Một số giải pháp quản lý công tác đào tạo ở trường cao đẳng y tế thanh hóa

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
-----------------o0o-----------------

LÊ THẾ LONG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÀO TẠO Ở
TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ THANH HÓA

Chuyên ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 60.14.01.14
LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS Ngô Sỹ Tùng

NGHỆ AN, 2015
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO


TRƯỜNG ĐẠI HỌC VINH
-----------------o0o-----------------

LÊ THẾ LONG

MỘT SỐ GIẢI PHÁP QUẢN LÝ CÔNG TÁC ĐÀO
TẠO Ở TRƯỜNG CAO ĐẲNG Y TẾ THANH HÓA

LUẬN VĂN THẠC SĨ QUẢN LÝ GIÁO DỤC

NGHỆ AN, 2015
LỜI CẢM ƠN

Bằng tất cả tình cảm, tác giả xin bày tỏ lòng biết ơn tới Ban Giám
hiệu, các thầy cô khoa Giáo dục, phòng Đào tạo Sau đại học Trường Đại
học Vinh đã giảng dạy, tạo điều kiện thuận lợi và giúp đỡ trong quá trình
học tập, nghiên cứu, để hoàn thành luận văn khoa học.
Xin chân thành cảm ơn PGS. TS. Ngô Sỹ Tùng – Phó hiệu trưởng
trường Đại học Vinh, người đã tận tâm hướng dẫn trong suốt thời gian tác
giả thực hiện đề tài này.
Qua đây, tác giả cũng xin được gửi lời cảm ơn tới sự quan tâm giúp
đỡ, ủng hộ của Ban Giám hiệu, cán bộ, giảng viên cùng các bạn học sinh,
sinh viên trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa trong quá trình nghiên cứu luận
văn.
Dù đã có nhiều cố gắng, song chắc chắn không thể tránh khỏi những
hạn chế, thiếu sót, tác giả rất mong nhận được sự chỉ dẫn và những ý kiến
đóng góp quý báu của quý thầy cô giáo và các bạn đồng nghiệp.
Nghệ An, tháng 6 năm 2015
Tác giả
Lê Thế Long

Mục lục


LỜI CẢM ƠN..............................................................................................2
NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN.......................................8
BGD & ĐT...................................................................................................8
Bộ Giáo dục và Đào tạo...............................................................................8
HSSV............................................................................................................8
Học sinh sinh viên........................................................................................8
MTTQ...........................................................................................................8

Mặt trận Tổ quốc.........................................................................................8
PGS...............................................................................................................8
Phó Giáo sư..................................................................................................8
QLGD...........................................................................................................8
Quản lý giáo dục..........................................................................................8
QLNT............................................................................................................8
Quản lý nhà trường.....................................................................................8
SL..................................................................................................................8
Số lượng........................................................................................................8
TL..................................................................................................................8
Tỷ lệ..............................................................................................................8
TS..................................................................................................................8
Tiến sĩ...........................................................................................................8
TW................................................................................................................8
Trung ương..................................................................................................8
UBND............................................................................................................8
Ủy ban nhân dân.........................................................................................8
DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ......................................................................9
Bảng, sơ đồ...................................................................................................9
Trang............................................................................................................9


Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy........................................................................9
37...................................................................................................................9
41...................................................................................................................9
42...................................................................................................................9
44...................................................................................................................9
45...................................................................................................................9
Bảng 2.3: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý, giảng viên về công tác quản
lý phương pháp hình thức tổ chức đào tạo...............................................9

47...................................................................................................................9
Bảng 2.4: Kết quả khảo sát Học sinh sinh viên về công tác quản lý
phương pháp hình thức tổ chức đào tạo...................................................9
48...................................................................................................................9
49...................................................................................................................9
50...................................................................................................................9
51...................................................................................................................9
52...................................................................................................................9
52...................................................................................................................9
55...................................................................................................................9
56...................................................................................................................9
57...................................................................................................................9
60...................................................................................................................9
61.................................................................................................................10
83.................................................................................................................10
84.................................................................................................................10
MỞ ĐẦU.....................................................................................................1
1.1. Sơ lược lịch nghiên cứu vấn đề...........................................................5
1.1.1. Ở trong nước...................................................................................5


1.1.2 Ở ngoài nước....................................................................................6
1.2. Một số khái niệm cơ bản......................................................................8
1.2.1. Quản lý............................................................................................8
1.2.2. Quản lý giáo dục...........................................................................11
1.2.3. Quản lý nhà trường.......................................................................13
1.2.4. Đào tạo và quản lý đào tạo............................................................15
1.2.5. Giải pháp, giải pháp quản lý đào tạo.............................................17
1.3. Một số vấn đề về quản lý đào tạo trong trường Cao đẳng Y tế...18
1.3.1. Đặc điểm công tác quản lý đào tạo của trường cao đẳng..............18

