Hãy trình bày hiểu biết của mình về chế độ tài sản ước định

MỤC LỤC
Trang
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO


ĐẶT VẤN ĐỀ
Kết hôn là sự kiện làm phát sinh một gia đình mà ở đó phản án sự chung
sống của hai vợ chồng và con cái (nếu có). Như một điều tất yếu của cuộc sống
chung, vợ và chồng thực hiện những quan hệ về tài sản nhằm đáp ứng những
nhu cầu tồn tại và phát triển của gia đình. Khi chưa bước vào hôn nhân, hai
người nam nữ là những người có tài sản riêng, hoàn toàn tự do trong việc định
đoạt tài sản của mình. Song khi đã xác lập quan hệ hôn nhân hôn nhân, tất cả các
vấn đề về tài sản của họ được điều chỉnh bởi một qui chế pháp lí có tên là “chế
độ tài sản vợ chồng”. Xét về mặt logic, trước hôn nhân hai người nam và nữ có
quyền tự do định đoạt tài sản của mình thì trong hôn nhân họ cũng có quyền thỏa
thuận về tài sản chung của vợ chồng. Vậy nên nhiều quốc gia trên thế giới đã
cho phép vợ chồng có thể thỏa thuận về tài sản chung trong trong thời kì hôn
nhân bằng một văn bản có tên là “hôn ước”.
Chế độ tài sản vợ chồng ở nước ta nằm dưới sự điều chỉnh của pháp luật.
Điều này được ghi nhận từ Luật hôn nhân gia đình năm 1959 cho đến Luật hôn
nhân gia đình năm 2000 đang có hiệu lực thi hành. Song qua một quá trình dài
các nhà làm luật Việt Nam đã nhận thấy được sự hợp lí của sự thỏa thuận về tài
sản của vợ chồng trong thời kì hôn nhân, do vậy từ chỗ không chấp nhận sự thỏa
thuận này tới việc cho phép có sự thỏa thuận về tài sản vợ chồng trong thời kì
hôn nhân được qui định Luật hôn nhân gia đình năm 2000 và đặc biệt Nghị định
70/2001 NĐ-CP. Để tìm hiều và làm về vấn đề này em đã chọn đề tài “Hãy
trình bày hiểu biết của mình về chế độ tài sản ước định”.

2

GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
1. Khái quát chung về chế độ tài sản ước định.
1.1. Khái niệm về chế độ tài sản ước định.
Trước khi đi vào tìm hiểu về chế độ tài sản ước định ta cần xác định được
rẳng quan hệ tài sản là sự tất yếu phát sinh trong quan hệ hôn nhân. Khi chưa
bước vào thời kì hôn nhân hai người nam và nữ có tài sản riêng của mình, có
quyền định đoạt đối với tài sản đó. Khi bước vào thời kì hôn nhân lại có sự phát
sinh tài sản chung của vợ và chồng. Do đó nhất thiết phải có sự điều chỉnh để
làm minh bạch quyền sở hữu tài sản riêng của mỗi người trước thời kì hôn nhân
cũng như tài sản chung phát sinh trong thời kì hôn nhân. Sự điều chỉnh đó được
xác định bằng “chế độ tài sản của vợ chồng” với tất cả các qui phạm pháp luật
về căn cứ xác lập tài sản, quyền và nghĩa vụ của vợ chồng đối với tài sản chung,
tài sản riêng và nguyên tắc phân chia tài sản vợ chồng. Chế độ tài sản vợ chồng
chỉ được thiết lập và tồn tại trong thời kì hôn nhân và chấm dứt cùng với sự
chấm dứt của quan hệ hôn nhân.
Chế độ tài sản vợ chồng được chia làm hai hình thức là chế độ tài sản
pháp định và chế độ tài sản theo thỏa thuận vợ chồng hay còn được gọi là chế độ
tài sản ước định. Chế độ tài sản pháp định là chế độ tài sản mà ở đó pháp luật đã
dự liệu về căn cứ, nguồn gốc, thành phần các loại tài sản, quyền và nghĩa vụ của
vợ chồng đối với các loại tài sản, các trường hợp và nguyên tắc chia tài sản của
vợ chồng. Chế độ tài sản pháp định được pháp luật của tất cả các quốc gia trên
thế giới dự liệu. Đây là chế độ tài sản được hầu hết các nước trên thế giới công
nhận và tại Việt Nam chế độ tài sản pháp định được qui định tại Luật Hôn nhân
và gia đình năm 1959 cho đến Luật Hôn nhân và gia đình và các văn bản đang
có hiệu lực hiện nay.
Khác với chế độ tài sản pháp định, chế độ tài sản ước định là chế độ tài
sản mà trong đó căn cứ, nguồn gốc, thành phần các loại tài sản, quyền và nghĩa
vụ của vợ chồng đối với các loại tài sản, các trường hợp và nguyên tắc chia tài

