Đặc điểm về việc sử dụng các phương tiện nối trong văn bản báo chí

THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Đặc ñiểm về việc sử dụng các phương tiện nối trong văn bản báo chí (trên
trang mạng văn hóa – xã hội, báo Yên Bái)

1. Lý do chọn ñề tài

OBO
OKS
.CO
M

LỜI MỞ ĐẦU

Trong xã hội hiện ñại, báo chí có vai trò rất quan trọng. Nó là hoạt ñộng
tinh thần tham gia vào nhiệm vụ phát triển xã hội. Trước hết nhiệm vụ của báo
chí là phản ánh trung thực và góp phần vào thúc ñẩy ñời sống phát triển. Không
những vậy báo chí còn là nơi cung cấp những trang thông tin về tri thức kinh tế,
về những hiểu biết về chính trị hay những giao lưu của các hoạt ñộng xã hội
ñang diễn ra nóng bỏng.

Tác giả Hà Minh Đức ñã viết trong cuốn “Cơ sở lý luận báo chí” rằng:
“Báo chí ở giữa cuộc ñời và cuộc sống có thể tràn vào báo chí với ñộ sâu rộng
nhất, nhộn nhịp, sinh ñộng và thời sự nhất. Dòng ñời chảy trên trang báo có thể
với sự việc xảy ra trong từng ngày thậm chí còn ngắn hơn, cận kề với thời ñiểm
của câu chuyện, về không gian thường bao quát nhiều phạm vi từ thời sự của
một quốc gia ñến từng thành phố.” [7, 29]

Từ sau cách mạng tháng Tám thành công cho ñến nay, “Báo chí trở thành
công cụ của Đảng ñể lãnh ñạo quần chúng, là vũ khí ñấu tranh giai cấp, sắc bén
chống kẻ ñịch, xây dựng cuộc sống mới.” (Chỉ thị của Bộ chính trị ngày 8 - 2 1958) [7, 26]. Báo chí là tiếng nói của nhà nước, của quần chúng cách mạng.

KI L

Trong những năm ñầu của thế kỉ XXI, báo chí Việt Nam ñã thật sự khởi sắc về
số lượng cũng như chất lượng.

Đối với một ñịa phương, ñặc biệt là một tỉnh miền núi phía Bắc như Yên
Bái (với diện tích tự nhiên là 6.882,922km (theo thống kê năm 2003) và có tới
30 thành phần dân tộc ñược phân bố rải rác khắp nơi) thì chắc hẳn việc ñi lại
cũng như cung cấp, truyền ñạt những thông tin hàng ngày gặp rất nhiều khó
khăn. Đặc biệt là ñối với những ñồng bào dân tộc vùng cao, cư trú cách xa trung
tâm thành phố ñến hàng 100 - 200km) thì vai trò của báo chí lại càng quan
1



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trng hn bao gi ht. Nú khụng nhng l phng tin phn ỏnh tng kt thc
tin ca ủa phng v kinh t, chớnh tr, vn hoỏ... m nú cũn l mt din ủn
ca nhõn dõn. nhõn dõn cú th phỏt biu nguyn vng v chớnh kin ca
mỡnh v nhiu vn ủ trong cuc sng. Trong vũng nm nm tr li ủõy, ngnh

OBO
OKS
.CO
M

bỏo Yờn Bỏi ủó tht s cú nhng bc thay ủi nhy vt, t mt t bỏo cũn non
nt, ớt kinh nghim, ớt nhng chuyờn mc... nay ủó tr thnh mt mún n quen
thuc vo sỏng th 2,4,6 hng tun. Khụng ch cú vy, ủn vi Bỏo Yờn Bỏi,

chỳng ta bt gp rt nhiu cỏc vn bn bỏo chớ vi nhng phong cỏch khỏc nhau,
ngụn ng phong phỳ, ni dung ủa dng ... m ủin hỡnh cho nú l Trang bỏo v
chuyờn mc Vn hoỏ - xó hi.

Vn hoỏ - xó hi l mt trong nhng ni dung chớnh ca bt kỡ t bỏo no,
bi l ủú l mt bc tranh phn ỏnh ủi sng hin thc ca xó hi, ca con
ngi, ca nhng gỡ thuc v th gii xung quanh ta. Nú gn kt gia con ngi
vi con ngi la vi nhau. in hỡnh nh Yờn Bỏi, trang vn hoỏ- xó hi cú
mt tm rt quan trng v chin lc, ủú l dự ngi ủc ủang ủõu hay lm gỡ
nhng vn cú th bit ủc, cú th hỡnh dung ủc cuc sng ca nhng ngi
dõn tc cỏch xa h ủn hng trm km... ủ t ủú cú th ủng ủiu vi nhng vt
v, vi nhng ủau thng, hay chia s vi nhng nim vui ca h..
Trong ủ ti ny, chỳng tụi s kho sỏt v ủc ủim s dng cỏc phng
tin liờn kt gia cỏc cõu, gia cỏc ủon vn vi nhau trờn trang Vn hoỏ - xó
hi T ủú cú th khỏm phỏ ra ủc ủim phong cỏch ca ngi vit cng nh ca
Trang Vn hoỏ- xó hi ( Bỏo Yờn Bỏi) núi chung.

KI L

Tuy nhiờn, do ủiu kin thi gian v kin thc cú hn, ủõy chỳng tụi ch
kho sỏt mt trong nhng phng tin liờn kt tiờu biu nht, v thng gp
nht trong cỏc loi vn bn bỏo chớ, ủú l : Phng tin ni .
2. Mc ủớch nghiờn cu ca ủ ti
Mc ủớch ca ủ ti l:

Tỡm hiu cỏch thc s dng phng tin liờn kờt ni, cỏc kiu quan h
trong phng thc ni, cng nh vai trũ ca cỏc phng thc ni ủú trong cỏc
vn bn bỏo chớ trờn trang Vn hoỏ - xó hi. Qua ủú, chỳng tụi s phõn tớch vai
2

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
trũ ca nhng t ng ni ủú trong vn bn Bỏo chớ núi chung v trang vn hoỏxó hi Bỏo Yờn Bỏi núi riờng.
3. Nhim v ca ủ ti
Khoỏ lun ca chỳng tụi ủt ra nhim v cn phi gii quyt nh sau:

OBO
OKS
.CO
M

Kho sỏt cỏc phng tin ni trong vn bn bỏo chớ trờn trang Vn hoỏ xó hi t thỏng 6/2006 cho ủn thỏng 12/2006.
4. Phng phỏp nghiờn cu

Trong khoỏ lun chỳng tụi s s dng cỏc phng phỏp nghiờn cu khỏc
nhau nh: Phng phỏp thng kờ; phng phỏp miờu t; v phng phỏp so
sỏnh ủi chiu.

- Phng phỏp thng kờ: Cú mc ủớch thu thp cỏc cp phỏt ngụn cha
cỏc phng tin ni cng nh tn s xut hin ca cỏc phng tin ni ủú trong
vn bn Bỏo chớ. (Trang vn hoỏ - xó hi, Bỏo Yờn Bỏi)

- Phng phỏp mụ t: Nhm miờu t v phõn tớch ủnh tớnh cỏc phng
tin liờn kt trong cỏc vn bn bỏo chớ thuc phm vi kho sỏt.
- Phng phỏp so sỏnh: Chỳng tụi s dng phng phỏp so sỏnh- ủi
chiu ủ thy ủc s khỏc nhau trong vic s dng cỏc phng tin liờn kt

KI L

trờn cỏc vn bn.