1.3.2. Mục tiêu của quản lý đào tạo .......................................................21
1.3.3. Nội dung quản lý đào tạo..............................................................22
1.3.4. Phương pháp quản lý đào tạo........................................................28
1.4. Tầm quan trọng của việc quản lý đào tạo trong các trường Cao
đẳng Y tế Việt Nam...................................................................................29
2.1. Khái quát chung về trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa..................33
2.1.1. Lịch sử hình thành và phát triển....................................................33
2.1.2. Nhiệm vụ của trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa..........................34
2.1.3. Cơ cấu tổ chức...............................................................................35
2.2 Khái quát về công tác đào tạo tại Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa
.................................................................................................................39
2.3. Thực trạng quản lý đào tạo ở trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa. 40
2.3.1. Quản lý kế hoạch đào tạo..............................................................40
2.3.2. Quản lý nội dung chương trình đào tạo.........................................43
2.3.3. Quản lý phương pháp, hình thức tổ chức đào tạo.........................46
2.3.4. Quản lý đội ngũ giảng viên...........................................................50
2.3.5. Quản lý về cơ sở vật chất..............................................................53
2.3.6. Quản lý học sinh sinh viên............................................................58


2.4. Đánh giá chung về thực trạng...........................................................62
2.4.1. Những mặt mạnh...........................................................................62
2.4.2. Những mặt hạn chế và nguyên nhân.............................................63
3.1. Nguyên tắc xây dựng giải pháp.........................................................65
3.1.1. Tính thực tiễn................................................................................65
3.1.2. Tính khả thi...................................................................................65
3.1.3. Tính đồng bộ và thống nhất...........................................................65
3.1.4. Tính kế thừa..................................................................................66
3.2. Các giải pháp quản lý đào tạo ở trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa
.....................................................................................................................66

3.2.1. Nâng cao nhận thức của cán bộ quản lý , giảng viên về sự cần thiết
tăng cường công tác quản lý đào tạo.......................................................66
3.2.2. Tăng cường quản lý mục tiêu, nội dung chương trình đào tạo.....68
3.2.3. Xây dựng kế hoạch đào tạo một cách chi tiết, khoa học...............69
3.2.4. Tổ chức, chỉ đạo quá trình đào tạo................................................71
3.2.5. Tăng cường kiểm tra đánh giá hoạt động đào tạo.........................73
3.2.6. Đổi mới công tác tuyển dụng, đào tạo đội ngũ cán bộ giảng viên 75
3.2.7. Tăng cường cơ sở vật chất, trang thiết bị phục vụ đào tạo............78
3.2.8. Tăng cường hợp tác, liên kết với các cơ sở y tế để tạo môi trường
cho học sinh sinh viên học tập lâm sàng.................................................79
3.4 Thăm dò tính cần thiết và tính khả thi của các giải pháp...............82
KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ..................................................................86
b. Về Quản lý nội dung chương trình đào tạo...........................................1
d. Về Quản lý về cơ sở vật chất.................................................................2
TÀI LIỆU THAM KHẢO ……………………………………………...91


NHỮNG TỪ VIẾT TẮT TRONG LUẬN VĂN

BGD & ĐT

Bộ Giáo dục và Đào tạo

HSSV

Học sinh sinh viên

MTTQ

Mặt trận Tổ quốc

PGS

Phó Giáo sư

QLGD

Quản lý giáo dục

QLNT

Quản lý nhà trường

SL

Số lượng

TL

Tỷ lệ

TS

Tiến sĩ

TW

Trung ương

UBND

Ủy ban nhân dân


DANH MỤC BẢNG, SƠ ĐỒ
Bảng, sơ đồ
Trang
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy
37
Bảng 2.1: Khảo sát cán bộ quản lý, giảng viên về quản
41
lý kế hoạch đào tạo
Biểu đồ 2.2 Kết quả khảo sát về kế hoạch đào tạo
42
Bảng 2.2: Kết quả khảo sát của cán bộ quản lý và giảng viên về
44
công tác quản lý nội dung chương trình đào tạo
Biểu đồ 2.3: Kết quả khảo sát về chương trình đào tạo
45
Bảng 2.3: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý, giảng viên về công
47
tác quản lý phương pháp hình thức tổ chức đào tạo
Bảng 2.4: Kết quả khảo sát Học sinh sinh viên về công tác quản
48
lý phương pháp hình thức tổ chức đào tạo
Biểu đồ 2.4: Kết quả khảo sát về công tác quản lý phương pháp
49
hình thức tổ chức đào tạo
Bảng 2.5: Số lượng giảng viên trường Cao đẳng Y tế Thanh
50

Hóa
Bảng 2.6: Thống kê trình độ đội ngũ giảng viên
51
Bảng 2.7: Kết quả khảo sát Học sinh sinh viên về đội ngũ giảng
52
viên
Biểu đồ 2.5: Kết quả khảo sát về năng lực đội ngũ giảng viên
52
Bảng 2.8: Kết quả khảo sát cán bộ quản lý, giảng viên về công
55
tác quản lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo
Bảng 2.9: Kết quả khảo sát học sinh, sinh viên về công tác quản
56
lý cơ sở vật chất phục vụ đào tạo
Biểu đồ 2.6: Kết quả khảo sát về công tác quản lý cơ sở vật chất
57
Bảng 2.10: kết quả khảo sát cán bộ quản lý, giảng viên về công
60
tác quản lý học sinh sinh viên
Biểu đồ 2.7: Kết quả khảo sát về công tác quản lý học sinh, sinh
61
viên