3

sản của vợ chồng do vợ chồng thỏa thuận. Sự thỏa thuận của vợ chồng trong chế
độ tài sản ước định được ghi lại bằng một văn bản có tên là hôn ước. Chế độ tài
sản ước định cũng được pháp luật nhiều nước như: Pháp, Hoa Kỳ, Nhật Bản,
Thái Lan… công nhận. Ở Việt Nam thì chế độ tài sản này chưa được công nhận
song việc cho phép vợ chồng được thỏa thuận về việc chia tài sản chung trong
thời kì hôn nhân thậm chí thỏa thuận cả về hậu quả của việc chia tài sản này
trong một số các qui định tại Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và Nghị định
70/2001/NĐ-CP đã cho thấy sự thay đổi cách nhìn nhận của các nhà làm luật
Việt Nam về chế độ tài sản này.
1.2. Hôn ước và đặc điểm của hôn ước.
Khi áp dụng chế độ tài sản ước định, vợ chồng được tự do thỏa thuận về
chế độ tài sản trong thời kì hôn nhân. Văn bản ghi nhận sự thỏa thuận đó là hôn
ước. Hôn ước là văn bản do hai bên nam nữ lập trước khi kết hôn theo thể thức
nhất định trong đó ghi nhận sự thỏa thuận của họ về chế độ tài sản vợ chồng
được áp dụng trong thời kì hôn nhân và chỉ phát sinh hiệu lực trong thời kì hôn
nhân. Hôn ước là sản phẩm của một quá trình lịch sử lâu dài và ngày nay nó trở
nên phổ biến trên toàn thế giới.
Hôn ước là văn bản ghi lại sự thỏa thuận của vợ chồng về tài sản trong
thời kì hôn nhân do vậy nó phải đáp ứng được một số các qui định về hôn nhân
gia đình. Xét đặc điểm của hôn ước ta có thể xem xét nó trên một số các khía
cạnh như chủ thể, mục đích, nội dung, hình thức, và hiệu lực pháp lí.
Về chủ thể: Hôn ước chỉ được công nhận nếu đó là thỏa thuận của những
người có quan hệ hôn nhân hợp pháp tức có làm những thủ tục cần thiết để đăng
kí kết hôn tại cơ quan có thẩm quyền.
Về mục đích: Hôn ước tạo điều kiện cho vợ chồng tự chủ hơn trong việc
quản lí tài chính, hoạch định tương lai. Mặc dù không hoàn toàn, nhưng hôn ước
và cả chế độ tài sản ước định cũng xuất phát từ lợi ích chung của gia đình và có
mục đích là góp phần vào sự vững bền của hạnh phúc gia đình.

4


Về hình thức: Hôn ước buộc phải được lập bằng văn bản có chữ kí của hai
bên nam nữ sắp trở thành vợ chồng. Pháp luật của nhiều nước thường qui định
hôn ước phải được công chứng và cơ quan có thẩm quyền xác nhận tính hợp
pháp (bằng các hình thức công chứng và đăng kí hôn ước cùng với thời điểm
đăng kí kết hôn).
Về nội dung: Trong hôn ước, vợ chồng tối thiểu phải thỏa thuận về
phương thức hay qui định về việc xác định tài sản chung, tài sản riêng của mình.
Những thỏa thuận trong hôn ước không được trái với trật tự công cộng và đạo
đức xã hội. Trong hôn ước vợ chồng chỉ có thể thỏa thuận về vấn đề tài sản và
không thể thỏa thuận hay làm khác đi quan hệ nhân thân giữa vợ và chồng hay
các quan hệ nhân thân khác đã được pháp luật qui định.
Về hiệu lực: Hôn ước phải được lập trước khi kết hôn theo qui định tại nơi
có quốc tich hoặc nơi đang cư trú và phát sinh hiệu lực khi hai bên nam nữ trở
thành vợ chồng hợp pháp. Việc thay đổi hay chấm dứt hiệu lực của hôn ước phải
theo một thể thức nhất định.