3



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
CHƯƠNG I
MỘT SỐ KHÁI NIỆM LIÊN QUAN ĐẾN ĐỀ TÀI

Định nghĩa:

OBO
OKS
.CO
M

I. Khái niệm chung về phép nối
“Cơ sở cho việc liên kết hai phát ngôn là sự tồn tại của các quan hệ
trong ñó có các quan hệ ngữ nghĩa giữa chúng.và nó ñược thể hiện ra bằng
những phương tiện từ vựng thì ta có hiện tượng nối liên kết hay là các phép
nối nói chung.” [ 11, 169 ]

Như vậy, hiện tượng nối kết của một quan hệ hai ngôi sẽ có mô hình
chung như sau:

A r B

Trong ñó:

A , B : cặp phần tử ñược sắp xếp thứ tự .
r : phương tiện nối

Và theo [11, 169], có hai chức năng chính là : chức năng liên kết, và chức
năng ngữ nghĩa ( gọi tên, ñịnh loại quan hệ )

Trong hiện tượng liên kết, phương tiện nối r không bao giờ tách ra ñể nằm
giữa hai phát ngôn A và B, mà luôn nằm hẳn ở một trong hai phát ngôn, khiến
cho phát ngôn ñó trở thành kết ngôn và phụ thuộc vào phát ngôn kia.
Nếu, theo mô hình : A.rB (thì ñó là liên kết hồi quy )

Ar. B ( thì ñó là liên kết dự báo ).

KI L

Theo quan ñiểm của Diệp Quang Ban: “ Phép nối là phương thức có tác
dụng báo hiệu các mối quan hệ có thể nhận biết ñầy ñủ bằng cách tham khảo
những phần khác nhau trong văn bản.”; “ Các yếu tố dùng ñể nối có tác dụng
liên kết nhờ trong chúng tiềm tàng những ý nghĩa riêng nào ñó ñược giả ñịnh
trước là có mặt giữa những mệnh ñề, những câu...trong văn bản.”[1]
Như vậy, phép nối có chức năng xiết chặt mối quan hệ giữa các mệnh ñề
trong câu ghép, và nó còn biểu thị mối quan hệ ngữ nghĩa giữa các phát ngôn ñó.

4



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
II. Nhn din
Phộp ni l mt phng tin ủc s dng ti v trớ ủu cõu hoc trc v

t (trc ủng t v ng). Nú l nhng t cú kh nng ch quan h ủ bc l
(kiu quan h gia hai cõu) cú quan h vi nhau, v chớnh bng cỏch ủú, nú cú

OBO
OKS
.CO
M

tỏc dng liờn kt hai cõu ny li vi nhau.

Du hiu ủ nhn din cỏc phộp ni nh nhng phng tin liờn kt phỏt
ngụn l s vng mt ca mt trong hai ngụi cha r.Ss
Vớ d : Chỳng ta xột hai vớ d sau :

(1) : Lan khụng bng lũng nhng cụ cng khụng th hin ra ngoi.
(2) : Lan khụng bng lũng. Nhng cụ cng khụng th hin ra ngoi.
Vi hai vớ d ủó nờu trờn ủõy, thỡ ch cú vớ d th 2 , t "nhng" mớ l
phng tin ni liờn kt gia cỏc phỏt ngụn, bi vỡ phỏt ngụn th hai thiu hn
ủi ngụi A ca quan h. bự ủp s thiu ht ny, phỏt ngụn rB (kt ngụn) phi
liờn kt vi phỏt ngụn A (ch ngụn) ủng trc nú.

Tu thuc vo tớnh cht ca cỏc phng tin ni m trong hin tng ni
liờn kt cn phi phõn bit hai trng hp: Nu s cú mt ca cỏc phng tin
ni cú th lm thay ủi cu trỳc nũng ct ca phỏt ngụn, khin cho nú ph thuc
vo ch ngụn khụng ch v mt v ni dung m c v mt cu trỳc , thỡ ủú chớnh
l phộp ni cht (cỏc t ni nh gii t, liờn t l phng tin ca phộp ni ny).
Cũn nu s vng ca cỏc phng tin ni ch lm cho phỏt ngụn cha nú
ph thuc vo ch ngụn v mt ni dung m khụng ủng chm gỡ ủn cu trỳc,
thỡ ủú l phộp ni lng.

KI L

Nh vy, theo quan ủim ca Trn Ngc Thờm, s cú hai loi phộp ni
riờng bit: Phộp ni lng v phộp ni cht.
cú mt cỏch nhỡn khỏi quỏt hn v hai loi phộp ni ny, cú th xem
xột bng so sỏnh sau ủõy:

5



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
Bảng 1: So sánh những nét cơ bản nhất giữa phép nối lỏng và nối chặt
Phép nối lỏng

Phép nối chặt

Phép nối lỏng là phương thức Phép nối chặt là phương thức liên kết

OBO
OKS
.CO
M

liên kết thể hiện ở sự có mặt của ngữ trực thuộc thể hiện bằng sự
trong kết ngôn những phương có mặt của các từ nối (liên từ, giới
tiện từ vựng (từ, cụm từ) không từ) ở chỗ bắt ñầu (liên kết hồi quy)
làm biến ñổi cấu trúc của nó và hoặc chỗ kết thúc (liên kết dự báo)
diễn ñạt một quan hệ ngữ nghĩa của nó, tạo thành một quan hệ ngữ
hai ngôi mà “ ngôi” còn lại là nghĩa hai ngôi giữa ngữ trực thuộc

chủ ngôn.

với chủ ngôn.

III. Phân loại

Trong giới ngôn ngữ học hiện nay có rất nhiều cách phân loại từ nối và
phương tiện nối, nhưng trong ñề tài nghiên cứu này, chúng tôi theo quan ñiểm
của tác giả Trần Ngọc Thêm [10], nhìn nhận các từ nối dưới hai loại chính sau
ñây :
+ Phép nối lỏng
+ Phép nối chặt.
1. Phép nối lỏng
1.1. Khái niệm

(Như ñã nêu ở phần trên). Phép nối lỏng là phương thức liên kết thể
hiện ở sự có mặt trong kết ngôn những phương tiện từ vựng ( từ, cụm từ )

KI L

không làm biến ñổi cấu trúc của nó và diễn ñạt một quan hệ ngữ nghĩa hai
ngôi mà " ngôi" còn lại là chủ ngôn. [ 11, 170]
1.2. Nhận diện

Phép nối lỏng có thể ñược phân loại theo tính chất, chức năng của các
phuơng tiện nối, chính vì vậy cần phải xác ñịnh xem những loại yếu tố từ vựng
nào có thể làm phương tiện thể hiện của phép nối lỏng.Theo hướng này chúng ta
có thể tách ra thành hai kiểu :
+ Phương tiện nối là các từ và cụm từ làm thành phần chuyển tiếp
6

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
+ Phng tin ni l nhng t ph t cú ngha so sỏnh trong danh ng
hoc ủng ng
Trc ht, chỳng ta ủi xột xem cỏc phng tin ni l cỏc t v cm t
lm thnh phn chuyn tip:
dng cao nht.