Bảng 3.1: Kết quả thăm dò sự cần thiết của các giải pháp
Bảng 3.2: Kết quả thăm dò tính khả thi của các giải pháp

83
84

MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa được nâng cấp từ Trường Trung
cấp Y tế Thanh Hóa từ năm 1981 của Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo,
là cơ sở đào tạo bậc cao đẳng thuộc hệ thống giáo dục quốc dân. Trường
trực thuộc UBND tinh Thanh Hóa, là đơn vị sự nghiệp công lập, có tư cách
pháp nhân, có con dấu và được mở tài khoản riêng theo quy định của pháp
luật. Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa có nhiệm vụ đào tạo, bồi dưỡng đội
ngũ cán bộ chuyên môn Y – Dược có trình độ cao đẳng, trung cấp và các
trình độ khác, có phẩm chất chính trị, có năng lực chuyên môn, có sức
khỏe, góp phần đáp ứng nguồn nhân lực y tế để phục vụ pháp triển kinh tế,
xã hội của địa phương nói riêng, cả nước nói chung.
Trải qua các giai đoạn phát triển, Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hoá
đang từng bước chuyển hướng sang đào tạo đa ngành đáp ứng nhu cầu xã
hội và hội nhập quốc tế. Vậy nhưng để đáp ứng nhu cầu xã hội, hội nhập
quốc tế đó cũng là thách thức rất lớn đối với Trường Cao đẳng Y tế Thanh
Hoá. Mặt khác công tác quản lý đào tạo ở Trường Cao đẳng Y tế Thanh
Hoá còn nhiều hạn chế so với yêu cầu thực tiễn xã hội trong nền kinh tế thị
trường thời kỳ hội nhập quốc tế.
Đê thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ
XI về đổi mới căn bản và toàn diện nền giáo dục Việt Nam theo hướng
chuẩn hóa, hiện đại hoá, xã hội hóa, dân chủ hóa và hội nhập quốc tế, trong
đo, đổi mới cơ chế quản lý giáo dục, phát triển đội ngủ giáo viên và cán bộ
quản lý giáo dục là khâu then chốt. Đồng thời phối hợp với Trường Đại học
Y Hà Nội để xây dựng thành công Phân hiệu Đại học Y Hà Nội tại Thanh
Hóa và nâng cấp Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa lên thành Đai học Y

1

Dược Thanh Hóa, đòi hỏi các hoạt động của Trường Cao đẳng Y tế Thanh
Hoá phải không ngừng đổi mới, trước hết là công tác quản lý đào tạo.
Xuất phát từ thực tiễn công tác và trước mục tiêu phát triển của nhà
trường đã được xác định, tác giả nhận thấy vấn đề này cần phải được quan
tâm đầu tư nghiên cứu.
Đề tài: “Một số giải pháp quản lý công tác đào tạo ở Trường Cao
đẳng Y tế Thanh Hóa” mà tác giả đã lựa chọn làm nội dung nghiên cứu
cho luận văn tốt nghiệp của mình, với hy vọng đóng góp một phần nhỏ bé
cho sự nghiệp phát triển chung của Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hoá.
2. Mục đích nghiên cứu
Nghiên cứu đề xuất các giải pháp quản lý nhằm nâng cao hiệu quả
công tác đào tạo ở Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hoá
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu: Công tác quản lý đào tạo ở Trường Cao đẳng Y
tế.
3.2.Đối tượng nghiên cứu: Một số giải pháp nâng cao hiệu quả công tác
quản lý đào tạo ở Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hoá.
4. Giả thuyết khoa học
Nếu đề xuất được các giải pháp quản lý một cách khoa học, đồng
bộ thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả công tác đào tạo ở Trường Cao đẳng
Y tế Thanh Hoá.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Hệ thống hoá những vấn đề lý luận liên quan đến quản lý đào tạo ở
trường Cao đẳng.
5.2. Khảo sát, đánh giá thực trạng công tác quản lý đào tạo ở Trường Cao
đẳng Y tế Thanh Hoá .

2

5.3.Đề xuất một số giải pháp về quản lý công tác đào tạo ở Trường Cao
đẳng Y tế Thanh Hoá
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận:
Nghiên cứu, phân tích và tổng hợp từ các nghiên cứu của Đảng,
quyết định của nhà nước, các văn bản, tài liệu, các công trình khoa học có
liên quan về quản lý, quản lý giáo dục, quản lý đào tạo, quản lý nhà trường.
6.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
Khảo sát thực tiễn, tổng kết kinh nghiệm. Lấy số liệu từ các báo cáo
của nhà trường.
6.3. Phương pháp chuyên gia:
Lấy ý kiến của các nhà quản lý, các nhà sư phạm giỏi trong và ngoài
trường về những vấn đề mà đề tài quan tâm nhằm tổng kết kinh nghiệm
thực tiễn trong công tác quản lý đào tạo của trường, đồng thời có những
đánh giá về các giải pháp, kiến nghị trong quản lý đào tạo nhằm góp phần
nâng cao chất lượng đào tạo của Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hoá.
6.4. Phương pháp thống kê toán học
Sử dụng phương pháp này nhằm xử lý các kết quả điều tra nghiên
cứu để làm cứ liệu, các chỉ số đánh giá.
7. Những đóng của đề tài
7.1. Về mặt lý luận:
Tổng hợp lý luận về quản lý đào tạo trong bối cảnh đổi mới căn bản
toàn diện giáo dục và đào tạo từ đó cung cấp cơ sở khoa học về các giải
pháp nâng cao hiệu quả quản lý đào tạo ở Trường Cao đẳng Y tế Thanh
Hóa.
7.2. Về mặt thực tiễn