2. Chế độ tài sản ước định theo qui định của pháp luật Việt Nam.
Ở nước ta, sự xuất hiện của hôn ước cùng với chế độ tài sản ước định xuất
hiện và được đưa vào áp dụng trong quan hệ hôn nhân từ khi thực dân Pháp xâm
lược và có sự du nhập của thiên chúa giáo. Sau khi hoàn thành xâm lược thực
dân pháp đã “làm luật” để cai trị đối với nước ta, chúng chia nước ta thành ba
miền bắc kì, trung kì và nam kì ban hành các bộ dân luật và chế độ tài sản ước
định cũng được các bộ luật này đề cập trong các qui định về hôn nhân gia đình.
Sau khi đất nước bị chia cắt hai miền nam – bắc năm 1954, chính quyền
miền Nam tiếp tục qui định về hôn ước trong Luật Gia đình năm 1959 và Bộ luật
dân sự năm 1972.

2.1. Chế độ tài sản ước định theo Luật hôn nhân gia đình Việt Nam sau
Cách mạng tháng Tám.
Sau Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhà nước ta đã ban hành hai sắc
lệnh đầu tiên qui định điều chỉnh một số quan hệ hôn nhân và gia đình: sắc lệnh
5


159/SL ngày 17/11/1950 qui định về vấn đề li hôn, sắc lệnh 97/SL ngày
22/5/1950 sửa đổi một số qui lệ và chế định trong dân luật. Trong đó chỉ có sắc
lệnh 97 là qui định về vấn đề tài sản vợ chồng. Song văn bản này cũng không đề
cập tới chế độ tài sản ước định mà chỉ đề cập tới vấn đề bình đẳng trong quan hệ
vợ chồng trong đó có quan hệ tài sản.
Đến khi Luật Hôn nhân và gia đình năm 1959 ra đời chế độ tài sản vợ
chồng đã được qui định rõ ràng hơn. Điều 15 Luật hôn nhân và gia đình năm
1959 qui định: “Vợ và chồng đều có quyền sở hữu, hưởng thụ và sử dụng ngang
nhau đối với tài sản có trước và sau khi cưới”.Như vậy, qui định về chế độ tài
sản vợ chồng của pháp luật Việt Nam xã hội chủ nghĩa chỉ thừa nhận chế độ tài
sản pháp định, qui định về chế độ tài sản vợ chồng hoàn toàn không có sự tồn tại
của chế độ tài sản ước định.
Luật Hôn nhân và gia đình năm 1986 ra đời với chế độ tài sản vợ chồng ở
là chế độ cộng đồng động sản và tạo sản thì tài sản riêng của vợ chồng mới được
thừa nhận. Với các qui định tại Điều 16, 18 và 42, Luật này cũng cho phép vợ
chồng được chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân song việc chia tài sản này
phải có bản án của tòa án theo qui định của pháp luật. Theo Luật Hôn nhân và
gia đình năm 1986, vợ chồng cũng không được thỏa thuận bất cứ vấn đề gì về sở
hữu tài sản trừ vấn đề nhập tài sản riêng có trước hoặc trong thời kì hôn nhân
thành tài sản chung. Như vậy, trong một khoảng thời gian hơn 25 năm (thời gian
Luật Hôn nhân và gia đình năm 1959 có hiệu lực), pháp luật Việt Nam đã không
thừa nhận đối với chế độ tài sản ước định.
2.2. Chế độ tài sản ước định theo Luật hôn nhân gia đình Việt Nam hiện

nay.
Hiện nay, Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 là văn bản có hiệu lực
pháp lí cao nhất điều chỉnh các quan hệ hôn nhân và gia đình tại Việt Nam. Kế
thừa tinh thần của Luật hôn nhân và gia đình năm 1986, Luật hôn nhân và gia
đình năm 2000 vẫn chỉ tập trung quy định về một chế độ tài sản vợ chồng duy
nhất – chế độ tài sản pháp định. Qui định tại điều 27 và 28 Luật hôn nhân gia
6