OBO
OKS
.CO
M

õy l mt loi phng tin ni lng cú s lng ln nht v tn s s
Vi nhng "thnh phn chuyn tip" thuc phộp ni lng ny:
- V mt hỡnh thc nú ch mang tớnh cht "chờm xen" ngoi nũng ct
cõu, chớnh vỡ th vic thờm hay bt nú, khụng nh hng gỡ ủn cu trỳc ca
phỏt ngụn.

- Tuy nhiờn, nu chỳng ta nhỡn nhn nú trờn phng din ng ngha thỡ
li hon ton khỏc: S cú mt ca nú ch ra s liờn kt ca phỏt ngụn cha nú
vi ch ngụn, do vy nú lm mt ủi tớnh hon chnh ni dung ca phỏt ngụn.
Vớ d : " Gia ủỡnh ch bỡnh quõn mi nm thu trờn 3 tn lỳa, hn 2 tn chố
bỳp ti v xut chung t 1,5 2 tn ln tht hi. Ngoi ra, ch cũn m quỏn
may qun ỏo phc v b con , thu nhp ca gia ủỡnh ch ủt mc t 25 -30 triu
ủng / nm."

(Ch cỏn b dõn s nng ủng _ Bỏo Yn Bỏi, s 1812, ra ngy 29-1106)

Vi vớ d trờn ủõy, phỏt ngụn th hai l mt cõu rt ủc trng, ủú cú
cha t " ngoi ra ", lm thnh phn chuyn tip. V thnh phn chuyn tip ny
ch ra:

KI L

+ Th nht, phỏt ngụn cha nú khụng phi l phỏt ngụn ủu tiờn trong vn
bn, trc phỏt ngụn ny cũn ớt nht mt phỏt ngụn khỏc liờn kt vi nú hay núi
cỏch khỏc nú cú chc nng liờn kt.
+ Th hai, s kin nờu ra trong phỏt ngụn cha nú din ra trong cựng mt
ủi tng, hon cnh, s vic, viý ý ngha l b sung thờm cỏc s kin vo ủú
ủ lm rừ ngha hn cho phỏt ngụn trc. ( chc nng ng ngha ).
Cỏc yu t cu to t vng lm thnh phn chuyn tip cú cu to v
ngun gc rt ủa dng.[ 11, 172] Chỳng cú th l:
7



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
+ Các từ : thoạt tiên, cuối cùng, đồng thời, bỗng nhiên, chẳng hạn, vả
lại, thậm chí, song le, sự thật, đặc biệt…
+ Các kết hợp cố định hóa : ( song tiết ) tiếp theo, thứ hai, ngồi ra, hơn
nữa, mặt khác, trái lại, ngược lại, tóm lại, nhìn chung…
bản như sau:

OBO
OKS
.CO
M

+ Các kết hợp có xu hướng cố định hố : thường có ba mơ hình cấu tạo cơ
- Mơ hình “ động từ + trạng tố chỉ cách thức” : nói cách khác, nói khác
đi, nói đúng ra, nói một cách tóm tắt, nói một cách chính xác hơn..
- Mơ hình “ từ nối + đại từ “ :với từ nối là giới từ ta có : trên đây, trước
đây, sau đây, từ đó, do vậy..; với từ nối liên từ ta có : vì vậy, bởi vì, bởi vậy,
tuy thế, như thế..

- Mơ hình tận cùng bằng từ “ là” : “ đại từ + là” :thế là, vậy là..
“ danh từ + là”: nghĩa là, kết quả

là…

Còn đối với kiểu nối lỏng thứ hai: Chúng được chia thành hai loại nhỏ:
- Các từ làm phụ tố trong động ngữ: Nhóm này gồm các phụ từ như:
cũng, lại, vẫn, còn, cứ...và các trợ động từ như: thêm,..khi sử dụng các phụ từ
này còn có thể kết hợp lại để bổ sung nghĩa cho nhau (lại cũng, vẫn cứ, vẫn
còn...)

Sự có mặt ở các yếu tố này khơng gây một ảnh hưởng đặc biệt nào đối với
cấu trúc của một phát ngơn. Chúng hoạt động giống hết như những phụ tố khác
khơng có chức năng nối lỏng. Chức năng nối lỏng ở các từ này là do ngữ nghĩa

KI L

của chúng quy định

Tất cả các phương tiện nối lỏng còn được phân loại theo các quan hệ ngữ
nghĩa mà chúng biểu hiện hoặc theo hướng liên kết của chúng (đó chính là liên
kết hồi quy hay dự báo). Có thể nói, đây là cách phân loại hết sức quan trọng.

Nói chung, các loại quan hệ thuần t khơng chỉ thể hiện một loại quan hệ
thuần t mà còn chia thành hai loại rõ rệt : Quan hệ định vị (gắn liền với các
sự vật.sự kiện) và quan hệ lơgíc (phổ biến ở những nội dung mang tính chất tư
duy, lập luận).
8



THÖ VIEÄN ÑIEÄN TÖÛ TRÖÏC TUYEÁN
1.3. Phân loại
Đối với những từ thuộc quan hệ trong phép nối lỏng, tác giả Trần Ngọc
Thêm [10] ñã chia ra thành ba loại quan hệ khác nhau, làm cho người tìm hiểu

OBO
OKS
.CO
M

rất dễ nhận diện và phân biệt:
+ Quan hệ ñịnh vị

+ Quan hệ lôgíc- diễn ñạt.
+ Quan hệ lôgíc- sự việc.

Trong mỗi một quan hệ riêng biệt ñó, tác giả lại chia ra thành rất nhiều
các nhóm quan hệ nhỏ khác nhau, các từ nối khác nhau, tạo nên một hệ thống
những từ nối rất phức tạp, ña dạng.

Trên thực tế, có từ nối là thuộc quan hệ nối này, nhưng cũng lại thuộc
quan hệ nhóm khác. Những trường hợp như vậy, người ta rất dễ nhầm lẫn. Trong

tình hình ñó chỉ có thể dựa vào những tính chất và bối cảnh của từng ñoạn, từng
câu trong văn bản ñể có thể xác ñịnh ñược chúng.

( Để hiểu và phân biệt chúng một cách rõ nét hơn về các quan hệ nối,
cũng như phân biệt sự khác và giống nhau ñối với phép nối chặt. Có thể xem
bảng 2, bảng 3, bảng 4 ở phần 3.2.3 sau.)
2. Phép nối chặt
2.1. Định nghĩa

“Phép nối chặt thuộc phạm vi nghiên cứu của hiện tượng nối liên kết.
Nó là một trong những phương thức liên kết của ngữ trực thuộc thể hiện
bằng sự có mặt của từ nối (liên từ, giới từ) ở chỗ bắt ñầu (liên kết hồi quy),

KI L

hoặc chỗ kết thúc (liên kết dự báo) và tạo thành một quan hệ ngữ nghĩa hai
ngôi giữa: Ngữ trực thuộc và chủ ngôn.” [11, 205]
Các ngữ trực thuộc có liên kết bằng phép nối chặt có thể gọi là Ngữ trực
thuộc nối.