3

Làm rõ thực trạng quản lý công tác đào tạo ở trường Cao đẳng Y tế
Thanh Hóa, từ đó đề xuất các giải pháp nâng cao hiệu quả quản lý công tác
đào tạo ở Trường Cao đẳng Y tế Thanh Hóa
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo, luận văn gồm có 3
chương.
Chương 1: Cơ sở lý luận của đề tài nghiên cứu
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý đào tạo tại Trường Cao đẳng Y tế
Thanh Hoá
Chương 3: Các giải pháp quản lý công tác đào tạo tại Trường Cao đẳng Y
tế Thanh Hoá

4


CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN CỦA ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1.1. Sơ lược lịch nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Ở trong nước
Ngay từ khi mới ra đời, giáo dục đã trở thành một hiện tượng xã hội
đặc biệt bởi nó luôn gắn chặt với xã hội loài người: ở đâu có con người ở
đó có giáo dục. Trải qua thời gian, giáo dục không chỉ còn là một hiện
tượng, là sản phẩm của xã hội mà đã trở thành nhân tố tích cực, một động
lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội loài người. Tuy nhiên nghiên cứu các
vấn đề trong giáo dục không phải là điều dễ dàng, bởi lẽ những vấn đề đó
luôn có sự gắn kết, rằng buộc với lĩnh vực khác trong xã hội như kinh tế,
chính trị, văn hóa – xã hội. Để nâng cao chất lượng giáo dục thì trước tiên
phải nâng cao chất lượng giảng dạy trong nhà trường. Để nâng cao chất
lượng giảng dạy thì các biện pháp quản lý có vai trò hết sức quan trọng.
Ở Việt nam tư tưởng quản lý trong công tác đào tạo cũng được quan

tâm từ rất sớm. Về lý luận quản lý giáo dục và tổ chức quản lý quá trình
đào tạo có các tác giả nghiên cứu như: Phạm Minh Hạc, Đặng Quốc Bảo,
Trần Kiểm, Bùi Minh Hiền, Châu Chi Lang.. Các chuyên đề về nghiệp vụ
quản lý đào tạo như: Xây dựng kế hoạch và tổ chức đào tạo của Lê Đức
Ngọc, Tài liệu hướng dẫn quản lý đào tạo trong trường trong ngành y tế của
Phí Văn Thâm, hay : Đổi mới phương thức quản lý nhà nươc về chương
trình, nội dung đào tạo đại học và cao đẳng theo tinh thần luật Giáo dục
1998 của Lê Viết Khuyến (2003).
Gần đây, vấn đề nâng cao chất lượng hoạt động quản lý giáo dục đào
tạo và chất lượng đào tạo nhà trường đã thu hút được sự quan tâm nghiên
cứu của nhiều nhà khoa học, như Phạm Minh Hùng, Thái Văn Thành...Khi
nghiên cứu các tác giả đã nêu lên nguyên tắc chung về nâng cao quản lý

5


chất lượng quản lý đào tạo của các cán bộ quản lý; Xác định đầy đủ nội
dung hoạt động quản lý, xây dựng hoàn thiện quy chế kiểm tra và đánh giá
đào tạo của nhà trương, xác lập các tiêu chí đánh giá GV; tổ chức đánh giá
sự thay đổi của nhà trường.
Ngoài ra, đã có các luận án, luận văn nghiên cứu về công tác quản lý
đào tạo: “ Quản lý hoạt động đào tạo ở Học viện Chính trị - Hành chính
Quốc gia Hồ Chí Minh trong bối cảnh hiện nay” của Nguyễn Thị Hồng
Vân; “ Tổ chức quản lý đào tạo liên thông của trường cao đẳng cộng đồng
trong điều kiện Việt Nam” của Ngô Tấn Lực; “Các biện pháp tăng cường
quản lý quá trình đào tạo tại khoa mỹ thuật công nghiệp trường ĐH Hồng
Bàng TPHCM” của Lê Lâm; “Biện pháp quản lý hoạt động chuyên môn
của Phòng Đào tạo trường Cao đẳng Kinh tế - Kỹ thuật Kiên Giang” của
Trần Thị Tuyết Nhung.
Những nghiên cứu này đã ít nhiều khái quát hóa, làm rõ được những

vấn đề lý luận và đề xuất những biện pháp quản lý góp phần nâng cao hiệu
quả quá trình quản lý công tác đào tao.
1.1.2 Ở ngoài nước
Quản lý giáo dục là một loại quan hệ xã hội đặc biệt. Đó là quan hệ
được tạo thành bởi sự tác động qua lại giữa người và người trong các hoạt
động quản lý giáo dục [21,13]. Quan hệ quản lý giáo dục mang tính lịch sử,
tính giai cấp. Trong mỗi giai đoạn phát triển khác nhau thì có những mối
quan hệ xã hội khác nhau và có cách thức quản lý khác nhau.
Ngay từ thời cổ đại, tư tưởng về dạy học và quản lý dạy học đã được
thể hiện trong những quan điểm của nhiều nhà triết học đồng thời là nhà
giáo dục. Socrates (469- 399 TCN) đã đề xuất thực hiện phương pháp dạy
học và được sử dụng cho đến ngày nay. J.A.Comenxki (1592 -1670) nhà sư

