Phát huy tính tích cực trong phân môn vẽ tranh theo đề tài

Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài
Phát huy tính tich cực qua phân môn vẽ tranh đề tài.

A/ phần mở đầu.
Mĩ thuật là một trong những phân môn mới đợc đa vào chơng trình bậc
THCS nhng đã gây đợc sự hứng thú và hởng ứng của đa số học sinh bởi nó là
một trong những phân môn phát huy tính sáng tạo, phù hợp với tâm lý lứa tuổi,
đáp ứng đợc nhu cầu của các em.
Trong chơng trình Mĩ thuật có nhiều phân môn khác nhau, mỗi phân
môn đều mang lại cho các em những nét hay riêng nhng phân môn vẽ tranh lại
tạo cho các em một hứng thú hơn cả bởi đây là một trong những phân môn
tổng hợp của các phân môn khác nh trang trí, vẽ theo mẫu,Trên cơ sở cung cấp
kiến thức và rèn luyện kỷ năng cơ bản về vẽ tranh nhằm phát huy trí tởng tợng,
sáng tạo, làm giàu cảm xúc thẩm mĩ cho học sinh. Từ những kiến thức, kỷ
năng cơ bản đó ngời học Mĩ thuật nói chung và học sinh THCS nói riêng có
khả năng cảm thụ đợc vẽ đẹp của thiên nhiên, cuộc sống xung quanh và các
tác phẩm Mĩ thuật thông qua ngôn ngữ của hội họa là bố cục, đờng nét, hình
khối, đậm nhạt, ánh sáng và màu sắc. Đó chính là những yếu tố cơ bản tạo nên
vẻ đẹp cho mỗi bức tranh.
Xuất phát từ quan điểm cơ bản của lý luận nhận thức nhận thức đi từ
trực quan sinh động đến t duy trừu tợng, t duy trừu tợng đến thực tiễn đó là
con đờng nhận thức chân lý, nhận thức hiện thực khách quan .Trực quan sinh
động là điểm mỡ đầu cho quá trình t duy, quá trình nhận thức. Nên qua trình
dạy học cần đảm bảo tính trực quan là yếu tố không thể thiếu trong dạy
học.
Song ở lứa tuổi học sinh THCS việc cảm nhận cũng nh việc học vẽ tranh
đề tài còn nhiều hạn chế việc giảng dạy trực quan đôi lúc còn cha đảm bảo do
điều kiên khách quan và chủ quan. Vì vậy đòi hỏi ngời dạy phải hớng cho ngời
học có những kiến thức và kỷ năng cơ bản để thực hành tốt hơn đối với phân
môn vẽ tranh đề tài.
Ngay từ những bài vẽ tranh đề tài đầu các năm học bản thân tôi đã kiểm

nghiệm thông qua chất lợng bài vẽ tranh của các em chủ yếu là dựa vào những
bài mẫu ở sách có sẵn cha có tính sáng tạo. Vì vậy kết quả của từng bài vẽ cha
cao khoảng 50% học sinh chép lại ở các bài vẽ số còn lại thì vẽ cha đúng trọng
tâm chủ đề.
Qua tìm hiểu thì trong các năm học trớc do điều kiện khách quan nên
việc phát huy khả năng sáng tạo của học sinh còn hạn chế đồng thời do các
phơng pháp cha phù hợp nên cha phát huy hết khả năng sáng tạo trong môn
học.
Để khắc phục những hạn chế đó, bản thân tôi đã không ngừng học hỏi
kiến thức, luôn đổi mới trong phơng pháp giảng dạy, luôn tìm tòi nghiên cứu
các phơng pháp nhằm phát huy cao nhất tính sáng tạo của các em bằng cách
định hớng hoặc gợi ý những đề tài cụ thể thông qua các bài học cho các em
nằm khơi gợi cho các em học tập tốt hơn và đem lại kết quả cao hơn.
Với đề tài này đợc nghiên cứu với các phơng pháp thực nghiệm, kết hợp
với các phơng pháp suy luận thông qua việc dạy học của phân môn.
1. Cơ sở lý luận:
Mĩ thuật là một trong những phân môn đòi hỏi tính sáng tạo giàu tính
thẩm mĩ, làm cho con ngời biết làm ra cái đẹp và vận dụng vào cuộc sống. Vì
thế nó có vai trò hết sức quan trọng trong việc hình thành nhân cách, lối sống
của mỗi con ngời.


Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài
Nhng để phát huy hết tính sáng tạo ở lứa tuổi học sinh THCS là một vấn
đề hết sức khó khăn trong điều kiện khả năng truyền thụ của giáo viên đi trớc
còn có phần hạn chế; kinh nghiệm của các em cha nhiều vì thế các em chỉ vẽ
theo cảm tính hoặc sao chép theo mẫu cho nên hiệu quả của bài học mang lại
cha cao, cha phát huy hết khả năng của các em. Do đó cần có những kỷ năng
truyền đạt mới để tạo thêm hứng thú trong học tập sáng tạo cho các em.
2. Cơ sở thực tiễn:

Trên cơ sở đổi mới phơng pháp dạy học tích cực phát huy tính làm việc
hiệu quả của học sinh. Đòi hỏi ngời giáo viên phải biết khai thác tìm tòi bằng
những câu hỏi, những gợi ý, ví dụ cụ thể. Nhằm tạo cho các em có thói quen
tích cực suy nghĩ trong học tập và sáng tạo.
Biết vận dụng tổng hoà các kiến thức và kỷ năng của nghệ thuật tạo
hình nh lựa chọn nội dung, hình tợng nhân vật, hình ảnh đặc trng của từng đề
tài, cách sắp xếp bố cục hình vẽ, màu sắc, thể hiện không gian cùng với cảm
xúc của ngời vẽ nhằm đáp ứng nhu cầu của môn học là yếu tố cần thiết đặt ra
đối với ngời dạy. Do đó, tôi đã mạnh dạn chọn đề tài: Phát huy tính tích cực
qua phân môn vẽ tranh đề tài để nghiên cứu và từng bớc áp dụng vào giảng
dạy.
Mục đích:
-Tìm ra các phơng pháp tối u cho một bài vẽ tranh.
-Định hớng chính xác cho học sinh lựa chọn đúng nội dung đề tài.
-Xây dựng hệ thống câu hỏi để học sinh hiểu và thực hành tốt bài học.
-Xác định rỏ cho ý tởng của từng học sinh trong một bài vẽ tranh từ kiến
thức gợi ý học sinh xác định nội dung sáng tạo nghệ thuật sản phẩm
đạt đợc.
Đề tài này đợc nghiên cu trên đối tợng học sinh lớp 8 học sinh trờng
THCS Vạn Ninh.

Thời gian thực hiên đề tài học kỳ 1 năm học 2011-2012 và tiếp
tục nghiên cứu và áp dụng trong thời gian tới.

B/ Nội dung.
I. Thực trạng:
Thực tế trong tình hình hiện nay nhiều yếu tố khách quan và chủ quan
nh điều kiện cơ sở vật chất cũng nh điều kiện dạy học có phần nào làm giảm
hiệu quả giảng dạy đối với môn học. Mặt khác học sinh còn xem nhẹ môn học
nhất là đối với phân môn vẽ tranh đề tài cha chịu tìm tòi nghiên cứu sáng tạo

mà chỉ học mang tính hình thức đối phó, cha thấy đợc tầm quan trọng của môn
học. Bên đó các em cha chịu tìm tòi sáng tạo những cái mới mà chủ yếu chỉ
sao chép lai những kiến thức ở sách giáo khoa. Vì vậy kết quả mang lại cha có
hiệu quả cao trong sáng tạo nghệ thuật, chất lợng bài vẽ cha cao.
Kết quả cụ thể nh sau:
Lớp
81
82
83

TS HS
38
35
32

Chua Đạt
12 31.6%
11 31.4%
2 6.25%

Đạt
26 68.4%
24 68.6%
30 93.8%

II. Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài


Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài
Với điều kiện thực tế hiện nay để thực hiện một bài dạy vẽ tranh đề tài

mang lại hiệu quả cao đòi hỏi ngời giáo viên phải thực hiện theo các bớc:
1. Hớng dẫn học sinh tìm và chọn nội dung đề tài.
Đây là một trong những bớc rất quan trọng giúp học sinh biết cách quan
sát mọi hiện tợng, sự vật xung quanh, quan sát tranh minh hoạ của giáo viên
để tìm ý tởng. Ngời giáo viên cần hớng dẫn học sinh quan sát từ tổng thể đến
chi tiết, so sánh, phân tích, tổng hợp khái quát để nắm đợc nội dung của đề tài,
yêu cầu của đề tài, cách sắp xếp bố cục, hình ảnh, màu sắc, ánh sáng một cách
hợp lý bằng cách đa ra các câu hỏi sát hợp với yêu cầu. Đồng thời cho các em
đa ra đợc những ý kiến riêng biệt của mình, lựa chọn nội dung phù hợp với khả
năng. Giúp các em hình thành đợc ý tởng riêng bởi mỗi học sinh có một thị
hiếu thẫm mĩ khác nhau.
*Ví dụ: giáo viên đa ra câu hỏi ở bài 3:
Đề tài phong cảnh mùa hè.
? Hãy kể một số đề tài về phong cảnh mùa hè ở các vùng miền mà em biết.
-Bao gồm các vùng miền nh: Miền Núi, miền Biển, Đồng bằng, thành
Phố...
? Trong đề tài đó em thích vẽ về phong cảnh vùng miền nào.
Để học sinh nắm đợc nội dung của bài vẽ không đi lạch chủ đề góp
phần hình thành thị hiếu thẫm mĩ cho mỗi học sinh. Tạo cho các em sự say mê
sáng tạo và trân trọng cái đẹp.
2. Hớng dẫn học sinh cách vẽ tranh:
ở phần này giáo viên nên đặt các câu hỏi gợi ý.
*Ví dụ nh: ? Để tiến hành một bài vẽ tranh đề tài theo em có những
bớc nào mà các em đã đợc học.
Giáo viên cho học sinh thảo luận và đa ra ý kiến của mình sau đó giáo
viên mới đa ra điều chỉnh và kết luận bao gồm các bớc sau:
a.Xác định nội dung đề tài.
Là bớc giúp học sinh lựa chọn đề tài phù hợp, lựa chọn những hình ảnh,
nội dung cụ thể, phù hợp với khả năng, năng lực và sở thích của mình để vẽ. ở
phần này giáo viên nên đặt ra các câu hỏi nh:

? Theo em trong các đề tài về phong cảnh mùa hè em thích vẽ về phong
cảnh vùng miền nào nhất.
? Vì sao em lại chọn nội dung đó.
? Trong nội dung đó thờng có những hình ảnh nào đặc trng.
Nh vậy giáo viên đã góp phần định hớng cho học sinh trong cách lựa
chọn nội dung bài vẽ.
b. Tìm bố cục (tìm các mảng chính phụ ).
Với phần này giáo viên cần hớng cho học sinh cách sắp xếp bố cục
(hình tháp, hình tròn, hình vuông,), giúp học sinh biết sắp xếp các hình tợng
thể hiện nội dung chủ đề. Bố cục có mảng chính, mảng phụ. Mảng chính thờng nằm ở trọng tâm của bức tranh, lớn hơn mảng phụ để tạo đợc sự cân đối
thuận mắt. Bố cục cân đối đẹp mắt không chỉ thể hiện ở kỷ năng sắp xếp hình
tợng mà nó còn bị chi phối bởi sự sắp xếp các mảng đậm, nhạt và màu sắc.
c. Tìm và vẽ hình ( vẽ chi tiết).
Trên cơ sở bố cục đã phác sẵn giáo viên cần hớng dẫn học sinh lựa chọn


Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài
các hình tợng đặc trng, đặc điểm, động tác của từng nhân vật phù hợp với nội
dung.
* Giáo viên có thể đặt câu hỏi:
? Hãy kể tên một số hình ảnh đặc trng của các vùng miền mà em biết .
? Trong nội dung bài vẽ này cần đặc tả những hình ảnh nào
Để học sinh đa ra những đặc trng riêng của từng vùng miền nh;
Vùng đồng bằng thờng có những hình ảnh: đồng lúa, luỹ tre, nhà tranh
hoặc hình ảnh của ngời nông dân. Tơng tự với các vùng miền khác cung nh
thế, đồng thời xây dựng hình ảnh bài vẽ phù hợp với nội dung đề tài. Để bài
vẽ hài hoà, đẹp và sinh động cần có cảnh và ngời hài hoà. Cần lu ý các em khi
phác hình cần phác nhẹ tay, tránh tẩy xoá để tạo nên hiệu quả cao hơn của bài
vẽ.
Đặc biệt trong qua trình làm bài giáo viên cần quan tâm gúp đỡ và định hớng