Trước hết chúng ta cần tìm hiểu: Ngữ trực thuộc là gì ?
"Nếu một phát ngôn liên kết với một phát ngôn khác trong văn bản
bằng một trong hai phương thức liên kết trực thuộc thì phát ngôn ñó là Ngữ
trực thuộc.” [11, 184]
9



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Như vậy, theo quan điểm của tác giả Trần Ngọc Thêm, thì phép nối chặt là

một trong hai phương thức liên kết đặc thù nhất của Ngữ trực thuộc, và nó là
những phương thức liên kết cực mạnh.
lại với nhau.
2.2. Nhận diện

OBO
OKS
.CO
M

Chúng ta cần phải khẳng định rằng từ nối dùng để liên kết các phát ngơn

Thứ nhất, như đã chỉ ra rằng: Phép nối chặt là những phương thức liên kết
của Ngữ trực thuộc được thể hiện bằng sự có mặt của những từ nối ( liên từ, giới
từ). Và nhờ có những từ nối này mà phát ngơn trở nên khơng hồn chỉnh về cấu
trúc câu, trở thành một ngữ trực thuộc hẳn vào chủ ngơn. Cũng nhờ vào đó, mà
phép nối chặt có phần nào dễ nhận diện hơn.
Chúng ta đi xem xét ví dụ sau đây:

Ví dụ (1) : A! Bé hiểu rồi: “ Mùa hạ đến từ trong lòng, phải khơng nhỉ?”
Rồi, đơi hàng mi lại khẽ nhếch lên, dễ thương đến lạ kì!”

(Mùa hạ của bé _ Báo n bái, số 1748 ra ngày 3 – 7 – 2006 )
Ví dụ (2): “Bé ngước nhìn chùm phượng đỏ bên đường, gọi tiếng râm ran
hồ vào từng kẽ lá, thắp cho mùa hạ một màu đỏ man mác, lạ lùng. Rồi,một
đám mây trời mùa hạ trắng xố vẽ nên hạ bừng sáng với những tia nắng tinh
nghịch, màu phượng thắm rắc thêm nền trời long lanh.”

( Mùa hạ của bé _ Báo n bái, số 1748 ra ngày 3 – 7 – 2006 )
Qua hai ví dụ trên, chúng ta có thể thấy từ “ rồi” có nhiệm vụ là từ nối

giữa hai câu lại với nhau thành nội dung nhất định. Mới nhìn qua, tưởng chừng
liên kết.

KI L

như từ “ rồi” trong hai ví dụ đó hồn tồn giống nhau về quan hệ cũng như tính
Bởi lẽ, từ “ rồi” với ý nghĩa là : “ biểu thị hành động ở trong câu trước đã
hồn thành, nên chuyển sang hành động của câu sau.” Nhưng nếu chúng ta bỏ
từ nối “ rồi” đó đi trong cả hai ví dụ, thì sẽ nhận được một sự khác biệt nhau rõ
rệt:

Ví dụ (1): A! Bé hiểu rồi: “ Mùa hạ đến từ trong lòng, phải khơng nhỉ?”.
Đơi hàng mi lại khẽ nhếch lên, dễ thương đến lạ kì!”
10



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
(Mùa hạ của bé _ Báo n bái, số 1748 ra ngày 3 – 7 – 2006 )
Ở ví dụ này, phát ngơn thứ hai chỉ là một ngữ trực thuộc của chủ ngơn mà
thơi, chứ nó khơng phải là một câu riêng lẻ. Nó phụ thuộc hồn tồn vào chủ
ngơn. Khơng giống như vậy, đối với:

OBO
OKS
.CO
M

Ví dụ (2): “ Bé ngước nhìn chùm phượng đỏ bên đường, gọi tiếng râm ran
hồ vào từng kẽ lá, thắp cho mùa hạ một màu đỏ man mác, lạ lùng. Một đám

mây trời mùa hạ trắng xố vẽ nên hạ bừng sáng với những tia nắng tinh nghịch,
màu phượng thắm rắc thêm nền trời long lanh.”

(Mùa hạ của bé _ Báo n bái, số 1748 ra ngày 3 - 7 - 2006 )
Chúng ta có thể thấy rõ ràng , dù bỏ đi từ nối “ rồi” nhưng đó vẫn là hai
câu đơn hồn tồn độc lập nhau, khơng hề phụ thuộc nhau về mặt ngữ pháp. Đó
chính là từ nối “ rồi” trong phép nối lỏng.

Như vậy chứng tỏ rằng, việc nhận diện xem đó có phải là phép nối chặt
hay khơng, thì điều quan trọng nhất chúng ta phải xét xem, nếu bỏ đi từ nối liên
kết thì phát ngơn thứ hai có phải là một ngữ trưc thuộc vào chủ ngơn hay khơng?
Nếu phải thì đó chính là phép nối chặt.

Tuy nhiên đây cũng là một hiện tượng nối xuất hiện rất ít trong văn bản.
Chính vì vậy, vẫn còn nhiều điều cần phải bàn luận thêm về vấn đề này.
2.3. Phân loại

Tương tự như ở hiện tượng nối lỏng mà đã nói đến ở phần 3.1.3, tác giả
Trần Ngọc Thêm dựa trên những quan hệ của những từ nối và cụm từ nối đó
trong câu, đã phân chia ra thành ba loại quan hệ lớn:

KI L

+ Quan hệ định vị.

+ Quan hệ lơgíc - diễn đạt.
+ Quan hệ lơgíc sự vật.

Vậy thì giữa hai hiện tượng nối lỏng và nối chặt (có cùng ba loại quan hệ
giống nhau như vậy), hoạt động của những từ nối, cụm từ nối có giống nhau

khơng?

Để xem xét rõ hơn về khía cạnh này, chúng tơi xin đưa ra ba bảng so sánh
sau dựa trên ba mối quan hệ nối đó:
11




OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Bng 2: So sỏnh phộp ni lng v phộp ni cht theo quan h ủnh v
Quan h ủnh v

Phộp ni lng

nh v
KGian

nh v thi gian
TG k

TG

TG ủng

tip

ủo

thi

TG ủt bin

tip

ủng thi, Bng nhiờn,

cnh ủú, gn

lỏt sau..

khi..

trong ủú

ủú, ti ủõy..

KI L

sau

ủt nhiờn..

nh v thi gian

TG k

Th ri,

Phộp ni cht

ri,

ủn,
t...

nh v khụng gian

TG

TG ủo

ủng

KG tõm

KG biờn

thi

trc,

sau.

v

, ti,
trong
gia

Cnh, bờn,
gn, ngoi..

KG ủnh
hng
T, ủn,
ti, ra,
vo.

12




OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Bng 3: So sỏnh phộp ni lng v ni cht theo quan h lụgớc - din ủt

Quan h lụgớc din ủt

Phộp ni lng
Trỡnh t din ủt
Din

Kt

Gii

Minh

bin

thỳc

thớch

ho

u tiờ, Trờn

Cui

trc

ủõy, tip cựng,

tiờn..

theo, ...

B sung

Xỏc minh Chớnh xỏc

Tc l, Vớ d, c Ngoi ra, Qu
ngha

túm li.. l..

th, minh hn
ho..

Thuyt

Xỏc minh- nhn mnh

cũn, na,,

Trỡnh t din ủt

Nhõn

ng

Tuyn

mnh

lp

chn

vy, ủc bit cựng...

nhiờn .. s tht..

minh-b
sung

Rừ rng, Nht l, V, vi, Hay,

na, nhiờn, tt tht

KI L

M ủu

Thuyt minh - b sung

Phộp ni cht

Nh, rng

hoc

l..