6


phạm lỗi lạc người Sec - Người đặt nền móng cho sự ra đời của “Tổ chức
hệ thống giáo dục” vấn đề quan trọng hàng đầu trong quản lý giáo dục.
Ông cũng là người đầu tiên trong lịch sử giáo dục học đã nhấn mạnh đến sứ
mạng của người giáo viên đồng thời cũng đặt ra yêu cầu cao đối với họ như
là một tấm gương trong việc giáo dục học sinh. Ông đã phân tích các hiện
tượng trong tự nhiên và hiện thực để đưa ra các biện pháp dạy học buộc
học sinh phải tìm tòi suy nghĩ để nắm được bản chất của sự việc hiện tượng
Không thể không nhắc đến Jonh Dwey (1859 – 1952) nhà giáo dục
thực dụng chủ nghĩa người Mỹ - với những đóng góp để hình thành nên
quan niệm về mối liên hệ giữa nhà trường và xã hội cũng như nhận định
của ông về một nền giáo dục hướng tới một kết quả cụ thể dẫu rằng có dấu
ấn của chủ nghĩa thực dụng. Tuy nhiên, cho tới tận đầu thế kỷ 20 vẫn chưa
có một công trình nghiên cứu độc lập nào về quản lý giáo dục. Phải tới năm
1956, cuốn “Quản lý nhà trường” của A.Pôpốp – nhà hoạt động sư phạm và

quản lý giáo dục của Liên Xô cũ – ra đời được coi như một tài liệu hoàn
chỉnh đầu tiên về quản lý giáo dục
Vào nửa đầu thế kỷ XX, T.Makiguchi (Nhật Bản) đã nêu lên quá
trình phát triển của giáo dục tương ứng với nó là sự thay đổi vai trò của
người thầy trong quá trình giáo dục, dạy học. Dạy học phải hướng vào
người học, dạy học tích cực, biến quá trình dạy học thành quá trình tự học.
Xu thế dạy học hiện nay hoàn toàn phù hợp với tư tưởng này.
Trong thời đại hiện nay, cùng với sự phát triển mạnh mẽ của cuộc
cách mạng khoa học công nghệ, sự bùng nỗ thông tin khoa học và công
nghệ, những tư tưởng trên không những vẫn giữ nguyên giá trị mà còn
được tiếp tục kế thừa và phát triển.

7


1.2. Một số khái niệm cơ bản
1.2.1. Quản lý
Trong quá trình hình thành và phát triển loài người, con người phải
luôn luôn lao động để duy trì và phát triển nòi giống. Trong khi lao động
cần sự hợp tác của một nhóm người hoặc nhiều người, do sự hợp tác này
mà xã hội xuất hiện một loại hình lao động mới mang tính đặc thù là tổ
chức điều khiển các hoạt động lao động theo yêu cầu nhất định loại hình
lao động, đó là hoạt động quản lý.
Quản lý là một loại hình lao động của con người trong cộng đồng
nhằm các mục tiêu mà tổ chức hoặc xã hội đặt ra. Trong xã hội loài người,
quản lý là một hoạt động bao trùm mọi mặt đời sống xã hội. Quản lý là
nhân tố không thể thiếu trong đời sống và sự phát triển của xã hội. Loài
người đã trải qua nhiều hình thức quản lý khác nhau. Các triết gia, các nhà
chính trị từ thời cổ đại đến nay đều rất coi trọng vai trò của quản lý trong
sự ổn định và phát triển của xã hội. Nó là một phạm trù tồn tại khách quan

và là một tất yếu lịch sử.
C.Mác đã xem quản lý là kết quả tất yếu của quá trình phát triển lao
động xã hội. Ông viết: “Tất cả mọi lao động xã hội trực tiếp hay lao động
chung nào tiến hành trên quy mô tương đối lớn thì ít nhiều cũng đều cần
đến một sự chỉ đạo để điều hoà những hoạt động cá nhân và thực hiện
những chức năng chung phát sinh từ vận động của toàn bộ cơ thể khác với
sự vận động của những khí quan độc lập của nó. Một người độc tấu vĩ cầm
tự điều khiển lấy mình, còn một dàn nhạc thì cần phải có một nhạc
trưởng”[3, 28 -480].
Xét trên phương diện nghĩa của từ, quản lý thường được hiểu là chủ
trì hay phụ trách một công việc nào đó. Bản thân khái niệm quản lý có tính
đa nghĩa nên có sự khác biệt giữa nghĩa rộng và nghĩa hẹp. Hơn nữa, do sự

