luận

+ Hàng ngang thứ 4 là quan hệ suy luận
tương đồng:
Từ truyền
thống

Suy ra bổn phận
của chúng ta


? Mối quan hệ hàng dọc được tác giả trình bày và dẫn dắt như thế nào?
- Hàng dọc có kết cấu là những suy luận theo thời gian:

Lòng yêu
nước

Luận điểm xuất phát

Trong
quá khứ

Luận điểm phụ

Thời hiện
tại

Luận điểm phụ

Bổn
phận
TaiLieu.VN

Luận điểm kết luận

Có thể
lập luận
theo nhiều
phương
pháp
lập luận
khác nhau:
nguyên
nhân
kết quả,
tổng phân
hợp, tương

đồng,...


3. Ghi nhớ
sgk-T31
- Bố cục của bài văn nghị luận:
+ Mở bài: Nêu vấn đề có ý nghĩa đối
với đời sống xã hội - luận điểm xuất phát.
+ Thân bài: Trình bày nội dung chủ yếu của
bài bằng nhiều luận điểm phụ.
+ Kết bài: Nêu kết luận nhằm khẳng định tư
tưởng, thái độ, quan điểm của bài.
- Phương pháp lập luận: suy luận nhân quả,
suy luận tương đồng,...

TaiLieu.VN


Bài tập nhanh
Lập luận trong bài văn nghị
luận là cách đưa ra những
luận cứ để dẫn người đọc,
người nghe đến luận điểm
mà người viết hướng tới là
đúng hay sai ?
A. §óng

TaiLieu.VN

B. Sai

Văn bản “Học

cơ bản mới có thể trở thành tài lớn”
(Theo Xuân Yên)

ở đời có nhiều người đi học, nhưng ít ai biết học cho thành tài.
Danh họa I-ta-li-a Lê-ô-na đơ Vanh-xi (1452-1519) thời còn bé, cha thấy có
năng khiếu hội hoạ, mới cho theo học danh hoạ Vê-rô-ki-ô. Đơ Vanh-xi thì muốn
học cho nhanh, nhưng cách dạy của Vê-rô-ki rất đặc biệt. Ông bắt cậu bé học vẽ
trứng gà mấy chục ngày liền, làm cậu ta phát chán. Lúc bấy giờ thầy mới nói:
“Em nên biết rằng trong một nghìn cái trứng, không bao giờ có hai cái có hình
dáng hoàn toàn giống nhau! Cho dù là một cái trứng, chỉ cần ta thay đổi góc nhìn
nó lại hiện ra một hình dáng khác. Do vậy nếu không cố công luyện tập thì không
vẽ đúng được đâu!”. Thầy Vê-rô-ki-ô còn nói, vẽ đi vẽ lại cái trứng còn là cách
luyện mắt cho tinh, luyện tay cho dẻo. Khi nào mắt tinh tay dẻo thì mới vẽ được
mọi thứ. Học theo cách của thầy quả nhiên về sau Đơ Vanh-xi trở thành hoạ sĩ lớn
của thời Phục hưng.
Câu chuyện vẽ trứng của Đơ Vanh-xi cho người ta thấy chỉ ai chịu khó luyện
tập động tác cơ bản thật tốt, thật tinh thì mới có tiền đồ. Và cũng chỉ có những
ông thầy lớn mới biết dạy cho học trò những điều cơ bản nhất. Người xưa nói, chỉ
có thầy giỏi mới đào tạo được trò giỏi, quả không sai.

TaiLieu.VN


II. Luyn tp:
Đọc văn bản Học cơ bản mới có thể trở thành tài lớn
và trả lời các câu hỏi.

? Bi vn nờu lờn t tng gỡ ?
a.Vn , t tng: Hc c bn mi cú th thnh ngi.
? T tng y th hin nhng lun im no ?
- T tng y c th hin qua on u (cõu 1) v on cui (cõu cui cựng).
ú l nhng cõu mang lun im.
? Bi vn cú b cc my phn ? Hóy cho bit cỏch lp lun trong bi ?
b. B cc: 3 phn
- M bi: Dựng li lp lun i chiu so sỏnh nờu lun im: ớt ai bit hc
cho thnh ti.
-Thõn bi: K li mt cõu chuyn ca Lờ-ụ-na Vanh-xi hc v. cỏch hc
c bn, s dy d khoa hc, s kiờn trỡ hc tp.
- Kt bi: Lp lun theo li nhõn qu.
- Cú chu khú hc tp cỏc kin thc c bn tt nờn mi cú tin
- Nh cú nhng ngi thy gii - cú trũ gii.
TaiLieu.VN


CỦNG CỐ
? NÊU BỐ CỤC CỦA BÀI VĂN NGHỊ LUẬN ?
? BÀI VĂN NGHỊ LUẬN THƯỜNG LẬP LUẬN NHƯ
THẾ NÀO ?
-Bố cục của bài văn nghị luận:
+ Mở bài: Nêu vấn đề có ý nghĩa đối
với đời sống xã hội - luận điểm xuất phát.
+ Thân bài: Trình bày nội dung chủ yếu của bài
bằng nhiều luận điểm phụ.
+ Kết bài: Nêu kết luận nhằm khẳng định tư tưởng,
thái độ, quan điểm của bài.
-Phương pháp lập luận:
Suy luận nhân quả, suy luận tương đồng,...

TaiLieu.VN


HƯỚNG DẪN
- HỌC THUỘC GHI NHỚ.
- NẮM CHẮC NỘI DUNG BÀI
HỌC.
- XEM TRƯỚC:
SỰ GIÀU ĐẸP CỦA TIẾNG VIỆT
- CHUẨN BỊ:
LUYỆN TẬP
VỀ PHƯƠNG PHÁP LẬP LUẬN
TRONG VĂN NGHỊ LUẬN

TaiLieu.VN


TaiLieu.VN