13

OBO
OKS
.CO
M

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN

Bng 4: So sỏnh phộp ni lng v ni cht theo quan h lụgớc - s vt

Quan h lụgớc s vt

Phộp ni lng
Tng phn - ủi lp

Tng phn
Thỡ ra, hoỏ Tuy

ủi
lp

nhiờn, Trỏi

ra, nh vy,.. tuy vy, l ra.. li,..

Tng

Nhõn qu

Nguyờn nhõn ủiu kin
Vỡ, bi, ti, Tuy
do, nh

Gi

Hng

thit

ủớch

dự, Nu,

du, th..

KI L

Nhõn qu

Phộp ni cht

giỏ, h..

phn- ủi
lp
Kt qu

, cho Nờn, thỡ, Nhng,

m

song..

S huphng tin
S

Phng

hu

tin

Ca

Bng,
Vi.

14



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
CHNG II
C IM V VIC S DNG CC PHNG TIN NI
TRấN VN BN BO CH
(Trang vn hoỏ - xó hi, Bỏo Yờn Bỏi , t thỏng 6/2006 12/ 2006)

OBO
OKS

.CO
M

Phõn loi cỏc t ni da vo tiờu chớ v mi quan h, ủõy chỳng tụi s
kho sỏt nhng t ni ủú trờn ba mi quan h khỏc nhau theo th t sau:
+ Quan h ủnh v

+ Quan h lụgớc din ủt.
+ Quan h lụgớc s vt.

Qua vic mụ t v phõn loi cỏc phng tin ni, ủn ủõy chỳng tụi xin ủi
vo kho sỏt tỡnh hỡnh c th ca tng quan h ni khỏc nhau.
I. Quan h ủnh v

Quan h ủnh v l quan h gia nhng t ng ch ra khong khụng gian,
thi gian no ủú,nhm liờn kt cỏc cõu li vi nhau thnh mt vn bn, cú tớnh
cht ch v ni dung cng nh hỡnh thc biu hin.

Vi nhng t ni thuc loi quan h ny, ngi ta phõn chỳng ra thnh
hai loi nh hn (chung cho c ni lng v ni cht ).[11]
+ nh v thi gian

+ nh v khụng gian.
1. nh v thi gian

õy ch yu l nhng t ni núi v thi gian, trỡnh t thi gian, quỏ trỡnh
din bin thi gian t lỳc bt ủu cho ủn kt thỳctrong vn bn. Nú lm cho

KI L

vn bn cú tớnh h thng, cú tớnh lụgớc khụng ch trờn phng din hỡnh thc m
c phng din ng ngha.

Tuy nhiờn, ủi vi tng phộp ni lng hay cht, chỳng ta s cú nhng t
ni khỏc nhau. Sau ủõy chỳng tụi s ủi phõn tớch c th hn:
1.1. Phộp ni lng

(Nh ủó ủnh ngha trong phn 1.1, chng I) Phộp ni lng l phng
tin ni dựng cỏc t v cỏc cm t lm thnh phn chuyn tip. Theo quan ủim
ca tỏc gi Trn Ngc Thờm, [11] nhng t ni ny ch mang tớnh cht chờm
15



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
xen, ch thc cht nú khụng lm nh hng gỡ ủn cỳ phỏp hay ng ngha ca
vn bn.
1.1.1. Thi gian k tip
trong thi gian ti,

OBO
OKS
.CO
M

Bao gm nhng t ni nh: Th ri, lỏt sau, sau ủú, tip ủú, cũn, t ủú,
+ Th ri: S chuyn tip t hnh ủng, s kin t cõu trc sang cõu sau
trong quỏ trỡnh ca ngi vit.

Vớ d 1: "H cựng ci, cựng hnh phỳc. Th ri, mựa thu cng ủn, cỏi

mựa thu m chi thớch.."

(Ngi ủn b... Bỏo Yờn Bỏi, s 1798, ra ngy 27-10-2006 )
+ Lỏt sau: Tip tc nhng din bin m cõu trc ủó nờu ra, ủ lm ni
bt v rừ ýý hn cho cõu trc.

Vớ d 2: "Ging A Tụng sinh ra v ln lờn trong mt gia ủỡnh nghốo cú
ủn tn by anh em, nm Tụng hc lp 5 tiu hc, cỏi tui ht sc trong trng,
hn nhiờn v ngõy th, vn cha hiu gỡ v s khn khú, ủụng con ca ủng bo
mỡnh, vn ủang trn theo l tr Mụng ủi chn trõu thỡ b gi vờ bo tm gi, n
mc ủp. Lỏt sau lm " chỳ r", khi ủú cụ v mỡnh mi hc ht lp ba mi t
ch."

(Chuyn v " th lnh" thanh niờn ngi Mụng _ 1750, ra ngy 7-72006)

+ Sau ủú: Cng ging nh " lỏt sau", tip tc nhng din bin cõu trc
Vớ d 3: " t vn ủ tht lý nh nh nhng vi nhng n d tinh t, din

KI L

ủt mt cỏch khộo lộo lýýý do ủn thm ca nh trai ; ủụi tr mn nhau, nu hai
bờn thụng cm v thng nht s dn ủn hụn nhõn, nu khụng ủõy ch l cục
thm hi ca tỡnh ngha bn mng. Sau ủú , b mi hỏt, khộo lộo ca ngi chng
trai ủó ủn tui ly v cú ti ủc vn ton.."
(Nột ủp bi hỏt dm ngừ ca ngi Thỏi ủen Mng Lũ _ Bỏo Yờn
Bỏi, s 1777, ra ngy 8-9-2006 ).
+ Tip ủú (tip theo): ý Cng ging nh t quan h "sau ủú", tip tc
nhng din bin cõu trc, lm cho cõu trc (phỏt ngụn trc tr nờn rừ
16

THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
ngha hn )
Vớ d 4: " Cng ging nh nhng ln trc ủn thm nhau, ủu tiờn l hi
nhau nhng cõu tht sỏo rng, tht bun t. Tip ủú, l nhng li khen nnh

OBO
OKS
.CO
M

nhau, khen mói khụng thụinghe sao m thy ủau lũng ủn th."
(n thm nhau _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1643, ra ngy 29 - 06-2006 ).
+ Vn (biu hin s tip tc, kộo di ca s kin, hnh ủng ủó xy ra
cõu trc, v vn cũn tip tc kộo di ủn cõu sau).

Vớ d 5: L con nh gia giỏo, ngy bộ b anh ch bit mi ch g cú
cỏi ủuụi ngoch ra hỡnh tam giỏc m b ụng ni vỳt cho ủ mi ủu ngún tay
ri bt vit li 1000 ln bao gi cho cỏi ủuụi g trong li thỡ thụi. Vn gi cỏi
np y, nờn gi thỡ b anh cng bun vỡ bit khụng khụng th ủỏnh con mỡnh
mi ngún tay, cng khụng th bt nú lm ủc cỏi vic v ch nh ngy
xa.

(ỏnh mt bn thõn _ Bỏo Yờn bỏi, s 1735 ra ngy 2 6 2006 )
+ Cũn : Biu hin s kộo di ca mt quỏ trỡnh, mt hnh ủng, trng thỏi
cú ý ngha l cha ht, cha chm dt cõu trc sang cõu sau.
Vớ d 6 : " ễtụ, xe mỏy ủ cht c khong sõn rng trc ca nh hng,
khụng ngi no t chi li mi. Cũn ụng b Bo n ci " thu hoch" thng
trc trờn mụi , tay bt tay, ming cm n ri rớt."