8


khác biệt về thời đại, xã hội, chế độ, nghề nghiệp nên quản lý cũng có
nhiều giải thích, lý giải khác nhau. Xuất phát từ những góc độ nghiên cứu
khác nhau, rất nhiều học giả trong và ngoài nước đã đưa ra giải thích không
giống nhau về quản lý. Cho đến nay, vẫn chưa có một định nghĩa thống
nhất về quản lý. Đặc biệt là kể từ thế kỷ 21, các quan niệm về quản lý lại
càng phong phú
Chẳng hạn: Khi nói về vai trò quản lý trong xã hội, ý kiến của Paul
Hersry và Ken Blanc Heard trong cuốn “quản lý nguồn nhân lực” là: quản
lý là một quá trình cùng làm việc giữa nhà quản lý và người bị quản lý,
nhằm thông qua hoạt động của cá nhân, của nhóm, huy động các nguồn lực
khác nhau để đạt mục tiêu của tổ chức”[23, 19].
Theo Fayel: "Quản lý là một hoạt động mà mọi tổ chức (gia đình,
doanh nghiệp, chính phủ) đều có, nó gồm 5 yếu tố tạo thành là: kế hoạch,
tổ chức, chỉ đạo, điều chỉnh và kiểm soát. Quản lý chính là thực hiện kế

hoạch, tổ chức, chỉ đạo điều chỉnh và kiểm soát ấy” [25].
Theo Mai Hữu Khuê: “Quản lý là sự tác động có tổ chức , có định
hướng của chủ thể lên đối tượng quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất
các tiềm năng, các cơ hội của hệ thống để đạt được mục tiêu đặt ra trong
điều kiện biến chuyển của môi trường”[14, 19-20].
Tác giả Trần Kiểm viết: “ Quản lý là những tác động của chủ thể
quản lý trong việc huy động, phát huy, kết hợp, sử dụng, điều chỉnh, điều
phối các nguồn lực( nhân lực, vật lực, tài lực) trong và ngoài tổ chức ( chủ
yếu là nội lực) một cách tối ưu nhằm đạt mục đích của tổ chức với hiệu quả
cao nhất [22, 8]
Hà Thế Ngữ và Đặng Vũ Hoạt cho rằng: “Quản lý là một quá trình
định hướng, quá trình có mục tiêu, quản lý một hệ thống, là quá trình tác

9


động đến hệ thống nhằm đạt được những mục tiêu nhất định. Những mục
tiêu này đặc trưng cho hệ thống mà người quản lý mong muốn”[8,17].
Giáo trình “Quản lý giáo dục và đào tạo” của trường Cán bộ quản lý
giáo dục và đào tạo nêu:
- Quản lý là tác động vừa có tính khoa học, vừa có tính nghệ thuật
vào hệ thống con người nhằm đạt các mục tiêu kinh tế - xã hội.
- Quản lý là một quá trình tác động có định hướng, có tổ chức dựa
trên các thông tin về tình trạng của đối tượng và môi trường nhằm giữ cho
sự vận hành của đối tượng ổn định và phát triển đến mục tiêu đã định.
- Quản lý là sự tác động có ý thức, hợp quy luật giữa chủ thể quản lý
đến khách thể quản lý nhằm đạt các mục tiêu đã đề ra.
- Quản lý là sự tác động có tổ chức, có hướng đích của chủ thể quản
lý là đối tượng quản lý là khách thể quản lý nhằm sử dụng có hiệu quả nhất
các tiểm năng, các cơ hội của tổ chức để đạt được mục tiêu đặt ra trong

điều kiện biến đổi của môi trường.
Từ các định nghĩa trên có thể rút ra một số điểm chung:
+Quản lý là hoạt động lao động, hoạt động này để điều khỉên lao
động, hoạt động khác.
+ Yếu tố con người giữ vai trò trung tâm của hoạt động quản lý.
- Trong quản lý, bao giờ cũng có chủ thể quản lý, quan hệ với nhau
bằng những tác động quản lý. Những tác động quản lý chính là những
quyết định quản lý, là những nội dung chủ thể quản lý yêu cầu đối với đối
tượng quản lý. Mác so sánh một cách hình ảnh: Nhạc trưởng đối với hệ
thống nhạc công, trong đó nhạc trưởng là một chủ thể quản lý, nhạc công là
chủ thể bị quản lý (nhạc công chịu sự tác động của nhạc trưởng) để đưa đến
một sản phẩm “kép” một sản phẩm “siêu sản phẩm” – Đó là cả chủ thể