đình năm 2000 đã đã cụ thể hóa chế độ tài sản pháp định trong quan hệ hôn
nhân. Các nhà làm luật cũng không dự liệu bất kỳ một điều khoản nào cho phép
vợ chồng thỏa thuận về chế độ tài sản vợ chồng song cũng không ấn định những
qui định cấm. Chỉ duy nhất chế độ tài sản pháp định là có hiệu lực áp dụng đối
với tất cả các quan hệ hôn nhân hợp pháp, do vậy, mọi thỏa thuận của vợ chồng
trái với các quy định của chế độ hôn sản pháp định cần bị tuyên bố là vô hiệu khi
có tranh chấp xảy ra.
Tuy nhiên, trong trường hợp xảy ra sự kiện chia tài sản chung của vợ
chồng trong thời kỳ hôn nhân, Điều 29 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000
cùng Nghị định số 70 của Chính phủ ngày 03 tháng 10 năm 2001 quy định chi
tiết thi hành Luật HN-GĐ năm 2000 là yếu tố cho thấy sự thay đổi trong cách
nhìn nhận và dự liệu của các nhà lập pháp về sự thỏa thuận chia tài sản của vợ
chồng trong thời kì hôn nhân. Điều 29 Luật hôn nhân và gia đình qui định:
“1. Khi hôn nhân tồn tại, trong trường hợp vợ chồng đầu tư kinh doanh
riêng, thực hiện nghĩa vụ dân sự riêng hoặc có lý do chính đáng khác thì vợ
chồng có thể thỏa thuận chia tài sản chung; việc chia tài sản chung phải lập
thành văn bản; nếu không thỏa thuận được thì có quyền yêu cầu Tòa án giải
quyết.
2. Việc chia tài sản chung của vợ chồng nhằm trốn tránh thực hiện nghĩa
vụ về tài sản không được pháp luật công nhận”.
Việc Luật hôn nhân và gia đình qui định vợ chồng được phép chia tài sản

trong thời kì hôn nhân không có nghĩa là pháp luật nước ta công nhận chế độ tài
sản ước định song đây có thể coi là một bước tiến tiếp cận với qui định của các
nước phát triển. Có thể hiểu việc chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân là
việc chuyển một hoặc nhiều tài sản vốn thuộc khối tài sản chung vào khối tài sản
của vợ hoặc của chồng. Khi thỏa thuận chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân
vợ và chồng phải đạt được thỏa thuận theo ý chí của cả hai bên. Việc chia tài sản
chung trong thời kì hôn nhân có thể được thực hiện trong trường hợp vợ hoặc
chồng hoặc cả hai vợ chồng có lí do chính đáng, lí do đó có thể là việc người vợ
7


hoặc chồng có nghĩa vụ dân sự cần thực hiện hay có nhu cầu đầu tư, kinh doanh
riêng. Khi đó việc chia tài sản sẽ được xác định bằng văn bản thỏa thuận giữa vợ
và chồng hoặc bằng một bản án, quyết định của Tòa án.
Khi chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân thì quan hệ nhân thân giữa
vợ và chồng không thay đổi. Đây chính là điểm khác biệt cơ bản nhất của chế
định này với chế độ li thân được qui định trong pháp luật một số nước phát triển
có qui định về chế độ tài sản ước định. Tuy nhiên cùng với việc chia tài sản
chung trong thời kì hôn nhân thì quan hệ sở hữu giữa vợ và chồng đã xuất hiện
nhiều sự thay đổi. Điều 30 Luật hôn nhân và gia đình năm 2000 và Điều 8 nghị
định 70/2001 NĐ-CP đã thể hiện sự thay đổi quan hệ sở hữu giữa vợ và chồng
như sau:
“1. Hoa lợi, lợi tức phát sinh từ tài sản đã được chia thì thuộc sở hữu
riêng của mỗi người, trừ trường hợp vợ chồng có thoả thuận khác.
Hoa lợi, lợi tức phát sinh từ phần tài sản chung còn lại vẫn thuộc sở hữu
chung của vợ, chồng.
2. Thu nhập do lao động, hoạt động sản xuất kinh doanh và những thu
nhập hợp pháp khác của mỗi bên sau khi chia tài sản chung là tài sản riêng của
vợ, chồng, trừ trường hợp vợ chồng có thoả thuận khác”.
Cùng với qui định về chia tài sản chung vợ chồng trong thời kì hôn nhân