(Ngõn hng cng chu _ bỏo Yờn Bỏi, s 1795, ra ngy 20-10- 2006 ).
Vớ d 7: " Lp tụi, ton hc sinh gii cỏc trng thnh ph nờn trụng
ủc khụng? "

KI L

bn no cng rt t tin. Cũn tụi- hc sinh gii trng lng, liu cú theo cỏc bn
(Cụ bộ trng lng _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1739 ra ngy 12 -6-2006 ).
+ Ri : Biu th hnh ủng cõu trc ủó hon thnh, nờn chuyn sang
hnh ủng cõu sau.

Vớ d 8: " Bui ti, nhỡn nhng ủụi trai gỏi trờn xe tỡnh t lt qua ca nh
lm cho tụi thy chnh lũng. Ri nhng bui th by mựa ủụng, tụi li phi trựm
chn kớn ủu ủ khúc cho khuõy kho.."
(Nhng lỏ th nim tin _ Bỏo Yờn bỏi, s 1795 , ra ngy 20-10-2006 )
17



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
Ví dụ 9:" Lại một tối thứ bảy buồn nữa qua đi...Rồi, tơi nhận được thư
anh, một lá, hai lá,..rồi khơng nhớ tới lá thứ bao nhiêu nữa."
(Những lá thư niềm tin _ Báo n bái, số 1795, ra ngày 20-10-2006)
Ví dụ 10: "Bé ngước nhìn chùm phượng đỏ bên đường , gọi tiếng râm ran

OBO
OKS
.CO
M

hồ vào từng kẽ lá, thắp cho mùa hạ một màu đỏ man mác , lạ lùng. Rồi, một
đám mây trời mùa hạ trắng xố vẽ nên mùa hạ bừng sáng với những tia nắng
tinh nghịch , màu phượng thắm rắc thêm nền trời long lanh."

(Mùa hạ của bé _ báo n Bái, số 1748 ra ngày 3- 7- 2006 )
+ Từ đó: Lấy sự kiện, sự việc của câu (đoạn) trước làm điểm mốc, làm
gốc, và tiếp tục những diễn biến đó trong câu (đoạn) sau, tạo nên sự kết hợp
logíc chặt chẽ trong văn bản.

Ví dụ 11: "Ban chấp hành cơng đồn đã phối hợp chặt chẽ với cơ quan tổ
chức nghiêm túc và đầy đủ cho 100% đồn viên nghiên cứu và học tập các nghị
quyết, chỉ thị của Đảng, pháp luật của Nhà nước.Cơng tác tư tưởng chính trị được làm tốt, nhận thức của các Đảng viên về đường lối, chủ trương, chính sách
của Đảng được nâng lên. Từ đó, đã tạo nên niềm tin, sự phấn khởi, đồn kết,
thống nhất cao trong tư tưởng, hành động của mỗi Đảng viên để thực hiện nhiệm
vụ."

(Cơng đồn Văn phòng Tình uỷ _ Tổ chức mạnh, hoạt động hiệu quả,
Báo n bái, số 1787 ra ngày 2-10-2006 )

Ví dụ 12 : " Như xã vùng cao Suối Giàng có trên 98% dân tộc Mơng,
trước đây trẻ em gái khơng được đến trường nhưng từ khi thực hiện chỉ thị 50,

KI L

Suối Giàng đã thành lập được Hội Khuyến học, và đến nay đã có 10 chi Hội với
190 hội viên. Từ đó, Hội đã huy động trẻ đến trường đúng độ tuổi đạt 98%; cơ
sở trường lớp khang trang hơn, cơng tác giáo dục có bước phát triển tiến bộ ."
(Khuyến học ở Văn Chấn _ báo n Bái, số 1788, ra ngày 4-10-2006)
+ Trong thời gian tới : Lấy câu trước làm mốc chỉ những hành động,

diễn biến, sự việc và câu ở trong câu chứa nó này tiếp tục những diễn biến đó
Ví dụ 13: "Ngồi ra, hàng trăm em học sinh nghèo vượt khó học tập còn
được tặng sách, vở và các đồ dùng học tập khác. Trong thời gian tới, Văn n
18



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
tiếp tục thực hiện tốt hơn nội dung cuộc vận động này cũng như cuộc vận động
"Ngày vì người nghèo"..."
(Văn n tiếp tục thực hiện xây dựng đời sống văn hố_ Báo n Bái,

OBO
OKS
.CO
M

số 1812, ra ngày 29-11-2006 ).
1.1.2. Thời gian đảo

Bao gồm những từ nối sau đây : trước đó, sau khi.

+ Trước đó : Là từ nối liên kết giữa hai hay nhiều câu chỉ những nội dung
mà đã được nêu ra trước đó, mà câu chứa nó chỉ mang hàm ý nhấn mạnh và
quay ngược lại làm rõ ý, giải thích cho câu đứng trước nó mà thơi..
Ví dụ 14 : “ Yếu tố nào đã thúc đẩy nền kinh tế sản xuất nơng lâm nghiệp
của Văn Chấn đạt kết quả cao như vậy? Trước đó, phải nói đây là một huyện
vùng cao cách xa trung tâm thành phố đến 60- 70km, nên kinh tế cũng như cuộc
sống của người dân còn gặp vơ vàn những khó khăn; nhưng nhờ vào ý thức
muốn làm giàu, muốn nâng cao cuộc sống của người dân, nên họ đã tích cực

tham gia học hỏi, rèn luyện kĩ năng cũng như kiến thức để có thể một ngày nào
đó, q hương mình sẽ đổi mới.”

( Lao động – xã hội : Văn Chấn làm tốt cơng tác nơng- lâm nghiệp._
Báo n Bái, số 1737 ra ngày 7 – 6 – 2006 )

+ Sau khi : Lấy những sự kiện trong câu trước làm mốc, và trong câu tiếp
theo có chứa nó phát triển những hành động, sự kiện đó.

Ví dụ 15 : “ Đặc biệt là làm tốt việc giới thiệu mức độ tin cậy của cơng ty,
nghành nghề lao động ở các nước đối tác nhập khẩu lao động; giới thiệu về cách

KI L

giao tiếp. điều kiện ăn ở lao động ở nứơc ngồi..điều này giúp cho người lao
động có nhu cầu tham gia lao động xuất khẩu, nắm bắt thơng tin nhanh, đầy đủ
và sớm đi đến quyết định. Sau khi, đã tuyển dụng được lao động, những cơng
việc tiếp theo như: khám sức khoẻ, dạy ngoại ngữ, giáo dục định hướng...”
( Lao động – xã hội : Văn Chấn làm tốt cơng tác xuất khẩu lao động._
Báo n Bái, số 1737 ra ngày 7 – 6 – 2006 )
1.1.3. Thời gian đồng thời
Bao gồm những từ nối như là : đồng thời, trong đó, cứ thế.
19



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
+ Đồng thời : Hai sự kiện cùng sảy ra song song, cùng một lúc về thời
gian giữa hai sự việc nói ở hai câu nối tiếp nhau.
Ví dụ 16: " Để tổ chức các hoạt động Đội, Hội đồng Đội tỉnh đã bám sát

chương trình các cơng tác Đội và phong trào thiếu nhi của Trung ương .Đồng
Đội hàng năm."