10


quản lý và chủ thể bị quản lý đều phát triển (hoạt động tạo ra các chủ thể và
về sự phát triển của con người).
+ Quản lý là một thuộc tính bất biến nội tại của một quán trình láo
động xã hội. Lao động quản lý là điều kiện quan trọng để làm cho xã hội
loài người tồn tại, vận hành và phát triển.
+ Quản lý là một hệ thống xã hội trên nhiều phương diện. Điều đó
cũng xác lập rằng quản lý phải có một cấu trúc và vận hành trong một môi
trường xác định.
Tóm lại: Quản lý là quá trình tác động có tổ chức, có mục đích của
chủ thể quản lý đến khách thể quản lý trong một tổ chức, thông qua công
cụ và phương pháp quản lý nhằm làm cho tổ chức đó vận hành thuận lợi và
đạt được mục tiêu đã đề ra.
1.2.2. Quản lý giáo dục
Giáo dục là một hiện tượng xã hội đặc biệt, là một hoạt động đặc

trưng của lao động xã hội. Đây là một hoạt động chuyên môn nhằm thực
hiện quá trình truyền đạt và lĩnh hội kinh nghiệm lịch sử xã hội qua các thế
hệ, đồng thời là động lực thúc đẩy sự phát triển của xã hội. Để hoạt động
này vận hành có hiệu quả, giáo dục phải được tổ chức thành cơ sở, tạo nên
một hệ thống các cơ sở giáo dục, điều này dẫn đến một tất yếu là phải có
một lĩnh vực hoạt động có tính độc lập tương đối trong giáo dục, đó là công
tác QLGD để quàn lý các cơ sở giáo dục trong thực tiễn. Có thể khẳng định
giáo dục và QLGD tồn tại song hành.
Đã có nhiều nghiên cứu khác nhau về khái niệm quản lý giáo dục:
Theo M.I.Kônđacôp: “QLGD là tập hợp những biện pháp tổ chức
cán bộ, giáo dục, kế hoạch hóa, tài chính…, nhằm đảm bảo sự vận hành
bình thường của các cơ quan trong hệ thống giáo dục để tiếp tục phát triển
và mở rộng hệ thống cả về mặt số lượng cũng như chất lượng” [13, 22].

11


Tác giả Đặng Quốc Bảo viết: “ QLGD theo nghĩa tổng quát là hoạt
động điều hành, phối hợp của các lực lượng xã hội nhằm thúc đẩy công tác
đào tạo thế hệ trẻ theo yêu cầu xã hội. Ngày nay, với sứ mệnh phát triển
giáo dục, công tác giáo dục không chỉ giới hạn ở thế hệ trẻ mà cho mọi
người. Cho nên QLGD được hiểu là sự điều hành hệ thống giáo dục quốc
dân” [6,31]
Theo Phạm Ngọc Quang: “ QLGD là sự tác động có ý thức của chủ
thể quản lý tới khách thể quản lý nhằm đưa hoạt động sự phạm của hệ
thống giáo dục đạt tới kết quả mong muốn bằng cách hiệu quả nhất” [16,
56].
QLGD được biểu hiện thông qua các hoạt động cụ thể như: quản lý
mục tiêu đào tạo, chương trình đào tạo, quản lý cơ sở vật chất – trang thiết
bị phục vụ giảng dạy và học tập, quản lý đội ngũ giảng viên, quản lý người

học và chất lượng giáo dục – đào tạo…Trên cơ sở này, một hệ thống mục
tiêu QLGD đã được xây dựng.
- Đảm bảo quyền của học sinh vào các lớp, cấp học, ngành học đúng
tiêu chuẩn và chỉ tiêu
- Đảm bảo chất lượng và hiệu quả đào tạo
- Phát triển tập thể sư phạm: đủ và đồng bộ, nâng cao trình độ
chuyên môn, nghiệp vụ, đời sống
- Xây dựng, sử dụng và bảo quản tốt cơ sở vật chất kỹ thuật phục vụ
cho việc dạy và học
- Xây dựng và hoàn thiện các tổ chức Đảng, chính quyền, đoàn thể,
quần chúng nhằm thực hiện tốt nhiệm vụ giáo dục và đào tạo.
- Phát triển và hoàn thiện các mối quan hệ gia đình và xã hội để làm
tốt công tác giáo dục thế hệ trẻ, để thực hiện các mục tiêu đề ra đảm bảo sự
ổn định và phát triển của hệ thống giáo dục và QLGD.

12


Trong hệ thống giáo dục, con người giữ vai trò trung tâm của mọi
hoạt động. Con người vừa là chủ thể vừa là khách thể quản lý. Mọi hoạt
động giáo dục và QLGD đều hướng vào việc đào tạo và phát triển nhân
cách thế hệ trẻ, bởi vậy con người là nhân tốt quan trọng nhất trong QLGD.
Có thể hiểu khái niệm quản lý giáo dục như sau: Quản lý giáo dục là
hệ thống những tác động có ý thức, hợp quy luật của chủ thể quản lý ở các
cấp khác nhau đến tất cả các khâu của hệ thống nhằm đưa hoạt động sự
phạm của hệ thống giáo dục đạt mục tiêu giáo dục đề ra.
1.2.3. Quản lý nhà trường
Nhà trường là một thiết chế xã hội. Nhà trường là một đơn vị tổ chức
hoàn chỉnh, là cơ quan giáo dục chuyên biệt thực hiện chức năng giáo dục
và đào tạo của Nhà nước và cộng đồng xã hội chuẩn bị cho thế hệ trẻ có