Điều 9 nghị định số 70/ 2001 NĐ-CP cũng qui định cho phép vợ chồng có thể
khôi phục chế độ tài sản chung. Việc khôi phục chế độ tài sản chung vợ chồng
cũng phải được lập thành văn bản theo qui định của pháp luật.
Các qui định về hiệu lực của văn bản thỏa thuận chế độ tài sản chung vợ
chồng được qui định chi tiết tại Điều 7 và Điều 10 nghị định số 70/2001 NĐ-CP.
3. Một số nhận xét về khả năng áp dụng chế độ tài sản ước định ở Việt Nam.
3.1. Nhận xét về qui định chia tài sản chung vợ chồng trong thời kì hôn
nhân và việc khôi phục chế độ tài sản chung vợ chồng.
Chia tài sản chung trong thời kì hôn nhân là trường hợp chia tài sản đặc
biệt, nó làm thay đổi chế độ sở hữu đối với tài sản của vợ chồng trong thời kì
8


hôn nhân song mối quan hệ về nhân thân giữa vợ và chồng là không thay đổi.
Pháp luật chỉ cho phép chia tài sản chung của vợ chồng khi hôn nhân còn tồn tại
trong trường hợp thực sự cần thiết đối với vợ, chồng hoặc vì lợi ích của gia đình
hay quyền của bên thứ ba. Đây được coi là một qui định hợp lí trong thời điểm
hiện nay song các nhà lập pháp vẫn cần phải hoàn thiện qui định này hơn nữa để
người áp dụng phát huy tốt nhất tài sản trong tay mình mà không làm thay đổi
hay phá vỡ nền tảng gia đình hiện có.
3.2. Khả năng áp dụng hôn ước ở Việt Nam.
Hôn ước cùng với chế độ tài sản ước định đã ra đời từ rất lâu và có cả một
quá trình lịch sử lâu dài chứng minh sự đúng đắn của chế đô. Do vậy, chế độ tài
sản ước định được rất nhiều quốc gia trên thế giới áp dụng. Việc pháp luật Việt
Nam công nhận chế độ tài sản ước định vào áp dụng là một việc làm hợp lí đối
với xu thế hiện nay.
Trong những thập niên gần đây thế giới đã có những bước phát triển lớn
lao đặc biệt trong nền kinh tế. Việt Nam cũng không đứng ngoài guồng quay
phát triển đó, kinh tế nước ta trong 20 năm đổi mới đã có những thay đổi lớn lao.
Sự thay đổi chức năng kinh tế của gia đình từ sản xuất sang tiêu dùng cùng với

sự bình đẳng vợ chồng, người vợ đã có thể cùng chồng đưa ra quyết định cho
những hoạt động kinh tế hay độc lập thực hiện các hoạt động kinh tế khác. Như
vậy, thực tế sẽ dẫn đến việc hoạt động đầu tư kinh doanh thường chỉ thực hiện
và chịu trách nhiệm bởi người vợ hoặc hoặc người chồng. Song các hoạt động
kinh tế này lại liên quan đến vấn đề tài sản chung của vợ chồng nên cần thiết
phải có một cơ chế để giải quyết vấn đề này. Do đó các qui định về chia tài sản
vợ chồng trong thời kì hôn nhân là một dự liệu hợp lí cho các tình huống về sở
hữu tài sản có thể xảy ra trong quan hệ hôn nhân.
Trong xu thế hội nhập, kết hôn với người nước ngoài là quyền nhân thân
của mỗi người trên cơ sở đảm bảo nguyên tắc tự nguyện, tiến bộ, hạnh phúc do
vậy trong những năm trở lại đây việc người Việt Nam kết hôn với người nước
ngoài là tương đối phổ biến. Trên thế giới hiện nay có rất nhiều nước áp dụng
9