OBO
OKS
.CO
M

thời phối hợp chặt chẽ với các cấp, các nghành , đồn thể triển khai các cơng tác
( Thiếu niên nhi đồng n Bái _ Xứng danh cháu ngoan Bác Hồ, Báo
n Bái, số 1802 ra ngày 6-11-2006 )

Ví dụ 17 : " Nghành giáo dục huyện Văn n sẽ tách các trường liên cấp
thành các trường độc lập, thành lập các trường mầm non mới , đa dạng các hình
thức học tập , mở các lớp bổ túc văn hố phù hợp với từng vùng. Đồng thời,
huyện tiếp tục mở và duy trì các hình thức lớp ghép tại vùng xa, vùng sâu, đặc
biệt là những vùng còn nhiều khó khăn."

( Phổ cập giáo dục trung học cơ sở Văn n _ kết quả bớc đầu và
những

vấn đề đặt ra , Báo n Bái, số 1803 ra ngày 8-11- 2006 )

+ Trong đó : Mang hàm ý ý nhấn mạnh những sự việc cho câu trước.
Ví dụ 18: " Thị xã Nghĩa Lộ hiện có trên 17 nghìn người trong đó độ tuổi
lao động và chủ yếu nằm trong khu vực sản xuất nơng nghiệp. Trong đó, số lao
động ở tuổi từ 18-35 là dộ tuổi quy định trong xuất khẩu lao động chiếm khoảng
35-37%."

(Thị xã Nghĩa Lộ còn nhiều khó khăn trong xuất khẩu lao động_

Báo n Bái , số 1779, ra ngày 13-9-2006 ).

KI L

+ Cứ thế: Tiếp tục những diễn biễn ở câu trước, nhưng mang hàm ýy
nhấn mạnh, nối tiếp của sự vật sự việc.
Ví dụ 19: "Quả chuối, nải chuối cây nhà lá vườn chả đáng là bao nhưng
nó là tấm lòng của nhau. Cứ thế, tình xóm phố trở nên thân thiện."
(Đất chăng dây- cây dựng sào_ Báo n Bái, số 1778, ra ngày 11-92006 )

1.1.4. Thời gian đột biến, ngắt qng
Bao gồm những từ nối : Bỗng nhiên, chợt, bỗng, đột nhiên.
20



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
+ Bng nhiờn (cht) : L t ni mang ý ngha ủt ngt, khụng lng trc ủc s vic cõu trc ủó nờu ra. Ngi ta cú th núi cỏch khỏc nh l :
Bng hay l cht.
Vớ d 20 : " Thỏng tỏm. Ma c ngy ln ủờm, ma r rớch sut

OBO
OKS
.CO
M

tun.Cht, nhỡn kỡa...trờn hng ro xanh ngn, n tm xuõn ủu tiờn ủó n."
(N hoa ủu tiờn _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1772 ra ngy 28-8-2006 ).
Vớ d 21 : " ch ngi im va nghe bp bừm, va ngh nhng ủiu xa xụi..
Bng nhiờn cú mt ngi l mt xut hin."

(Ngi ủn b _ bỏo Yờn Bỏi, s 1798, ra ngy 27-10-2006 )
+ t nhiờn: Cng ging nh bng nhiờn, mang li s bt ng, ủt
ngt trong cõu cha nú m cõu trc cha ủa ra. Chớnh vỡ vy, nú thuc vo
quan h ch thi gian mang tớnh ủt bin.

Vớ d 22: " Chiu nay, tụi ngi trờn chic ủu ngoi cụng viờn ngm lỏ
phong ri ủy mt ủt.t nhiờn, git mỡnh nhỡn lờn thy nhng chic lỏ phong
cui cựng ủang ri. Vy l thu li sp sa xa tụi ri sao ?"

(Mựa thu ca tụi _ Bỏo Yờn bỏi, s 1802, ra ngy 6-11-2006 )
1.2. Phộp ni cht

1.2.1. Thi gian k tip

Bao gm nhng t ni nh l : Ri, ủn, t

+ Ri : L t ni dựng ủ ch quan h lụgớc gia hai b phn do chỳng
kt ni li. Nú khụng th hin nhng hnh ủng s vic din ra theo mi quan
h ủng thi m nú l nhng hnh ủng, s vic ni tip nhau din ra theo trỡnh

KI L

t thi gian thun.

Nhng s vic hnh ủng trong cõu cha quan h t ri din ra sau s
vic hnh ủng trong cõu ủng trc nú.
Vớ d 23: " A ! Bộ hiu ri: " Mựa h ủn t trong lũng, phi khụng nh ? "
Ri, ủụi hng mi li kh nhch lờn, d thng ủn l kỡ !
(Mựa h ca bộ _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1748 ra ngy 3 7- 2006 )

+ n: L t ni biu th s vn ủng ca mt quỏ trỡnh trong cõu chuyn
theo mt thi gian t trc ủn hin ti. Ngi ta cú th dựng bng cm t ni
21



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
khác như là: “ Đến nay, cho đến lúc này.”
Ví dụ 24: “ các trường đã có nhiều cố gắng trong cơng tác chỉ đạo , thực
hiện nhiệm vụ tuyển sinh đào tạo , tăng cường việc đa dạng hố các loại hình
đào tạo tại chức, liên kết đào tạo theo địa chỉ. Đến nay, cơ bản đã đào tạo đủ

OBO
OKS
.CO
M

giáo viên cho tỉnh, để khắc phục tình trạng thiếu giáo viên vùng cao.
(Một số vấn đề đào tạo cán bộ cho vùng cao _ 1764, báo n Bái, ra
ngày 9-8-2006 )

+ Từ : Lấy những sự kiện, sự việc của câu ( đoạn ) trước làm điểm mốc,
làm gốc, và tiếp tục những diễn biến đó trong câu ( đoạn ) sau, tạo nên sự kết
hợp logíc chặt chẽ trong văn bản.

Ví dụ 25 : “ Thân cây nứa còn làm được rất nhiều việc : nứa khơ làm củi
đốt, nứa đan rào làm leo dưa, giàn mướp cho bà, cho mẹ...nứa làm nhà, làm vũ
khí..tuỳ theo từng loại mà ngồi những cơng dụng chung, chúng còn có những
cách sử dụng khác nhau. Từ những ống nứa Ngộ, có thể tiện thành ống gánh
nước, ống để muối, để hạt giống nơi gác bếp...nhiều khi rảnh rỗi, ơng nội tơi

thường ngồi chẻ nan đan những cái cót lớn cho nhà bác phơi thóc, phơi ngơ..”
( Nứa rừng _ Báo n Bái, số 1759 ra ngày 28 – 7 – 2006 )
Ví dụ 26: “ Tạm biệt 13 hộ dân còn trụ lại bản Làng Giàng, ngược suối Tà
Dê Đơ mất gần hai giờ đi bộ chúng tơi đến địa điểm mà người dân đã di cư sang.
Theo ranh giới bản đồ 364, dân Làng Giàng đã xâm phạm sang đất Phong Dụ
Thượng khoảng 3km .Từ trên cao nhìn xuống bản mới hình thành với gần 20
nóc nhà với ruộng nước, lúa nương, ao cá...