nhân cách để vững vàng bước vào cuộc sống.
Bản chất của việc quản lý nhà trường là quản lý hoạt động dạy - học,
tức là làm sao đưa hoạt động đó từ trạng thái này sang trạng thái khác để
dần dần tiến tới mục tiêu giáo dục.
Nguyễn Ngọc Quang cho rằng: Quản lý nhà trường là: “Tập hợp
những tác động tối ưu (cộng tác, tham gia, hỗ trợ, phối hợp, huy động, can
thiệp…)”của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh và các cán bộ
khác. Nhằm tận dụng các nguồn dự trữ do Nhà nước đầu tư, lực lượng xã
hội đóng góp, do lao động xây dựng và vốn lao động tự có hướng vào việc
đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường mà điểm hội tụ là quá trình đào
tạo thế hệ trẻ. Thực hiện có chất lượng mục tiêu và kế hoạch đào tạo, đưa
nhà trường tiến lên trạng thái mới” [16, 60].
Theo Phạm Minh Hạc: “ QLNT là thực hiện đường lối giáo dục của
Đảng trong phạm vi trách nhiệm của mình, tức là đưa nhà trường vận hành

13


theo nguyên lý giáo dục, để tiến tới mục tiêu giáo dục, mục tiêu đào tạo đối
với ngành giáo dục, với thế hệ trẻ cà với từng học sinh [17, 22].
QLNT bao gồm hai loại tác động sau: Tác động của những chủ thể
quản lý bên trên và bên ngoài nhà trường (đó là những tác động quản lý của
các cơ quản QLGD cấp trên nhằm hướng dẫn và tạo điều kiện cho hoạt
động giảng dạy, học tập, giáo dục của nhà trường, hoặc những chỉ dẫn,
những quyết định của các thực thể bên ngoài nhà trường nhưng có liên
quan trực tiếp đến nhà trường như cộng đồng được đại diện dưới hình thức
Hội đồng giáo dục nhằm định hướng sự phát triển của nhà trường và hỗ trợ,
tạo điều kiện cho việc thực hiện phương hướng phát triển đó); Tác động
của những chủ thể quản lý bên trong nhà trường (bao gồm các hoạt động:
Quản lý giáo viên, quản lý học sinh, quản lý quá trình dạy học – giáo dục,

quản lý cơ sở vật chất trang thiết bị trường học, quản lý tài chính trường
học, quản lý mối quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng) .
Như vậy, QLNT chính là QLGD trong một phạm vi xác định, đó là
nhà trường (đơn vị giáo dục). QLNT là một hoạt động được thực hiện trên
cơ sở những quy luật chung của quản lý, đồng thời có những nét riêng
mang tính đặc thù của giáo dục. Do đó QLNT cần vận dụng tất cả các
nguyên lý chung của QLGD để đẩy mạnh mọi hoạt động của nhà trường
theo mục tiêu đào tạo
Mục đích của QLNT là đưa nhà trường từ trạng thái đang có tiến lên
một trạng thái phát triển mới bằng phương thức xây dựng và phát triển
mạnh mẽ các nguồn lực phục vụ cho việc tăng cường chất lượng giáo dục.
Mục đích cuối cùng của QLGD là tổ chức quá trình giáo dục có hiệu quả để
đào tạo lớp trẻ thông minh, sáng tạo, năng động, tự chủ, biết sống và phấn
đấu vì hạnh phúc của bản thân và xã hội.

14


QLNT là quản lý nhà nước về giáo dục ở cấp vĩ mô hay nói cách
khác là cấp quản lý cơ sở của ngành giáo dục. Ngày nay, trong xu thế hội
nhập, khi mà giáo dục đang dần được xã hội hóa thì nhà trường không còn
là một “ốc đảo khép kín” nữa mà sẽ là “vần trán của cộng đồng”.
. QLNT bao gồm các hoạt động chủ yếu sau:
- Quản lý giáo viên
- Quản lý học sinh, sinh viên
- Quản lý quá trình dạy học, giáo dục
- Quản lý cơ sở vật chất, trang thiết bị trường học
- Quản lý tài chính trường học
- Quản lý lớp học; quản lý quan hệ giữa nhà trường và cộng đồng xã
hội [19,7-8]

Như vậy, QLNT chính là công việc của Ban giám hiệu, đứng đầu là
Hiệu trưởng. Vì vậy, vai trò lãnh đạo của BGH cũng như của cá nhân Hiệu
trưởng vô cùng quan trọng.
QLNT có thể hiểu: là một hệ thống những tác động sư phạm hợp lý
và có tính hướng đích của chủ thể quản lý đến tập thể giáo viên, học sinh,
các lực lượng xã hội trong và ngoài nhà trường nhằm huy động và phối hợp
sức lực, trí tuệ của họ vào hoạt động của nhà trường hướng vào việc hoàn
thành có chất lượng và hiệu quả mục tiêu dự kiến.
1.2.4. Đào tạo và quản lý đào tạo
1.2.4.1. Đào tạo
Đào tạo, theo Từ điển Bách khoa Việt Nam, là quá trình tác động
đến một con người nhằm làm cho người đó lĩnh hội và nắm vững những tri
thức, kĩ năng, kĩ xảo... một cách có hệ thống để chuẩn bị cho người đó
thích nghi với cuộc sống và khả năng nhận một sự phân công lao động nhất

15