chế độ tài sản ước định do vậy, khả năng một người Việt Nam kết hôn với một
người nước ngoài và hai người có lập hôn ước là rất cao. Thực tế này đã dẫn đến
hai trường hợp: Thứ nhất, trong trường hợp hai công dân Việt Nam định cư ở
nước ngoài, kết hôn với nhau và lập hôn ước, theo nguyên tắc của tư pháp quốc
tế thì luật áp dụng để giải quyết xung đột pháp luật về vấn đề kết hôn sẽ là luật
của quốc gia nơi thực hiện nghi thức kết hôn. Vì thế, mặc dù pháp luật Việt Nam
không có qui định về hôn ước song khi đó hôn ước của hai công dân Việt Nam
sẽ vẫn có hiệu lực. Thứ hai, Việt Nam mặc dù không có qui định cho phép lập
hôn ước nhưng cũng không có qui định nào cấm lập hôn ước.Hai trường hợp này
đã làm cho pháp luật nước ta gián tiếp công nhận chế độ tài sản ước định.
Từ khi thành lập nhà nước Việt Nam, các bộ luật về hôn nhân gia đình
cũng như các Bộ luật dân sự của nước ta chưa từng công nhận chế độ tài sản ước
định. Song từ các qui định công nhận tài sản riêng của vợ chồng trong thời kì
hôn nhân tại Luật hôn nhân và gia đình năm 1986 đến các qui định về chia tài
sản chung trong thời kì hôn nhân, nhập tài sản chung vợ chồng tại Luật hôn nhân

và gia đình năm 2000 và nghị định số 70/2001 NĐ-CP đã cho thấy một sự mềm
dẻo trong việc thừa nhận chế độ hôn sản theo thỏa thuận của vợ chồng trong
những trường hợp cần thiết. Đây quả thực sẽ là một bước đệm quan trọng cho
việc thiết lập những quy định về chế độ tài sản ước định trong Luật hôn nhân và
gia đình tương lai.

10


KẾT LUẬN
Trong lịch sử lập pháp Việt Nam, hôn ước và chế độ tài sản ước định
không phải là chưa từng tồn tại. Sau cách mạng tháng Tám cho đến tuy pháp luật
nước ta chưa từng công nhận và áp dụng chế độ tài sản ước định song cùng với
xu thế phát triển của thế giới trong thời đại mới các nhà lập pháp Việt Nam đã có
sự nhìn nhận lại đối với chế độ này. Trải qua một lịch sử dài của sự hình thành
và phát triển, chế độ tài sản ước định đã chứng minh được sự đúng đắn của mình
trong việc giải quyết các mối quan hệ về tài sản trong quan hệ hôn nhân và được
nhiều quốc gia trên thế giới đưa vào áp dụng. Song việc đưa chế độ tài sản ước
định vào áp dụng tại nước ta còn là một vấn đề lớn cần có sự nghiên cứu của các
nhà lập pháp trong một thời gian nhất định. Việc đưa các qui định đề cao sự thỏa
thuận về tài sản vợ chồng trong Luật hôn nhân và gia đình và nghị định 70/2001
NĐ-CP có thể xem như một bước quá độ, nếu các qui định này được áp dụng
một cách hiệu quả thì đó có thể xem như đòn bẩy cho sự công nhận chế độ tài
sản ước định tại Việt Nam.

11


DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
1. Trường Đại học Luật Hà Nội, Giáo trình Luật hôn nhân và gia đình Việt

Nam, Nxb Công an nhân dân, Hà Nội, 2009.
2. Nguyễn Ngọc Điện, Bình Luận Khoa họa Hôn nhân và gia đình Việt Nam,
Tập 1, Nxb Trẻ Thành phố Hồ Chí Minh, Thành phố Hồ Chí Minh, năm
2002.
3. Luật Hôn nhân và gia đình Việt Nam năm 2000.
4. Nghị định của Chính phủ số 70/2001 NĐ-CP qui định chi tiết Luật hôn
nhân và gia đình năm 2000.
5. Phạm Thị Linh Nhâm, Tìm hiểu về hôn ước và khả năng áp dụng hôn ước
ở Việt Nam, Khóa luận tốt nghiệp, Trường Đại học Luật Hà Nội, 2010.
6. Nguyễn Hồng Hải, Vấn đề thừa nhận chế độ tài sản ước định trong pháp
luật hôn nhân và gia đình Việt Nam, tạp chí luật học số 3 năm 1998
7. Th.S Bùi Minh Hồng, Chế độ tài sản theo thỏa thuận của vợ chồng liên hệ
từ pháp luật nước ngoài đến pháp luật Việt Nam, bài viết được đăng trên
/>
12