KI L

(Thương q Làng Giàng, báo n Bái, số 1763 ra ngày 7 – 8 – 2006 )
1.2.2. Thời gian đảo

Bao gồm từ nối như là : trước, sau.
+ Trước : Chỉ những sự việc, hành động đã có ở câu trước, câu sau này
chỉ mang ýý nhắc lại hoặc nhấn mạnh thêm mà thơi.
Ví dụ 27: " Thêm một trường hợp “ cười ra nước mắt” đó là một đám cưới
rước dâu đi qua cầu, cơ dâu ngồi sau xe máy chú rể , có lẽ vì mặt phằng sàn cầu
q kém cùng với sự cộng hưởng mạnh khi nhiều người qua cầu cùng một lúc
22



THƯ VIỆN ĐIỆN TỬ TRỰC TUYẾN
mà cơ dâu bị bắn ra khỏi xe máy, phải đưa đi cấp cứu, song may là cơ dâu khơng
bị thương nặng. Trước sự xuống cấp của cây cầu, hàng năm chính quyền xã đã
dành một phần tiền để tu sửa, đáp ứng nhu cầu đi lại của người dân.”
ngày 1- 11- 2006 )

OBO

OKS
.CO
M

(Nỗi kinh hồng từ một cây cầu “ q đát” _ Báo n Bái, số 1800 ra
Ví dụ 28: “ Số phạm nhân đơng, loại phạm tội đa dạng , phức tạp, riêng
phạm nhân có tiền sử nghiện ma t chiếm tới gần 60%, chưa kể số phạm nhân
nhiễm HIV có trên trăm người...Những con số trên đây cho thấy cơng tác quản
lý tại trại giam hết sức khó khăn, đòi hỏi đội ngũ cán bộ, giám thị phải có tinh
thần trách nhiệm cao, đồng thời thể hiện sự cảm thơng chia sẻ với những người
lầm lỗi , giúp họ làm lại cuộc đời. Trước những yếu tố khách quan như vậy, Ban
giám thị đã đẩy mạnh hoạt động, đề ra nhiều biện pháp tích cực.”
(Để khơng còn những người lầm lỗi tại cộng đồng _ Báo n Bái, số
1744 ra ngày 23 – 6 – 2006 )

+ Sau : Chỉ những hành động, sự việc diễn ra sau thời điểm hiện tại ( thời
điểm của phát ngơn).

Ví dụ 29 : " Nếu năm 2000 tồn huyện chỉ có 81 thơn bản, nhà trường và
hai dòng họ có hội khuyến học với 6.767 hội viên, thì đến nay đã có 297 thơn
bản, trường học và 12 dòng họ có tổ chức này với trên 22.000 hơi viên.Sau 5
năm thực hiện chỉ thị 50 của Bộ chính trị, sự nghiệp giáo dục và đào tạo huyện
Văn Chấn đã được chú trọng theo hướng xã hội hố, cơ sở vật chất được quan
nâng lên.”

KI L

tâm đầu tư, hệ thống trường lớp được củng cố; chất lượng giáo dục từng bước
(Khuyến học ở Văn Chấn - Báo n Bái, số 1788 ra ngày 4 - 10 - 2006 )
Ví dụ 30 : “ Bởi đó là những lúc các thành viên trong gia đình qy quần,

sum họp nhưng với các cơ giáo vùng cao sống xa nhà thì cơ hội đó rất hiếm hoi.
Phải là người có tâm hồn nhạy cảm, biết cảm thơng chia sẻ những buồn vui của
người khác , tác giả Nguyễn Hiền Lương mới có thể viết nên những vần thơ
chân thực như vậy. Sau những giờ làm việc, niềm vui của anh Lương khơng ai
khác là cũng muốn trở về với tổ ấm gia đình.”
23



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
( Trang sỏch trang ủi _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1814 ra ngy 4 12 2006 )
1.2.3. Thi gian ủng thi
Vi s cú mt ca t ni " v ".
+ V : Thuc phộp ni cht, biu th mi quan h trỡnh t din ủt. T ni

OBO
OKS
.CO
M

" v " biu th ủiu sp nờu ra l ủiu xy ra , din ra tip theo nhng ủiu va
núi ti trong cõu trc, nhiu khi ủú l kt qu hay hu qu ca nhng ủiu va
ủc núi ti ủú.

Vớ d 31 : Mng nht l b Lõn, ngoi cụng vic ch bỳa, bp nỳc , trũ
chuyn vi my b bn cựng khu ph , nay b cú thờm nim vui mi l mnh
vn nh , vi dm lung rau ca tng mựa ti tt. V cng chng cú ai vui
bng b mi khi ủc hỏi m rau vn nh biu hng xúm hay mi h ra thm
vn rau.

(Chuyn thng ngy: Ma i l ma ! _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1769 ra ngy
21 8 - 2006 )

Vớ d 32: Ch lao cụng ủang quột rỏc, mt chỳt hng hoa ủ ch trỳt ủi
u phin, mi mt , n n ci vỡ thy ủng ph ủó sch ủp hn . Mt ngi
m ủang ngi ủan ỏo, mt chỳt hng hoa ủ nhng mi len ủ ủu tay v ngay
ngn, cng nh tỡnh yờu ca m dnh cho con..V ri giú li bay v bờn hng
ro hoa hng, k cho tm xuõn nghe nhng ni m nú va ủi qua, nhng ủiu
m chỳng va ủem li.

(N hoa ủu tiờn _ Bỏo Yờn Bỏi, s 1772 ra ngy 28 8 - 2006)
Nu xem xột nhng vớ d ny chỳng ta cú th thy, t ni " v " cú tỏc

KI L

dng biu hin mi quan h liờn hp gia hai phỏt ngụn, m chỳng ta khụng th
b ủi ủc. Mt khỏc, nu trong phỏt ngụn th hai khụng cú t ni " v" thỡ nú
tr thnh mt ng trc thuc ca phỏt ngụn th nht m thụi. (xem khỏi nim
Ng trc thuc trong phn 3.2.1 chng I)
Xem li vớ d (31): ủú l hai phỏt ngụn riờng bit :
(1): Mng nht l b Lõn, ngoi cụng vic ch bỳa, bp nỳc , trũ chuyn
vi my b bn cựng khu ph, nay b cú thờm nim vui mi l mnh vn nh ,
vi dm lung rau ca tng mựa ti tt
24



THệ VIEN ẹIEN Tệ TRệẽC TUYEN
(2): V cng chng cú ai vui bng b mi khi ủc hỏi m rau vn nh
biu hng xúm hay mi h ra thm vn rau.

Phỏt ngụn (2) chớnh l mt ng trc thuc, ủc xõy dng theo nũng ct
qua li ủó b tnh lc phn ch ủ vỡ vy chỳng ta khụng th hiu ủc rừ ngha

OBO
OKS
.CO
M

ca nú m phi nh vo phỏt ngụn (1) (hay cũn gi l ch ngụn), thỡ ng ngha
mi thc s hon chnh. Qua ủõy, chỳng ta cú th núi: phỏt ngụn (2) l mt ng
trc thuc ca phỏt ngụn (1) hay l ca ch ngụn.

õy l mt vn ủ quan trng ủ chỳng ta cú th nhn bit ủc s khỏc
bit c bn v rừ nột nht gia ni lng v ni cht.

cú mt cỏi nhỡn khỏi quỏt v nhng t ni m chỳng tụi va kho sỏt

KI L

trờn ủõy. Cú th quan sỏt qua hai bng sau ủõy:

25