cho học sinh một cách cụ thể để nhằm phát huy tính sáng tạo theo năng lực
của từng học sinh, không bắt buộc các em phải đi theo một khuôn mẫu nhất
định. Tong quá trình làm bìa giáo viên nên cho các em tự thảo luận với nhau
trong sự kiểm soát không nên để lớp học quá ồn ào để tạo niềm hứng khởi khi
làm bài.
d. Tìm và vẽ màu.
Là một trong những bớc khá quan trọng bởi đây là bớc để học sinh thể
hiện tình cảm, cảm xúc của mình thông qua màu sắc vì vậy giáo viên cần hớng
dẫn các em lựa chon các gam màu phù hợp. Đó là các màu tơi, đẹp thờng đợc
đặt ở mảng chính, các màu đậm, nhạt, nóng lạnh cần đợc chuyển hoá nhịp
nhàng
đồng thời cần nhấn mạnh ở một số hình tợng, ở mảng chính để bàc vẽ tạo nên
sự lung linh hấp dẫn hơn. Mặt khác màu sắc cũng thể hiện đợc nội dung của
đề tài nếu chúng ta biết sử dụng một cách hợp lý trong một bài vẽ nh: Đề tài vẽ
về mùa hè thì nên sữ dụng các gam màu nóng... để tạo nên bài vẽ có hiệu quả
cao
3.Hớng dẫn học sinh thực hành:
ở giai đoạn này giáo viên vừa hớng dẫn học sinh làm bài vừa quan sát để điều
chỉnh cho các em để bài vễ có hiệu quả và đi đúng hớng. Trong qua trình học
sinh làm bài giáo viên cần quan sát và hổ trợ thêm cho những em còn hạn chế
về những kỉ năng vẽ, luôn có thái độ hòa nhã, nhã nhặn với học sinh tạo cho
các em có sự hứng thú trng sáng tạo nghệ thuật.
4.Đánh giá kết quả học tập của học sinh:
Là bớc quan trọng bởi các em vừa nghe các bạn nhận xét bài vẽ của bạn mình
đồng thời tìm ra đợc những u điểm để đối chiếu với bài vẽ của mình vừa thấy
đợc những điểm sai bài mình để sửa sai. Vì vậy giáo viên cần định hớng cụ thể
cho các em cần nhận xét những phần nào trong bức tranh nh:
- Về bố cục của bài
- ý tởng xây dựng các nhân vật trong tranh.
- Về gam màu chủ đạo trong tác phẩm.

- Bạn đã làm đợc những điều gì trong tác phẩm và những hạn chế.
Sau đó giáo viên sẽ đa ra kết luận cuối cùng để từ đó các em tự nhận thấy và
điều chỉnh làm cho tác phẩm của mình trở nên hoàn hảo hơn.
5. Kết quả:


Phát huy tính tích cực qua phân môn vẽ tranh đề tài
Thông qua việc thử nghiệm bằng phơng pháp Phát huy tính tích cực
qua phân môn vẽ tranh ở trên bản thân đã áp dụng vào trong học kỳ I vừa qua
đa số học sinh đã có nhiều tiến bộ trong học tập, các em đã yêu thích và có
hứng thú hơn đối với môn học cũng nh phân môn vẽ tranh đề tài đã đạt đợc
chất lợng cụ thể nh sau:
Kết quả cụ thể:
Lớp
TS HS
Chua Đạt
Đạt
81
38
0
0%
38 100%
82
35
0
0%
35 100%
3
8
32

0
0%
32 100%
6. Bài học kinh nghiệm.
Để tiến hành một bài dạy vẽ tranh đề tài có hiệu quả và nâng cao chất lợng dạy học bản thân tôi đã rút ra một số kinh nghiệm sau.
- Giáo viên phải xác định rõ yêu cầu mục đích của bài học.
- Định hớng cho học sinh lựa chọn nội dung đề tài cụ thể rõ ràng.
- Hình thành ý tởng của từng cá nhân.
- Bài vẽ phải đợc tiến hành tuần tự theo các bớc vẽ.
C/ Kết luận.
Thực tế qua giảng dạy ở trờng THCS Vạn Ninh một thời gian, tôi thấy
việc sử dụng phơng pháp dạy học phát huy tính tích cực tronh phân môn vẽ
tranh đề tài đã góp phần bồi dỡng hứng thú học tập cho học sinh, tạo cho các
em có ý thức say mê nghiên cứu , tìm tòi , sáng tạo, làm cho học sinh nhớ lâu
các nội dung học tập. Đồng thời hình thành ở học sinh kỷ năng vẽ tranh đề tài
đầu tiên một cách chính xác, nâng cao lòng tin vào chính mình .
Trong giai đoạn hiện nay đang thực hiện cuộc vận động " đổi mới PPDH
" dạy học lấy học sinh làm nhân vật trung tâm, tạo cho học sinh tự độc lập
nghiên cứu, sáng tạo thì việc hớng dẫn cho các em cách vẽ tranh đề tài lại càng
quan trọng vì vậy trong giảng dạy môn Mĩ thuật, chúng ta cần chú trọng nhiều
hơn đến dạy vẽ tranh đề tài để không ngừng nâng cao chất lợng đào tạo.
Trên đây là những định hớng của phát huy tính tích cực qua phân môn
vẽ tranh đề tài. Mặc dầu bản thân tôi đã có nhiều đầu t tìm tòi, nghiên cứu suy
nghĩ và tiến hành thực
nghiệm trong học kỳ I vừa qua song do điều kiện về thời gian còn hạn chế .
Vì vậy không thể tránh khỏi những sai sót. Kính mong các bạn đồng nghiệp
góp ý giúp đỡ để đề tài ( sáng kiến kinh nghiệm của tôi ) ngày càng hoàn thiện
hơn ./
Vạn Ninh, ngày 05 tháng 5 năm 2012
Ngời viết